Bài thảo luận Tư Tưởng Hồ Chí Minh
Nói về thế kỷ XX vừa lùi vào quá khứ, có người đã khái quát bằng một hình ảnh thật
độc đáo có ý nghĩa khơi gợi rất lớn: Nếu lịch sử hơn 4 triệu năm của loài người thu lại
trong 1 năm thì thế kỷ XX chỉ là 13 phút, từ 23h47’ đến 24h của ngày 31/12 . Trong 13 phút
ấy, đặc biệt trong 5 phút cuối cùng, loài người đã hiểu biết nhiều hơn toàn bộ hệ thống
kiến thức tích luỹ trước đó, tức là từ khi trên trái đất bắt đầu có con người! Bình minh của
thiên niên...
Bài thảo luận Tư Tưởng Hồ Chí Minh
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
“Tư tưởng Hồ Chí Minh” không khép kín, tự đủ, không nhất thành bất biến mà luôn
luôn phát triển với dân tộc và thế giới.
Nói về thế kỷ XX vừa lùi vào quá khứ, có người đã khái quát bằng một hình ảnh thật
độc đáo có ý nghĩa khơi gợi rất lớn: Nếu lịch sử hơn 4 triệu năm của loài người thu lại
trong 1 năm thì thế kỷ XX chỉ là 13 phút, từ 23h47’ đến 24h của ngày 31/12 . Trong 13 phút
ấy, đặc biệt trong 5 phút cuối cùng, loài người đã hiểu biết nhiều hơn toàn bộ hệ thống
kiến thức tích luỹ trước đó, tức là từ khi trên trái đất bắt đầu có con người! Bình minh của
thiên niên kỷ mới với những năm đầu của thế kỷ XXI đã cho ta những cảm nhận thật sống
động, những biến động dữ dội khó mà tiên liệu được! Một sự dồn nén như vậy tất sẽ đưa
đến những đột biển lớn lao trong lịch sử tư tường của loài người, "lượng” sẽ biển thành
“chất”. Đúng là, "chúng ta đang làm biến đổi môi trường của ta đến tận gốc rễ đến mức
rồi ta phải tự biến đổi chính mình để tồn tại được trong môi trường đó" (Nobert Wiener).
Chính những diễn biển của cuộc sống ở buổi bình minh của thiên niên kỷ đang khẳng định
một sự thật: Chuẩn mực chính là sự thay đổi!
Với Hồ Chí Minh, chúng ta có tấm gương tuyệt vời vế sự nhất quán từ trước đến
sau, từ lúc khởi đầu cuộc tìm đường cứu nước, với bao sức ép từ mọi phía cho đến khi
Đảng ra đời qua bao thăng trầm, thử thách khốc liệt để có cách mạng Tháng Tăm 1945, ra
đời nước cộng hoà non trẻ giữa vòng vây trùng điệp của kẻ thù, tiến hành hai cuộc kháng
chiến với ý chí "Không có gì quý hơn độc lập tự do". Đó là sự dân quyền về mục tiêu độc
lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân.
Với mục tiêu đó, Hồ Chí Minh đã đấu tranh cho sự hợp nhất và ra đời của Đảng năm
1930, thậm chí có lúc vì mực tiêu đó mà dám có quyết định táo bạo cho dù đau đớn là tuyên
bố Đảng tự giải tán. Thực chất là Đảng rút vào hoạt động bí mật chính vào lúc giành được
chính quyền vào năm 1945. Rồi cũng vì mục tiêu đó mà sáng suốt và kiên quyết đổi tên
Đảng Cộng sản Đông Dương thành Đảng Lao động Việt Nam vào năm 1951.
Tên tuổi và sự nghiệp của Hồ Chí Minh đã thực sự là ngọn cờ trong khối óc và trái
tim cửa người Việt Nam của dân tộc Việt Nam. Giương cao ngọn cờ tư tưởng Hồ Chí
Minh để vẫy gọi và quy tụ mọi tấm lòng Việt Nam vốn nặng lòng vì quê hương, đất nước.
Những người đã trải qua sự thử thách trong gần nửa thế kỷ chiến đấu và chiến thắng.
Những người với những hoàn cảnh và điếu kiện khác nhau đã gửi gắm tình yêu nước
thương nòi của mình trong nhiều hành động và nghĩa cử không ai giống ai. Làm cho mọi
giọt máu của mỗi người Việt Nam cùng chảy về trái tim của dân tộc để rồi toả đi khắp
bốn phương nuôi dưỡng hành động vì nghĩa lớn đất nước. Làm được điều đó cũng là cách
tao nên được sự đồng thuận xã hội sâu sắc và rộng lớn, có sức vẫy gọi và hội được khối
đại đoàn kết toàn dân tộc hường về mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ công
bằng văn minh.
"Tư tưởng Hồ Chí Minh" không khép kín, tự đủ, không nhất thành bất biến mà luôn
luôn phát triển với dân tộc và thế giới. Phải biết làm cho tư tường Hồ Chí Minh sống trong
cuộc sống của mọi người Việt Nam, tiếp tục cho nghị lực và tâm hồn của mỗi con người
đang xây dựng cuộc sống của mình, gia đình mình và góp phần vào sự nghiệp chung của
đất nước. Có thể làm được điều đó vì tư tưởng Hồ Chí Minh gần gũi với mọi tấm lòng
Việt Nam, gần gũi như khí trời, như cơm ăn nước uống trong mạch sống Việt Nam từ túp
lều tranh cho đến ngôi biệt thự.
Tư tưởng Hồ Chí Minh gần gũi với người nông dân còn bao gian khó, đổ mồ hôi, sôi
nước mắtt trên cánh đồng chưa có mấy trợ lực của khoa học và công nghệ, cũng như với
bà con nghèo đô thị nơi xóm thợ nghèo khổ của những công nhân làm việc tại các khu chế
xuất, các xí nghiệp liên doanh… với bao nỗi lo toan trong cuộc mưu sinh nhọc nhằn. Hồ
Chí Minh đến được với họ vì bình sinh Người chỉ có một "ham muốn, ham muốn tột bậc là
làm cho cuộc sống của họ được no ấm, con em của họ được học hành. Những người lao
động lam lũ ấy hiểu Hồ Chí Minh vì tư tưởng của người lãnh tự nhân dân, đã quy tụ được
những khát vọng, những mong mỏi hàng ngày vốn bình dị và nghiệt ngã như chính cuộc
sống của họ vậy thôi.
Và, với những nhà doanh nghiệp đang có vai trò lớn trong xây dựng nến kinh tế thị
trường lành manh, dấn bước trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế, Hồ Chí Minh không
xa lạ với họ. Từ những ngây đầu của chính quyến cách mạng Hồ Chí Minh đã nhận rõ vi
trí của các nhà công thương trong khối đại đoàn kết dân tộc để làm cho đất nước phú
cường. "Tuyên ngôn Độc lập" khai sinh ra nước Việt Nam mới được có trong căn phòng
của một nhà tư sản lớn giàu lòng yêu nước.
Hơn ai hết, những người trí thức Việt Nam hiểu rõ Hồ Chí Minh, nhận ra tầm vóc
lãnh tụ của dân tộc ở trí tuệ một nhà văn hoá lớn cùng trái tim ấp ủ những khát vọng nhân
văn của một con người khao khát tự do: “Trên đời ngàn vạn điều cay đắng/ Cay đắng chi
bằng mất tự do”. Hồ Chí Minh đã biết cách trả về lại cho người trí thức Việt Nam ngọn
nguồn yêu nước truyền thống vốn nằm sâu trong tâm thức của họ, khơi dậy năng lực cống
hiến của tiềm lực trí tuệ trong họ. Với Hồ Chí Minh, người trí thức Việt Nam hiểu được
chỗ đứng của họ trong lòng dân tộc.
Thời gian đủ để kiểm nghiệm độ chính xác và sự tường minh của một tư tưởng, trải
qua những biến động dồn dập cả trong nước và trên thế giới vẫn chứng minh được sức
bền, độ “chín” của tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó là sự kết tinh trí tuệ và khí phách của một
dân tộc, là sự tiếp nhận và hội tụ những tinh hoa của tư tưởng mà loài người đã giữ lại qua
quá trình tiếp biến, thanh lọc và kiểm nghiệm. Vì thế nó đủ tầm cao của sự khái quát của
lý luận và đường hướng phát triển, vừa gần gũi, đi thẳng vào lòng người Việt Nam vì nó
diễn đạt được chân lý của cuộc sống.
Chân lý thì luôn luôn đơn giản, song hiểu được chân lý, đến được với chân lý thì
thường lại cực kỳ gian chuân.
Cuộc sống đang sải những bước đi táo bạo và quyết đoán trong thời đại của những
biến động dồn dập. Tầm mắt không ít người dã được mở rộng hơn nhờ vào "sự xé toang
một tấm màng bưng bít, sự hiện ra và sáng lên của sự thật, sự tan vỡ một số huyền thoại,
sự phá sản nhiều giáo điều, sự bộc lộ những sai lầm trầm kha, sự nhận thức mới, không
phải về tưởng mà về lý luận cách mạng, thực tiễn hoạt động và thực tế đời sống, sự khơi
dậy những niềm hy vọng mới, sự bắt đầu một quá trình thanh lọc và tái tạo đầy hứa hẹn”
(trích từ bài viết thế kỷ XX của Việt Phương – thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng
Chính phủ).
Để bắt đầu một quá trình thanh lọc và tái tạo đầy hứa hẹn ấy, mở rộng tầm mắt là
điều kiện tiên quyết. Đó cũng là đòi hỏi trước tiên đề có thể chủ động đón nhận sự thách
thức mới trong qúa trình hội nhập quốc tế. Tính chất gay gắt và chưa có tiền lệ của những
thách thức ấy đang đòi hỏi một bản lĩnh mới của những người đang gánh trên vai mình
trách nhiệm nặng nề của lịch sử. Bản lĩnh ấy, xét đến cùng lại cũng được quyết định
quyết định bởi tầm nhìn mới, bởi “đôi mắt mới nhìn vào thế giới”.
Không phải là không có lý khi người ta cho rằng: thế giới đã thay đổi và kiểu tư duy
tuyến tính không con thích hợp với một thế giới phi tuyến. Không có một bản đồ vạch sẵn
cho con đường phía trước. Những kinh nghiệm có sẵn, những phương pháp truyền thống
không còn đủ cho hành trình của dân tộc đi về phía trước. Vì thế, sáng tạo và linh hoạt
trong tư duy cũng như trong hành động phải là phẩm chất hàng đầu của con người Việt
Nam đang sống trong thế kỷ XXI. Để có được phẩm chất đó, đỏi hỏi phải có “sự nhận
thức mới, không phải về lý tưởng mà về lý luận cách mạng, thực tiễn hoạt động và thực
tế đời sống”. Để làm được điều đó, phải biết khai thác cái lợi thế vô song của chúng ta, đó
là uy tín của tên tuổi và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh – anh hùng giải phóng dân tộc
và danh nhân văn hoá mà thế giới từng biết và đã tỏ lòng ngưỡng mộ.
Câu 1:
Phân tích những luận điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về vấn đề độc lập dân tộc. Để
thực hiện luân điểm kết hợp nhuần nhuyễn dân tộc với giai cấp; độc lập dân tộc với
CNXH; Vai trò của tư tưởng HCM hiện nay, chúng ta phải làm gì?
Trả Lời:
Sau khi tìm ra con đường cứu nước, giải phóng dân tộc cho nhân dân ta, Hồ Chí Minh
đã xúc tiến thành lập một chính Đảng cách mạng chân chính ở Việt Nam và Người đã cùng
Trung ương Đảng ta trực tiếp lãnh đạo cách mạng, đưa sự nghiệp đấu tranh cách mạng
của nhân dân Việt Nam vượt qua mọi gian khổ, khó khăn, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi
khác.
Cả cuộc đời của Hồ Chí Minh đã dành trọn cho nhân dân, cho đất nước, cho sự
nghiệp đấu tranh giải phóng con người, giải phóng nhân loại cần lao, thoát khỏi mọi áp
bức, bất công, vươn tới cuộc sống ấm no, tự do và hạnh phúc. Cũng chính vì vậy mà vần
đề dân tộc và giải quyết vấn đề dân tộc trong cách mạng Việt Nam đã được Người quan
tâm, nung nấu suốt cả đời. Đề cập đến tư tưởng của Người về vấn đề nêu trên,tôi xin
trình bày khái quát một số quan điểm lớn sau đây:
Thứ nhất, giải quyết vấn đề dân tộc ở Việt Nam - một nước thuộc địa nửa phong
kiến, trước hết phải tiến hành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, đánh đuổi quân xâm
lược, đánh đổ bọn tay sai, giành độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, hoà bình và
thống nhất đất nước.
Độc lập, tự do, hoà bình và thống nhất đất nước là khát vọng cháy bỏng của người
dân mất nước. Bởi, mất nước là mất tất cả. Sống trong cảnh nước mất, nhà tan, mọi
quyền lực nằm trong tay quân xâm lược và bọn tay sai thì quyền sống của con người cũng
bị đe doạ chứ nói gì đến quyền bình đẳng, tự do, dân chủ của mọi người. Nếu có, đó chỉ là
thứ tự do cướp bóc, bắt bớ, giết hại và tù đày của quân xâm lược và bọn tay sai. Chính vì
vậy mà “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, một trong những tư tưởng lớn của Hồ Chí
Minh trong cách mạng Việt Nam đã trở thành chân lý của dân tộc Việt Nam và của cả nhân
loại có lương tri.
Độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân – tư tưởng đó của Hồ Chí Minh đã trở thành
mục tiêu hàng đầu của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng đó được quán triệt trong toàn bộ
tiến trình cách mạng Việt Nam và nó được thể hiện nổi bật trong các thời điểm có tính
bước ngoặt lịch sử.
Khi trả lời câu hỏi của nữ đồng chí Rôdơ, thư ký Đại hội lần thứ 18 của Đảng Xã
hội Pháp, họp ngày 29 tháng 12 năm 1920: Tại sao đồng chí lại bỏ phiếu cho Quốc tế III?
Hồ Chí Minh trả lời: “Rất giản đơn. Tôi không hiểu chị nói thế nào là chiến lược, chiến
thuật vô sản và nhiều điểm khác. Nhưng tôi hiểu rõ một điều: Quốc tế III rất chú ý đến
vấn đề thuộc địa… Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những
điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều tôi hiểu.”
Cũng ngay tại nước Pháp, giữa năm 1922, sau khi làm việc với Bộ trưởng Bộ Thuộc
địa Pháp Anbe Xarô, Hồ Chí Minh đã nói thẳng với ông ta mong muốn của mình và của
nhân dân Việt Nam rằng: “Cái mà tôi cần nhất trên đời là: Đồng bào tôi được tự do, Tổ
quốc tôi được độc lập…”
Năm 1945, đứng trước thời cơ mới của cách mạng nước ta, khi nói chuyện với đồng
chí Võ Nguyên Giáp, Hồ Chí Minh khẳng định: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù phải
đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải cương quyết giành cho được độc lập.”
Năm 1966, khi đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không
quân và hải quân, Hồ Chí Minh kêu gọi: “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm
hoặc lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá,
song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập tự do.”
Hồ Chí Minh coi mục tiêu đấu tranh vì độc lập của Tổ quốc, tự do của đồng bào là
lẽ sống của mình. Quyền độc lập dân tộc không tách rời quyền con người và độc lập là
điều kiện tiên quyết để mang lại hạnh phúc cho mọi người dân của đất nước mình. Đồng
thời, độc lập dân tộc còn là điều kiện để dân tộc Việt Nam được quyền sống bình đẳng
với các dân tộc khác trên thế giới và các dân tộc trong nước ta được chung sống bên nhau
một cách bình đẳng, hoà thuận và cùng nhau đi tới cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Thứ hai, sau khi giành được độc lập dân tộc phải đưa đất nước tiến lên xây dựng
chủ nghĩa xã hội, nhằm giải phóng con người, giải phóng xã hội, xoá bỏ nghèo nàn và lạc
hậu, vươn tới cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho mọi người, mọi dân tộc.
Giải quyết vấn đề dân tộc trong cách mạng Việt Nam nếu chỉ dừng lại ở cuộc đấu
tranh để giành độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân thì sự nghiệp cách mạng đó mới chỉ
đi được một chặng đường ngắn mà thôi. Bởi có độc lập, có tự do mà nhân dân vẫn đói khổ,
thì nền độc lập tự do ấy cũng chẳng có ý nghĩa gì.
Hồ Chí Minh đã thấu hiểu cảnh sống nô lệ, lầm than, đói rét và tủi nhục của nhân
dân các dân tộc Việt Nam trong thời thực dân, phong kiến. Bởi vậy, một trong những
nhiệm vụ quan trọng có ý nghĩa quyết định của sự nghiệp giải phóng xã hội, giải phóng
con người, theo Hồ Chí Minh là phải xoá bỏ nghèo nàn và lạc hậu, vươn tới xây dựng cuộc
sống ấm no, tự do và hạnh phúc thật sự cho tất cả mọi người.
Đó là ước nguyện, là ham muốn tột bậc của Hồ Chí Minh và là ước nguyện mong
mỏi bao đời nay của nhân dân các dân tộc Việt Nam. Người nói: “Tôi chỉ có một sự ham
muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn
tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”
Thực hiện được ước nguyện đó, theo Hồ Chí Minh chính là nhằm giải quyết một
cách triệt để và thiết thực vấn đề dân tộc ở một nước thuộc địa nửa phong kiến.
Thế nhưng đi về đâu và xây dựng một xã hội như thế nào để thực hiện được ước
nguyện đó nhân dân các dân tộc Việt Nam cũng như cho cả nhân loại bị áp bức, bóc lột? Đó
là điều trăn trở, ưu tư không chỉ ở Hồ Chí Minh mà ở tất cả những người có lương tri,
trọng đạo lý, trọng nghĩa tình khác. Sự bắt gặp và điểm tương đồng trong tư duy giữa Hồ
Chí Minh với những người sáng lập ra học thuyết cách mạng và khoa học của thời đại
cũng chính là ở chỗ đó.
Chứng kiến cảnh sống lầm than, khổ cực, bị bóc lột tới thậm tệ của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động ở thuộc địa và chính quốc, chứng kiến cảnh sống trái ngang của
bọn tư sản, thực dân giàu có và gian ác, nên con đường giải phóng xã hội, giải phóng con
người mà cả Hồ Chí Minh và C. Mác, Ph. Ăngghen, V. I. Lênin đều khẳng định là phải tiến
lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, chứ không phải là đi theo con đường tư bản
chủ nghĩa, càng không phải là quay trở lại chế độ phong kiến.
Đối với Việt Nam, Hồ Chí Minh khẳng định trước sau như một, là chỉ có chủ nghĩa
xã hội mới có đủ cơ sở và điều kiện để thực hiện công cuộc giải phóng con người một
cách triệt để và thiết thực. Tức là thực hiện được đầy đủ các quyền của con người, trong
đó có quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc của tất cả mọi người.
Cũng chính vì vậy mà con đường đi lên chủ nghĩa xã hội và độc lập phải gắn liền
với chủ nghĩa xã hội trở thành nội dung cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh, và là mục tiêu
chiến lược trong sự nghiệp cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam suốt hai phần ba thế
kỷ và mãi mãi về sau.
Xuất phát từ hoàn cảnh của Việt Nam, đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông
nghiệp nghèo nàn, hậu quả của bọn thực dân, phong kiến để lại rất nặng nề nên Hồ Chí
Minh cho rằng: “Chủ nghĩa xã hội là làm sao cho nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng sung
sướng, ai nấy được học hành, ốm đau có thuốc, già không lao động thì được nghỉ, những
phong tục tập quán không tốt dần dần được xoá bỏ… tóm lại, xã hội ngày càng tiến, vật
chất ngày càng tăng, tinh thần ngày càng tốt, đó là chủ nghĩa xã hội.”
Thứ ba, phải thực hiện quyền bình đẳng giữa các dân tộc và đoàn kết, giúp đỡ lẫn
nhau cùng tiến bộ trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam.
Lịch sử của Việt Nam đã chứng minh trong cộng đồng các dân tộc ở nước ta khồng
hề có dân tộc lớn (dân tộc nhiều người) đi áp bức, bóc lột dân tộc nhỏ (dân tộc ít người),
mà quan hệ giữa các dân tộc với nhau là quan hệ anh em, ruột thịt. Truyền thống quý báu đó
của dân tộc Việt Nam như Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Đồng bào Kinh hay Thổ, Mường
hay Mán, Giarai hay Êđê, Xơđăng hay Bana… đều là con cháu Việt Nam, đều là anh em
ruột thịt. Chúng ta sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau, nó đói giúp nhau.”
Bên cạnh việc lên án thủ đoạn đê hèn của bọn thực dân, phong kiến dùng chính sách
“chia để trị” nhằm chia rẽ các dân tộc Việt Nam và để kìm hãm các dân tộc trong vòng
nghèo nàn và dốt nát, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ tính ưu việt của chế độ mới để nhằm giải
quyết đúng đắn vấn đề dân tộc ở Việt Nam: “Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta
là: Các dân tộc đều bình đẳng và phải đoàn kết chặt chẽ, thương yêu giúp đỡ nhau như anh
em. Đồng bào miền xuôi phải ra sức giúp đỡ đồng bào miền ngược cùng tiến bộ về mọi
mặt.”
Hậu quả của chế độ thực dân phong kiến và các thế lực thù địch chống phá cách
mạng để lại ở Việt Nam là rất nặng nề; để khắc phục hậu quả đó nhằm thực hiện quyền
bình đẳng giữa các dân tộc và xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho đồng bào miền
xuôi cũng như miền ngược, Hồ Chí Minh luôn coi trọng tình đoàn kết, thương yêu giúp đỡ
lẫn nhau giữa các dân tộc anh em ở trong nước. Bởi, chỉ có trên cơ sở đoàn kết mới tạo nên
sức mạnh to lớn cho cách mạng Việt Nam để thực hiện thắng lợi các mục tiêu của cách
mạng đã đề ra.
Sau khi chủ trì Hội nghị Trung ương lần thức Tám (5 – 1941), nhận thấy cơ hội cứu
nước đang đến gần, Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào cả nước, trong thư Người viết:
“…Hỡi các bậc phú hào yêu nước, thương nòi! Hỡi các bạn công nông, binh, thanh niên,
phụ nữ, công chức, tiểu thương! Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết
thảy. Chúng ta phải đoàn kết lại đánh đổ bọn đế quốc và bọn Việt gian đặng cứu giống
nòi ra khỏi nước sôi lửa bỏng.”
Hồ Chí Minh chẳng những là người quan tâm đến đoàn kết dân tộc, mà chính Người
là hiện thân của sự đoàn kết đó, là người trực tiếp tổ chức khối đại đoàn kết toàn dân, kiên
quyết đấu tranh chống lại mọi biểu hiện gây chia rẽ, hiềm khích, kỳ thị dân tộc để thực
hiện tình đoàn kết trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Bài học kinh nghiêm về đoàn
kết trong cách mạng Việt Nam được Người tổng kết thành 14 chữ vàng như sau:
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết
Thành công, thành công, đại thành công”
Để thực hiện quyền bình đẳng và xây dựng tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến
bộ trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam, xuất phát từ hoàn cảnh và điều kiện sống của
các dân tộc ở Việt Nam, Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm đến đồng bào dân tộc ít người,
sống ở miền núi, vùng sâu và vùng xa của đất nước. Bởi, theo Người so với đồng bào sống
ở miền xuôi, vùng đồng bằng và đô thị, thì đời sống của đồng bào ở miền núi, xét trên mọi
phương diện, còn thấp và gặp rất nhiều khó khăn. Thực tế cho thấy, miền núi và vùng sâu,
vùng xa của đất nước ta, là nơi có điều kiện tự nhiên không thuận lợi, trình độ sản xuất và
văn hoá của nhân dân nơi đây còn rất thấp. Nơi ăn, chốn ở, trường hợc, cơ sở y tế và giao
thông đi lại còn nhiều khó khăn và thiến thốn. Bên cạnh đó, do trình độ dân trí thấp nên
những thủ tục lạc hậu, mê tín, di đoạn còn rất nặng nề.
Hơn nữa, khu vực miền núi nước ta – nơi làm ăn sinh sống chủ yếu của đồng bào các
dân tộc ít người, là nơi giáp biên giới với số nước láng giềng, xa đồng bằng, địa bàn hiểm
trở, dân cư thưa thớt, nhiều vùng vốn là căn cứ địa cách mạng quan trọng của cách mạng
Việt Nam trước đây. Bởi vậy, quan tâm đến đồng bào dân tộc ít người vừa thể hiện tính
nhân văn sâu sắc của Hồ Chí Minh trong chế độ mới, vừa có ý nghĩa kinh tế và quốc phòng
to lớn đối với cả hiện tại và tương lai của đất nước.
Sự quan tâm, giúp đỡ đối với đồng bào các dân tộc ít người theo Hồ Chí Minh, là
trách nhiệm của toàn Đảng và toàn dân, của tất cả các cấp, các ngành, từ Trung ương đến
địa phương, bằng những việc làm cụ thể và thiết thực.
Thứ tư, phải đoàn kết, thương yêu người Việt Nam sống ở nước ngoài và thân thiện
với người nước ngoài sống ở Việt Nam.
Vì nhiều lý do khác nhau, dẫn đến một thực tế của đời sống thế giới, là người dân
của nước này đến cư trú và làm ăn sinh sống ở nước khác và ngược lại. Giải quyết thực
trạng đó ở mỗi quốc gia, dân tộc và mỗi chính đảng, thậm chí với từng nhà lãnh đạo có
những quan điểm và chủ trương chính sách khác nhau.
Đối với người Việt Nam sống xa Tổ quốc, Hồ Chí Minh chủ trương đoàn kết,
thương yêu họ, kêu gọi họ hướng về quê hương đất nước, nơi quê cha, đất tổ của mình, vì
tất cả bà con đều là “con Lạc cháu Hồng” của đất Việt. Đồng thời, Người cũng kêu gọi và
khuyên nhủ bà con phải giữ mối quan hệ thân thiện với nhân dân các nước và thực hiện tốt
luật pháp của họ. Trong những năm chiến tranh và cách mạng, với lòng yêu nước, thương
dân, Hồ Chí Minh đã thu phục được nhiều trí thức tài ba về nước phục vụ Tổ quốc, phục
vụ nhân dân, trong đó có người đã trở thành anh hùng của Việt Nam.
Đối với người nước ngoài sống ở Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn thể hiện thái độ ôn
hoà và thân thiện với họ. Trong Lời tuyên bố với quốc dân sau khi đi Pháp về (23 tháng 10
năm 1946), Hồ Chí Minh nêu rõ:
“Người Pháp ở Pháp đối với ta rất thân thiện, thì người Việt ở Việt đối với người
Pháp cũng nên thân thiện. Đối với quân đội Pháp ta phải lịch sự. Đối với kiều dân Pháp ta
phải ôn hoà. Để tỏ cho thế giới biết rằng ta là một dân tộc văn minh. Để cho số người
Pháp ủng hộ ta càng thêm đông, sức ủng hộ càng thêm mạnh. Để cho những kẻ thù khiêu
khích muốn chia rẽ, không có thể và không có cớ mà chia rẽ. Để cho công cuộc thống nhất
và độc lập của chúng ta chóng thành công.”
Đối với người Hoa sống ở Việt Nam, Hồ Chí Minh cũng thể hiện quan điểm trước
sau như một là đoàn kết, thân thiện và bảo vệ tài sản, tính mạng cũng như quyền làm ăn
chính đáng của họ trên đất nước Việt Nam, như công dân Việt Nam. Theo Người, chẳng
phải hôm qua hôm nay người Hoa kiều mới đến Đông Dương. Họ đã ở đây, họ đã luôn giữ
một địa vị rất quan trọng trong đời sống kinh tế của Đông Dương. Nhưng chưa bao giờ lại
có những cuộc xung đột giữa người Việt Nam với người Hoa trên đất nước Việt Nam.
Trong “Thư gửi anh em Hoa kiều” nhân ngày Độc lập 2 – 9 – 1945, Hồ Chí Minh nêu
rõ: “Hai dân tộc Trung - Việt chúng ta, mấy ngàn năm nay, huyết thống tương thông, chung
nền văn hoá, trong lịch sử vẫn được gọi là hai nước anh em; hơn nữa, đất nước liền kề, núi
sông kế tiếp, càng như môi vớI răng che chở cho nhau. Ngót trăm năm nay, đế quốc xâm
lược Viễn Đông, giặc Pháp cưỡng chiếm nước ta, lấy đó làm bàn đạp xâm lược Trung
Quốc. Hai dân tộc anh em phương Đông chúng ta lại chịu chung nổi khổ cực bị áp bức và
xâm lược.”
Xuất phát từ quan hệ đặc biệt giữa hai dân tộc và hai nước anh em, trong thư, Hồ Chí
Minh đã nhấn mạnh đến chính sách cơ bản của Đảng và Nhà nước ta đối với bà con Hoa
Kiều đang làm ăn, sinh sống ở Việt Nam: “Chính phủ nhân dân lâm thời Việt Nam đã lập
tức tuyên bố xoá bỏ mọi luật pháp của Pháp trước đây áp đặt lên Hoa kiều, xác định chính
sách cơ bản là bảo đảm tự do, hoan nghênh Hoa kiều cùng nhân dân Việt Nam chung sức
xây dựng nước Việt Nam mới.
Mong rằng anh em hai nước chúng ta thân mật đoàn kết, có việc gì thì giải quyết với
nhau theo nguyên tắc hợp pháp lý với thái độ kính trọng nhường nhịn lẫn nhau, không được
vì những việc tranh chấp nhỏ của cá nhân mà gây điều bất hạnh ngăn cách giữa hai dân
tộc…”
Ngoài ra, đối với các dân tộc và quốc gia khác trên thế giới, quan điểm của Hồ Chí
Minh là tôn trọng nền độc lập dân tộc, không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc
gia, dân tộc khác, đồng thời thực hiện quyền bình đẳng giữa các quốc gia, dân tộc với nhau.
Quan điểm đó của Người được khẳng định trong bản Tuyên ngôn Độc lập bất hủ, ngày 2 –
9 – 1945 rằng: “… tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng
có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”
Chẳng đường lịch sử hơn 70 năm qua kể từ ngày ra đời đến nay, Đảng Cộng sản
Việt Nam luôn trung thành với những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin và
những quan điểm tư tưởng của Hồ Chí Minh về dân tộc và giải quyết vấn đề dân tộc đề ra
chính sách dân tộc đúng đắn cho cách mạng Việt Nam. Chính sách đó vừa phù hợp với hoàn
cảnh cụ thể của cách mạng Việt Nam, vừa phù hợp với xu thế phát triển tiến bộ của nhân
loại, nên nó đã được cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam đón nhận với niềm phấn khởi và đầy
tin tưởng, cũng bởi lẽ đó mà cách mạng Việt Nam có được sức mạnh to lớn để hoàn thành
thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao sức mạnh của nhân dân trong khối đại đoàn kết
dân tộc, coi nhân dân là nguồn gốc của sức mạnh. Người khẳng định: “Trong bầu trời
không có gì quí bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của
nhân dân”.
Đầu thế kỷ 20 nước ta đang dưới chế độ tàn bạo của thực dân Pháp “hơn hai mươi
triệu đồng bào hấp hối trong vòng tử địa” Hồ Chí Minh chỉ ra:“Cách mệnh thì sống, không
cách mệnh thì chết”, “Cách mệnh là việc chung của dân chúng chứ không phải việc một
hai người”. Tập hợp nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng là nguyên nhân chính của mọi
thắng lợi của cách mạng.
Khi nói về thắng lợi của cách mạng tháng Tám - Hồ Chí Minh nói, “Nhất là vì lực
lượng của cuộc toàn dân đoàn kết. Tất cả các dân tộc, các giai cấp, các địa phương, các tôn
giáo đều nổi dậy theo lá cờ Việt Minh để tranh lại quyền độc lập cho Tổ quốc”. Lực
lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết, không ai chiến thắng được lực lượng đó.
Khi nói về công việc “Kháng chiến kiến quốc” Người hỏi: Ai thực hiện “kháng
chiến kiến quốc” ? và trả lời: “Trong công cuộc kháng chiến kiến quốc, lực lượng chính là
ở dân”.
Sức mạnh của dân tộc được tập hợp trong mặt trận dân tộc thống nhất:
Về nguyên nhân thắng lợi của kháng chiến chống Pháp-Hồ Chí Minh viết: “Đoàn kết
trong Mặt trận liên việt, nhân dân ta đã kháng chiến thắng lợi; lập lại hòa bình ở Đông
Dương, giải phóng hoàn toàn Miền Bắc”. Năm 1955, Người viết: “...Với sự đoàn kết nhất
trí của tất cả những người xứng đáng là con Lạc, cháu Hồng, Mặt trận nhất định sẽ thành
công trong việc đánh tan âm mưu của Mỹ và bè lũ tay sai của chúng và thực hiện hòa bình,
thống nhất, độc lập, dân tộc, dân chủ trong cả nước Việt Nam yêu quí của chúng ta”.
Trong thời đại mới, Hồ Chí Minh đặt sự đoàn kết toàn dân tộc trong mối quan hệ với
đoàn kết quốc tế. Người đã đưa ra câu nói nổi tiếng:“ Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết,
thành công, thành công, đại thành công” ba từ “đoàn kết” đó là sự thể hiện: Đoàn kết
trong Đảng, đoàn kết trong dân, đoàn kết quốc tế.
Những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc:
Đoàn kết là sức mạnh đoàn kết là thành công:
Tư tưởng đại đoàn kết Hồ Chí Minh là một hệ thống luận điểm, nguyên tắc, phương
pháp và cách thức giáo dục, tổ chức, hướng dẫn, hành động của các lực lượng cách mạng.
Nhằm phát huy đến mức cao nhất, sức mạnh dân tộc, sức mạnh quốc tế trong sự nghiệp
đấu tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghãi xã hội tư tưởng đại đoàn kết - Hồ Chí
Minh định hướng cho việc xây dựng và củng cố, mở rộng, tăng cường lực lượng cách
mạng trong sự nghiệp đấu tranh nhằm giải phóng, dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng
con người.
Trong tác phẩm của mình Hồ Chí Minh có tới 405 bài nói về đoàn kết nổi bất là:
“Đoàn kết là sức mạnh”, “ Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta”,“Đoàn kết là sức mạnh,
Đoàn kết là thắng lợi”,“Đoàn kết là sức mạnh, là then chốt của thành công”,“Đoàn kết” là
điểm mẹ “ Điểm này mà thực hiện tốt thì đẻ ra con cháu đều tốt”.
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công”. Đặt trong
một nước nghèo nàn, lạc hậu tư tưởng đoàn kết làm nên sức mạnh của người có ý nghĩa
chiến lược, không chỉ trong sự nghiệp giải phóng dân tộc mà cả trong xây dựng chủ nghĩa
xã hội và bảo vệ Tổ quốc..
Đại đoàn kết dân tộc là một mục tiêu, một nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng:
- Đại đoàn kết dân tộc phải được quá triệt trong mọi đường lối, chủ trương chính
sách của Đảng và Nhà nước.
Ngày 03/03/1951, trong lời kết thúc buổi ra mắt của Đảng lao động Việt Nam, Hồ
Chí Minh thay mặt Đảng tuyên bố trước toàn thể dân tộc: “Mục đích của Đảng lao động
Việt Nam có thể gồm trong 8 chử là: “ Đoàn kết toàn dân phụng sự tổ quốc”. Đoàn kết toàn
dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu của giai đoạn cách mạng.
Ngày 31/8/1963 nói chuyện với cán bộ tuyên huấn miền núi về cách mạng xã hội chủ
nghĩa, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Trước cách mạng tháng Tám và trong kháng chiến thì nhiệm
vụ tuyên huấn là làm sao làm cho đồng bào các dân tộc hiểu được mấy việc: một là đoàn
kết, hai là làm cách mạng hay kháng chiến để đòi độc lập, chỉ đơn giản thế thôi”. Bây giờ
mục đích tuyên truyền huấn luyện là:“Một là đoàn kết, hai là xây dựng chủ nghĩa xã hội; ba
là đấu tranh thống nhất nước nhà”, đại đoàn kết dân tộc còn làm mục tiêu, mục đích,
nhiệm vụ hàng đầu của cả dân tộc.
Như vậy: Đại đoàn kết dân tộc chính là đòi hỏi khách quan của bản thân quần chúng
nhân dân trong cuộc đấu tranh tự giải phóng, là sự nghiệp của quần chúng, do quần chúng,
vì quần chúng. Đảng có sứ mệnh thức tỉnh, tập hợp hướng dẫn chuyển những đòi hỏi
khách quan, tự phát của quần chúng đòi hỏi tự giác thành hiện thực, có tổ chức, thành sức
mạnh vô địch trong cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc, tự do hạnh phúc của nhân dân.
Đối tượng đoàn kết dân tộc đó là toàn dân:
Khái niệm dân, nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh có nội hàm rất rộng, vừa là tập
hợp đông đảo, quần chúng, vừa là mỗi con người Việt Nam cụ thể cả hai đều là chủ thể
của đại đoàn kết dân tộc. Đó là:“ mội công dân Việt Nam”,“mỗi một người con rồng cháu
tiên” không phân biệt dân tộc, tín ngưỡng “già, trẻ, gái, trai, giàu, nghèo, quý, tiện”.
Đoàn kết dân tộc là tập hợp được mọi người dân vào cuộc đấu tranh chung Hồ Chí
Minh nhiều lần nêu rỏ: “Ta đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập của Tổ Quốc;
ta còn phải đoàn kết xây dựng nước nhà, ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự Tổ
quốc và phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với họ”.
- Muốn đại đoàn kết toàn dân thì phải kế thừa truyền thống yêu nước, nhân nghĩa,
đoàn kết của dân tộc phải có tấm lòng khoan dung, đại độ với con người.
Hồ Chí Minh tha thiết kêu gọi tất cả những người thật thà yêu nước, không phân biệt
tầng lớp nào, tín ngưỡng nào, chính kiến nào và trước đây đứng về phe nào; chúng ta phải
thật thà cộng tác vì dân, vì nước. Người căn dặn: Cần xóa bỏ hết thành kiến, cần phải thật
thà đoàn kết với nhau giúp đở nhau cùng tiến bộ để phục vụ nhân dân.
Đại đoàn kết dân tộc dựa trên nền tảng của khối liên minh công nông.
Hồ Chí Minh viết“ Lực lượng chủ yếu trong khối đoàn kết dân tộc là công nông cho
nên liên minh công nông là nền tảng của mặt trận dân tộc thống nhất”. Sau nầy, Hồ Chí
Minh nêu rõ: nền tảng đại đoàn kết dân tộc là liên minh - công nông - lao động trí óc.
Đại đoàn kết trong mặt trận dân tộc thống nhất:
Mặt trận dân tộc thống nhất phải được xây dựng theo những nguyên tắc:
Trên nền tảng liên minh - công nông (sau thêm lao động trí óc) dưới sự lãnh đạo của
Đảng.
+ Mặt trận hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương, dân chủ lấy việc thống nhất lợi
ích của tầng lớp nhân dân làm cơ sở để cũng cố và không ngừng mở rộng.
+ Đoàn kết lâu dài, chặt chẽ, đoàn kết thực sự, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng
tiến bộ. Phương châm đoàn kết các giai cấp, các tầng lớp khác nhau của Hồ Chí Minh
là:“Cầu đồng tồn dị”...
Tư tưởng đoàn kết của Hồ Chí Minh là đoàn kết bao gồm: đấu tranh, đấu tranh để
đoàn kết tốt hơn. Người viết “ Đoàn kết thật sự nghĩa là mục đích phải nhất trí và lập
trường cũng phải nhất trí, đoàn kết thực sự nghĩa là vừa đoàn kết, vừa đấu tranh học những
cái tốt của nhau, phê bình những cái sai của nhau và phê bình trên lập trường thân ái, vì
nước, vì dân”.
Trong quá trình xây dựng củng cố và phát triển Mặt trận dân tộc thống nhất, Đảng ta
luôn luôn đấu tranh trên 2 mặt trận chống khuynh hướng cô độc, hẹp hòi coi nhẹ việc tranh
thủ, tất cả những lực lượng có thể tranh thủ được đồng thời chống khuynh hướng đoàn
kết một chiều, đoàn kết mà không đấu tranh đúng mức trong nội bộ mặt trận.
Đảng Cộng Sản vừa là thành viên của mặt trận dân tộc thống nhất, vừa là lực
lượng lãnh đạo mặt trận, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân ngày càng vững chắc:
Hồ Chí Minh khẳng định: Đảng Cộng sản Việt nam vừa là giai cấp công nhân, vừa là
của nhân dân lao động, vừa của cả dân tộc, vì vậy: đại đoàn kết dân tộc ... thành máu thịt
của Đảng.
Muốn qui tụ được cả dân tộc Đảng Cộng sản Việt Nam phải “ vừa là đạo đức, vừa
là văn minh, Đảng Cộng sản phải tiêu biểu cho trí tuệ, danh dự lương tâm của dân tộc và
thời đại”, “Đảng phải thật sự đoàn kết nhất trí”: được nhân dân đón nhận. Người viết “
Đảng không thể đòi hỏi mặt trận thừa nhận quyền lãnh đạo của mình, mà phải tỏ ra là một
bộ phận trung thành nhất, hoạt động nhất và chân thành nhất chỉ trong đấu tranh và công
tác hàng ngày khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng đắn và năng lực lãnh đạo
của Đảng thì Đảng mới giành được vị trí lãnh đạo”.
Đảng lảnh đạo mặt trận trước hết bằng việc xác định chính sách mặt trận đúng đắn
phù hợp với từng giai đoạn, thời kỳ cách mạng.
Đảng lảnh đạo mặt trận thật sự theo nguyên tắc. Mặt trận hiệp thương dân chủ,
phải dùng phương pháp vận động, giáo dục, thuyết phục, nêu gương lấy lòng chân thành
để đối xử, cảm hóa, khơi gợi, tinh thần tự giác, tự nguyện. Người viết: “ phải thành thực
lắng nghe ý kiến của người ngoài Đảng, cán bộ và Đảng viên không được tự cao, tự đại
cho mình là tài giỏi hơn mọi người; Trái lại phải học hỏi điều hay, điều tốt của mọi người
cán bộ Đảng viên có quyết tâm làm như thế thì công tác mặt trận nhất định sẽ tiến nhiều”
Đại Đoàn kết dân tộc phải gắn liền với đoàn kết quốc tế:
Hồ Chí Minh khẳng định: Yêu nước chân chính phải gắn liền với chủ nghĩa quốc tế
trong sáng của giai cấp công nhân. Khi chuẩn bị thành lập Đảng Hồ Chí Minh xác định “
phải có Đảng cách mệnh để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với
dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi”.
Hồ Chí Minh luôn luôn khẳng định: “Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách
mạng thế giới”, “Cách mạng Việt Nam chỉ giành được thắng lợi khi đoàn kết chặt chẽ với
phong trào cách mạng thế giới” Người là hình mẫu của hoạt động không mệt mỏi vì sự
đoàn kết của giai cấp công nhân, Đảng Cộng sản và các dân tộc trên thế giới.
Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài của nhân dân Việt Nam, nhà văn hoá lớn của thế
giới. Người không chỉ truyền bá, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin trong điều kiện
cụ thể của Việt Nam, đưa Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, mà Người còn
phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin lên một tầm cao mới.
1.Khi phân tích những mâu thuẫn của CNTB, C.Mác và Ph. Ăngghen đã tiên đoán khả
năng cách mạng nổ ra trước tiên ở các nước tư bản phát triển nhất, nơi những tiền đề vật
chất của CNXH đã đạt đến độ chín muồi nhất định. Mới đầu các ông cho rằng cách mạng
sẽ nổ ra ở Anh, Pháp, sau đó là Đức. Theo các ông, giữa xã hội tư bản và xã hội cộng sản là
một thời kỳ cải tiến cách mạng từ xã hội nọ sang xã hội kia, thích ứng với thời kỳ ấy là
một thời kỳ quá độ chính trị và Nhà nước của thời kỳ ấy là nền chuyên chính cách mạng
của giai cấp vô sản. Nhưng đến năm 1877, hai ông lại cho rằng cách mạng sẽ nổ ra ở
phương Đông mà Nga là nước tiên phong. C.Mác tán thành ý kiến của Sécnưsepxki cho
rằng nước Nga có thể không cần phải trải qua những đau khổ của chế độ tư bản mà vẫn
chiếm đoạt được mọi thành quả của chế độ ấy. Như vậy, về cơ bản, lý luận của hai ông
đều cho rằng các nước tư bản phát triển có thể đồng loạt tiến lên XHCN. Tuy nhiên, các
ông cũng dự báo khả năng phát triển rút ngắn như nước Nga.
Thời C.Mác và Ph. Ăngghen, hệ thống thuộc địa của CNTB đã được mở rộng, nhưng
cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc chưa phát triển mạnh, bởi vậy, theo các ông, vận
mệnh loài người, tương lai của cách mạng giải phóng dân tộc vẫn phần lớn phụ thuộc vào
thắng lợi của cách mạng vô sản ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển.
Sang thời Lênin, khi phân tích CNTB ở giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, ông cho rằng
CNXH có thể thắng lợi thậm chí trong một nước tư bản tách riêng (một mắt xích trong sợi
dây truyền), và ông nêu ra tư tưởng trong những điều kiện lịch sử nhất định, những nước
lạc hậu có thể phát triển rút ngắn, bỏ qua, không phải trải qua giai đoạn phát triển TBCN.
Những điều kiện đó là gì?
a) Phương thức sản xuất bị bỏ qua đã tỏ ra lỗi thời về mặt lịch sử.
b) Có sự giúp đỡ của giai cấp công nhân đã giành được thắng lợi ở nước tư bản phát
triển hơn.
c) Có đội tiên phong chính trị của giai cấp công nhân với đầy đủ kinh nghiệm và
quyết tâm cùng toàn dân làm cuộc cách mạng giành được chính quyền về tay mình.
Thời Lênin, cách mạng giải phóng dân tộc đã trở thành một bộ phận của cách mạng
vô sản, nên ông cho rằng cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở chính quốc cần phải liên
minh với cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức ở các thuộc địa. Bởi vậy, thay thế cho
khẩu hiệu thời C.Mác "Vô sản tất cả các nước liên hợp lại", ông đưa ra khẩu hiệu: “Vô
sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức đoàn kết lại".
Hồ Chí Minh trên góc độ của người thuộc địa, góc độ của các dân tộc bị áp bức đã
phê phán một cách có căn cứ và hết sức sâu sắc chủ nghĩa đế quốc và đã chỉ ra rằng sức
sống của chủ nghĩa đế quốc một phần quan trọng nằm ở thuộc địa. Người nói: "Hiện nay
nọc độc và sức sống của con rắn độc tư bản chủ nghĩa đang tập trung ở các nước thuộc địa
hơn là ở chính quốc". Đây là điều quan trọng mà Hồ Chí Minh bổ sung, phát triển chủ
nghĩa Mác-Lênin. Từ đó, Người viết: "CNTB là một con đỉa có một cái vòi bám vào giai
cấp vô sản ở chính quốc và một cái vòi khác bám vào giai cấp vô sản ở các thuộc địa. Nếu
người ta muốn giết con vật ấy, người ta phải đồng thời cắt cả hai vòi. Nếu người ta chỉ
cắt một vòi thôi, thì cái cái vòi kia vẫn tiếp tục hút máu của giai cấp vô sản, con vật vẫn
tiếp tục sống và cái vòi bị cắt đứt sẽ lại mọc ra". Tư tưởng này là sự cụ thể hoá và chứng
minh cho quan điểm của Lênin về sự đoàn kết giữa giai cấp vô sản của các nước thuộc địa
và các dân tộc bị áp bức để tiêu diệt CNTB - con đỉa có hai vòi. Người cho rằng cách mạng
vô sản ở các nước tư bản và cách mạng giải phóng dân tộc như đôi cánh của một con chim.
Từ đó Người đi đến kết luận: "Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường
nào khác ngoài cách mạng vô sản", và Người đã gắn cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân
với cách mạng vô sản, gắn giải phóng dân tộc với CNXH, mang lại sự giải phóng triệt để
cho con người Việt Nam.
2.Chủ nghĩa Mác-Lênin đề cao vấn đề giai cấp, còn ở Hồ Chí Minh, vấn đề giai cấp
gắn bó mật thiết với vấn đề dân tộc, không có giai cấp chung chung đứng ngoài dân tộc,
hai cái đó liên hệ với nhau một cách uyển chuyển và biện chứng. Trong hoàn cảnh mất
nước thì quyền lợi dân tộc được đặt lên trên quyền lợi giai cấp, vì có giải phóng dân tộc
mới giải phóng được giai cấp, giải phóng dân tộc đã bao hàm một phần giải phóng giai
cấp, tạo tiền đề, điều kiện thuận lợi để giải phóng giai cấp. Theo Người, nếu không giải
quyết được vấn đề giải phóng dân tộc, không đòi được tự do cho dân tộc thì chẳng những
quốc gia dân tộc còn chịu mại kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận giai cấp đến vạn
năm cũng không lại được. Không nên thấy người ta làm thế nào mình cũng làm như thế,
người ta nói giai cấp đấu tranh, mình cũng ra khẩu hiệu giai cấp đấu tranh. Ngoài ra, trên
cơ sở phân tích xã hội phương Đông, Người còn cho rằng đấu tranh giai cấp ở các nước
phương Đông không quyết liệt như ở phương Tây, còn ở Việt Nam, chủ nghĩa dân tộc là
một động lực lớn của lịch sử. Bởi vậy, theo Người, "cần phát động chủ nghĩa dân tộc bản
xứ nhân danh Quốc tế cộng sản, đó là một chính sách mang tính hiện thực tuyệt vời, vì
người ta sẽ không thể làm gì được cho người An nam nếu không dựa trên động lực vĩ đại
và duy nhất của họ. Khi chủ nghĩa dân tộc của ta thắng lợi, phần lớn thế giới sẽ Xô viết
hoá và lúc đó chủ nghĩa dân tộc ấy sẽ biến thành chủ nghĩa quốc tế, còn sự nghiệp của
người bản xứ gắn mật thiết với sự nghiệp của vô sản toàn thế giới . Như vậy, ở Hồ Chí
Minh, dân tộc và giai cấp liên hệ mật thiết với nhau, không tách rời nhau, có điều ở mỗi
thời điểm lịch sử cụ thể thì cái nào nổi trội hơn nhằm đạt đến mục tiêu chiến lược và sách
lược cụ thể. Thực tiễn cách mạng 75 năm qua đã chứng minh cho sự đúng đắn của quan
điểm này.
3.Nếu như C. Mác tán thành quan điểm của Sécnưsépxki cho rằng nước Nga có thể
bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, thì Lênin cho rằng: "So với những nước tiên tiến, thì đối
với nước Nga, bắt đầu cuộc đại cách mạng vô sản là một điều dễ dàng hơn, nhưng tiếp
tục cuộc cách mạng đó đến thắng lợi cuối cùng… lại là một điều khó khăn hơn" . Như
vậy, theo Lênin, so với những nước tư bản tiên tiến, Nga làm cách mạng vô sản dễ hơn
nhưng để đi đến thắng lợi cuối cùng thì lại khó khăn hơn. Khó đến mức mà hiện nay nước
Nga xã hội chủ nghĩa là không còn nữa. Nghiên cứu tình hình cụ thể các nước phương
Đông, Hồ Chí Minh cho rằng với những lý do lịch sử cho phép chủ nghĩa cộng sản thâm
nhập dễ dàng vào Châu Á, dễ dàng hơn là ở Châu Âu”. Như vậy, theo Bác, chủ nghĩa cộng
sản thâm nhập vào Châu Á dễ dàng hơn Châu Âu. Điều này hoàn toàn có căn cứ, có cơ sở
khoa học.
Như chúng ta đã biết, điểm khác biệt giữa Á với Âu, Đông và Tây là ở chỗ ảnh
hưởng của cái gọi là phương thức sản xuất Châu Á lâu dài, dai dẳng, đã tạo nên một đặc
điểm đặc trưng của phương Đông là việc không có sở hữu tư nhân về ruộng đất, cái mà
C.Mác gọi là cơ sở, còn Ph.Ăngghen gọi là chiếc chìa khoá để hiểu toàn bộ phương Đông.
Trong Kinh Thư có ghi: "Phổ thiên chi hạ mạc phi vương thổ, suất hải chi tân mạc phi
vương thần" nghĩa là đất đai dưới trời đâu chẳng là của vua, người trên đất đai ấy ai chẳng
phải là thần dân của vua. GS. Trần Đình Hượu cho rằng cùng với chế độ "'lãnh hữu” chứ
không phải "sở hữu” và ruộng đất các nước phương Đông để tiến lên CNXH, hơn CNTB.
Nhưng để tiến lên CNXH và xây dựng thành công CNXH là hai việc khác nhau. Cái
thứ nhất suy cho cùng nghiêng về tiền đề, cái thứ hai mới là mục đích Hồ Chí Minh cho
rằng thắng đế quốc và phong kiến là tương đối dễ, thắng bần cùng và lạc hậu còn khó hơn
nhiều, rằng cách mạng xã hội chủ nghĩa là cuộc cách mạng vĩ đại, vẻ vang nhất nhưng là
cuộc cách mạng gay go nhất, phức tạp, khó khăn nhất, là cuộc chiến khổng lồ chống lại
những gì cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi. Qua thực tiễn xây dựng
CNXH ở nước ta trong những năm qua, chúng ta càng thấm thía tư tưởng của Người.
4.Chủ nghĩa Mác - Lênin qua lăng kính của Người trở thành một cái gì đó cực kỳ dễ
hiểu, giản dị, dung dị, gần gũi đối với tất cả mọi người. Chẳng hạn, quan hệ giữa cán bộ,
Đảng, Nhà nước và nhân dân được người mô tả bằng hình ảnh vô cùng quen thuộc: dân là
nước, cán bộ là cá, Nhà nước, cách mạng là thuyền, đường lối là la bàn, Đảng như người
cầm lái (hay trí tuệ con người cầm lái). Như chúng ta thấy, cá tách khỏi nước sẽ chết.
Nước có thể chở thuyền nhưng cũng có thể lật thuyền. Thuyền không có la bàn không biết
đi đâu. Thuyền không có người cầm lái thì không chuyển động. Như vậy, thật vô cùng dễ
hiểu, không có dân là không có tất cả, dân là gốc, là cơ sở, nước ấy dân làm gốc.
Gốc có vững cây mới bền
Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân
Từ đó Người đưa ra tư tưởng dân là chủ, Chính phủ là đầy tớ của dân và xây dựng
nhà nước của dân, do dân, vì dân. Người cho rằng thực hiện dân chủ là chìa khoá vạn năng
có thể giải quyết được mọi khó khăn. Hay một hình ảnh nữa, đoàn kết hay không đoàn kết,
được Người ví như một bó đũa và một chiếc đũa đơn lẻ. Từ đó Người cho rằng đoàn kết
tạo nên sức mạnh, đoàn kết là thắng lợi, là thành công.
Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết
Thành công, thành công đại thành công
Bởi vậy, chủ nghĩa Mác- Lênin trở nên gần gũi với những người dân lao động bình
thường. Bác giải thích thế nào là chủ nghĩa Mác -Lênin, tsách vở mà sống không có tình, có
nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác-Lênin được, hay hết lòng, hết sức phụng sự nhân
dân, phụng sự Tổ quốc, đó là chủ nghĩa Mác-Lênin. Bác cho rằng muốn giữ gìn sự trong
sáng của chủ nghĩa Mác –Lênin thì trước hết tự mình phải trong sáng.
5.Chủ nghĩa Mác-Lênin có bàn đến đạo đức giai cấp vô sản và giai cấp tư sản. Mặc
dù đã vạch ra được những nguyên lý nền tảng của đạo đức nhưng vẫn còn khá chung
chung, chưa thật cụ thể.
Giống như C.Mác phê phán Hêghen, Người cho rằng đạo đức cũ như người đầu
ngược xuống đất, chân chổng lên trời. Đạo đức không phải từ trên trời rơi xuống, nó do
đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển. Đạo đức là nền tảng của người cách
mạng, nó giống như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối. Hồ Chí Minh đã nhìn ra đạo
đức có thể nhân gấp 10 lần sức mạnh con người, đã nhìn ra ở phương Đông một tấm
gương có giá trị gấp trăm bài diễn thuyết, bởi vậy, Người chú trọng vấn đề đạo đức, đặc
biệt xây dựng mẫu người toàn diện cả đức lẫn tài, cả tâm hồn lẫn trí tuệ và sức khoẻ,
phải trung với nước, hiếu với dân, phải thương yêu con người, phải cần, kiệm, liêm, chính,
chí công, vô tư, phải có tinh thần quốc tế trong sáng. Đối với Người, nói là phải đi đôi với
với làm, phải làm gương "Đảng viên đi trước, làng nước theo sau” xây đi đôi với chống và
phải tu dưỡng đạo đức suốt đời giống như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng
trong.
6.Trên cơ sở phân tích tình hình xã hội phương Đông nói chung và Việt Nam nói
riêng, Người cho rằng cuộc đấu tranh giai cấp ở đây không diễn ra giống như ở phương
Tây. Vậy không giống ở điểm nào? Người cho rằng về phía Việt Nam người lao động, đó
là sự không giác ngộ, sự nhẫn nhục và vô tổ chức, còn về phía bọn chủ thì không có máy
móc, ruộng đồng thuộc sở hữu của những địa chủ hạng trung, hạng nhỏ và những kẻ ở đó
được coi là đại địa chủ thì chỉ là những tên lùn tịt bên cạnh những người trùng tên với họ ở
Châu Âu và Châu Mỹ, không có tỷ phú người An Nam. Những tên trọc phú ở đó thì ở đây
chỉ là những kẻ thực lợi khá giả thôi. Cho nên, nếu nông dân chỉ sống bằng cái tối thiểu
cần thiết thì đời sống của địa chủ cũng chẳng có gì là xa hoa, nếu thợ thuyền không biết
mình bị bóc lột bao nhiêu thì chủ lại không hề biết công cụ để bóc lột của họ là máy móc,
người thì chẳng có công đoàn, kẻ thì chẳng có Tơrớl. Người thì nhẫn nhịn chịu số phận
của mình, kẻ thì vừa phải trong sự tham lam của mình, sự xung đột về quyền lợi của họ
được giảm thiểu. Điều đó không thể chối cãi được. Từ đó Người kết luận: "Xã hội Đông
Dương, Ấn Độ hay Trung Quốc về mặt cấu trúc kinh tế, không giống các xã hội phương
Tây thời trung cổ, cũng như thời cận đại, và đấu tranh giai cấp ở đó không quyết liệt như ở
đây".
Từ phân tích về giai cấp xã hội các nước phương Đông và Việt Nam, Hồ Chí Minh
đã đi gần đến cái mà C.Mác gọi là phương thức sản xuất Châu Á vốn coi trọng là tính tự trị
độc lập, biệt lập của công xã. Cái đặc trưng này theo Người dẫn đến sự thiếu tin cậy lẫn
nhau, từ đó là nguyên nhân gây ra sự suy yếu của các dân tộc phương Đông. Người viết:
"Nguyên nhân đầu tiên đã gây ra sự suy yếu của các dân tộc phương Đông, đó là sự biệt
lập. Họ hoàn toàn không biết đến những việc xảy ra ở các nước láng giềng gần gũi nhất
của họ, do đó họ thiếu sự tin cậy lẫn nhau, sự phối hợp hành động và sự cổ vũ lẫn nhau.
Với tính cách đặc thù đó, Người đã đặt ra một vấn đề hoàn toàn chính xác khi cho
rằng C.Mác cho ta biết sự tiến triển của các xã hội trải qua ba giai đoạn: "Chế độ nô lệ,
chế độ nông nô, chế độ tư bản, và trong mỗi giai đoạn ấy, đấu tranh giai cấp có khác nhau.
Chúng ta phải coi chừng! Các dân tộc Viễn Đông có trải qua hai giai đoạn đầu không?".
Bởi lẽ, ở phương Đông do ảnh hưởng của cái gọi là phương thức sản xuất Châu Á kéo dài
dai dẳng từ sau khi tan rã của công xã nguyên thuỷ cho đến tận những năm đầu của thế kỷ
XIX, nên xã hội ở phương Đông và Việt Nam không thật điển hình như ở phương Tây (nếu
theo hệ quy chiếu phương Tây). Một số học giả khác lại cho rằng Việt Nam, Mông Cổ và
cả Nga không trải qua chế độ nô lệ, thậm chí có người còn cho rằng Việt Nam không có
chế độ phong kiến. Từ đó Hồ Chí Minh cho rằng tùy hoàn cảnh mà các dân tộc phát triển
theo con đường khác nhau "Ta không giống Liên Xô... ta có thể đi con đường khác để tiến
lên CNXH”. Hồ Chí Minh cho rằng không thể cấm bổ sung “cơ sở lịch sử” của chủ nghĩa
Mác bằng cách đưa thêm vào đó những tư liệu mà C.Mác ở thời mình không có được.
Người cho rằng “xem xét lại chủ nghĩa Mác về cơ sở lịch sử của nó, củng cố nó bằng dân
tộc học phương Đông, đó chính là nhiệm vụ của các Xô viết”. Tại sao lại như vậy? Theo
người: “C.Mác đã xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử,
nhưng lịch sử nào? Lịch sử Châu Âu. Mà Châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân
loại”. Qua đây ta đã thấy Người đã phát triển chủ nghĩa Mác trong điều kiện cụ thể của các
nước phương Đông và Việt Nam như thế nào. Điều này hoàn toàn xa lạ với cái gọi là
khuynh hướng xét lại chủ nghĩa Mác.
Ngày nay trong công cuộc CNH-HĐH, thiết nghĩ những người giảng dạy và nghiên
cứu chủ nghĩa Mác-Lênin học tập tinh thần phát triển sáng tạo ở Người để góp phần nhanh
chóng đưa nước ta đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn
minh.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội bao
gồm những nội dung gì?
Trả lời:
Nội dung cơ bản về con đường giải phóng dân tộc:
1.Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng
vô sản, phải thực hiện kết hợp cách mạng vô sản ở chính quốc với cách mạng giải phóng
dân tộc ở thuộc địa.
2.Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải do Ðảng của giai cấp công
nhân lãnh đạo. Nguyễn Ái Quốc khẳng định: “Trước hết phải có Ðảng cách mệnh... Ðảng
có vững cách mạng mới thành công... Ðảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt...
Chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin”.
3.Cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả
năng giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc.
4.Cách mạng giải phóng dân tộc phải được thực hiện bằng bạo lực, kết hợp lực
lượng chính trị của quần chúng với lực lượng vũ trang của nhân dân. Tóm lại, Hồ Chí Minh
đã vận dụng sáng tạo và phát triển học thuyết Lênin về cách mạng thuộc địa thành một hệ
thống luận điểm mới, sáng tạo bao gồm chiến lược, sách lược và phương pháp tiến hành.
Nội dung cơ bản về con đường đi lên CNXH ở Việt Nam:
1.Muốn đi lên CNXH chúng ta phải trải qua một thời kỳ quá độ lâu dài. CNXH không
thể làm mau được mà phải làm dần dần. Bác luôn căn dặn cán bộ ta phải chống giáo điều,
rập khuôn theo cách làm của nước ngoài, phải tìm con đường riêng của mình, xuất phát từ
tình hình và đặc điểm của nước ta.
2.Về động lực, bước đi và cáh thực hiện CNXH ở Việt Nam, Người chỉ rõ cách
mạng là sự nghiệp của quần chúng, tất cả đều phải của dân, do dân, vì dân; coi trọng nhân
tố con người, coi con người là yếu tố quyết định. Người rất chú trọng giáo dục đạo đức
cách mạng cho cán bộ, đảng viên, thanh niên đồng thời cũng khuyến khích sử dụng các đòn
bẩy như khoán, thưởng, phạt... trong kinh tế.
3.Bác chủ trương từng bước xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của CNXH, coi
trọng phát triển cả công nghiệp và nông nghiệp, văn hóa, khoa học kỹ thuật tiên tiến, trong
đó coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu. Về văn hóa phải xây dựng nền văn hóa tiên tiến
với nội dung XHCN và tính dân tộc. Bác đặt ra yêu cầu sản xuất phải đi đôi với tiết kiệm
và tích cực chống tham ô, lãng phí, quan liêu, coi đó là “giặc nội xâm” đồng minh với giặc
ngoại xâm.
4.Người đặc biệt quan tâm xây dựng Ðảng và đảm bảo sự lãnh đạo đúng đắn của
Ðảng đồng thời với tăng cường vai trò của Nhà nước, xây dựng Nhà nước của dân, do dân,
vì dân; tăng cường pháp chế, xây dựng xã hội có kỷ cương, trật tự, nhân ái, đạo đức, đoàn
kết giai cấp, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế.
Câu 2:
Phân tích những luận điểm cơ bản của HCM về cách mạng giải phóng dân tộc ?
Trả lời :
Tư tưởng Hồ Chí Minh vừa phản ánh quy luật khách quan của sự nghiệp giải phóng
dân tộc trong thời đại cách mạng vô sản, vừa phản ánh được mối quan hệ khăng khít giữa
mục tiêu giải phóng dân tộc với mục tiêu giải phóng giai cấp và giải phóng con người.
Xóa bỏ ách áp bức dân tộc mà không xóa bỏ tình trạng bóc lột và áp bức giai cấp thì
nhân dân lao động vẫn chưa được giải phóng. Chỉ có xóa bỏ tận gốc tình trạng áp bức, bóc
lột, chỉ có thiết lập một nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân mới đảm bảo cho người
lao động có quyền làm chủ, mới thực hiện được sự phát triển hài hòa giữa cá nhân và xã
hội, giữa độc lập với hạnh phúc tự do của con người. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách
mạng giải phóng dân tộc được thể hiện qua năm nội dung cơ bản sau :
1.Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng
vô sản.
Thất bại của các phong trào yêu nước chống thực dân pháp ở Việt Nam cuối thế kỷ
XIX đầu thế kỷ XX chứng tỏ rằng những con đường giải phóng dân tộc dưới ngọn cờ tư
tưởng phong kiến hoặc tư sản là không đáp ứng được yêu cầu khách quan, giành độc lập
và tự do cho dân tộc bởi lịch sử đặt ra.
Tháng 7/1920 khi đọc sơ khảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và
vấndddef thuộc địa của Lênin người đã tìm thấy trong lý luận của Lênin một con đường
cứu nước mới – con đường cách mạng vô sản. Người khẳng định : “Đây là cái cần thiết
cho chúng ta, đây là con dường giải phóng chúng”.
Đầu năm 1923, trong truyền đơn cổ động mua báo người cùng khổ, người viết : “Chỉ
có chủ nghĩa cộng sản mới cứu nhân loại, đem lại cho mọi người không phân biệt chủng
tộc và là nguồn gốc của sự tự do, bình đẳng bác ái, đoàn kết, ấm no trên quả đất, việc làm
cho mọi người và vì mọi người, niềm vui, hòa bình, hạnh phúc…”
Con đường cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh bao hàm những nội dung chủ yếu
sau :
- Tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc và dần đi tới xã hộ cộng sản.
- Lực lượng lãnh đạo là giai cấp công nhân mà đội tiên phong của nó là Đảng Cộng
sản.
- Lực lượng cách mạng là khối đại đoàn kết toàn dân, nòng cốt là liên minh giữa giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và lao đông trí óc.
- Sự nghiệp cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới,
cho nên phải đoàn kết quốc tế.
2.Cách mạng trong thời đại mới phải do Đảng Cộng sản lãnh đạo, các nhà yêu nước
Việt Nam đã ý thức được vai trò của tổ chúc cách mạng. Phan Châu Trinh cho rằng : “Ngày
nay muốn độc lập tự do phải có đoàn thể”. Phan Bội Châu đã tổ chức ra Duy Tân hội và
Việt Nam Quang Phục hội.
Dù đã thành lập hay chưa thì các tổ chức cách mạng kiểu cũ đã không đưa cách mạng
giải phóng dân tộc đến thành công.
Hồ Chí Minh khẳng định: muốn giải phóng dân tộc thành công trước hêt phải có
đảng cách mệnh. Đầu năm 1930, người sáng lập đảng Cộng Sản Việt Nam, một chính
đảng của giai cấp công nhân Việt Nam, có tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh và có
liên hệ mật thiết với quần chúng.
3. Lực lượng của cách mạng giải phóng dân tộc bao gồm toàn dân tộc
Theo Hồ Chí Minh, cách mạng giải phóng dân tộc “ là việc chung của cả dân chúng
chứ không phải việc môt hai người”. Hồ Chí Minh đánh giá rất cao vai trò của nhân dân
trong khởi nghĩa vũ trang. Người coi sức mạnh vĩ đại và năng lực sáng tạo của quần chúng
là then chốt bảo đảm thắng lợi. trong tác phẩm Đường Kách mệnh, Người phê phán việc
lấy ám sát cá nhân và bạo động non la phương thức hành động. Người khẳng định “ Dân
khí mạnh thì quân lính nào, súng ống nào cũng không chống nổi”.
Xuất phát từ tương quan lực lượng lấy nhỏ đánh lớn, lấy ít địch nhiều, Hồ Chí Minh
không chủ trương tiến hành kiểu chiến tranh thông thường, chỉ dựa vào lực lượng quân đội
và tiến hành một số trận quyết tử với kẻ thù mà chủ trương phát động chiến tranh nhân
dân.
Kháng chiến toàn dân gắn với kháng chiến toàn diện. Lực lượng toàn dân là điều
kiện để đấu tranh toàn diện với kẻ thù, giải phóng dân tộc.
Trong chiến tranh, quân sự là việc chủ chốt, nhưng đồng thời phải kết hợp chặt chẽ
với đấu tranh chính trị. Theo người, thắng lợi quân sự đem lại thắng lợi chính trị, thắng lợi
chính trị sẽ làm cho thắng lợi quân sự to lớn hơn.
Đấu tranh kinh tế là ra sức tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, phát triển kinh tế
của ta. Người kêu gọi hậu phương thi đua với tiền phương, coi ruộng rẫy là chiến trường
cuốc cày là vũ khí nhà nông là chiến sĩ.
4.Cách mạng giải phóng dân tộc cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả
năng giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc
5.Cách mạng giải phóng dân tộc phải được tiến hành bằng con đường cách mạng
bạo lực
a) Bạo lực cách mạng trong cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam
Các thế lực đế quốc sử dụng bạo lực để xâm lược và thống trị thuộc địa đàn áp các
phong trào yêu nước. Chế độ thực dân, tự bản thân nó đã là một hành động bạo lực của kẻ
mạnh đối với kẻ yếu. Chưa đè bẹp ý trí xâm lược của chúng thì chưa thể có thắng lợi hoàn
toàn đánh giá đúng bản chất cực kỳ phản động của đế quốc và tay sai, Hồ Chí Minh cho
rằng: “ Trong cuộc đấu tranh gian khổ chống kẻ thù của giai cấp và của dân tộc, cần dùng
bạo lực cách mạng chống lại bạo lực phản cách mạng, giành lấy chính quyền và bảo vệ
chính quyền”
b) Phương châm đánh lâu dài trong cách mạng giải phóng dân tộc trước kẻ thù lớn
mạnh Hồ Chí Minh chủ trương sử dụng chiến lược đánh lâu dài. Trong kháng chiến chống
t hực dân Pháp, Người nói: “ Địch muốn tốc chiến tốc thắng. Ta lấy trường kỳ kháng chiến
trị nó, thì địch nhất định thua ta nhất định thắng. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước
Người khẳng định : Chiến trạnh có thể kéo dài năm năm, mười năm, hai mươi năm hoặc
lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, xong
nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập tự do. Đến ngày thắng
lợi nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn to đẹp hơn
Câu 3:
Bằng lý luận và thực tiễn hãy chứng minh rằng luận điểm cách mạng giải phóng dân
tộc cần được tiến hành chủ động sáng tạo và có khả năng giành thắng lợi trước cách mạng
vô sản chính quốc là một sáng tạo của HCM?
Trả lời:
Trong phong trào cộng sản quốc tế đã từng tồn tại quan điểm xem thắng lợi của cách
mạng thuộc địa phụ thuộc vào thắng lợi của cách mạng vô sản ở chính quốc. Đề cương về
phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa và nửa thuộc địa được thông qua tại Đại hội VI
của quốc tế cộng sản (1/9/1928) cho rằng chỉ có thể thực hiện hoàn toàn công cuộc giải
phóng các thuộc địa khi giai cấp vô sản giành được thắng lợi ở các nước tư bản tiên tiến.
Quan điểm này, vô hình chung đã làm giảm tính chủ động, sáng tạo của phong trào cách
mạng ở thuộc địa.
Theo Hồ Chí Minh, giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa và cách mạng vô
sản ở chính quốc có mối quan hệ mật thiết với nhau, tác động qua lại lẫn nhau trong cuộc
đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc. Đó là mối quan hệ bình đẳng chứ
không phải quan hệ lệ thuộc, hoặc quan hệ chính phụ. Năm 1925, Hồ Chí Minh viết “ chủ
nghĩa tư bản là một con đỉa có một cái vòi bám lấy giai cấp vô sản ở chính quốc và một cái
vòi khác bám lấy giai cấp vô sản ở các nước thuộc địa. Nếu người ta chỉ cắt một vòi thôi
thì cài vòi kia vẫn tiếp tục hút máu của giai cấp vô sản, con vật vẫn tiếp tục sống và cái
vòi bị đứt sẽ lại mọc ra”.
Nhân dân các dân tộc thuộc địa có khả năng cách mạng to lớn. Theo Hồ Chí Minh,
khối liên minh các dân tộc thuộc địa là một trong những cái cánh của cách mạng vô sản.
Phát biểu tại đại hội V của quốc tế cộng sản tháng 6 năm 1924, người khẳng định vai trò,
vị trí chiến lược của cách mạng thuộc địa. Vận dụng công thức của Các Mác: sự giải
phóng của giai cấp công nhân phải là sự nghiệp của bản thân giai cấp công nhân, người
đưa ra luận điểm “ Công cuộc giải phong anh em (tức nhân dân thuộc địa thế giới) chỉ có
thể thực hiện bằng sự nỗ lực của bản thân anh em”.
Do nhận thức được vai trò vị trí chiến lược của cách mạng thuộc địa, đánh giá đúng
sức manh dân tộc, năm 1924, Nguyễn Ái Quốc cho rằng cách mạng giải phóng dân tộc ở
thuộc địa có thể giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc. Người viết “ Ngày
mà hàng trăm triệu nhân dân Châu Á bị tàn phá và áp bức thức tỉnh để gạt bỏ sự bóc lột của
một bọn dân lòng tham không đáy, họ sẽ hình thành một lực lượng khổng lồ, và trong khi
thủ tiêu một trong những điều kiện tồn tại của chủ nghĩa tư bản là chủ nghĩa đế quốc, họ
có thể giúp đỡ những anh em mình ở phương Tây trong nhiệm vụ giải phòng hoàn toàn”.
Trong tác phẩm đường Kách mệnh, Hồ chí minh có sự phân biệt về nhiệm vụ của
cách mạng vô sản và cách mạng giải phóng dân tộc, Người cho rằng: Hai thứ cách mạng
đó tuy khác nhau nhưng có quan hệ chặt chẽ với nhau. Người nêu ví dụ: “An Nam dân tộc
cách mạng thành công thì tư bản Pháp yếu, tư bản Pháp yếu thì công nông Pháp làm giai
cấp cách mệnh cũng dễ. và nếu công nông Pháp làm cách mạng thành công, thì dân tộc An
Nam sẽ được tự do”
Đây là một luận điểm sáng tạo, có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn; Một cống hiến
rất quan trọng của Hồ Chí Minh vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác Lê Nin, đã được
thắng lợi phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới trong gần một thế kỷ qua chứng
minh là hoàn toàn dúng đắn
Câu 4:
Làm rõ tính tất yếu khách quan hợp quy luật của con đường đi lên CNXH của Việt
Nam theo tư tưởng HCM?
Trả lời :
Tổng kết thực tiễn hơn 60 năm phát triển của cách mạng nước ta (1930-1991), Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng ta đã rút ra những bài học lớn, trong đó bài
học đầu tiên là: Nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Tổng kết 15 năm đổi mới, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã rút ra
bốn bài học chủ yếu, trong đó bài học thứ nhất là: Trong quá trình đổi mới phải kiên trì
mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Từ thực tiễn phong phú và những thành tựu thu được qua 15 năm đổi mới, Đảng và
nhân dân ta càng quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa
trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Như vậy, nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là bài học kinh
nghiệm xuyên suốt quá trình cách mạng nước ta từ khi có Đảng, là nguồn gốc thắng lợi
của cách mạng Việt Nam. Thực tiễn lịch sử Việt Nam trong hơn 70 năm qua đã khẳng định
điều đó.
Tuy nhiên, sự biến động phức tạp của tình hình quốc tế, sự sụp đổ của chế độ xã
hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu và những thách thức, khó khăn trong quá trình xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đã và đang tác động đến tư tưởng, tình cảm của một bộ
phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, ảnh hưởng tới công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội
của chúng ta.
Vì sao độc lập dân tộc gắn liền với CNXH là sự lựa chọn đúng đắn con đường
phát triển của đất nước ta?
Trả lời:
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, nước ta đứng trước cuộc khủng hoảng về
đường lối cứu nước và giải phóng dân tộc. Chính trong điều kiện đó, Nguyễn ái Quốc - Hồ
Chí Minh đã ra đi tìm đường cứu nước. Sau khi bắt gặp chủ nghĩa Mác - Lênin, Người tìm
thấy cơ sở lý luận chắc chắn cho con đường cứu nước, giải phóng dân tộc. Đó là con
đường cách mạng vô sản. Bác Hồ khẳng định: Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản
mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức: "Cách mạng giải phóng dân tộc phải phát triển
thành cách mạng xã hội chủ nghĩa thì mới giành được thắng lợi hoàn toàn". "Muốn cứu
nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản".
Tư tưởng đó đã được Đảng ta khẳng định, được cả dân tộc hưởng ứng và đi theo. Đó là sự
lựa chọn của lịch sử Việt Nam, của toàn dân tộc Việt Nam.
Sự lựa chọn này dựa trên cơ sở:
Chỉ có chủ nghĩa xã hội - chủ nghĩa cộng sản mới triệt để giải phóng giai cấp, giải
phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người khỏi ách áp bức bóc lột, đem lại
cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, đem lại vị trí làm chủ chân chính cho người lao động.
Chủ nghĩa xã hội xóa bỏ triệt để chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu
sản xuất, là nguồn gốc sinh ra tình trạng người bóc lột người, xác lập chế độ công hữu về
tư liệu sản xuất chủ yếu, cơ sở kinh tế đảm bảo cho nhân dân lao động thoát khỏi đói
nghèo, hướng tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh, tạo điều kiện giải phóng và phát triển con người toàn diện. Độc lập dân tộc là điều
kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở đảm bảo vững
chắc cho độc lập dân tộc.
Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga năm 1917 thắng lợi mở ra một thời
đại mới, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế
giới. Tính tất yếu của thời đại mới đã tạo khả năng và điều kiện để các dân tộc đi lên chủ
nghĩa xã hội, đem lại những nhận thức mới trong quan niệm và giải pháp giải quyết vấn
đề giải phóng dân tộc một cách triệt để.
Sức mạnh và thành tựu của chủ nghĩa xã hội, tính ưu việt của chế độ xã hội chủ
nghĩa đã thức tỉnh nhân loại, tạo khả năng đoàn kết các dân tộc để giữ gìn hòa bình, đẩy lùi
nguy cơ chiến tranh huỷ diệt, buộc chủ nghĩa tư bản phải điều chỉnh chính sách có lợi cho
người lao động; tạo khả năng hiện thực cho các nước lạc hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xã
hội.
Trong hơn 7 thập kỷ xây dựng chủ nghĩa xã hội, Liên Xô và các nước xã hội chủ
nghĩa đã đạt thành tựu quan trọng: Sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, xây dựng cơ sở vật
chất với quy mô và trình độ hiện đại, đảm bảo ngày càng tốt hơn về vật chất và tinh thần
của nhân dân. Từ một nước Nga nghèo nàn và lạc hậu, sau một thời gian xây dựng đã trở
thành một cường quốc của thế giới, đạt được bước tiến lớn trong nghiên cứu khoa học,
chinh phục vũ trụ, có tiềm lực quân sự và quốc phòng hùng mạnh… tạo điều kiện cho
phong trào giải phóng dân tộc phát triển. Hàng trăm nước đã giành được độc lập dân tộc
góp phần quyết định vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới và hòa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội.
Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong hơn 70 năm qua dưới sự lãnh đạo của
Đảng đã khẳng định tính đúng đắn của sự lựa chọn đó.
Nhưng lịch sử loài người đã không đi theo con đường thẳng tắp và phong trào cách
mạng cũng không tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm, thậm chí có những thất bại hoặc thoái
trào. Nhưng quan trọng hơn là từ trong sai lầm, khuyết điểm đó, tìm ra những nguyên nhân,
rút kinh nghiệm để đưa phong trào cách mạng tiến lên. Đó mới là một thái độ nghiêm túc,
đúng mực.
Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ do nhiều nguyên
nhân mà nguyên nhân trực tiếp là Đảng Cộng sản phạm những sai lầm nghiêm trọng về
đường lối chính trị, tư tưởng và tổ chức bắt đầu từ sự phản bội của người lãnh đạo chủ
chốt; chủ nghĩa đế quốc can thiệp vừa tinh vi, vừa trắng trợn, thực hiện "diễn biến hòa
bình" ở Liên Xô và các nước Đông Âu. Sự đổ vỡ đó không có nghĩa là sự sụp đổ của học
thuyết về chủ nghĩa xã hội, không phải là sự sụp đổ của phong trào xã hội chủ nghĩa thế
giới, bởi vì hiện nay một số nước xã hội chủ nghĩa vẫn đang tiếp tục đứng vững và phát
triển. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã chỉ rõ: "Lịch sử thế
giới đang trải qua những bước quanh co, song loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới
chủ nghĩa xã hội vì đó là qui luật tiến hóa của lịch sử".
Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, bên cạnh những thành tựu,
chúng ta cũng còn có khuyết điểm, yếu kém, những vấp váp sai lầm.
