Bài giảng Tài chính quốc tế - TS.Nguyễn Vĩnh Hùng
Bài giảng Tài chính quốc tế - TS. Nguyễn Vĩnh Hùng nhằm giúp bạn nắm bắt các kiến thức: Cơ sở hình thành và phát triển tài chính quốc tế, tỷ giá hối đoái, cán cân thanh toán quốc tế, sự di chuyển các nguồn vốn về quản lý nợ nước ngoài, các định chế tài chính quốc tế.
TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
TS. NGUYỄN VĨNH
HÙNG
1 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở hình thành và phát triển tài chính quốc
tế
Tỷ giá hối đoái
Cán cân thanh toán quốc tế
Sự di chuyển các nguồn vốn về quản lý nợ
nước ngoài
Các định chế tài chính quốc tế
2 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
Cơ sở hình thành và phát triển tài
chính quốc tế
1. Tài chính quốc tế là tổng thể các quan hệ kinh tế dưới hình thái
giá trị gắn liền với sự chuyển dịch các nguồn lực tài chính giữa
các quốc gia với nhau
2. Cơ sở hình thành và phát triển TCQtế
1. Sự phân công lao động và hợp tác quốc tế
2. Sự phát triển các hoạt động đầu tư quốc tế
3. Tác động đều sự phát triển của các nước
1. tăng cường quan hệ trao đổi và hợp tác quốc tế
2. khai thác thị trường vốn, hàng hóa, kỹ thuật công nghệ
3. Nâng cao hiệu quả nguồn lực tài chính trong nước
3 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Khái niệm ngoại tệ
1. Ngoại tệ là đồng tiền do quốc gia nước ngoài phát hành
nhưng lại được lưu hành trên thị trường ở 1 quốc gia
khác
2. Ngoại tệ mạnh gồm 3 đặc trưng sau:
1. Khả năng chấp nhận quốc tế đối với đồng tiền đó
2. Nhu cầu thương mại của quốc gia phát hành ra đồng
tiền đó
3. tiềm năng cung ứng hàng hóa trên thị trường thế giới của
quốc gia đó
4 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Khái niệm ngoại hối
Ngoại hối bao hàm các công cụ tài chính
quốc tế tồn tại dưới hình thức:
Ngoại tệ tiền mặt
Các đồng tiền tập thể
Các công cụ tín dụng có ghi ngoại tệ dùng để thanh toán
quốc tế: thẻ tín dụng, séc, giấy chuyển tiền
Các công cụ tài chính ghi bằng ngoại tệ dùng để đầu tư
quốc tế: tín phiếu, trái phiếu, cổ phiếu
5 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Khái niệm tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái là hệ số qui đổi của 1 đồng tiền nước này
sang đồng tiền nước khác, hoặc tỷ giá hối đoái là giá
cả đơn vị tiền tệ của một nước được biểu hiện bằng
khối lượng đơn vị tiền tệ nước ngoài
ví dụ:
USD
= 15.540
VND
1 USD = 15.540 VND
6 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Phân loại tỷ giá hối đoái
Tỷ giá mua vào và tỷ giá bán ra
Tỷ giá tiền mặt và tỷ giá chuyển khoản
Tỷ giá mở cửa và tỷ giá đóng cửa
Tỷ giá giao ngay(spot) và tỷ giá kỳ hạn(forwards)
Tỷ giá cố định và tỷ giá thả nổi
Tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực
1. Vai trò của tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái và thương mại quốc tế
Tỷ giá hối đoái và lạm phát, tăng trưởng kinh tế và việc làm
7 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Hệ thống chế độ tỷ giá hối đoái
1. Hệ thống tỷ giá hối đoái cố định
Chế độ bản vị vàng
chế độ Bretton woods: nhiều xác lập một tỷ giá cố
định, vàng vẫn đóng vai trò trung tâm để so sánh sức
mua giữa các đồng tiền với nhau thông qua chiếc cầu
nối là đồng USD, nên gọi đây là chế độ tỷ giá ngoại
hối vàng
2. Hệ thống tỷ giá hôi đoái thả nổi
Chế độ tỷ giá thả nổi hoàn toàn
Chế độ tỷ giá thả nổi có quản lý
8 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Các nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái
1. Cán cân thanh toán quốc tế: bội thu làm cho đồng tiền ngoại tệ
mất giá và đồng nội tệ lên giá và ngược lại
2. Lạm phát: lạm phát tăng là sức mua của đồng tiền nội tệ giảm
3. Lãi suất: lãi suất là giá cả thuê vốn trên thị trường, lãi suất tác
động rất lớn đến tỷ giá hối đoái, nếu lãi suất trong nước cao
hơn lãi suất ngoại tệ, điều này sẽ thu hút dòng vốn trên thị
trường quốc tế chảy vào trong nước, sẽ làm gia tăng sự chuyển
hóa ngoại tệ trong nước sang đồng nội tệ để hưởng lãi suất
cao => cung ngoại tệ trên thị trường trong nước tăng => đồng
tiền ngoại tệ có xu hướng giảm giá=>đồng nội tệ lên giá
4. Chính sách kinh tế vĩ mô của chính phủ
5. Yếu tố tâm lý
9 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
1. Các chính sách điều chỉnh tỷ giá hối đoái
Sự điều chỉnh tỷ giá hối đoái từ phía chính phủ thường thể hiện tập
trung vào việc phối hợp giữa chính sách tiền tệ và tài chính
– Trong trường hợp tỷ giá hối đoái cố định và sự di chuyển vốn
hoàn hảo, có 3 trường hợp
khi cầu ngoại tệ tăng, ngân hàng trung ương phải bán ngoại
tệ để ổn định tỷ giá=>giảm quỹ dự trữ ngoại tệ
khi cung ngoại tệ tăng NHTW phải mua vào ngoại tệ để ổn
định tỷ giá=>tăng quỹ dự trữ ngoại tệ
Khi chính sách tiền tệ không hiệu quả, thì áp dụng chính
sách tài chính để khắc phục để duy trì tỷ giá cố định
10 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
– Trong trường hợp tỷ giá hối đoái linh hoạt và sự
di chuyển vốn hoàn hảo
NHTW không nhất thiết tham gia mua bán
ngoại tệ, mà để cho cung cầu ngoại tệ trên
thị trường quyết định giá trị đồng nội tệ
Cầu ngoại tệ tăng => đồng nội tệ mất giá
Cung ngoại tệ tăng => đồng nội tệ lên giá
11 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
– Các biện pháp khác: NHTW sử dụng biện pháp
sau để điều chỉnh tỷ giá
Đối với chế độ tỷ giá giới hạn biên độ giao dịch
NHTW thực hiện điều chỉnh tăng hoặc
giảm biên độ giao dịch theo 1 tỷ giá
nhất định
Phá giá đồng tiền
Nâng giá đồng tiền
12 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Khái niệm: cán cân thanh toán quốc tế là bảng cân
đối kế toán ghi chép toàn bộ các giao dịch dưới hình
thức giá trị giữa 1 quốc gia với các quốc gia khác
trên thế giới trong 1 khoảng thời gian nhất định,
thường là 1 năm
Các nguyên tắc xây cán cân thanh toán quốc tế
– Nguyên tắc thường niên
– Nguyên tắc lãnh thổ
– Nguyên tắc ghi chép
– Nguyên tắc hạch toán kép
13 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Các khoản mục chính của các cân thanh toán quốc tế
– Cán cân ngoại thương
Cán cân này phản ánh những giao dịch xuất, nhập khẩu hàng
hóa=>tính theo giá FOB=>số dư cán cân ngoại thương phản ánh
khả năng cạnh tranh của sản phẩm quốc gia
– Cán cân dịch vụ: bao gồm các hoạt động thu chi về dịch vụ cơ
bản như
dịch vụ du lịch
dịch vụ vận tải
dịch vụ bưu chính viễn thông
dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm
dịch vụ giáo dục, y tế
dịch vụ chuyển giao kỹ thuật công nghệ
dịch vụ xuất nhập khẩu lao động
thu chi về các hoạt động ngoại giao, chính trị .v.v.
14 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Cán cân chuyển tiền không hoàn lại
– Viện trợ không hoàn lại
– Chuyển tiền kiều hối
– Các khoản biếu tặng
– Các khoản chuyển lợi nhuận và các khoản thu nhập liên quan đến
vốn, lao động
Cán cân vãng lai ( thường xuyên)
bao gồm cán cân ngoại thương, dịch vụ, chuyển tiền đơn phương.
Cán cân vãng lai phản ánh đầy đủ những hoạt động giao dịch
quốc tế của một quốc gia=>ảnh hưởng trực tiếp đến cung cầu
ngoại tệ của thị trường ngoại hối về tỷ giá hối đoái
– Thặng dư tài khoản vãng lai=>là nước xuất khẩu tiêu dùng trong
hiện tại, nhập khẩu tiêu dùng trong tương lai
– Thâm hụt cán cân vãng lai=> là nước nhập khẩu tiêu dùng trong
hiện tại, xuất khẩu tiêu dùng trong tương lai
15 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Cán cân nguồn vốn
– Phản ảnh sự dịch chuyển nguồn vốn như
– Nguồn vốn đầu tư trực tiếp
– Nguồn vốn đầu tư gián tiếp
– Nguồn vốn tín dụng
Cán cân thanh toán cân bằng về tổng thể, nên nó có thể phân khúc
– Số dư tác nghiệp về tiền tệ gồm: số dư của các nghiệp vụ về thương
mại, dịch vụ, chuyển tiền đơn phương=>còn gọi là số dư vãng lai
– Số dư cơ bản: gồm số dư các tác nghiệp về tiền tệ và luân chuyển vốn
dài hạn=>nó tổng hợp tất cả các nghiệp vụ tác nghiệp ảnh hưởng đến
nền kinh tế nói chung và tình hình đầu tư nói riêng
– Số dư chung: bao gồm số dư cơ bản và luân chuyển vốn ngắn hạn
nằm ngoài khu vực ngân hàng=> cung cấp thông tin về sự cân bằng tài
chính ngắn hạn => giúp cho nhà nước kiểm soát tình hình tiền tệ ở khu
vực ngân hàng và khu vực nhà nước
16 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
– Số dư thanh toán chính thức: bao gồm tất cả số dư chung
và các luồng vốn ngắn hạn ở khu vực ngân hàng và khu
vực nhà nước => quyết định tình hình dự trữ ngoại hối của
quốc gia cũng như qui mô vay nợ nước ngoài của chính
phủ
Khủng hoảng cán cân thanh toán quốc tế
mô hình khủng hoảng thế hệ thứ nhất
với 2 giả thuyết
NHTW thực hiện chính sách tỷ giá cố định để giữ
giá đồng nội tệ
Số dư tín dụng tăng đều và được dự đoán tiếp tục
tăng trong tương lai
17 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
=>Khủng hoảng xảy ra khi chính sách tỷ giá hối đoái và chính sách
tiền tệ không thống nhất nhau=> số chi tín dụng tăng lên tạo áp lực
giảm giá đồng nội tệ =>để giữ tỷ giá cố định=> NHTW phải bán dự
trữ ngoại tệ=> cho đến khi quỹ dự trữ ngoại tệ bằng 0 => khi đó đồng
nội tệ được thả nổi=> khủng hoảng xảy ra
Mô hình khủng hoảng thế hệ thứ hai
Với giả thiết giống mô hình thế hệ thứ nhất
Với 2 diểm khác biệt
– NHTW thực hiện chinh sách tiền tệ thắt chặt hay nới lỏng nhưng
tỷ giá được giữ cố định
– Chính phủ rất nhạy cảm với thất nghiệp
Giả sử trên thị trường: cung đồng nội tệ tăng=> NHTW thực hiện mua
đồng nội tệ và bán ngoại tệ => cung tiền tệ giảm và lãi suất tăng
lên=> kết quả thất nghiệp trong nền kinh tế gia tăng, ít nsuất trong
ngắn hạn
18 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Nhưng thị trường phán đoán chính phủ không thể duy trì chính sách
lãi suất kéo dài, thì nhà đầu tư “tấn công” chính phủ =>cuộc khủng
hoảng thế hệ thứ 2 xảy ra
Mô hình khủng hoảng thế hệ thứ 3
Nguyên khau chính xảy ra khủng hoảng tài chính tiền tệ tại Châu Á
năm 1997 – 1998 là bắt nguồn từ hiện tượng bong bóng của thị
trường tài sản và lợi nhuận cao của các dự án đầu tư bất động sản
=> chính sự gia tăng đầu tư=> tình trạng cung vượt cầu=> giá tài sản
bắt đầu giảm=>nhà đầu tư lỗ, mất khả năng chi trả nợ ngân
hàng=>ngân hàng mất khả năng chi trả nợ nước ngoài(vì được sự
ngầm định của chính phủ ngân hàng trong nước vay nợ nước ngoài
với lãi suất thấp để cho vay đầu tư với lãi suất cao) => bán đồng nội
tệ lấy đồng ngoại tệ trả nợ .v.v.=>giảm giá thị trường tài sản và thị
trường chứng khoán => cuộc khủng hoảng xảy ra
19 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG
SỰ DI CHUYỂN CÁC NGUỒN VỐN VÀ QUẢN LÝ NỢ
NƯỚC NGOÀI
Ý nghĩa kinh tế vĩ mô của nguồn vốn nước ngoài
Phân loại các nguồn vốn nước ngoài
– Nguồn vốn ngắn hạn và nguồn vốn dài hạn
– Nguồn vốn chảy vào khu vực tư nhân và nợ chính phủ từ
các nguồn vốn nước ngoài
Đặc điểm của các nguồn vốn nước ngoài
– Tài tự phát triển chính thức ODA
– Đầu tư trực tiếp nước ngoài
– Huy động qua thị trường vốn
20 TS. NGUYỄN VĨNH HÙNG