Bài giảng Phân tích thuế - Chương 1. Thuế : Phần nhập môn
Bài học này nghiên cứu đánh thuế bằng việc thiết lập thể chế và lý thuyết để phân tích chính sách thuế: Ôn lại các loại thuế; Cấu trúc thuế thu nhập và sự công bằng; Đo lường cơ sở thuế .
Chương 1
Thuế : Phần nhập môn
PGS. TS SỬ ĐÌNH THÀNH
1
Dẫn nhập
Thuế đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực chính
trị và chính sách chính phủ .
2
Dẫn nhập
Bài học này nghiên cứu đánh thuế bằng việc
thiết lập thể chế và lý thuyết để phân tích
chính sách thuế .
Ôn lại các loại thuế
Cấu trúc thuế thu nhập và sự công bằng
Đo lường cơ sở thuế .
3
CÁC LOẠI THUẾ
Có các loại thuế đánh vào :
Tiền lương .
Thu nhập cá nhân và doanh nghiệp.
Tài sản.
Tiêu dùng .
4
Thuế đánh vào tiền lương
Thuế đánh vào tiền lương dùng để tài trợ
bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm
thất nghiệp.
Ở Việt Nam: Phí Bảo hiểm xã hội, phí bảo
hiểm y tế.
5
Thuế vào thu nhập cá nhân
Cơ sở thuế rộng hơn thuế đánh vào tiền lương.
Thuế thu nhập cá nhân đánh vào thu nhập tích
lũy trong năm của cá nhân trong năm.
Tiền lãi, cổ tức, tiền lương.
Lời vốn: thu nhập bán được từ bán tài sản vốn .
Chứng khoán, nhà.
6
Thuế đánh vào thu nhập công ty
Thuế thu nhập công ty đánh vào thu nhập
kiếm được của công ty.
Nếu như công ty không bị lỗ, thì không bị
đánh thuế .
7
Thuế tài sản
Thuế tài sản đánh vào giá trị tài sản của gia đình
hay cá nhân.
Chứng khoán, nhà cửa.
Thuế bất động sản: là một loại thuế tài sản đánh
vào giá trị nhà, đất đai…
Thuế thừa kế loại thuế tài sản đánh vào bất động
sản để lại sau khi chết .
8
Thuế đánh vào tiêu dùng
Đây là loại thuế rất phổ biến
Thuế tiêu dùng đánh vào tiêu dùng của các cá
nhân và hộ gia đình.
Thuế khoán trên doanh thu đánh vào hộ kinh
doanh nhỏ. Thuế hàng hóa (excise tax) đánh vào
một số hàng hóa đặc biệt
Thuốc lá, xăng dầu.
9
Các loại thuế
Thuế BHXH, thu nhập và thuế tài sản gọi là thuế
trực thu, bởi vì đánh trực tiếp vào nguồn lực của
cá nhân.
Thuế tiêu dùng gọi là thuế gián thu, bởi vì thuế
đánh vào sử dụng nguồn lực.
10
Đánh thuế ở các quốc gia trên thế giới
Hình 1 cho thấy sự phân phối nguồn thu thuế của
Mỹ.
Chính quyền liên bang cơ bản dựa vào thuế thu
nhập cá nhân và thuế BHXH.
Các bang và địa phương dựa vào thuế tiêu dùng và
thuế tài sản .
11
The federal government relies
Hình 1
heavily on the individual income
tax and the payroll tax. and local governments rely
State
more heavily on sales taxes and
property taxes.
Đánh thuế ở các quốc gia trên thế giới
Hình 2 cho thấy sự phân ra từng quốc gia.
Những quốc gia khác có khuynh hướng dựa ít vào
thuế thu nhập, mà chủ yếu dựa vào thuế tiêu dùng .
Việt Nam cũng vậy: thuế trực thu 30%; thuế gián thu
60%
13
Hình 2
Other countries are more
dependent on consumption taxes
than the United States.
Cấu trúc thuế thu nhập và cách
tính cơ sở thuế
Thuế thu nhập liên bang là nguồn lực quan trọng
đối với chính quyền liên bang .
Xét cấu trúc thuế thu nhập Bảng 1 và xét tình
huống là Jack.
15
Table 1
The income tax system includes
Computing Jack’s (for actions like
deductions income tax
Gross income contributing to $60,000
a 401k).
minus Deductions - $2,000
The income tax system includes
equals Adjusted gross income (AGI) (for family size) and
exemptions = $58,000
minus Exemptions deductions (standard or liability is computed from
The $15,500
- tax itemized).
taxable income using the income
minus Itemized (or standard) deduction - $13,000 schedule.
tax (or $9,700)
equals Taxable income = $29,500
There are also credits such as the
EITC, child credit, saver’sschedule
Use income tax credit,
(Figure 3)
and child care credit.
equals Taxes owed Finally, the difference between a
= $3,710
person’s withholding and tax liability
minus Credits - $3,000
determines the payment/refund.
equals Total tax payment = $710
minus Withholding - $2,000
equals Final payment (refund) due = ($1,290)
Cấu trúc thuế thu nhập và cách tính
cơ sở thuế
Bước thứ nhất là tính cơ sở thuế đối với
Jack .
Tổng thu nhập là tổng nguồn thu nhập khác
nhau của Jack.
Đó là $60,000 trong Bảng 1.
1
Bao gồm lương, lãi suất, cổ tức, cho thuê
nhà…
Tổng thu nhập được điều chỉnh (AGI) là
tổng thu nhập trừ đi những khoản giảm trừ.
Đó là $58,000 trong Bảng 1 .
Gồm nộp tiền lương hưu, ly hôn và các 17
khoản khác .
Cấu trúc thuế thu nhập và cách tính
cơ sở thuế
Bước tiếp theo là khấu trừ các khoản miễn trừ từ
AGI.
Khấu trừ là số tiền cố định mà cá nhân trừ được miễn
từ AGI nhằm nuôi sống các thành viên phụ thuộc
trong gia đình cũng như bản thân và vợ ông ta.
Giảm trừ chuẩn là số tiền cố định mà cá nhân có thể
giảm trừ từ thu nhập chịu thuế .
Trừ theo khoản mục là một sự lựa chọn đối với giảm
trừ chuẩn, qua đó người nộp thuế giảm trừ tổng số tiền
chi tiêu cho những khoản chi tiêu khác .
Đó là đóng góp từ thiện, trả tiền lãi do thế chấp nhà và
thuế thu nhập địa phương và liên bang. 18
Cấu trúc thuế thu nhập và cách tính
cơ sở thuế
Trong Bảng 1, Jack được miễn trừ tổng cộng
1
$15,500 (bản thân, vợ và 3 đứa trẻ).
Sự giảm theo khoản mục (đó là tiền lãi về thế chấp
nhà, thuế thu nhập liên bang và đóng góp từ thiện)
vượt quá giảm trừ chuẩn. Vì thế, ông ta khấu trừ
$13,000 so với $9,700.
Ở Mỹ, 65% hộ gia đình chọn giảm trừ chuẩn, trong khi
giảm trừ theo khoản mục 35%.
19
Cấu trúc thuế thu nhập và cách tính
cơ sở thuế
Sau khi khấu trừ các khoản giảm trừ và miễn trừ,
Jack còn lại $29,500 thu nhập chịu thuế.
Thu nhập chịu thuế số tiền thu nhập còn lại sau
khi giảm trừ từ AGI.
Cơ sở thuế là thu nhập ròng mà thuế đánh vào.
Nó tương tự như là thu nhập chịu thuế.
20
