Bài giảng: Kim loại kiềm (Tiết 44, 45, 46 )
Tính chất hóa học chung của kim loại là gì? Dựa vào cấu tạo của nguyên tử kim loại để giải thích tính chất hóa học.
Dẫn ra 3 phản ứng hóa học để minh họa tính chất hóa học chung của kim loại.
Tieát hoïc 44, 45, 46
(Kim loaïi phaân nhoùm chính
nhoùm I)
CAÂU HOÛI BAØI CUÕ
CAÂ
1- Tính chaát hoùa hoïc chung cuûa kim loaïi laø gì ? Döïa vaøo caáu
taïo cuûa nguyeân töû kim loaïi ñeå giaûi thích tính chaát hoùa hoïc.
Daãn ra 3 phaûn öùng hoùa hoïc ñeå minh hoïa tính chaát hoùa hoïc
ng
chung cuûa kim loaïi .
Ñaùp:
Tính chaát hoùa hoïc chung cuûa kim loaïiù laø tính khöû :
M – ne = Mn+
Giaûi thích: Soá electron ôû lôùp ngoaøi cuøng cuûa kim loaïi thöôøng laø
ng ng
1e, 2e, 3e, do vaäy khi tham gia phaûn öùng hoùa hoïc, nguyeân töû
ng
kim loaïi deã nhöôøng caùc electron naøy ñeå trôû thaønh ion döông.
ng nh
Thí duï:
a) Taùc duïng vôùi phi kim: Nhieàu kim loaïi coù theå khöû
ng
phi kim thaønh ion aâm , ñoàng thôøi kim loaïi bò oxi hoùa
nh ng
thaønh ion döông.
nh
CAÂU HOÛI BAØI CUÕ
CAÂ
2/ Baèng nhöõng phöông phaùp naøo ngöôøi ta coù theå ñieàu
ng
cheá Ag töø dung dòch baïc nitrat , Mg töø dung dòch
manheâ clorua ?
Minh hoïa baèng caùc phöông trình hoùa hoïc.
ng
ÑAÙP:
P:
a - Ñieàu cheá Ag töø dd. AgNO3:
Phöông phaùp thuûy luyeän:
Cu + 2AgNO3 = Cu(NO3)2 + 2Ag
Cu(NO
Phöông phaùp ñieän phaân:
Ph
2AgNO3 + H2O ñp 2Ag + 2HNO3 + 1/2O2
b - Ñieàu cheá Mg töø MgCl2 :
- Phöông phaùp ñieän phaân noùng chaûy :
ng
Tröôùc heát coâ caïn dung dòch MgCl2 ñeå ñöôïc muoái
khan, sau ñoù ñieän phaân noùng chaûy :
ng
MgCl2 ñpnc Mg + Cl2
----oOo----
Baøi hoïc môùi:
Ba I – VÒ TRÍ CUÛA KIM LOAÏI
KIEÀM TRONG HTTH :
II - TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ :
III - TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC :
1/ Taùc duïng vôùi phi kim:
ng
2/ Taùc duïng vôùi axit:
ng
3/ Taùc duïng vôùi nöôùc:
ng
IV - ÖÙNG DUÏNG :
NG NG
V - ÑIEÀU CHEÁ :
I - VÒ TRÍ CUÛA KIM LOAÏI KIEÀM
TRONG HTTH :
Kim loaïi kieàm laø nhöõng nguyeân toá hoùa hoïc thuoäc
Kim loa
phaân nhoùm chính nhoùm I trong baûng heä thoáng
trong ng ng
tuaàn hoaøn (HTTH).
Nhoùm naøy goàm coù : liti (Li), natri (Na), kali
liti ), natri ),
(K), rubidi (Rb), xesi (Cs), franxi (Fr)*.
), rubidi ), xesi ), franxi
(Fr laø nguyeân toá phoùng xaï)
la ng
Caùc nguyeân toá naøy cuõng laø nhöõng nguyeân toá ñöùng
ng
ñaàu moãi chu kì (tröø chu kì I)
(Xem baûng heä thoáng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá
ng ng
hoùa hoïc sau ñaây :)
Li Na
K
Rb Cs
Fr
II- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ:
II
1/ Nhieät ñoä noùng chaûy, nhieät ñoä soâi thaáp (giaûm daàn
1/ Nhie ng nhie
töø Li ñeán Cs) do maïng tinh theå kim loaïi kieàm coù kieåu
Li Cs) ma ng
laäp phöông taâm khoái, trong ñoù lieân keát kim loaïi keùm
trong
beàn.
2/ Khoái löôïng rieâng nhoû (taêng daàn töø Li ñeán Cs)
2/ Kho ng Li
do caùc kim loaïi kieàm coù maïng tinh theå roãng hôn vaø
do ca ng
nguyeân töû coù baùn kính lôùn hôn so vôùi caùc kim loaïi khaùc
so vô
trong cuøng chu kì.
ng
3/ Ñoä cöùng thaáp do löïc lieân keát giöõa caùc nguyeân töû
3/ ng do
kim loaïi yeáu. Coù theå caét kim loaïi baèng dao deã daøng.
Co ng ng
III- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC
III
Laø kim loïai coù tính khöû maïnh nhaát trong caùc kim
ai nh
loaïi.
Laáy natri laøm ñieån hình :
1/ Taùc duïng vôùi phi kim : Na khöû deã daøng caùc phi
1/ Ta ng phi kim Na kh ng phi
kim thaønh ion aâm :
kim nh ion aâ
4Na + O2 = 2Na2O
4Na
2Na + Cl2 = 2NaCl
2NaCl
2/ Taùc duïng vôùi axit :
2/ Ta ng
Na khöû deã daøng ioân H+ cuûa axit (HCl, H2SO4
Na kh ng
loaûng) thaønh H2 töï do :
loa ng tha nh
2Na +2HCl = 2NaCl + H2↑
2Na +H2SO4 = Na2SO4 + H2↑
III- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC :
III
3/ Taùc duïng vôùi nöôùc : Natri khöû H2O deã daøng
ng ng
cho
khí H2 bay leân :
2Na +2H2O = 2NaOH + H2↑
2Na
Phaûn öùng treân toûa nhieàu nhieät
ng
Caùc kim loaïi kieàm khaùc cuõng coù hoùa tính töông töï.
(Haõy xem thí nghieäm naøy qua moät maøn hoaït caûnh
nh
“ÑOÁT THUYEÀN GIAËC TREÂN SOÂNG “)
Hoaït caûnh : Ñoát thuyeàn giaëc treân soâng
Phöông trình phaûn öùng giöõa kim loaïi Na vaø nöôùc: phaûn öùng toûa nhieät
2Na + 2H2O 2NaOH+ H2 + Q
IV - ÖÙNG DUÏNG :
IV NG NG
- Duøng taïo hôïp kim coù ñoä noùng chaûy thaáp.
ng ng p.
- Caùc kim loaïi Na vaø K duøng laøm chaát trao ñoåi
ng
nhieät trong caùc loø phaûn öùng haït nhaân.
ng
- Kim loaïi Cs duøng ñeå cheá taïo teá baøo quang ñieän.
ng n.
- Kim loaïi kieàm ñöôïc duøng ñeå cheá taïo moät soá kim
ng
loaïi hieám baèng phöông phaùp nhieät kim loaïi.
ng i.
V - ÑIEÀU CHEÁ :
CHE
Nguyeân taéc : Khöû ion kim loaïi kieàm :
M+ + e = M
Phöông phaùp : Ñieän phaân muoái halogenua hay
hidroxit cuûa chuùng döôùi daïng noùng chaûy.
ng ng ng
Ñieàu cheá natri:
- Ñ/phaân NaCl noùng chaûy :
ng
2NaCl 2Na + Cl2↑
ñpnc
- Ñ/ phaân NaOH noùng chaûy :
ng
4NaOH 4Na + 2H2O + O2↑
4NaOH ñpnc
Ta thu ñöôïc kim loaïi Na noùng chaûy ôû cöïc aâm,
ng
caùc chaát coøn laïi thoaùt ra ôû cöïc döông.
Thieát bò ñieàu cheá Na baèng caùch ñòeân phaân NaCl noùng chaûy
Thie Na ba ng ch ng
NATRI
thu ñöôïc ôû catot
CUÛNG COÁ
CU NG
* Hoùa tính cuûa Kim loaïi kieàm (M) :
- Taùc duïng vôùi O2 :
ng
4M + O2 = 2M2O
- Taùc duïng vôùi axit (HCl hay H2SO4 loaûng) :
ng ng
2M + 2H+ = 2M+ + H2↑
- Taùc duïng vôùi nöôùc :
ng
2M + 2H2O = 2MOH + H2↑
* Ñieàu cheá kim loaïi kieàm :
Ñieän phaân muoái MX (X laø halogen : Cl, Br ...)
la
•
noùng chaûy :
no ng
2MX ñpnc 2M + X2↑
