Bài giảng Hóa: Bài 9. AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT
Axit nitric tinh khiết là chất lỏng không màu bốc khói mạnh trong không khí ẩm.
Axit không bền, khi có ánh sáng hay nhiệt độ cao bị phân hủy một phần nên dd màu vàng....
Bài 9
AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT
I / CÊu t¹o ph©n tö
CÊu
Axit nitric (HNO3 ) cã c«ng thøc
cÊu t¹o lµ: O
=
H–O–N
O
=> N cã sè oxi ho¸ +5 , céng hãa trÞ IV
II/ TÝnh ChÊt vËt lÝ
II/ TÝnh
Axit HNO3 tinh khiÕt lµ D=1,53g/cm3
Ts=860
ChÊt láng kh«ng mµu bèc
khãi m¹nh trong kh«ng khÝ
Èm
Axit kh«ng bÒn, khi cã ¸nh s¸ng hay nhiÖt ®é cao
Axit
bÞ ph©n huû mét phÇn nªn dd cã mµu vµng:
4 HNO3 4 NO2 +O2 +2 H2O .
+O +2
Axit HNO3 tan m¹nh trong n−íc theo bÊt k× tØ lÖ
nµo, th−êng dïng dd HNO3 ®Æc nång ®é 68%
( D = 1,40 g/cm3)
III/ TÝnh ChÊt hãa häc
XÐt qu¸ tr×nh ph©n li trong n−íc :
XÐt
HNO3 H+ + NO3-
NhËn xÐt:
Nh
H+ , NO3- ®Òu cã kh¶ n¨ng oxi ho¸ .
NO
NO3- oxi ho¸ m¹nh h¬n H+.
NO
III/ TÝnh ChÊt hãa häc
III/
1/ TÝnh axÝt
1/
HNO3 lµ mét axit m¹nh , mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt
HNO
cña mét axit :
- Lµm ®æi mµu quú tÝm thµnh ®á .
- T¸c dông víi baz¬ , oxit baz¬.
- T¸c dông víi muèi .
VD:
VD:
Ba(OH)2 + 2HNO3 Ba(NO3)2 + 2H2O
Ba(NO
CuO + 2 HNO3 Cu(NO3) 2 + H2O
Cu(NO
CaCO3 + 2 HNO3 Ca(NO3)2+ CO2 + H 2O
HNO Ca(NO
2/ TÝnh oxi hãa
2/
a) T¸c dông víi kim lo¹i
Axit HNO3 cã kh¶ n¨ng oxi ho¸ tÊt c¶ c¸c kim
Axit
lo¹i (trõ Au, Pt), kim lo¹i bÞ oxi ho¸ ®Õn møc oxi
ho¸ cao nhÊt vµ t¹o ra c¸c s¶n phÈm khö kh¸c
nhau cña nit¬
Th«ng th−êng: HNO3 ®Æc + Kim lo¹i -> NO2 ↑
Th
HNO3 lo·ng + Kim lo¹i -> NO↑
VÝ dô:
VÝ
+4
0 +5 +2
Cu + 4HNO3 ®Æc → Cu(NO3)2 + 2NO2↑ + 2H2O
(d2 xanh) (n©u ®á)
0 +5 +2 +2
3 Cu + 8 HNO3 lo·ng → 3 Cu(NO3)2 + 2 NO↑ + 4 H2O
(d2 xanh)
Chó ý:
- C¸c kim lo¹i cã tÝnh khö m¹nh nh− ( Mg, Al, Zn...)
cã thÓ khö HNO3 lo·ng thµnh N2O, N2 hoÆc NH4NO3.
- Trong dd HNO3 ®Æc, nguéi: Al, Fe bÞ thô ®éng ho¸
=> cã thÓ dïng b×nh b»ng nh«m hoÆc s¾t ®Ó ®ùng
HNO3 ®Æc.
b. T¸c dông víi phi kim
b.
Khi ®un nãng HNO3 cã thÓ oxi ho¸ c¸c phi kim
Khi
(C, S , P …) PK chuyÓn lªn tr¹ng th¸i sè oxi
ho¸ cao nhÊt
VD:
VD:
+4 +4
0
+5
4 HNO3 + C → CO2↑ + 4 NO2 ↑ + 2 H2O
+5 0 +6 +4
6 HNO3 + S → H2SO4 + 6 NO2↑ + 2 H2O
Thí nghieäm veà axit HNO3 taùc duïng vôùi phi kim
Th ng phi kim
Than buøng chaùy Löu huyønh tan nhanh
c. T¸c dông víi hîp chÊt
c.
- C¸c hîp chÊt nh− : H2S , HI , SO2… t¸c dông víi
dd HNO3
- C¸c hîp chÊt h÷u c¬ (b«ng, giÊy, v¶i, mïn c−a,
dÇu th«ng …) bÞ ph¸ huû hoÆc bèc ch¸y khi tiÕp
xóc víi dd HNO3
IV/ øng dông
IV/
HNO3 lµ 1 trong nh÷ng
ho¸ chÊt quan träng
Sö dông
§iÒu chÕ ph©n bãn HNO3
NH4NO3 ChuyÓn hãa S¶n phÈm
ChÊt
h÷u c¬ LYLON
Thuèc næ TNT
Thu kh¸c
Thuèc nhuém
Thu
Ph©n bãn
D−îc phÈm
TÝnh ph©n li
(qu× → hång)
T/d víi Baz¬
Tãm t¾t
T/d víi Oxit
TÝnh axit
baz¬
T/d víi Muèi
HNO
HNO3
Oxi hãa KL
Oxi hãa PK
TÝnh oxi hãa
Oxi hãa mét
sè H/C kh¸c
Bài tập củng cố
Câu 1: Axit HNO3 có tính oxi hoá mạnh là do.
a. axit HNO3 là axit mạnh.
b. Nguyên tử N trong HNO3 có số oxi
hoá +5 cao nhất.
c. Vì liên kết H – O trong phân tử HNO3
phân cực mạnh.
d. Axit HNO3 là axit một nấc.
Đáp án: b
Câu 2: Chỉ dùng một hóa chất có thể nhận
biết được các dung dịch bị mất nhãn sau:
HNO3 đặc, H2SO4đặc, HCl. Hóa chất đó là.
a. Quỳ tím.
b. Kim loại Mg
c. Dung dịch AgNO3
d. Kim loại Cu Đáp án: d
