Bài giảng Áp xe Gan Amíp
Quá trình hình thành ổ áp xe gan:
- Cornet.L: Viêm gan xung huyết - Hoại tử - Sinh loét - Tụ mủ - Nang hóa - Bã đậu hóa
- Nguyễn Dương Quang ( 1980):
+ Giai đoạn viêm
+ Giai đoạn áp xe hoại tử
+ Giai đoạn áp xe sinh mủ
+ Giai đoạn áp xe khu trú
¸p xe gan amÝp
Bé m«n - Khoa Ngo¹i chung (BM2)
TS. §Æng ViÖt Dòng
I. §¹i c−¬ng
Forma Forma
Magna Cystica
Forma Minuta
I. §¹i c−¬ng
I. §¹i c−¬ng
3.2. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh æ ¸p xe gan:
- Cornet.L:
Viªm gan xung huyÕt --> Ho¹i tö--> Sinh loÐt-->
--> Tô mñ --> Nang hãa --> B· ®Ëu hãa.
- NguyÔn D−¬ng Quang (1980):
+ Giai ®o¹n viªm
+ Giai ®o¹n ¸p xe ho¹i tö
+ Giai ®o¹n ¸p xe sinh mñ
+ Giai ®o¹n ¸p xe khu tró
I. §¹i c−¬ng
3.3. §Æc ®iÓm cña æ ¸p xe gan do amÝp:
Ii. triÖu chøng
1. L©m sμng: 1.1. Tam chøng Fontan:
- Sèt: * Khëi ph¸t bÖnh nh©n th−êng sèt cao 39-40 0C
* Cã c¬n rÐt run, dÔ nhÇm víi sèt rÐt.
- §au vïng gan:
* Khëi ph¸t bÖnh nh©n th−êng cã ®au vïng gan,
®au ©m Ø, lan lªn vai P, ra sau l−ng.
* ¸p xe gan T th−êng cã ®au vïng mòi øc.
* DÊu hiÖu rung gan (+)
* DÊu hiÖu Ludlow (+)
- Gan to: tïy theo vÞ trÝ vμ kÝch th−íc cña æ ¸p xe gan.
ii. TriÖu chøng
1. 2. Toμn th©n
- MÖt mái, gÇy xót c©n do t×nh tr¹ng hñy ho¹i tÕ bμo gan, nhiÔm
®éc ®éc tè cña amÝp.
- Ch¸n ¨n, ®Çy bông, ®i láng
- Giai ®o¹n sím cã thÓ cã vμng da tho¸ng qua, do sù huû ho¹i tÕ
bμo gan.
60%- Bn cã urobilinogen (+), da niªm m¹c phít vμng.
- Ho vμ ®au ngùc P: cã mét sè BN cã ho vμ ®au ngùc gièng nh−
viªm phæi, cã khi cã TDMP.
ii. TriÖu chøng
2. CËn l©m sμng:
2.1. XN m¸u:-
- BC, CTBC: phÇn lín BC > 10G/L, chñ yÕu t¨ng N.
- T§ML t¨ng cao vμ ®−îc coi nh− mét yÕu tè ®Ó theo dâi tiÕn triÓn
cña bÖnh.
G1 + (G2 : 2)
PP. Westergreen: > 10 mm
2
- Do t×nh tr¹ng viªm gan lan to¶, ho¹i tö tÕ bμo gan, nªn cã sù suy
gi¶m chøc n¨ng gan: sGOT, sGPT t¨ng nhÑ, phosphatase
kiÒm t¨ng nhÑ. C¸c xn nμy chñ yÕu cã gi¸ trÞ trong chÈn ®o¸n
ph©n biÖt víi bÖnh lý t¾c mËt c¬ häc, viªm gan vi rót.
ii. TriÖu chøng
2. CËn l©m sμng:
2.2. X quang:-((1898 - Loison)189
+ Chôp gan xa: thÊy bãng gan to
+ C¬ hoμnh P th−êng bÞ ®Èy lªn cao
+ Cã ph¶n øng xuÊt tiÕt dÞch ë gãc s−ên hoμnh
P, cã khi cã trμn dÞch mμng phæi B¬m thuèc c¶n quang
+ RÊt h·n h÷u cã thÓ thÊy h×nh ¶nh møc n−íc,
møc khÝ trong æ ¸p xe (vi khuÈn kþ khÝ).
+ ChiÕu XQ thÊy di ®éng c¬ hoμnh bÞ h¹n chÕ
+ Chôp c¶n quang b»ng c¸ch b¬m thuèc c¶n
quang trùc tiÕp vμo æ ¸p xe gan.
+ Chôp c¶n quang qua ®−êng TM l¸ch - cöa
Chôp TM L¸ch - Cöa
ii. TriÖu chøng
2. CËn l©m sμng:
2.3. Soi æ bông:
2.4. X¹ h×nh gan (Scintygraphie).
- Carron vμ Gordon (1970): Au198 ; I131;
Tc99, chÈn ®o¸n ¸p xe gan >95%. H×nh ¶nh x¹ h×nh
2.5. CT Scanner. gan
- X¸c ®Þnh ®−îc c¸c æ ¸p xe gan cã
®−êng kÝnh > 1cm, biÕt tû träng cña
æ ¸p xe ®Ó gãp phÇn chÈn ®o¸n
ph©n biÖt víi K gan, nang gan (¸p
xe gan cã tû träng 0-20 HU).
H×nh ¶nh CT scanner
ii. TriÖu chøng
2.6. Siªu ©m:
- C§ nhanh b»ng h×nh ¶nh ®éng vμ tÜnh.
- C¬ ®éng tiÖn lîi trong C§, §T, cÊp cøu.
- Kh«ng ®éc h¹i nh− tia x
- Gi¸ thμnh rÎ so víi c¸c pp kh¸c.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c:
+ VÞ trÝ æ ¸p xe
+ Sè l−îng æ ¸p xe
+ §o kÝch th−íc vμ tÝnh thÓ tÝch æ ¸p xe
+ §Æc ®iÓm ©m vang trong æ ¸p xe.
+ H−íng dÉn cho kü thuËt chäc hót mñ.
H×nh ¶nh siªu ©m ¸p xe gan
H×nh ¶nh T¨ng ©m H×nh ¶nh ung th−
gan
SA Doffler
H×nh ¶nh siªu ©m ¸p xe gan
H×nh ¶nh Hçn hîp H×nh ¶nh Lo·ng
©m ©m
H×nh ¶nh Trèng H×nh ¶nh Nang
2.7. x¸c ®Þnh nguyªn nh©n amÝp
1. Soi t−¬i mñ t×m amÝp:
- Tû lÖ thÊy amÝp thÊp: 2,33 - 15 %
- Th−êng ph¶i lÊy mñ ë vïng r×a æ ¸p xe.
- LÊy xong ph¶i soi ngay trong vßng 5 - 10 phót.
2. XÐt nghiÖm huyÕt thanh miÔn dÞch t×m kh¸ng thÓ kh¸ng amÝp.
- ELISA: hiÖu gi¸ (+): > 1/200
- MiÔn dÞch huúnh quang: hiÖu gi¸ (+): > 1/400
- Ng−ng kÕt Latex.
IiI. ChÈn ®o¸n
chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh ¸p xe gan amÝp
IiI. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
¸p xe gan amÝp & ¸p xe gan ®−êng mËt
- NN : do amÝp - NN: BiÕn chøng t¾c mËt - VK
- LS: Fontan, kh«ng cã VDTM. - LS: Charcot, cã VDTM.
- §§ æ ¸p xe: - § § æ ¸p xe:
+ Thõêng cã 1 æ lín ë gan P + NhiÒu æ nhá kh¾p c¶ gan
+ Mñ cã mμu s« c« la, + Mñ tr¾ng ®ôc , cã mïi
kh«ng cã mïi + CÊy mñ cã vi khuÈn
+ CÊy mñ th−êng v« khuÈn. - §T:
- §T: + Gi¶i quyÕt ng nh t¾c mËt
+ Thuèc diÖt amÝp + Kh¸ng sinh.
+ Chäc hót mñ DHDSA
IV. BiÕn chøng cña ¸p xe gan
1. Vì vμo c¸c khoang thanh m¹c:
- Mμng phæi - Mμng tim - Phóc m¹c
2. Vì vμo c¸c t¹ng xung quanh gan:
- Phæi, Tim.
- D¹ dμy, t¸ trμng.
- Tói mËt.
- §¹i trμng.
3. Vì ra ngoμi da:
- G©y bÖnh amÝp da.
V. §iÒu trÞ néi khoa
A. Thuèc ®Æc hiÖu diÖt amÝp
1. Emetin: (èng 0,04 ; 0,06)
- TD diÖt thÓ ho¹t ®éng - §éc víi c¬ tim vμ thÇn kinh - TÝch luü.
- LD: 1cg/1kg P/ 1 ®ît §T - KÕt hîp: Vitamin B1 + Strichnin 0,001.
2. DÉn chÊt cña 5 Nitroimidazole: Metronidazol
(Chai truyÒn: 100ml = 500 mg) (Flagyl, Klion).
- TD diÖt (thÓ ho¹t ®éng + KÐn) - HÊp thu vμ th¶i trõ nhanh - Ýt ®éc
- LD: 30mg/ 1kg P/ 24g x 7-10ngμy.
3. ThÕ hÖ sau metronidazole: Tinidazole, Sernidazole, Or nidazole
B. C¸c thuèc kh¸c:
- Kh¸ng sinh phßng béi nhiÔm. Thuèc båi d−ìng n©ng ®ì c¬ thÓ
®iÒu trÞ Ngo¹i khoa
C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ ngo¹i khoa:
. PhÉu thuËt më bông ®Ó dÉn l−u æ mñ.
. R¹ch dÉn l−u æ mñ ngoμi phóc m¹c
(1938, Ochsen)
. Chäc hót æ mñ qua da qua gan
(1909, Roger)
. C¾t gan.
. §iÒu trÞ c¸c biÕn chøng cña ¸p xe gan.
®iÒu trÞ Ngo¹i khoa
1. ChØ ®Þnh chäc hót mñ d−íi hd cña sa:
+ æ ¸p xe gan amÝp ë giai ®o¹n ®· ho¸ mñ vμ khu tró,
ch−a cã biÕn chøng.
+ KÝch th−íc æ ¸p xe: > 4cm, c¸c æ < 4cm chØ chäc khi
®iÒu trÞ néi khoa kh«ng cã kÕt qña
H−íng kim----
----§Çu dß h−íng dÉn kim
