Bài 6: GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHÉP THỬ KHÁC VÀ CÁC MẪU BẢNG CHỨNG NHẬN KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM CÁC CHỈ TIÊU CƠ LÝ CỦA VẬT LIỆU XÂY DỰNG
a.Ý nghĩa của độ hút nước của ngói:
Độ hút nước là tỉ lệ khối lượng nước ngấm vào mẫu ngói ngâm dưới nước
trong một thời gian nhất định dưới áp suất thông thường và khối lượng mẫu sấy
khô đến khối lượng không đổi ở nhiệt độ 105 - 110o
Độ hút nước của ngóí có liên quan đến các tính chất cơ lý của ngói, đặc
biệt là cường độ. Độ hút nước của ngói càng lớn thì cường độ ngói càng thấp khi
ngậm nước, độ bến càng nhỏ. ...
Bài 6: GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHÉP THỬ KHÁC
VÀ CÁC MẪU BẢNG CHỨNG NHẬN KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
CÁC CHỈ TIÊU CƠ LÝ CỦA VẬT LIỆU XÂY DỰNG
(Tham khảo)
I. Giới thiệu một số phép thử khác:
1. Xác định độ hút nước của ngói (TCVN 4313:1995):
a.Ý nghĩa của độ hút nước của ngói:
Độ hút nước là tỉ lệ khối lượng nước ngấm vào mẫu ngói ngâm dưới nước
trong một thời gian nhất định dưới áp suất thông thường và khối lượng mẫu sấy
khô đến khối lượng không đổi ở nhiệt độ 105 - 110oC.
Độ hút nước của ngóí có liên quan đến các tính chất cơ lý của ngói, đặc
biệt là cường độ. Độ hút nước của ngói càng lớn thì cường độ ngói càng thấp khi
ngậm nước, độ bến càng nhỏ.
b. Thiết bị thử:
-Tủ sấy
-Cân kĩ thuật
-Thùng ngâm mẫu
c.Tiến hành thử:
- Sấy mẫu ở nhiệt độ 1050C-1100C đến khối lượng không đổi.
- Để nguội, cân mẫu khô(m0).
- Ngâm mẫu đã cân đến bão hòa nước
- Vớt mẫu ra, lau nước đọng trên mặt mẫu bằng vải ẩm rồi cân mẫu bảo
hòa nước (m1). Thời gian từ khi vớt mẫu ra đến khi cân không vượt quá 3 phút.
d. Tính kết quả:
Độ hút nước theo khối lượng của viên ngói (Hp) tính bằng % theo công
thức:
m − mk
HP = u ×100 (%)
mk
Trong đó:
mk - Khối lượng mẫu thử đã sấy khô đến khối lượng không đổi, g;
mu - Khối lượng mẫu thử ngấm đầy nước, g.
Độ hút nước của ngói theo khối lượng là giá trị trung bình của 5 viên chính
xác tới 0,1%.
e. Báo cáo kết quả thí nghiệm:
Báo cáo kết quả thí nghiệm theo mẫu sau đây (bảng 6-1)
Bảng 6-1
Khối lượng mẫu thử (g)
Số thứ tự Phương Độ hút
Đã sấy khô đến Sau khi Ghi
mẫu thí pháp ngâm nước của
khối lượng không ngâm nước chú
nghiệm nước mẫu Hp (%)
đổi mk(g) mu(g)
1
…
5
60
Độ hút nước trung bình theo khối lượng của ngói Hp= ....... %
2. Xác định thời gian xuyên nước của ngói (TCVN 4313:1995):
a.Ý nghĩa của thời gian xuyên nước của ngói:
Yêu cầu cơ bản của ngói là khả năng chống thấm cao để mái không bị dột.
Khả năng chống thấm của ngói biểu thị bằng thời gian xuyên nước qua viên
ngói.
b. Dụng cụ thử:
-Khung bằng kim loại để
chắn nước có diện tích bề mặt
tương đương với diện tích có
ích của viên ngói.
c. Tiến hành thử và đánh
giá kết quả:
Gắn khung kim loại lên bề
mặt trên viên ngói. Dùng nhựa
đường hoặc keo dính kín sao
cho nước không rò rỉ ra ngoài.
Sơ đồ lắp ghép khung lên viên
ngói trên hình 6-1
Đặt ngay ngắn mẫu thử đã
được gắn khung lên thành đỡ
bằng vật liệu kém hút nước có Hình 6-1: Sơ đồ lắp ghép khung lên viên ngói để
chiều cao bằng 100mm. Mẫu xác định thời gian xuyên nước
thử phải được đặt ở nơi không 1.Mẫu thử; 2.Khung bằng kim loại
có gió và khô ráo. 3. Thanh đỡ; 4.Mức nước
Đổ nước vào khung và giữ
sao cho mực nước tính từ điểm sâu nhất mặt viên ngói là 50 mm
Sau 2 giờ, quan sát nếu nước thấm xuống mà không tạo thành giọt nước ở
mặt dưới của cả 5 viên ngói thì đạt yêu cầu.
3. Xác định khối lượng một mét vuông ngói bão hòa nước (TCVN
4313:1995):
a. Ý nghĩa khối lượng một mét vuông ngói bão hòa nước:
Khối lượng một mét vuông ngói bão hòa nước là khối lượng của số ngói
cần thiết để lợp 1m2 mái khi ngói ở trạng thái bão hòa nước. Từ khối lượng một
mét vuông ngói bão hòa nước, tính được khối lượng toàn bộ mái ngói. Trên cơ
sở của 1m2 mái khi ngói ở trạng thái bão hòa nước quyết định kích thước cầu
phong, litô.
b. Dụng cụ thử:
- Thước đo
- Thùng ngâm mẫu
- Cân kĩ thuật
c. Tiến hành thử:
Tiến hành đo chiều dài và chiều rộng hữu ích của viên mẫu (L và B)
61
Ngâm và xác định khối lượng mẫu bão hòa nước
d. Tính kết quả:
Khối lượng 1 mét vuông ngói bão hòa nước M, tính bằng kg/m2,theo công
thức:
m1
M=
L× B
Trong đó :
m1- khối lượng mẫu bão hòa nước, kg;
L,B- chiều dài hữu ích và chiều rộng hữu ích của mẫu thử, m.
Kết quả là giá trị trung bình cộng của 5 viên chính xác tới 0,1 kg/m2.
e. Báo cáo kết quả thí nghiệm:
Báo cáo kết quả thí nghiệm theo mẫu sau đây (bảng 6-2)
Bảng 6-2
Thứ tự Chiều rộng Chiều dài hữu Khối lượng 1m2
mẫu thí hữu ích của ích của mẫu L ngói bão hòa nước Ghi chú
nghiệm mẫu B (cm) (cm) M (kg/m2)
1
2
3
4
5
Khối lượng 1m2 ngói bão hòa nước trung bình M= kg/m2
4. Xác định hàm lượng chung bụi, bùn, sét trong cát (TCVN
343:1986):
a. Ý nghĩa của hàm lượng bụi, bùn, sét trong cát:
Tạp chất bụi, bùn, sét là những hạt có kích thước bé hơn 0,05mm bám trên
bề mặt hạt cát, làm giảm lực dính kết giữa cát và xi măng, ảnh hưởng đến cường
độ vữa của xi măng trong bê tông. Vì thế trong qui phạm qui định tổng lượng
ngậm bụi, bùn, sét trong cát dùng để chế tạo bê tông không được lớn quá 3%.
b. Thiết bị thử:
- Cân kỹ thuật
- Tủ sấy
- Thùng rửa (hình 6-2)
- Đồng hồ bấm giây
c. Chuẩn bị mẫu:
-Lấy mẫu rồi sấy khô đến khối lượng
không đổi theo TCVN 337:1986
-Cân 1000g cát đã được sấy khô để làm
thí nghiệm.
Hình 6-2: Thùng rửa
1 .Ống tròn; 2.Ống xả
62
d. Tiến hành thử:
-Đổ mẫu thử vào thùng rửa
-Đổ nước sạch vào cho tới khi chiều cao lớp nước nằm trên cát đạt khoảng
200 mm.
- Ngâm cát trong nước khoảng 2 giờ thỉnh thoảng lại khuấy đều một lần,
cuối cùng khuấy mạnh một lần nữa rồi để yên trong 2 phút
-Đổ nước đục ra chỉ để lại trên cát trong lớp nước khoảng 30mm
-Đổ nước sạch vào đến mức qui định trên và tiếp tục rửa cát như vậy cho
đến khi nước đổ ra không còn vẩn đục nữa.
Phải có nước vào bình cho đến khi nước trào qua vòi trên còn nước đục thì
tháo ra hai vòi dưới
-Sau khi rửa cát xong sấy khô đến khối lượng không đổi theo TCVN
337:1986
e.Tính kết quả:
Hàm lượng chung bụi, bùn và sét chứa trong cát (Sc) tính bằng phần trăm
theo khối lượng, chính xác tới 0,1% theo công thức:
m − m1
Sc = .100
m
Trong đó:
m- Khối lượng mẫu khô trước khi rửa, g;
m1- Khối lượng mẫu khô sau khi rửa, g;
5. Xác định hàm lượng mica trong cát (TCVN 4376:1986):
a. Ý nghĩa của hàm lượng mica trong cát:
Hàm lượng mica trong cát sẽ làm giảm khả năng bám dính giữa xi măng và
cốt liệu, gây ra hiện tượng trượt trong liên kết của bê tông. Hàm lượng mi ca
trong cát càng nhỏ thì chất lượng của cát càng tốt.
b.Thiết bị thử:
-Tủ sấy;
-Bộ sàng cát
-Giấy nhám khổ 330x210mm
-Đũa thủy tinh;
c.Chuẩn bị mẫu thử:
-Cân 300g mẫu thí nghiệm theo TCVN 337:1986
-Sấy đến khối lượng không đổi ở nhiệt độ 105o-110oC.
-Để nguội đến nhiệt độ phòng.
-Sàng cát qua sàng có kích thước lỗ 5mm.
-Cân 200g cát dưới sàng rồi chia hai phần, mỗi phần 100g.
d.Tiến hành thử:
-Dùng 100g cát đã chuẩn bị ở trên, sàng qua sàng: 2,5; 1,25; 0,63; 0,315;
0,14mm.
- Bỏ các hạt dưới sàng 0,14mm. Cát còn lại trên mỗi sàng để riêng.
-Đổ lượng cát trên từng sàng lên mặt giấy nhám (đổ mỗi lần từ 10 đến 15g)
63
-Dùng đũa thủy tinh gạt mỏng cát trên giấy rồi nghiêng tờ giấy đổ nhẹ cát
sang tờ giấy khác, các hạt mica còn dính lại trên giấy để riêng ra một chỗ.
-Tách xong mica cho 1cỡ hạt thì gộp toàn bộ lượng mica đã tách được và
tiến hành tách lại loại bỏ các hạt nhỏ còn lẫn vào.
-Làm xong tất cả các cỡ hạt thì gộp lại toàn bộ lượng mica của cả mẫu đem
cân.
e.Tính kết quả:
Hàm lượng mica trong cát (mc) tính bằng (%) chính xác đến 0,01% theo
công thức:
m
m c = 1 .100
m
Trong đó:
m1 - Khối lượng mica của cả mẫu thử, tính bằng g.
m - Khối lượng cát đem thử, tính bằng g.
Hàm lượng mica của cát tính bằng trung bình cộng kết quả hai lần thử song
song.
6. Xác định hàm lượng bụi, bùn và sét trong đá dăm (sỏi)(TCVN
1772:1987):
a. Ý nghĩa của hàm lượng bụi, bùn, sét trong đá dăm (sỏi):
Tạp chất bụi, bùn, sét là những hạt có kích thước bé hơn 0,05mm bám trên
bề mặt hạt đá dăm (sỏi), làm giảm lực dính kết giữa đá dăm (sỏi) và xi măng,
ảnh hưởng đến cường độ của bê tông. Vì vậy cần phải xác định xem chỉ tiêu này
có phù hợp với tiêu chuẩn qui phạm hay không.
b. Thiết bị thử:
-Cân kỹ thuật với độ chính xác 0,01 g;
-Tủ sấy có bộ phận điều chỉnh nhiệt độ;
-Thùng rửa (hình 6-2);
c.Chuẩn bị mẫu:
Đá dăm (sỏi) sấy khô đến khối lượng không đổi, rồi cân mẫu theo bảng 6-3
Bảng 6-3
Kích thước lớn nhất của hạt, mm Khối lượng mẫu, kg, không nhỏ hơn
Nhỏ hơn hay bằng 40 5
Lớn hơn 40 10
d. Tiến hành thử:
-Đổ mẫu thử vào thùng rửa
-Nút kín hai ống và cho nước ngập trên mẫu và để yên 15 đến 20 phút cho
bụi bẩn và đất cát rữa ra
- Sau đó đổ ngập nước trên mẫu khoảng 200 mm.
-Dùng que gỗ khuấy đều cho bụi, bùn bẩn rã ra
- Để yên trong 2 phút rồi xả nước qua hai ống xả. Khi xả phải để lại
lượng nước trong thùng ngập trên vật liệu ít nhất 300 mm.
- Sau đó nút kín hai ống xả và cho nước vào để rửa lại. Công việc tiến
hành đến khi nào rửa thấy nước trong thì thôi.
64
- Rửa xong, toàn bộ mẫu trong thùng được sấy khô đến khối lượng
không đổi (chú ý không làm mất các hạt cát nhỏ có lẫn trong mẫu) rồi cân lại.
e. Tính kết quả:
Hàm lượng bụi bùn và sét (B) tính bằng phần trăm theo khối lượng,
chính xác tới 0,1% theo công thức:
m − m1
B= .100
m
Trong đó:
m- Khối lượng mẫu khô trước khi thử, tính bằng g;
m1- Khối lượng mẫu khô sau khi rửa, tính bằng g;
Hàm lượng bụi, bẩn, sét của đá dăm (sỏi) lấy bằng giá trị trung bình số học
của kết quả hai lần thử.
Chú thích: Mẫu vật có kích thước trên 40mm có thể xẻ đôi rửa làm hai lần.
7. Xác định hàm lượng hạt mềm yếu và phong hoá trong đá dăm
(sỏi))(TCVN 1772:1987):
a. Ý nghĩa của hàm lượng hạt mềm yếu và phong hoá trong đá dăm (sỏi):
Hạt mềm yếu là các hạt đá dăm có giới hạn bền khi nén ở trạng thái bão hòa
nước nhỏ hơn 200.105 N/mm2 .
Hạt phong hóa là các hạt đá dăm nguồn gốc mácma có giới hạn bền khi nén
ở trạng thái bão hòa nước nhỏ hơn 800.105 N/mm2, hoặc các hạt đá dăm nguồn
gốc biến chất có giới hạn bền nén ở trạng thái bão hòa nước nhỏ hơn 400.105
N/mm2.Các hạt này chịu lực kém, dễ bị phá hoại khi kết cấu làm việc trong môi
trường nước hoặc ngay cả khi chịu lực trong môi trường không khí thông
thường nên ảnh hưởng xấu đến khả năng chịu lực và độ bền của bê tông ; vì vậy
cần phải xác định hàm lượng hạt mềm yếu và phong hoá trong đá dăm (sỏi).
b.Thiết bị thử:
-Cân kỹ thuật
-Tủ sấy
- Bộ sàng
-Kim sắt và kim nhôm;
-Búa con
c. Chuẩn bị mẫu:
Đá dăm (sỏi) đã sấy khô đến khối lượng không đổi được sàng thành từng cỡ
hạt riêng rồi lấy mẫu theo bảng 6-4
Bảng 6-4
Cỡ hạt (mm) Khối lượng mẫu (kg)
5 đến 10 0,25
10 đến 20 1,00
20 đến 40 5,00
40 đến 70 15,00
Lớn hơn 70 35,00
d. Tiến hành thử:
Hạt mềm yếu và phong hoá thuộc TCVN 1771 : 1987 được lựa chọn và loại
ra theo các dấu hiệu sau đây:
65
Các hạt mềm yếu, phong hoá, thường dễ gẫy hay bóp nát bằng tay, dễ vỡ khi
đập nhẹ bằng búa con, khi dùng kim sắt cạo lên mặt các hạt đá dăm (sỏi) loại
phún xuất hoặc biến chất hoặc dùng kim nhôm cạo lên mặt các hạt đá dăm (sỏi)
loại trầm tích thì trên mặt các hạt mềm yếu hoặc phong hoá sẽ có vết để lại.
Các hạt đá dăm mềm yếu gốc trầm tích, thường có hình tròn nhẵn, không có
góc cạnh.
Chọn xong đem cân các hạt mềm yếu và phong hoá.
e. Tính kết quả:
Hàm lượng hạt mềm yếu và phong hoá (Mg) được xác định bằng phần trăm
khối lượng tính chính xác tới 0,01% theo công thức:
m1
Mg = .100
m2
Trong đó:
m1 - Khối lượng các hạt mềm yếu và phong hoá, tính bằng g;
m2 – Khối lượng mẫu khô, tính bằng g;
Kết quả cuối cùng là trung bình số học của hai lần thử.
8. Xác định khối lượng thể tích của đá dăm (sỏi) (TCVN1772:1987):
a. Ý nghĩa của khối lượng thể tích của đá dăm (sỏi):
Khối lượng thể tích là khối lượng của một đơn vị thể tích đá dăm hay sỏi mà
không kể đến lỗ hổng giữa các hạt đá
dăm hay sỏi (nhưng có kể đến các lỗ
rỗng có trong bản thân mỗi hạt).
Khối lượng thể tích đá dăm (sỏi)
phản ánh độ đặc chắc của từng hạt
riêng lẻ đá dăm hoặc sỏi, nó ảnh
hưởng đến cường độ và tính chất
khác của bê tông. Đồng thời đây
cũng là giá trị cần biết khi thiết kế
cấp phối bê tông. Với ý nghĩa đó cần
phải xác định khối lượng thể tích đá
dăm (sỏi).
b. Thiết bị thử: Hình 6-3: Cân thủy tĩnh
-Cân kỹ thuật 1.Cốc có lưới đồng; 2.Vòi tràn; 3,4.Quả cân
- Cân thủy tĩnh (hình 6-3)
- Tủ sấy
- Thùng hoặc xô để ngâm đá dăm (sỏi) hoặc để đun paraphin bọc quanh
mẫu thử
- Bộ sàng tiêu chuẩn
- Thước kẹp
- Bàn chải sắt
c. Chuẩn bị mẫu thử:
Đối với cỡ hạt ≤ 40mm, từ đống vật liệu cần thử lấy một mẫu 2,5kg.
66
Đối với cỡ hạt > 40mm, lấy 5kg đập nhỏ tới cỡ < 40mm rồi rút gọn lấy
2,5kg.
Mẫu đá dăm (sỏi) đem sấy khô đến khối lượng không đổi, sàng qua sàng
tương ứng với cỡ hạt nhỏ nhất. Phần vật liệu còn lại trên sàng này được cân lấy
hai mẫu, mỗi mẫu 1000g để thử.
d. Tiến hành thử:
-Các mẫu đá dăm (sỏi) đã được chuẩn bị được ngâm nước 2 giờ liền. Khi
ngâm, cần giữ cho mức nước cao hơn bề mặt mẫu ít nhất 20mm.
-Khi vớt mẫu ra, dùng vải mềm lau khô mặt ngoài rồi cân ngay mẫu trên
cân kỹ thuật ngoài không khí. Sau đó cân ở cân thủy tĩnh theo trình tự thao tác
sau: bỏ mẫu vào cốc lưới đồng rồi nhúng cốc chứa mẫu vào bình nước để cân.
Trước khi dùng cân thủy tĩnh phải điều chỉnh thăng bằng cân khi có cốc lưới
đồng trong nước.
- Nhúng cốc lưới đồng không có mẫu vào thùng nước, đổ nước vào thùng
cho đầy tràn qua vòi, rồi đặt cốc có hạt chì lên đĩa để thăng bằng cân.
Khi cân mẫu phải để cho nước trong bình tràn hết qua vòi rồi mới được cân.
e. Tính kết quả:
Khối lượng thể tích ( ρ v ) của đá dăm (sỏi) được tính theo công thức:
ρ n .m
ρv = (g / cm 3 )
m1 − m 2
Trong đó:
m: Khối lượng mẫu khô, g;
m1: Khối lượng mẫu bão hoà nước cân ở ngoài không khí, g;
m2: Khối lượng mẫu bão hoà nước cân trong nước, g;
3
ρ v : Khối lượng riêng của nước, lấy bằng 1g/cm .
Khối lượng thể tích của đá dăm (sỏi) lấy bằng giá trị trung bình số học của
hai mẫu thử làm song song, tính chính xác tới 0,01g/cm3. Sai lệch giữa hai kết
quả thử không được vượt quá 0,02g/cm3. Nếu lệch quá trị số trên, phải làm thêm
mẫu thứ ba và giá trị cuối cùng sẽ lấy bằng giá trị trung bình số học của hai kết
quả thử nào gần nhau nhất.
Chú thích: Đá dăm(sỏi) bẩn phải rửa sạch trước khi thử.
f. Báo cáo kết quả thí nghiệm:
Báo cáo kết quả thí nghiệm theo mẫu bảng 6-5
Bảng 6-5
Khối Khối lượng mẫu Khối lượng Khối lượng
Thứ tự thể tích của Ghi
lượng bão hoà nước cân mẫu bão hoà
thí
mẫu khô, ở ngoài không nước cân trong đá dăm (sỏi), chú
nghiệm 3
ρ v (g/cm )
m (g) khí, m1(g) nước, m2(g)
1
2
Khối lượng thể tích của đá dăm (sỏi), ρ v = (g/cm3)
67
9. Xác định độ hút nước của đá dăm (sỏi) (TCVN 1772:1987):
a.Ý nghĩa của độ hút nước của đá dăm (sỏi):
Độ hút nước phản ảnh một phần độ rỗng (phần lỗ rỗng hở) của đá dăm (sỏi)
độ hút nước càng lớn cường độ càng thấp và hệ số mềm có thể càng nhỏ. Mặt
khác khi trộn vào bê tông, cốt liệu hút nước của bê tông, nên khi xác định lượng
nước nhào trộn của bê tông, phải chú ý đến vấn đề này.
b.Thiết bị thử:
- Cân kỹ thuật với độ chính xác 0,01g;
- Tủ sấy có điều chỉnh nhiệt độ;
- Thùng hoặc xô để ngâm đá dăm (sỏI)
c.Chuẩn bị mẫu thử:
Đối với đá dăm (sỏi) lấy 5 mẫu đá có kích thước 40÷70 mm (hoặc 5 viên
mẫu hình khối hoặc hình trụ). Mẫu được rửa sạch rồi sấy khô đến khối lượng
không đổi rồi cân mẫu.
d. Tiến hành thử:
-Đổ mẫu vào thùng ngâm, cho nước ngập trên mẫu ít nhất là 20mm ngâm
liên tục 48 giờ.
-Sau đó vớt mẫu ra, lau ráo mặt ngoài bằng khăn khô rồi cân ngay (cân cả
phần nước chảy từ các lỗ rỗng của vật liệu ra khay).
e. Tính kết quả:
Độ hút nước (Hp) tính bằng phần trăm khối lượng chính xác tới 0,1%, theo
công thức:
m1 − m
Hp = .100
m
Trong đó:
m- Khối lượng mẫu khô, g;
m1- Khối lượng mẫu bão hoà nước g;
Độ hút nước lấy bằng trung bình số học của kết quả thử hai mẫu đá dăm
(sỏi).
è. Báo cáo kết quả thí nghiệm:
Báo cáo kết quả thí nghiệm theo bảng 6-6
Bảng 6-6
Khối lượng mẫu Khối lượng Độ hút nước
Thứ tự
thử trước khi ngâm mẫu thử sau của mẫu thử Ghi chú
thí nghiệm
nước m1 (g) khi sấy m (g) Hp(%)
1
2
Độ hút nước của mẫu đá dăm:Hp(%)=
68
10. Xác định độ nén đập của đá dăm
(sỏi) trong xi lanh (TCVN 1772:1987):
a. Ý nghĩa của độ nén đập của đá dăm
(sỏi ) trong xilanh:
Độ nén đập phản ảnh gián tiếp sức chịu
nén của đá dăm (sỏi) trong trường hợp
không xác định trực tiếp cường độ của đá
gốc. Chỉ tiêu này dựa trên cơ sở tỷ lệ vỡ vụn
của đá dăm (sỏi) đựng trong xilanh bằng
thép dưới tác dụng của một tải trọng nhất
định.
b. Thiết bị thử:
- Máy ép thuỷ lực có sức nén (Pmax) 50
tấn; Hình 6-4:Xi lanh thép
- Xilanh bằng thép có đáy rời, loại
đường kính 75 và 150 mm (hình 6-4)
c. Chuẩn bị mẫu:
Đá dăm (sỏi) các loại 5÷10; 10÷20; hoặc 20÷40 mm đem sàng qua sàng
tương ứng với cỡ hạt lớn nhất và nhỏ nhất của từng loại đá dăm (sỏi). Sau đó
mỗi loại đều lấy mẫu nằm trên sàng nhỏ.
Nếu dùng xilanh đường kính trong 150 mm, thì lấy mẫu không ít hơn 4kg.
Nếu đá dăm (sỏi) là loại hỗn hợp của nhiều cỡ hạt thì phải sàng ra thành
từng loại cỡ hạt để thử riêng.
Nếu cỡ hạt lớn hơn 40 mm thì đập thành hạt 10÷20, hoặc 20÷40 mm để thử.
Xác định độ nén đập trong xilanh được tiến hành cả cho mẫu ở trong trạng
thái khô hoặc trạng thái bão hoà nước.
Mẫu thử ở trạng thái khô, thì sấy khô đến khối lượng không đổi, còn mẫu
bão hoà nước thì ngâm trong nước 2 giờ. Sau khi ngâm, lấy mẫu ra lau các mặt
ngoài rồi thử ngay.
d. Tiến hành thử:
Khi dùng xilanh đường kính 75 mm thì cân 400g mẫu đã chuẩn bị ở trên.
Còn khi dùng xilanh đường kính 150 mm thì lấy mẫu 3kg.
Mẫu đá dăm (sỏi) đổ vào xilanh ở độ cao 50mm. Sau đó dàn phẳng, đặt
pittông sắt vào và đưa xilanh lên máy ép.
Máy ép tăng lực nén với tốc độ 100÷200N/giây. Nếu dùng xilanh đường
kính 75mm thì dừng tải trọng ở 5 tấn. Còn xilanh đường kính 150mm thì dừng
tải trọng ở 20 tấn.
Mẫu nén xong đem sàng bỏ các hạt lọt qua sàng tương ứng với cỡ hạt chọn
trong bảng 6-7
Bảng 6-7
Cỡ hạt Kích thước mắt sàng, mm
5 ÷10 1,25
10 ÷ 20 2,50
20 ÷ 40 5,00
69
Đối với mẫu thử ở trạng thái bão hoà nước, thì sau khi sàng phải rửa phần
mẫu còn lại trên sàng để loại hết các bột dính đi; sau đó lại lau các mẫu bằng
khăn khô rồi mới cân.
Mẫu thử ở trạng thái khô, thì sau khi sàng, đem cân ngay số hạt còn lại trên
sàng.
e.Tính kết quả:
Độ nén đập (Nd) của đá dăm (sỏi) được tính bằng phần trăm khối lượng,
chính xác tới 1% theo công thức:
m1 − m 2
Nd =
m1
Trong đó:
m1 - Khối lượng mẫu bỏ vào xilanh, g;
m2 - Khối lượng mẫu còn lại trên sàng sau khi sàng, g;
Giá trị Nd của đá dăm (sỏi) một cỡ hạt lấy bằng trung bình số học của hai
kết quả thử song song.
11. Xác định độ tách vữa của hỗn hợp bê tông (TCVN3109:1993):
a. Ý nghĩa của độ tách vữa của hỗn hợp bê tông:
Độ tách vữa biểu thị mức độ đồng nhất và chất lượng của bê tông. Khi độ
tách vữa càng nhỏ thì độ đồng nhất và chất lượng bê tông càng tốt
b.Lấy mẫu:
Lấy mẫu và chuẩn bị khoảng 12 lít mẫu của hỗn hợp bê tông theo TCVN
3105:1993 để thử
c.Tiến hành thử:
-Đổ và đầm chặt hỗn hợp bê tông trong khuôn kích thước
200x200x200mm theo TCVN 3105:1993.
-Rung tiếp khuôn chứa hỗn hợp trên bàn rung trong khoảng thời gian 25
giây đối với hỗn hợp có độ sụt lớn hơn hoặc bằng 5cm hoặc 10 lần chỉ số độ
cứng đối với hỗn hợp có độ sụt dưới 5cm.
-Tiến hành chia hỗn hợp theo chiều cao ra hai phần. Phần trên cao
10±0,5cm xúc một khay, phần dưới xúc vào một khay. Để chia hỗn hợp dễ dàng
có thể tháo thành khuôn nếu sau khi tháo khối hỗn hợp bê tông đã đầm ở trong
khuôn không bị đổ.
-Cân riêng từng khay hỗn hợp rồi đổ lên mặt sàng 5mm.
- Dùng nước tráng sạch khay
- Rửa lọc qua sàng phần vữa cho tới khi nước rửa hết đục
- Đổ trở lại khay phần cốt liệu lớn còn lại trên sàng và sấy khay cốt liệu tới
khối lượng không đổi ở 105-110oC.
- Cân lượng cốt liệu lớn trong khay.
Làm như vậy đối với cả hai phần hỗn hợp trên và dưới.
d.Tính kết quả:
-Phần trăm lượng vữa V trong hỗn hợp ở phần trên (hoặc dưới) được tính
theo công thức:
70
m − m1
V= .100
m
Trong đó:
m-Khối lượng hỗn hợp ở phần trên (hoặc dưới) tính bằng g;
m1-Khối lượng cốt liệu lớn đã được sấy khô ở phần trên (hoặc dưới), tính
bằng g;
-Độ tách vữa của hỗn hợp bê tông cho từng lần thử được tính bằng phần
trăm, làm tròn tới 1% theo công thức:
ΔV
T= .100 %
∑V
Trong đó:
Δ V - Chênh lệch phần trăm lượng vữa trong hỗn hợp ở phần trên so với
phần dưới;
∑ V -Tổng phần trăm lượng vữa ở cả hai phần.
12. Xác định độ tách nước của hỗn hợp bê tông (TCVN3109:1993):
a. Ý nghĩa của độ tách nước của hỗn hợp bê tông:
Đây là tính chất nhằm để đảm bảo độ đồng nhất của hỗn hợp bê tông trong
quá trình vận chuyển, đổ khuôn và đầm nén.
b.Lấy mẫu:
Lấy mẫu và chuẩn bị khoảng 8 lít mẫu hỗn hợp bê tông theo TCVN
3105:1993 ứng với cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu bê tông tới 40 hoặc 24 lít ứng với
cỡ hạt 70-100mm.
c.Tiến hành thử:
-Đổ và đầm hỗn hợp bê tông vào thùng 5 lít hoặc 15 lít theo TCVN
3108:1993. Mức hỗn hợp sau khi đầm phải thấp hơn miệng thùng 10±5mm.
-Đậy nắp thùng và để yên hỗn hợp trong 1,5 giờ.
-Dùng ống pipet hút hết lượng nước tách ra tại ba vị trí rồi lấy giá trị trung
bình.
d.Tính kết quả:
Độ tách nước của hỗn hợp bê tông Tn được tính bằng phần trăm, làm tròn
tới 1% theo công thức:
Vn hn
Tn = .100% hoặc: Tn= .100%
V h
Trong đó:
Vn-Thể tích nước tách ra, tính bằng ml,
V-Thể tích hỗn hợp bê tông trong thùng tính bằng ml,
Hn- Chiều cao lớp nước tách ra, tính bằng mm,
h- Chiều cao hỗn hợp bê tông trong thùng, tính bằng mm
II.Giới thiệu một số mẫu bảng chứng nhận kết quả thí nghiệm các chỉ
tiêu cơ lý của vật liệu xây dựng thông dụng:
71
