Bài 10: Tương tác gen
. Hãy giải thích tại sao không thể tìm được 2 người có kiểu gen giống hệt nhau trên Trái đất, ngoại trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng?
2. Nêu tóm tắt nội dung quy luật phân ly độc lập của Menden? Các quy luật của Menđen có ý nghĩa như thế nào?
TRƯỜNG THPT CHUYÊN THĂNG LONG- ĐÀ LẠT
Sinh học lớp 12
12 Anh, 12A1
CÔ CHÀO CÁC EM HỌC SINH
LỚP 12 ANH, 12A1
(TUẦN 9)
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Hãy giải thích tại sao không thể tìm
được 2 người có kiểu gen giống hệt
nhau trên Trái đất, ngoại trừ trường
hợp sinh đôi cùng trứng?
2. Nêu tóm tắt nội dung quy luật phân ly
độc lập của Menden? Các quy luật của
Menđen có ý nghĩa như thế nào?
I. TƯƠNG TÁC GEN
Tương tác gen là gì? Nếu 2 cặp gen nằm
trên 2 cặp NST, nhưng không phải trội,
lặn hoàn toàn mà chúng tương tác với
nhau để cùng quy định 1 tính trạng thì
sẽ di truyền thế nào? Nếu 1 cặp gen qui
định nhiều cặp tính trạng thì sẽ di
truyền thế nào?
Trả lời
Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa
các gen trong quá trình hình thành 1
kiểu hình.
1. Tương tác bổ sung
Thí nghiệm:
Ptc: Dòng 1 hoa trắng x Dòng 2 hoa trắng
F1 Toàn cây hoa đỏ.
F1 x F1 → F2: 9 đỏ : 7 trắng
Em sẽ giải thích kết quả lai này như
thế nào?
Nhận xét và giải thích thí nghiệm
F2 xuất hiện tỉ lệ 9 : 7→ F2 có 16 tổ hợp gen, vậy cơ thể
F1 phải dị hợp tử về 2 cặp gen nằm trên 2 cặp NST
tương đồng khác nhau, kiểu gen F1 phải là AaBb ( F1
phải cho 4 loại giao tử với số lượng bằng nhau)- vậy
đây là phép lai 2 cặp tính trạng. Tỉ lệ phân li không
phải là 9: 3: 3:1mà là 9: 7.
→F1 do 2 cặp gen không alen quy định, vậy tính trạng
màu hoa đã di truyền theo quy luật tương tác gen
theo lối bổ trợ:
Giả thiết: Để tạo ra được màu hoa đỏ cần có mặt đồng
thời cả 2 gen trội A và B nằm trên 2 NST khác nhau.
Khi chỉ có 1 trong 2 alen trội hoặc không có alen trội
nào thì cây có màu trắng.
Hai gen A, B có thể đã tạo ra các enzim khác
nhau, các enzim này cùng tham gia vào 1 chuỗi
phản ứng hóa sinh để tạo nên sắc tố đỏ ở cánh
hoa:
gen A gen B
↓ ↓
enzim A enzim B
↓ ↓
chất A trắng→chất B trắng→sản phẩm P( sắc tố
đỏ)
Vậy các gen không alen trong tế bào đã không
tương tác trực tiếp với nhau mà chỉ có sản
phẩm của chúng tác động qua lại với nhau để
tạo nên kiểu hình.
Sơ đồ lai:
P: Dòng1 hoa trắng x Dòng 2 hoa trắng
AAbb aaBB
GP Ab aB
F1: 100% AaBb (hoa Đỏ)
F1 x F1 →F2
Hoa Đỏ AaBb x Hoa Đỏ AaBb
(GF1: AB, Ab, aB, ab)
F2 có bao nhiêu kiểu gen,
F2: 9 A-B-( hoa Đỏ) tỉ lệ mỗi kiểu gen là bao nhiêu?
3 A-bb(trắng) bao nhiêu kiểu hình,
3 aaB-( trắng) tỉ lệ mỗi kiểu hình là bao nhiêu?
1 aabb( trắng)
Tỉ lệ của tương tác bổ sung
( Về kiểu hình):
9: 7
9: 6: 1
9: 3: 3: 1
Định nghĩa về tương tác bổ sung?
Là kiểu tác động qua lại của 2 hay nhiều
gen không alen khi đứng trong cùng
kiểu gen sẽ làm xuất hiện 1 kiểu hình
mới.
2. Tương tác cộng gộp
Tương tác cộng gộp là kiểu
tương tác như thế nào? Cho
ví dụ minh họa?Tính trạng
số lượng là những tính
trạng như thế nào? Cho ví
dụ minh họa?
Ví dụ: Khi lai 2 thứ Lúa Mì:
P tc: hạt màu Đỏ thẫm x hạt màu trắng
F1 : Tất cả màu đỏ
F1 x F1: F2 thu được tỉ lệ kiểu hình như
sau:
15 đỏ( từ đỏ thẫm đến đỏ nhạt): 1 trắng.
Em hãy giải thích kết quả
phép lai này?
Nhận xét và giải thích ví dụ:
F2 có 16 tổ hợp , vậy mỗi cá thể F1 phải
dị hợp 2 cặp gen cùng quy định 1 tính
trạng tương ứng với kiểu gen
A1a1A2a2và cho được 4 loại giao tử với tỉ
lệ bằng nhau.
Tính trạng màu sắc hạt ở lúa mì đã tuân
theo quy luật tương tác gen theo lối
cộng gộp như sau:
Ở F2 có 1 tổ hợp màu trắng:
a1a1a2a2.
15 tổ hợp còn lại vì có chứa ít
nhất 1 gen trội nên có màu
đỏ.Màu đỏ thẫm hay nhạt phụ
thuộc vào số lượng gen trội có
mặt trong kiểu gen theo sơ đồ
sau:
SƠ ĐỒ LAI TỪ P ĐẾN F2
Ptc: A1 A1A2A2 x a1a1a2a2
(Đỏ thẫm) (Trắng)
GP A1A2 a1a2
F1: A1a1A2a2 100% Đỏ
F1 xF1= F2 (GF1: A1A1=A1a2= a1A2= a1a2(4 loại))
F2 có 9 KG theo tỉ lệ:
1 A1A1A2A2
2 A1a1A2A2
2 A1A1A2a2
4 A1a1A2A2
1 A1A1a2a2
2 A1a1a1a2
1 a1a1A2A1
2 a1a1A2a2
1 a1a1a2a2
F2:Có 2 kiểu hình theo tỉ lệ 15đỏ/1 trắng. Màu đỏ sẽ đậmhơn ở
kiểu gen có nhiều gen trội hơn.
Khái niệm về tương tác cộng
gộp
- Là kiểu tác động của nhiều gen trong đó
mỗi gen đóng góp 1 phần như nhau
vào sự phát triển của tính trạng.
- Những tính trạng số lượng thường di
truyền theo quy luật này.
- (Tỉ lệ kiểu hình thường là 15:1 hoặc
1:4:6:4:1)
II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA
GEN
1. Ví dụ:
- Ở Đậu: Thứ có hoa tím thì hạt màu
nâu, nách lá có một chấm đen.
Thứ có hoa trắng thì hạt màu nhạt,
nách lá không có chấm
- Ở Ruồi Giấm: Ruồi có cánh ngắn thì
đốt thân ngắn, lông cứng, đẻ ít.
- Ở Người: ( Hình 10.2)
(Hình 10.2 trang44).
• Hãy nghiên cứu thông tin trong
hình và cho cô biết tác động của
gen đa hiệu như thế nào?
Lưu ý: Bệnh này di truyền theo quy luật trội lặn
không hoàn toàn
• -Người có Kiểu gen HbSHbS đều tổng hợp ra
các chuỗi hemoglobin đột biến với cấu hình
không gian bị thay đổi, làm cho các chuỗi Hb
đb dễ kết dính lại với nhau khi hàm lượng ôxi
trong máu thấp,hồng cầu bị biến dạng thành
hình liềm, hồng cầu dễ vỡ cơ thể bị thiếu
máu, não thiếu máu và từ đó thiếu ôxi, thể
lực giảm sút, suy tim, các cơ quan khác bị tổn
thương…
• ( Kiểu gen người bình thường làHbsHbs (2chữ s
nhỏ)
• KG người bị thiếu máu nhẹ là HbSHbs (1s lớn, 1s
nhỏ))
Mọi gen , ở các mức độ khác
nhau đều tác động lên sự hình
thành và phát triển của nhiều
tính trạng.Đó là hiện tượng tác
động đa hiệu của gen
