Cờ Vây
Cờ Vây hiện đã phát triển trên phạm vi thế giới mà đại diện là Hiệp hội cờ vây nghề nghiệp dư thế giới với 55 thành viên ở hầu hết các châu lục Á, Âu, Phi, Mỹ, Úc mà Việt Nam chúng ta là một trong 5 thành viên mới nhất. Hàng năm, trên thế giới đều có nhiều giải vô địch cờ Vây cho mọi đối tượng thi đấu, chuyên nghiệp hoặc nghiệp dư, nam hoặc nữ v.v...
Chơi cờ Vây là một hoạt động rất có ích, nó không chỉ làm phong phú sinh hoạt văn hoá của...
CHƯƠNG 1: QUÂN CỜ, BÀN CỜ VÀ QUY TẮC CHƠI CỜ.
NHẬP MÔN CỜ VÂY
Giới thiệu Bài 1: Giới thiệu về quân bàn cờ
Cờ Vây hiện đã phát triển trên phạm vi thế giới mà đại diện là
Hiệp hội cờ vây nghề nghiệp dư thế giới với 55 thành viên ở hầu 1. Giới thiệu sơ qua về cờ Vây.
hết các châu lục Á, Âu, Phi, Mỹ, Úc mà Việt Nam chúng ta là một Cờ Vây là một loại văn hoá cổ điển phương Đông, là một trong
trong 5 thành viên mới nhất. Hàng năm, trên thế giới đều có nhiều tứ cổ điển : “Cầm , kỳ , thi , hoạ ” đến nay đã có
giải vô địch cờ Vây cho mọi đối tượng thi đấu, chuyên nghiệp lịch sử 2, 3 ngàn năm. Ngay từ thời Xuân thu Chiến Quốc, cờ Vây
hoặc nghiệp dư, nam hoặc nữ v.v... đã rất hưng thịnh. Truyền thuyết kể rằng: ban đầu, cờ Vây do vua
Chơi cờ Vây là một hoạt động rất có ích, nó không chỉ làm phong Nghiêu sáng tạo, để dạy con là hoàng tử Đan Chu, về sau đã trở
phú sinh hoạt văn hoá của mọi người, mà còn giúp người ta rèn nên phổ biến trong mọi tầng lớp. Vì có nhiều ích lợi, cờ Vây
luyện tư duy, tăng cường ý chí. Hiện nay, ở một số nước mà cờ được lưu truyền rộng rãi và đến nay cũng chưa hề mai một. Từ
Vây rất phát triển, người ta đã thí nghiệm đưa cờ Vây vào Trung Quốc, cờ vây được phổ biến tới Triều Tiên, sang Nhật
chương trình giáo dục tiểu học và đã có hiệu quả tốt. Bản- nơi mà nó được ngưỡng mộ và đặt ở địa vị cao quý “Đạo”
Nhận thấy cuốn “Vi kỳ nhập môn” do lão kỳ sư Địch Yến Sinh - (Cờ Vây tiếng Nhật là IGO phiên âm của chữ hán Kỳ
người có kinh nghiệm trên 20 năm dạy cờ - thày dạy cờ đầu tiên Đạo) nó cũng từng qua Việt Nam và xuất hiện trong thơ của nhà
của danh thủ Trung Quốc - Cửu Đoạn Trương Văn Đông, và học thơ Nguyễn Xưởng (đời Trần) như câu:
trò của ông - cô Từ Oanh - người từng đoạt danh hiệu Á quân Vi kỳ nhàn đắc địa,
trong giải Vô địch nữ Trung Quốc hợp tác biên soạn rất công Đối tửu tuý vi hương.
phu, phong phú, dễ hiểu, từ nông đến sâu, đã giúp đỡ chúng tôi rất (Chơi cờ vây, nhàn là nơi đắc địa,
nhiều khi mới tập chơi cờ Vây. Chúng tôi biên dịch mời các bạn Uống rượu với bạn, say là quê nhà.)
yêu cờ tham khảo, học tập môn cờ này. Nếu sau khi sử dụng (bài thơ “Thôn quê”)
cuốn sách này các bạn thấy yêu thích môn cờ Vây, và có trình độ Và một số câu trong truyện Kiều của Nguyễn Du:
tăng tiến, chúng tôi rất cảm thấy vui lòng. “Bàn tơ điểm nước....”
Đây là lần đầu tiên biên soạn một cuốn sách cờ Vây để ra mắt Đặc biệt trong giai thoại trạng cờ Nguyễn Huyên giúp vua chơi
bạn đọc Việt Nam nên với trình độ có hạn nhóm biên soạn chúng cờ với sứ Tàu bằng cách cho ánh nắng rọi qua lọng để chỉ nước
tôi cũng chưa thể thấy hết những thiếu sót cần phải sửa chữa của cho nhà vua và chiến thắng sứ Tàu cũng là mô tả cách chơi cờ
mình, mong bạn đọc và các vị cao minh trong làng cờ chỉ chính. Vây. Điều này chứng tỏ cờ Vây có mặt ở Việt nam từ rất lâu và
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn. có thời kỳ đã phổ biến ở hầu khắp các nơi (cung đình cũng như
nông thôn).
Nhưng ở Việt Nam cũng như Trung Quốc, có những lúc tình hình
kinh tế chính trị biến đổi lớn lao, các cuộc chiến tranh phong kiến
5 6
liên tiếp nổ ra ảnh hưởng lớn tới đời sống nhân dân nên các Trên bàn lại có 9 chấm đen nhỏ, các chấm đen này có tác dụng gì?
phương diện văn hoá cũng có sự thay đổi, và cờ Vây không tránh Bởi bàn cờ quá lớn, đường thắng cũng nhiều, vẽ các điểm này để
khỏi xu hướng chung, có lúc đã mai một (ở Trung Quốc là do người chơi dễ nhận biết phương hướng vị trí. Điểm ở chính giữa
khủng hoảng thời kỳ Chiến tranh nha phiến - 1840). Gần đây (từ bàn gọi là “thiên nguyên” 8 điểm ở 4 phía xung quanh là các sao
trước cách mạng Văn hoá), cờ Vây đã được trấn hưng ở Trung biên và sao góc, Vị trí ở gần vùng giữa bàn gọi là “cao”, vị trí gần
Quốc với sự ủng hộ của cố Thủ tướng Chu Ân Lai, Phó thủ biên và góc là “thấp”.
tướng Trần Nghị nên trình độ cờ của các kỳ thủ Trung quốc đã Đường biên tính là đường số 1(A), tiếp theo là đường số 2 (B),
đuổi kịp kỳ giới Nhật Bản. Trên thế giới, cờ Vây ngày càng phát rồi số 3 (C), số 4 (D), từ đường thứ 5 vào trung tâm không cần
triển mạnh, đến nay đã có 36 triệu người yêu thích môn cờ này phân nữa vì đều ở vị trí cao cả.
(thống kê của hiệp hội cờ Vây nghiệp dư thế giới) Quân cờ phân làm 2 màu đen và trắng , đen 181 quân, trắng 180
2. Bàn cờ, quân cờ: quân, công 2 bên được 361, đúng số điểm trên bàn.
A
B
C
Bài 2 : Quy tắc.
D
Khi đặt quân cần đặt tại giao điểm, quân cờ đặt xuống rồi không
di chuyển trên bàn nữa. Đen đi trước mỗi người hạ một quân,...
A B C D
cuối cùng, tính xem bên nào chiếm được nhiều giao điểm hơn
(nhiều lãnh thổ hơn) bên đó thắng.
Trên đây chỉ là khái niệm chung chung, tiếp theo xin bàn bạc cụ
thể.
6 thuật ngữ:
1.Khí: Giao điểm trống nằm ngay cạnh quân cờ gọi là khí của
D C B A
quân cờ đó.
hình bên : Các dấu x là khí của x x x
D
quân cờ. Quân đứng ở giữa bàn x x
C
có 4 khí, đứng ở biên có 3 khí, x
B
đứng ở góc có 2 khí, x x
x
A
Bàn cờ hình vuông, tạo thành từ 19 đường ngang và 19 đường
dọc, tất cả 361 giao điểm (từ đây gọi tắt là điểm). Quân cờ đặt
xuống tại các giao điểm ấy, ở biên, góc hay giữa bàn đều được.
5 6
vd : Đếm thử xem các đám quân hình bên : Các quân đen 1 đều
trong hình, mỗi đám có mấy gọi là cắt. 1
khí?
Đáp: 4 quân ở giữa có 9 khí, 3
quân nằm sát biên có 5 khí.
hình bên : tính thử xem, quân
đen mỗi đám có mấy khí? 1
Đáp: 4 quân ở giữa bàn có 5 khí,
4 quân ở góc bàn có 3 khí.
4. Đánh bắt: Chúng ta đặt một quân khiến quân đối phương chỉ
còn 1 khí cuối cùng (trước đó đối phương có ít nhất 2 khí) nước
cờ đó gọi là “đánh bắt” hoặc “gọi bắt” (ta gọi tắt là “đánh”)
hình bên : các quân đen 1 đều
2. Nối : Đặt một quân cờ xuống bàn mà có thể nối liền 2 quân gọi là đánh. 1
hoặc 2 đám quân thành 1 đám quân liền, gọi là “nối”.
hình bên : Các quân đen 1 đều 1 1
gọi là nối
1
1
1
“Đánh” là tín hiệu cảnh cáo, ý nghĩa là đối phương chỉ có một khí
3. Cắt: Đặt một quân mà có thể chia quân đối phương thành 2
cuối cùng. Bên bị dánh nên nghĩ đến nguy hiểm của chính mình.
đám riêng rẽ gọi là “cắt”.
5. Kéo dài: đặt một quân ngay cạnh quân mình sang ngang haylên
xuống 1 đường gọi là kéo dài.
5 6
hình bên : Các quân đen 1 đều hình bên : Các quân đen 1 đều 1
gọi là kéo dài. 1
gọi là “ăn”.
1
1
hình bên : thử xem quân nào bị 1
ăn phải nhặt ra sau khi đen 1 đi.
hình bên : 2 quân đen bị trắng
đánh, đã gặp nguy hiểm, nên có 1
biện pháp gì ?
hình bên : đen 1 kéo dài, chỉ cần 1
quân cứu viện này, đen đã thoát
khỏi nguy hiểm.
hình bên: trả lời là : 2 quân ở 1
1
giữa bàn và 3 quân ở góc trên
bên phải hết khí bị bỏ ra ngoài,
3 quân ở biên bên phải vẫn còn 1
1 khí được để nguyên.
6. Ăn. Sau khi chúng ta đặt một quân, làm cho quân của đối
phương ở trạng thái không còn khí nào, ta được phép nhặt hết
những quân ấy của đối phương ra ngoài. Như thế gọi là “ăn”.
1
5 6
hình bên : 4 quân đen và 4 quân 3. 4.
trắng đều bị vây, chỉ còn một
khí ở điểm A. Bây giờ ai được
quyền ăn ? A 3
Đáp: Nếu đen đi, có thể đặt ở A
4 5
điểm A ăn quân trắng. Nếu B 1 6 7
trắng đi, cũng có thể đặt ở 2 8 9
điểm A ăn đ.
hình bên : đen đi trước, nên đi ở 10=1
chỗ nào?
5.
hình bên : đen đặt quân đen 1,
ăn 2 quân trắng, trắng lại dặt ở
vị trí quân đen ∆ ăn 1 quân đ, 1
kiểu biến hoá này gọi là “ăn 2
trả 1”
Đề bài luyện tập. Đáp án:
1. 2. 1.
2. 8 quân đen có 10 khí.
5 6
3. Đen đi trước nên đặt ở điểm B ăn 3 quân trắng, trắng đi trước
nên đặt ở điểm A ăn đen 2 quân.
4. Đen 1 là cắt, trắng 2 kéo dài, đen 3 đánh, trắng 4 kéo dài, đen 5
đánh, trắng 6 cũng là đánh, đen 7 là đánh, trắng 8 là ăn, đen 9 là
đánh, trắng 10 là nối.
5. Hình này gọi là ăn 3 trả 1.
1
2=∆
5 6