Xây dựng mô hình quản lý CSDL hóa đơn tiền điện, thực hiện chương trình quản lý hệ thống trên Oracle
Khối lượng thông tin đồ sộ do khách hàng ngành Điện lớn và gia tăng nhanh. Bảo đảm ổn định của hệ thống trước những thay đổi của chính sách giá điện, thuế, quy hoạch dân cư… Giảm rủi ro về tính tin cậy của dữ liệu. Là nền tảng để phát triển các ứng dụng trong hệ thống. Là cơ sở để kết nối, chia sẻ tài nguyên với các hệ thống khác.
LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN LUẬN ÁN TỐT NGHIỆP Đề tài : Xây dựng mô hình quản lý CSDL hóa đơn tiền điện, thực hiện chương trình quản lý hệ thống trên Oracle Nhiệm vụ đề tài : - Phân tích, xây dựng hệ thống CSDL hóa đơn - Thiết kế hệ thống trên hệ quản trị CSDL Oracle - Viết chương trình tính hoá đơn tiền điện - Xây dựng chương trình quản lý Giáo viên hướng dẫn : Nguyễn Mạnh Thọ Sinh viên : Thái Hoàng Trình – Trần Xuân Thảo Lớp : KSII K6 LỜI GIỚI THIỆU Công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh, là m ột công ty l ớn tr ực thu ộc T ổng Công ty Điện lực Việt Nam hiện có khoảng 700.000 khách hàng (đi ện k ế) ph ục v ụ phân ph ối và kinh doanh điện năng cho toàn bộ khu vực Thành phố Hồ Chí Minh. Trang 1 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Với một số lượng khách hàng lớn sử dụng điện năng cho nhi ều m ục đích khác nhau, đồng thời bên cạnh đó còn có những tiêu thức kinh doanh đặc biệt để thống kê, phân tích hệ thống kinh doanh nhằm đánh giá hiệu quả mang lại theo chiều hướng có lợi nhất cho ngành Điện nói riêng và cho sự phát triển của toàn xã h ội nói chung, đòi h ỏi ngành Đi ện phải có một hệ thống quản lý quy cũ, chặt chẽ và thống nhất. Hiểu rõ nhiệm vụ quan trọng của công tác kinh doanh đi ện năng trong đó xây d ựng một Mô hình quản trị Hệ thống cơ sở dữ liệu hóa đơn tiền điện đồ sộ về mặt thông tin là một việc làm rất cần thiết. Mô hình quản lý này chặt chẽ, thống nhất, tuân th ủ các nguyên tắc chuẩn mực của một hệ cơ sở dữ liệu sẽ có ý nghĩa rất lớn cho công tác qu ản lý kinh doanh điện năng. Là sinh viên khoa Công nghệ Thông tin đồng th ời là cán b ộ trong ngành Đi ện, Chúng tôi rất mong muốn được mang kiến thức mình đã học ứng d ụng vào th ực ti ễn, đây là m ột cơ hội và cũng là thử thách của chúng tôi. Chúng tôi xin chân thành cám ơn các Anh Chị Trung tâm Máy tính, Phòng Kinh doanh, Phòng Kỹ thuật Công ty Điện lực TP. HCM đã giúp đ ỡ thu nhập d ữ li ệu, đ ặc bi ệt Cô Nguyễn Ngô Bảo Trân người gợi ý đề tài, Thầy Nguyễn Mạnh Thọ người t ận tình hướng dẫn chúng tôi. Nhóm đề tài THÁI HOÀNG TRÌNH – PHẠM XUÂN THẢO Trang 2 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP PHẦN 1 : MỞ ĐẦU Trang 3 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Vai trò của hệ thống thông tin rất quan trọng. Đối với công tác kinh doanh đi ện năng, thông qua hệ thống thông tin khách hàng chúng ta có th ể đánh giá hi ệu qu ả kinh doanh mang lại. Những người đang trực tiếp làm việc trên hệ thống này cũng như nh ững người truy xuất khai thác số liệu đều nhận thấy Hệ thống quản lý thông tin khách hàng hiện nay có nhiều hạn chế. Nguyên nhân chính là sự lệ thuộc vào cách thức qu ản lý thông tin theo kiểu cũ, do đó hàng loạt những ứng dụng phát tri ển d ựa trên n ền t ảng CSDL c ủa hệ thống này cũng bị ảnh hướng theo cách quản lý đó. Xuất phát t ừ lý do trên, chúng tôi đề ra một mô hình quản lý thông tin mới nhằm đáp ứng tốt các yêu c ầu c ủa công tác qu ản lý kinh doanh điện năng. Đồng thời đối với bản thân hệ thống thông tin, nó s ẽ tuân th ủ theo những nguyên tắc chuẩn mực của một hệ quản trị cơ sở dữ li ệu, bên c ạnh đó h ệ thống đáp ứng tốt các yêu cầu thông tin của các hệ thống quản lý khác. 1. Lý do chọn đề tài : - Khối lượng thông tin đồ sộ do khách hàng ngành Điện lớn và gia tăng nhanh. - Bảo đảm ổn định của hệ thống trước những thay đổi c ủa chính sách giá điện, thuế, quy hoạch dân cư… Giảm rủi ro về tính tin cậy của dữ liệu. - Là nền tảng để phát triển các ứng dụng trong hệ thống. - Là cơ sở để kết nối, chia sẻ tài nguyên với các hệ thống khác. 2. Mục đích : - Giảm các chi phí : bảo trì, vận hành, nâng cấp và phát triển hệ thống. - Bảo đảm độ tin cậy, tính nhất quán và bảo mật dữ liệu (mặt chất lượng) - Đa dạng hóa thông tin quản lý (mặt số lượng). - Tạo nền tảng & cơ cở để phát triển các ứng dụng và liên kết với các h ệ thống khác : GIS, DSM… - Nâng cao tính linh hoạt của hệ thống nhờ các phương pháp qu ản lý CSDL hiện đại (ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, ngôn ngữ vấn tin có c ấu trúc) giảm bớt cách thể hiện bằng ngôn ngữ lập trình theo dạng thủ tục. 3. Ý nghĩa : - Đem lại sự thống nhất, quy củ chặt chẽ của CSDL làm nền tảng để nâng cấp, kết nối và phát triển của toàn hệ thống. Từ đó nâng cao hiệu quả c ủa công tác quản lý & kinh doanh điện năng. - Tiếp cận & sử dụng công nghệ mới. Trang 4 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP PHẦN 2 : HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ HÓA ĐƠN TIỀN ĐIỆN Trang 5 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP I. KHAI THÁC, CẬP NHẬT & TỔ CHỨC HÓA ĐƠN TIỀN ĐIỆN : Yêu cầu phân bố khu vực ghi điện, thu tiền : Để quản lý khối lượng khách hàng lớn trong công tác cung ứng & sử d ụng đi ện nói chung và quản lý kinh doanh nói riêng. Ngành điện phân khách hàng thành các khu v ực ghi điện và thu tiền, các nhóm khách hàng nằm trong từng khu vực được chia ra gọi là khách hàng phiên. Đối với những khách hàng lớn (về tiêu thụ, doanh thu) đ ược chia riêng thành những phiên đặc biệt. Việc ghi điện, thu tiền đối với những khách hàng lặp l ại 1 chu kỳ khoảng 30 ngày (± 1) 1 lần (đối với những khách hàng lớn 3 đợt (phân kỳ) thu/ghi 1 tháng). Từ phiên 1 đến phiên 24 : các khách hàng tư nhân thu lẻ. Phiên 25 và 26 : Các khách hàng cơ quan, xí nghiệp thu tập trung. Phiên 27 : Các khách hàng có mức tiêu thụ điện năng t ừ 10.000 đ ến d ưới 50.000 kWh/tháng thu tiền 2 phân kỳ . Phiên 28 : Các khách hàng có mức tiêu thụ điện từ 50.000 kWh trở lên mỗi tháng thu 3 phân kỳ . Phiên 29 : Các khách hàng (lớn) được gắn điện kế nhiều giá (điện kế điện tử) thu 3 phân kỳ. Phiên 30 : Đèn đường dân lập (chiếu sáng ngõ hẻm) được tính khoán theo biên b ản kiểm tra liên ngành Điện lực, Chiếu sáng Công cộng và Sở Tài Chính). Trong ngành điện không sử dụng tháng hạch toán mà sử d ụng kỳ. Ý nghĩa c ủa kỳ và tháng là giống nhau tuy nhiên ngay mốc tính là khác nhau. Vì ngành đi ện không th ể t ập trung nhân lực để ghi điện vào một ngày mốc (đầu hay cu ối tháng) cho toàn b ộ đi ện k ế hiện có, do đó không thể dùng tháng như một thời đoạn hạch toán cố định. Yêu cầu cập nhật dữ liệu : Do yêu cầu cập nhật dữ liệu biến động chỉ số từng ngày (phiên). Tập tin phiên được sắp xếp theo phiên lộ trình và được nhân viên cập nhật số li ệu ch ỉ số (ch ỉ số mới+mã ghi điện). Các yêu cầu cập nhật dữ liệu khách hàng (địa chỉ, phiên lộ trình, mã giá bi ểu, mã ngành nghề, tỷ lệ giá …) được cập nhật trực tiếp lên CSDL hóa đơn : Yêu cầu kỹ thuật : phần cứng, phần mềm Yêu cầu về phần cứng : máy tính AS400 (IBM) sử d ụng phần m ềm (ngôn ng ữ Cobol) dùng để tính toán hóa đơn dựa trên các thông tin kinh doanh v ề khách hàng, s ố li ệu chỉ số cũ/mới… Ngoài ra một hệ thống máy tính PC dùng cho việc c ập nhật và x ử lý thông tin. Chương trình tính toán hóa đơn (Cobol) o ộng v ới các thi ết b ị ph ần c ứng AS400 IBM được chuyển giao từ Công ty Điện lực 2 cho Công ty Đi ện lực thành ph ố (k ể t ừ khi Sở điện lực TP.HCM chuyển thành Công ty Điện lực TP.CHM ho ạch toán độc lập – đầu Trang 6 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP năm 1995). Tận dụng các thiết bị và phần mềm này TTMT thuộc Công ty Đi ện l ực TPHCM đã hiệu chỉnh, sửa chữa nhằm đáp ứng các yêu cầu quản lý của công ty. Nhân viên được đào tạo chuyển giao và một số được đào tạo tại chỗ (các lớp tại chức, các khóa học). Do nhu cầu về thông tin khách hàng ngày càng gia tăng về số lượng l ẫn ch ất l ượng (số lượng thông tin đa dạng) trong đó có những yêu cầu về quản lý kinh doanh m ới : qu ản lý phụ tải, hiệu suất khu vực, thông tin địa lý (quận/ huyện, ph ường/xã…), thông tin ngân hàng, thuế… Chính vì thế khối lượng các field gia tăng nhanh chóng mô hình quản lý CSDL hóa đơn tiền điện cũ đã sớm bộc lộ những khuyết điểm về các mặt : . Tốc độ truy cập . Lưu trữ không hiệu quả . Trùng lắp . Tính nhất quán của dữ liệu -> tính tin cậy dữ liệu : mất dữ li ệu (do khóa chính b ị sửa đổi cập nhật), không theo dõi biến động khách hàng qua từng kỳ. . Các mặt trong yêu cầu quản lý mới (GIS, DSM) . Những yêu cầu khác : (trình độ quản lý, sử dụng, hiệu quả kinh tế…) II. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC CSDL CỦA HỆ THỐNG HÓA ĐƠN TIỀN ĐIỆN Các nhóm thông tin khách hàng trong CSDL hóa đơn tiền điện : 1. Thông tin địa lý : Thông tin bao gồm tên, họ, địa chỉ, phường xã, quận huyện… 2. Thông tin ngân hàng : Thông tin bao gồm mã cơ quan, ngân hàng, số tài khoản, cấp quản lý… 3. Thông tin kỹ thuật : Thông tin bao gồm danh số trạm, cấp điện áp, hệ số nhân, tỷ số TU, TI, số TU, TI, công suất máy biến thế… 4. Thông tin kinh doanh : Thông tin bao gồm : mã giá biểu, tỷ lệ DV, SH, SX, c ấp đi ện áp, h ệ s ố nhân, s ố h ộ, nhóm nghề, thuê TUTI, thuê điện kế, thuê MBT… 5. Thông tin biến động chỉ số : Chỉ số mới, cũ, kWh truy thu, phạt… …. N. Ngoài ra còn có thể có các nhóm thông tin m ới theo nh ững yêu c ầu phân tích khác : thông tin nhân khẩu, địa chỉ thư tín điện tử, các thông tin chi tiết khách hàng khác. Tất cả các thông tin trên được lưu trữ trong một database (dưới dạng t ập tin). Do đó chỉ số điện năng tiêu thụ được cập nhật qua các kỳ, các thông tin trên database này cũng được cập nhật theo. Quản lý theo phiên+lộ trình : Do tính chất kinh doanh c ủa ngành đi ện, do đó CSDL được tổ chức theo các phiên. Phiên được hiểu như là một mốc thời điểm tính ti ền điện Trang 7 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP cho một khu vực quản lý được qui định của Điện lực. Trong các phiên, l ộ trình là ch ỉ s ố qui định lộ trình xuất phát cho ghi điện, thu ngân viên sao cho cách di chuyển c ủa họ là hợp lý nhất. Phiên+lộ trình là khóa chính trong việc truy cập khai thác các thông tin liên quan (kể cả kỹ thuật). Tập tin khai thác CSDL hóa đơn chính là các tập tin phxxXXYY.dbf (xx: s ố phiên; XX kỳ hay tháng hóa đơn; YY : năm hóa đơn) dùng cho phiên 1-26 và 30, và PxXXYYZZ.dbf (x : phân kỳ hóa đơn; XX: số phiên; YY : kỳ hay tháng hóa đ ơn; ZZ : năm hóa đơn) dùng cho phiên 27-29 là những phiên khách hàng tiêu thụ đi ện lớn ph ải tính hóa đơn nhiều phân kỳ trong tháng. Phiên 30 là đèn đường công lập. Cấu trúc DBF của tập tin hóa đơn : Structure for database: D:\TRINH\THUNGRAC\P1270898.DBFNumber of data records: 5167Date of last update : 07/21/98Code Page : 0Field Field Name Type Width Dec Index Collate 1 TENDC Character 35 2 PH Character 2 3 Q Character 1 4 DS Character 8 5 PHIEN Character 3 6 LOTRINH Character 6 7 MSGB Character 1 8 TNCQ Character 1 9 CSDK Character 2 10 SOHO Numeric 4 11 COQUAN Character 3 12 CQL Character 1 13 NHOM Character 3 14 NGHE Character 2 15 CSMBT Character 4 16 CAPDA Character 1 17 RATIO Numeric 8 2 18 TYSOTU Character 1 19 TYSOTI Character 1 20 CSCU Numeric 6 21 CSMOI Numeric 6 22 DNTT Numeric 7 23 DMDV Numeric 3 Trang 8 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP 24 DMSX Numeric 3 25 DMCQ Numeric 3 26 DMSH Numeric 3 27 DNDENDUONG Numeric 3 28 DMTRBOM Numeric 3 29 DM420 Numeric 3 30 DM400 Numeric 3 31 DM360 Numeric 3 32 THUEDK Numeric 5 33 THUEMBT Numeric 7 34 THUETUTI Numeric 7 35 TIENDM Numeric 11 36 PHAT Numeric 9 37 LOAIT Character 1 38 BANK Character 3 39 BOSO Character 2 40 KWTRUYTHU Numeric 10 41 SOTU Numeric 1 42 SOTI Numeric 1 ** Total ** 191 Structure for database: D:\TRINH\THUNGRAC\P3290898.DBFNumber of data records: 106Date of last update : 07/31/98Code Page : 0Field Field Name Type Width Dec Index Collate 1 TENDC Character 35 2 PH Character 2 3 Q Character 1 4 DS Character 8 5 PHIEN Character 3 6 LOTRINH Character 6 7 MSGB Character 1 8 TNCQ Character 1 9 CSDK Character 2 10 SOHO Numeric 4 11 COQUAN Character 3 12 CQL Character 1 13 NHOM Character 3 Trang 9 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP 14 NGHE Character 2 15 CSMBT Character 4 16 CAPDA Character 1 17 RATIO Numeric 8 2 18 TYSOTU Character 1 19 TYSOTI Character 1 20 CSCU Numeric 6 21 CSMOI Numeric 6 22 DNTT Numeric 7 23 DMDV Numeric 3 24 DMSX Numeric 3 25 DMCQ Numeric 3 26 DMSH Numeric 3 27 DNDENDUONG Numeric 3 28 DMTRBOM Numeric 3 29 DM420 Numeric 3 30 DM400 Numeric 3 31 DM360 Numeric 3 32 THUEDK Numeric 5 33 THUEMBT Numeric 7 34 THUETUTI Numeric 7 35 TIENDM Numeric 11 36 PHAT Numeric 9 37 LOAIT Character 1 38 BANK Character 3 39 BOSO Character 2 40 KWTRUYTHU Numeric 10 41 SOTU Numeric 1 42 SOTI Numeric 1 43 CSCU1 Numeric 6 44 CSCU2 Numeric 6 45 CSCU3 Numeric 6 46 CSMOI1 Numeric 6 47 CSMOI2 Numeric 6 Trang 10 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP 48 CSMOI3 Numeric 6 49 DNTT1 Numeric 7 50 DNTT2 Numeric 7 51 DNTT3 Numeric 7 52 TIENDM1 Numeric 11 53 TIENDM2 Numeric 11 54 TIENDM3 Numeric 11 55 KWTRUYTHU1 Numeric 10 56 KWTRUYTHU2 Numeric 10 57 KWTRUYTHU3 Numeric 10 ** Total ** 311 Như vậy một mẫu tin của hóa đơn tổng cộng 191 bytes, m ẫu tin của phiên 29 (công t ơ điện tử ba giá) mỗi mẫu tin 311 bytes. Mỗi phiên hóa đơn tính trung bình 20.000 mẫu tin. Tổng cộng có 30 phiên. Nh ư v ậy dung lượng để lưu trữ mỗi phiên khoảng : 191 x 20.000 = 3.820.000 bytes kho ảng 3,7MB. M ỗi kỳ cần dung lượng khoảng 3,7 x 30 = 111 MB để lưu trữ (kỳ 08/98 = 118MB). Tính toán dung lượng cần lưu trữ trong 1 năm hóa đơn : 111 x 12 = 1332 MB Các tập tin phiên hóa đơn trong từng kỳ được lưu trữ dưới dạng nén (self-extract .EXE) khi cần khai thác các tập tin này được chép qua mạng vào máy tính (workstation) đ ể xử lý theo yêu cầu (xem sơ đồ tổ chức cấu trúc thư mục lưu trữ hóa đơn tiền điện trên máy tính chủ) Trang 11 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Sơ đồ tổ chức cấu trúc thư mục lưu trữ hóa đơn tiền điện III. PHÂN TÍCH CÁC QUAN HỆ CSDL HÓA ĐƠN TIỀN ĐIỆN 1. Phân tích : Phiên+lộ trình được xem là tổ hợp khóa chính trong vi ệc truy cập toàn b ộ các thông tin được lưu trữ trên cùng một tập tin CSDL : - Cho nên việc cập nhật biến động chỉ số qua các kỳ của từng phiên không thể lưu cùng trên một tập tin của từng phiên do khối lượng thông tin từng kỳ quá l ớn mà s ẽ phân thành các tập tin cho từng kỳ hóa đơn. Thực chất v ấn đ ề vẫn n ằm ở ch ỗ là thông tin chẳng qua được phân rã (ngang) thành những tập tin nhỏ để quản lý trong khi các thông tin khác vẫn bị trùng lắp (ngoại trừ biến động chỉ số). - Với cách lưu trữ thông tin này khóa tìm kiếm thông tin Phiên+l ộ trình ch ỉ hoàn toàn đúng khi truy cập đến đúng kỳ mà nó hiện hữu (ví dụ : đ ối v ới b ộ ph ận xóa n ợ, khi tìm kiếm thông tin khách hàng về tên địa chỉ, mã số giá bi ểu… thì nó đ ược dò tìm t ại toàn bộ tập tin tại kỳ của phiên lộ trình đó. Những truy c ập vào nh ững kỳ sau hay trước đều không bảo đảm chính xác. Hiện tại có những quan hệ để xác định các thay đổi về khóa phiên lộ trình, tuy nhiên xét về mặt luận lý : khóa v ừa đóng vai trò thu ộc tính thuần nhất và vai trò khóa (phụ thuộc và định thuộc) theo th ời gian sẽ làm ph ức tạp hóa các quan hệ, hơn nữa vai trò thuộc tính đôi khi còn ở dạng tham khảo h ơn là ở dạng khoá ngoại, do đó không thể toàn vẹn thông tin t ồn t ại thông qua khóa phiên l ộ trình. - CSDL hóa đơn tiền điện có dạng "gần" chuẩn 1 (DC1) quan h ệ các thu ộc tính là song ánh 1-1 nhất nguyên, thể hiện cụ thể qua 3 thao tác dữ liệu: . Xen (Insert) : khi thêm một khách hàng mới vào kỳ hóa đơn đó thì khách hàng ch ỉ hiện hữu đúng thời điểm đó. . Xóa (Delete) : khi xóa một thông tin khách hàng nào đó (do gi ải t ỏa nhà…, chuyển phiên) thì chúng ta sẽ mất toàn bộ thông tin c ủa khách hàng t ại kỳ hóa đơn đó. . Sửa (Modify) : Khi thay đổi thông tin khách hàng các thông tin m ới s ẽ đ ược c ập nhật lên thông tin cũ (thông tin khách hàng cũ bị mất). Khó xác định được thời điểm thay đổi của bất cứ một khách hàng (điện kế) . Truy cập thông tin tốn nhiều chi phí (thời gian, công s ức) : t ất c ả các yêu c ầu truy cập không có sự liên hệ và được giải quyết bằng các thao tác d ữ li ệu không đồng bộ. Hệ thống chậm đáp ứng khi thực hiện tích hợp thông tin từ ngu ồn l ưu trữ phân tán. Để biết thông tin của 1 vài khách hàng (PLT) tiêu th ụ đi ện qua các kỳ hóa đơn (từ vài năm trở lại) thì phải sẵn sàng cơ sở dữ liệu khá lớn cho việc lấy một vài thông tin nhỏ trong đó -> Tính đáp ứng hay sẵn sàng thấp (đây là vấn đề về vai trò của người quản trị hệ thống). - Các quan hệ chưa đầy đủ : . Quan hệ về điều chỉnh hóa đơn Trang 12 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP . Quan hệ về lịch ghi điện . Quan hệ về giá điện … Tóm lại : . Khó xác định khóa chính trong toàn quan hệ . Quan hệ không được phân rã -> không tối ưu và khó thiết lập các ràng bu ộc toàn vẹn. . Quan hệ chưa đầy đủ. 2. Đánh giá : Ưu điểm : - Đơn giản, dễ hiểu. - Giảm rủi ro do sự đặc thù của hệ thống. - Độ ổn định cao. Hạn chế : - Chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý theo dòng thời gian. - Thông tin không có tính trực tuyến do cách quản lý hệ th ống & ngu ồn d ữ liệu phân tán riêng rẽ. - Tính linh hoạt của hệ thống trong việc nâng cấp, sửa đổi và kết nối với các hệ thống khác thấp. - Mức độ dữ liệu hóa thông tin quản lý thấp. - Dư thừa, trùng lắp dữ liệu - Độ tin cậy của dữ liệu. Trang 13 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP PHẦN 3 : XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ CSDL Trang 14 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP I. DIỄN GIẢI HỆ THỐNG : Hệ thống CSDL hóa đơn tiền điện là một hệ thống lớn, nh ằm m ục đích qu ản lý điện kế của khách hàng lẫn của ngành điện nhằm phục vụ cho công tác kinh doanh đi ện năng : điện năng thương phẩm thông qua điện kế khách hàng, điện năng đo đếm (gi ữa các điện lực) điện kế tổng, doanh thu, các biến động khách hàng và các y ếu t ố khác có liên quan đến điện kế khách hàng như : hiệu suất khu vực, phân bố điện kế, lập lịch ghi đi ện, lên phương án (lịch) cắt điện … Hóa đơn tiền điện ra hàng kỳ (1 năm có 12 kỳ hóa đ ơn) đ ối v ới khách hàng (đi ện kế) có mức tiêu thụ nhỏ và nhiều đợt trong kỳ đối với khách hàng có mức tiêu thụ lớn. Hệ thống hoạt động theo chu kỳ khép kín theo từng kỳ /đợt được tóm tắt như sau : Nhân viên ghi điện đọc các thông tin về điện kế từ khách hàng và những thông tin khác có liên quan đến điện kế, sau đó đưa bản ghi chỉ số + thông tin khác v ề Phòng kinh doanh của điện lực. Phòng kinh doanh nhận các yêu c ầu l ắp đ ặt đi ện k ế t ừ khách hàng, lập hồ sơ, thông báo cho phòng kỹ thuật chuẩn bị ti ến hành thi công. Sau khi thi công xong Phòng kỹ thuật báo cho Phòng kinh doanh để lập hồ sơ lên khoán ước. Phòng này nhập liệu toàn bộ lên máy tính, tạo số liệu, chứng từ rồi chuyển về Phòng Kinh doanh Cty và Trung tâm Máy tính (TTMT). Tại TTMT ti ến hành tổng h ợp các s ố li ệu, ch ứng t ừ từ các phòng kinh doanh điện lực, kiểm tra đối chiếu số li ệu, n ếu ch ưa h ợp lý yêu c ầu phòng kinh doanh điện lực kiểm tra hoặc gửi lại, nếu hợp lý cho tổng h ợp l ưu tr ữ. T ại Phòng KD Công ty cũng tiến hành kiểm tra đối chiếu rà soát từ kho CSDL, n ếu đúng g ửi yêu cầu tính toán và cho phép in hóa đơn đến TTMT và lưu tr ữ chứng t ừ, n ếu sai yêu c ầu kiểm tra và thực hiện việc chuyển lại số liệu, chứng từ. TTMT tiến hành tính toán nếu có yêu cầu tính toán và in hóa đơn từ Phòng KD, nếu hợp lý cho in hóa đ ơn và các ch ứng t ừ khác (bảng ghi chỉ số mới, bảng kê…), nếu chưa hợp lý cho ki ểm tra đ ối chi ếu l ại và yêu cầu chuyển lại số liệu nếu cần. Điện lực nhận hóa đơn, chứng từ ti ến hành thu ti ền khách hàng. Nếu có xảy ra khiếu nại, khách hàng liên hệ với Phòng Kinh doanh đi ện l ực để xem xét và xác minh, lập hồ sơ cần thiết chuyển về Phòng Kinh doanh công ty đ ể báo cáo, rà soát rồi sau đó chuyển cho TTMT tiến hành ra hóa đơn điều chỉnh. Chức năng của các đơn vị có liên quan đến hệ thống quản lý hóa đơn : - TTMT quản lý CSDL hóa đơn, tính toán điện năng tiêu th ụ + ti ền thanh toán, in hóa đơn + bảng ghi chỉ số mới và chịu trách nhiệm phát hành hóa đơn. - Phòng Kinh doanh Công ty là nơi quản lý các Phòng Kinh doanh Đi ện l ực, th ống kê phân tích hoạch định các kế hoạch kinh doanh. - Phòng Kinh doanh Điện lực quản lý chứng từ hóa đ ơn, thu ti ền, ghi ch ỉ s ố, lên khoán ước mới, giải quyết các khiếu nại, thực hiện các chế độ báo cáo về Phòng Kinh doanh Công ty, TTMT II. PHÂN TÍCH YÊU CẦU : - Đối với việc dữ liệu hóa thông tin : . Quản lý tất cả các yếu tố liên quan đến hệ thống CSDL khách hàng nh ằm gia tăng tính linh hoạt, bảo đảm các thiết lập quan hệ đầy đủ tăng tính tin cậy : giá điện, bậc thang, giá thuê MBT, hóa đơn đi ều chỉnh, lịch ghi đi ện, tài kho ản khách hàng… Trang 15 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP - Đối với người quản trị hệ thống CSDL khách hàng. Mô hình này đáp ứng các yêu c ầu sau : . Quản trị đầu vào : Tất cả các thông tin cập nhật vào hệ thống (biến đ ộng khách hàng, biến động chỉ số, biến động giá, biến động vị trí địa lý hành chính, bi ến động các yếu tố khác có liên quan). . Quản trị hoạt động của hệ thống : kiểm soát và bảo đảm về tính toàn v ẹn d ữ liệu. . Quản trị đầu ra : Tất cả các thông tin phục v ụ cho công tác th ống kê theo dõi c ủa công tác kinh doanh điện năng và các yêu cầu quản lý hệ thống khác. - Đối với người sử dụng hệ thống có thể khai thác thông tin t ừ m ột ngu ồn thông tin nhất quán về mặt dữ liệu và đáng tin cậy. III. GIẢI THÍCH CÁC KHÁI NIỆM SỬ DỤNG Đứng trước những yêu cầu mới trong quản lý, những đi ểm mạnh yếu c ủa hệ th ống hiện tại. Chúng tôi đưa ra các khái niệm về những yếu tố quản lý trong hệ thống m ới này và những nguyên tắc quản lý như sau : - Khách hàng là người chủ đứng tên trong hợp đồng mua bán đi ện. H ọ là ng ười có th ể có nhiều điện kế. Họ có thể có nhiều địa chỉ và nhiều tài kho ản khác nhau t ại các ngân hàng khác nhau. - Đối với địa chỉ khách hàng : chúng ta sẽ quản lý địa chỉ theo mã đ ường ph ố và s ố nhà. Nhằm có thể phân tích thông tin theo danh mục này. - Về mặt kỹ thuật, một trạm cung cấp (hay phân phối) thuộc một đi ện lực khu v ực và chỉ cung cấp điện cho các điện kế khách hàng trong khu vực quản lý của điện lực mà thôi. Không có trường hợp trạm cung cấp cho các điện k ế thu ộc đi ện l ực này và đ ồng thời cho các điện kế thuộc điện lực khác quản lý. Một điện kế chỉ do một trạm cung cấp (khách hàng thuộc diện ưu tiên thì có ít nhất 2 điện kế từ 2 ngu ồn cung c ấp) không xét đến trường hợp bất khả kháng phải sang tải từ trạm này sang tr ạm khác vì đây chỉ là tình huống sang tải tạm thời và rất ít đối với trạm cung c ấp hạ th ế tr ở xuống. - Đối với điện kế và trạm phân phối hạ thế do tính chất thay đổi thường xuyên về thông tin quan trọng, do đó chúng tôi sẽ quản lý theo ngày cập nhật thay đổi nhằm có thể tìm lai lịch của các điện kế hay trạm tại mọi thời điểm (hệ thống động). Đ ồng thời để có thể tính toán chính xác các tiêu thức sử dụng trong h ệ th ống h ạch toán k ế toán. (điện kế : ngày ký hợp đồng, ngày hi ệu lực; trạm phân ph ối : ngày c ấy tr ạm, ngày hiệu lực trạm). - Với cách quản lý trên ta có thể áp dụng cho giá điện. Tuy nhiên trong lu ận án chúng tôi xem như giá điện không thay đổi. IV. THIẾT KẾ MÔ HÌNH ERD Các thực thể : 1. Khách hàng : Mã khách hàng, họ tên, phái, năm sinh, số điện thoại. Trang 16 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Khách hàng là người đứng tên trong hợp đồng mua bán đi ện với Điện lực - mã khách hàng dạng text 7 ký tự số. 2. Đường phố : Mã tên đường, tên đường. Mã tên đường 4 ký tự (char), tên đường phố khoảng 30 ký tự 3. Thực thể phường xã: mã quận, mã phường, tên phường. Mã quận 1 ký tự chữ, mã phường : 2 ký tự - ký tự đầu là mã quận, ký tự th ứ 2 là ch ữ hay dạng số (xem phụ lục). 4. Thực thể quận : mã quận, tên quận (xem phụ lục) 5. Thực thể ngân hàng : mã ngân hàng, tên ngân hàng. Mã ngân hàng 3 ký tự. 6. Thực thể tài khoản khách hàng : mã ngân hàng, tài khoản, 7. Thực thể tài khoản điện lực : mã ngân hàng, tài khoản. 8. Thực thể điện lực : mã điện lực, tên điện lực, số điện thoại. Công ty điện lực TP.HCM có 11 điện lực khu vực với mã điện lực 1 ký t ự text (xem ph ụ lục) 9. Thực thể trạm truyền tải : mã trạm truyền tải, tên trạm. Là trạm có cấp điện áp ở đầu thứ cấp 15 - 66 kV. Mã trạm truyền t ải d ạng text 1 ký t ự (xem phụ lục). 10. Thực thể trạm cắt : mã trạm cắt, tên trạm. Trạm cắt lấy điện từ lộ ra của các trạm truyền tải, mã trạm cắt 1 ký tự (xem phụ lục). 11. Thực thể loại trạm : mã loại trạm, tên loại trạm, sở hữu. Mã phân loại trạm cung cấp thuộc sở hữu ngành điện hay khách hàng… , mã này 1 ký t ự - mã sở hữu nhằm để xác định. 12. Thực thể trạm cung cấp (hay phân phối h ạ th ế) : mã trạm (mã điện lực+mã thứ tự trạm), ngày cấy trạm, ngày hiệu lực, công suất máy biến thế. Trạm hạ thế cung cấp điện cho khách hàng; ngày cấy trạm là ngày trạm được đưa vào vận hành. 13. Thực thể ngành nghề : mã nghe, tên nghề. Ngành nghề của khách hàng (Công nghiệp, phi công nghiệp, giao thông v ận t ải, nông nghiệp, ánh sáng sinh hoạt) sử dụng điện. Bao gồm 2 ký tự chữ (Xem phụ lục) 14. Thực thể công suất điện kế : mã công suất điện kế, mô tả. Mã công suất điện kế : 2 ký tự phân biệt loại điện kế và loại pha. 15. Thực thể điện kế : mã điện kế, ngày ký hợp đồng, ngày hiệu lực, ngày gửi phiếu thông báo, ngày kết thúc hợp đồng, phiên (thứ tự phiên 1-30), l ộ trình, kho ảng cách đến trạm cung cấp, khoảng cách đến lưới hạ thế, tỷ số TU, TI, h ệ số nhân, s ố l ượng TU, TI, số hộ, mã số thuế Trang 17 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Mã điện kế 7 ký tự dạng số; Ngày ký hợp đồng là ngày ký k ết h ợp đ ồng mua bán s ử dụng điện giữa Ngành điện và khách hàng (khi có thay đổi các thuộc tính c ủa điện kế : hệ số nhân, mã giá biểu, … sẽ ký kết lại hợp đồng; Ngày hiệu l ực là ngày th ực t ế lên khoán ước tính tiền mua điện khách hàng, (ngày hiệu lực còn được dùng khi thay đ ổi các thu ộc tính liên quan đến điện kế mà không cần ký kết lại hợp đồng – th ường s ử d ụng cho đi ều chỉnh hóa đơn). Ngày gửi phiếu thông báo là ngày đi ện lực chuyển phi ếu thông báo lên khoán ước hay thay đổi hợp đồng. Phiên+lộ trình (đã giải thích ở phần phân tích hi ện trạng hệ thống CSDL hóa đơn tiền điện); Các khoảng cách .. dùng đ ể tính t ổn th ất trên lưới khi cung cấp điện qua điện kế; tỷ số TU, TI biến dòng & biến áp dùng để tính hệ số nhân; hệ số nhân là hệ số nhân thực tế, số hộ là số hộ gia đình dùng chung điện kế. 16. Thực thể đối tượng giá : mã giá biểu (MSGB), tên đối tượng. Đối tượng sử dụng điện : Bệnh viện, sản xuất lương thực thực ph ẩm, quân đ ội, c ơ quan trường học, công ty nước ngoài, cá nhân…. Xem phụ lục. 17. Thực thể thông tin định mức tiêu thụ : mã định mức (TL), tên định mức. Mã định mức SX, DV, CQ, SH. Dạng 2 ký tự chữ (xem phụ lục) 18. Thực thể cấp điện áp (kinh doanh) : mã cấp điện áp, mức điện áp. Cấp điện áp khách hàng mua điện của Công ty điện lực, xem phụ lục 19. Thực thể pha : pha. Loại 1 hay 3 pha, dạng số. 20. Thực thể Phiên : phiên. Phiên : 1->30. 21. Thực thể đợt : đợt. Đợt : 1->3. 22. Thực thể lịch ghi điện : phiên, đợt, kỳ, ngày đọc chỉ số, ngày gửi TTMT, ngày nhận hoá đơn, ngày thu tiền. 23. Thực thể mã truy thu : mã truy thu, mô tả. Xác định các loại truy thu : lập lại, khấu trừ, sai giá, câu điện bất hợp pháp, nhà giải tỏa. 24. Thực thể mã hủy bỏ : mã hủy bỏ, mô tả. Xác định : hủy bỏ hóa đơn hay hủy bỏ bồi hoàn. 25. Thực thể kỳ : kỳ, ngày đầu kỳ, ngày cuối kỳ Kỳ dạng 6 ký tự số (VD : 199901 – kỳ 01 năm 1999). Ngày đầu kỳ, ngày cu ối kỳ d ạng date 26. Thực thể CSMBT (công suất máy biến thế) : CSMBT Dạng ký tự số. 27. Thực thể điện kế tổng : mã điện kế, ngày hiệu lực , hệ số nhân, số tu, ti, phiên, lộ trình (ghi điện) 28. Thực thể bậc : bậc, KWHLO, KWHHI, mô tả. Trang 18 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP Bậc dùng cho giá sinh hoạt bậc thang (5 bậc), ví dụ : khi sử d ụng 100kWh đ ầu tính giá 500 đ/1 kWh, 50kWh tiếp theo tính giá 650 đ, 100kWh ti ếp theo tính giá 900đ.. B ậc 0 s ẽ không tính giá bậc thang : truy thu đi ện năng giá gốc, thắp sáng sinh ho ạt n ước ngoài và dùng cho các đối tượng không dùng điện cho mục đích thắp sáng sinh ho ạt trong n ước. KWHHI, KWHLO, dùng để xác định khoảng tính bậc cho điện năng tiêu thụ, ví dụ : BAC KWHLO KWHHI 1 1 100 2 100 150 3 150 250 4 250 350 5 350 99999 0 1 99999 29. Thực thể điều chỉnh hóa đơn hủy bỏ : mã điện kế, ngày ký HĐ, ngày hiệu lực, kỳ, phiên, đợt, kỳ áp dụng, đợt áp dụng, KWHBH, tổng tiền, lý do điều chỉnh. 30. Thực thể điều chỉnh hóa đơn truy thu : mã điện kế, ngày ký HĐ, ngày hiệu lực, kỳ, phiên, đợt, kỳ áp dụng, đợt áp dụng, CSMOI, KWHPHAT, số tiền phạt, tổng tiền. 31. Thực thể lộ ra trạm truyền tải : mã Trạm TT, lộ raTT Một trạm truyền tải có nhiều lộ ra (phát tuyến) khác nhau. Qui định đánh th ứ t ự l ộ ra t ại một trạm truyền tải là A, B, C… 32. Thực thể lộ ra trạm cắt : mã trạm cắt, lộ ra. Tương tự trên trạm cắt cũng có nhiều lộ ra và đánh thứ tự A, B, C… 33. Thực thể định mức tiêu thụ : mã định mức (TL), bậc. Dựa trên mối quan hệ của các thực thể trong việc hình thành CSDL hóa đ ơn ta xây dựng các thực thể quan hệ liên kết : 1. Thực thể tài khoản khách hàng : có mối quan hệ n-1 với các thực thể sau . Thực thể khách hàng : một khách hàng có thể có nhiều tài kho ản, m ột tài kho ản ch ỉ có duy nhất một chủ tài khoản : bỏ khóa của thực thể khách hàng vào thực thể tài khoản. . Thực thể ngân hàng : một tài khoản thuộc 1 ngân hàng, m ột ngân hàng có nhi ều tài khoản : bỏ khóa của ngân hàng vào thực thể tài khoản tài khoản. - Các thuộc tính : mã ngân hàng, tài khoản, mã khách hàng. 2. Thực thể tài khoản điện lực : có các mối quan hệ với các thực thể sau . Thực thể điện lực : một điện lực có thể có nhiều tài khoản, một tài kho ản chỉ thuộc 1 điện lực : bỏ khóa điện lực vào thực thể tài khoản. . Thực thể ngân hàng : tương tự thực thể tài khoản khách hàng. - Các thuộc tính : Mã ngân hàng, tài khoản, mã điện lực Trang 19 LUAÄN AÙN TOÁT NGHIEÄP 3. Thực thể địa chỉ khách hàng : được hình thành qua mối quan hệ 2 ngôi n-n từ 2 thực thể khách hàng và đường phố. Một khách hàng có thể cư ngụ tại nhiều vị trí trên nhiều con đường khác nhau, một con đường có thể có nhi ều khách hàng c ư ngụ. Tuy nhiên một khách hàng có thể cư ngụ tại nhiều vị trí khác nhau trên cùng m ột con đường do đó ta thêm một khóa số nhà – Thực ra đây là m ối quan hệ 3 ngôi n-n-n (thêm 1 thực thể số nhà vì 1 khách hàng ở 1 đường phố có th ể có nhi ều s ố nhà, m ột khách hàng có số nhà ở nhiều đường khác nhau, một số nhà trên 1 đường có thể có nhi ều khách hàng -> đây là trường hợp trùng số nhà. Tuy nhiên thực th ể số nhà ta ch ưa c ần quản lý nên tạm thời không tính thực thể số nhà này). - Khoá của thực thể này là tổ hợp khóa của thực thể khách hàng, đ ường ph ố và khóa số nhà. - Các thuộc tính : Mã khách hàng mã tên đường, số nhà 4. Thực thể địa giới hành chính : được hình thành qua mối quan hệ 2 ngôi n-n từ 2 thực thể đường phố và thực thể phường xã. Một đường phố có thể thuộc nhi ều phường và trong 1 phường có nhiều đường. - Khóa của thực thể này là tổ hợp khóa của thực thể đường phố và phường xã - Các thuộc tính : Mã đường phố, mã quận/phường. 5. Thực thể biến động chỉ số : được hình thành qua mối quan hệ 2 ngôi n-n từ 2 thực thể điện kế và lịch ghi điện. Một điện kế có nhiều lần ghi đi ện (hay ra hóa đ ơn), m ột lần ghi điện có nhiều điện kế. - Khóa thực thể này là tổ hợp gồm khóa của thực thể điện kế và khóa th ực th ể l ịch ghi điện. - Các thuộc tính : mã điện kế, ngày ký hợp đồng, ngày hiệu lực, phiên, đ ợt, kỳ, ngày nhận hoá đơn, chỉ số mới, chỉ số ngưng (dùng cho các điện kế thay m ới hay thay bảo trì - chỉ số ngưng này chỉ tính giá gốc) 6. Thực thể giá điện : được hình thành từ mối quan hệ 3 ngôi n-n-n từ 3 th ực th ể c ấp điện áp, đối tượng giá và định mức điện kế. - Khóa của thực thể này là tổ hợp khóa của 3 thực thể trên - Các thuộc tính : Mã cấp điện áp, mã đối tượng giá (MSGB), mã định mức (TL), bậc, giá 7. Thực thể phiên-đợt : được hình thành từ mối quan hệ 2 ngôi n-n từ 2 th ực th ể phiên và đợt. Đợt 1->2 dùng cho phiên 27 và đợt 1->3 dùng cho các phiên 28, 29. Các phiên còn lại không có đợt, đánh mã 0. - Khóa của thực thể này là khóa của 2 thực thể phiên và đợt. - Các thuộc tính : phiên, đợt. 8. Thực thể Trạm phân phối (PP) có các mối quan hệ 2 ngôi n-1 với các thực thể sau: . Loại trạm : trạm PP có 1 thuộc tính loại tr ạm, 1 lo ại tr ạm có nhi ều tr ạm PP -> b ỏ khóa mã loại trạm vào thực thể trạm PP, khóa của thực thể trạm PP là mã tr ạm PP+ngày cấy trạm. Trang 20
