ung thư trẻ em- chuẩn đoán và phát hiện sớm
Bệnh ung thư trẻ em, tác động tâm lý- xã hội sâu xa, lâu dài đến trẻ em, gia đình và xã hội, có một số điểm khác biệt ung thư người lớn, một số unh thư trẻ em có thể điêu trị được, tuy nhiên vẫn có nguy cơ nhiễm trùng, suy dinh dưỡng lớn với những bệnh tật bẩm sinh phối hợp: H/C Down, H/C Beckwith Wiedemann...
UNG THÖ TREÛ EM:
Chaån ñoaùn vaø Phaùt hieän sôùm
BS TRAÀN CHAÙNH KHÖÔNG
Khoa Noäi 3,
Beänh vieän Ung Böôùu TP. HCM
BEÄNH UNG THÖ Treû em
UNG THÖ TREÛ EM
UNG BÖÔÙU NHI
•I. ÑAÏI CÖÔNG (1)
Tuoåi thô : nieàm vui, haïnh phuùc cuûa gia ñình.
Treû em : theá heä töông lai cuûa xaõ hoäi.
Ung thö : beänh hieåm ngheøo cuûa nhaân loaïi,
khoâng mieãn tröø moät löùa tuoåi, giôùi tính, daân
toäc naøo...
Moät soá ít treû maéc beänh ung thö (1-2%)
Taàn suaát 100/1trieäu, 10% töû vong treû em coù
lieân quan beänh ung thö. (Parker, 1997).
•I. ÑAÏI CÖÔNG (2)
Ung thö treû em
o Taùc ñoäng taâm lyù – xaõ hoäi saâu xa, laâu daøi ñeán
treû em, gia ñình, xaõ hoäi.
o Coù moät soá ñieåm khaùc bieät ung thö ngöôøi lôùn.
o Moät soá UT treû em coù theå trò ñöôïc
Ung böôùu nhi
Chuyeân khoa saâu, môùi
Coù nhieàu tieán boä trong 20 naêm qua: chaån
ñoaùn vaø ñieàu trò.
Höôùng phaùt trieån: hôïp taùc ña ngaønh, lieân BV,
hôïp taùc quoác teá
II. MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM Ung Thö TREÛ EM
-Treû em khoâng phaûi laø ngöôøi lôùn thu nhoû:
moät soá ñieåm khaùc ngöôøi lôùn veà: taâm sinh
lyù, sinh hoïc..
- GÑ hình thaønh cô quan vaø hoaøn chænh
boä maùy. 50-70% tr.löôïng laø nöôùc
- Nguy cô: nhieãm truøng, suy d.döôõng lôùn
- Beänh taät baãm sinh phoái hôïp: H/C Down,
H/C Beckwith Wiedemann...
UT treû em cuõng khaùc bieät UT ngöôøi
lôùn.
10 loaïi ung thö thöôøng gaëp ôû ngöôøi lôùn vaø
treû em (baûng1).
Beänh hoïc: Baïch caàu caáp chieám # 40%.
Böôùu ñaëc xuaát phaùt töø teá baøo non,
taêng sinh maïnh → Böôùu nguyeân baøo.
Nguyeân nhaân : ñoät bieán gien (#70%)
Dieãn tieán nhanh, chaån ñoaùn treã, gñ II, III (2/3).
Ñieàu trò : phoái hôïp ña moâ thöùc ñuùng möùc.
Moät soá keát quaû ñieàu trò ñaùng khích leä:
Baïch caàu lymphoâ caáp, Hodgkin, Lymphoâm,
B.Wilms, Böôùu MBSD, Sarcoâm cô vaân,
Böôùu NB gan, Böôùu NB thaàn kinh...…
•Möôøi vò trí ung thö thöôøng gaëp taïi TP. HCM (1997)
NGÖÔØI LÔÙN TREÛ EM
STT CAÙC LOAÏI BEÄNH TÆ LEÄ (%) STT CAÙC LOAÏI BEÄNH TÆ LEÄ (%)
1 K coå töû cung 24.1 1 Beänh Baïch Caàu 40.1
2 K gan 9.2 2 Böôùu naõo 13.9
3 K phoåi 8.3 3 Lymphoâm 11.6
4 K vuù 7.7 4 Böôùu NB voõng maïc 6.3
5 K da 5.1 5 Sarcoâm phaàn meàm 6.0
6 K hoïng mieäng 4.1 6 Böôùu maàm baøo SD 5.3
7 K voøm haàu 4.0 7 Böôùu Wilms 2.6
8 K tuyeán giaùp 3.4 8 Böôùu NB thaàn kinh 2.3
9 K bao töû 2.7 9 Sarcoâm xöông 1.7
10 Lymphoâm 2.5 10 Böôùu gan 1.0
•Möôøi vò trí UT treû em thöôøng gaëp taïi TP. HCM (1997)
Beänh baïch caàu 40.1
Böôùu naõo 13.9
Lymphoâm 11.6
Böôùu NB voõng maïc 6.3
Sarcoâm phaàn meàm 6
Böôùu maàm baøo SD 5.3
Böôùu Wilms 2.6
Böôùu NB thaàn kinh 2.3
Sarcoâm xöông 1.7
Böôùu gan 1
0 10 20 30 40 50
•Caùc daïng ung thö treû em thöôøng gaëp taïi TP. HCM
(chung cho caû hai giôùi)
Nam Nöõ Chung 2 giôùi
ASR % ASR % ASR %
Toång soá 93.3 100.0 83.3 100.0 88.4 100.0
Beänh Baïch caàu 35.7 38.6 33.1 41.7 34.4 40.1
Lymphoâm 13.7 14.6 7.4 8.3 10.6 11.6
Böôùu naõo 11.8 14.6 9.8 13.2 10.8 13.9
Böôùu NB thaàn kinh 2.0 1.9 2.6 2.8 2.2 2.3
Böôùu NB voõng maïc 9.1 8.2 4.1 4.2 6.7 6.3
Böôùu thaän 3.1 3.2 2.0 2.1 2.5 2.6
Böôùu gan 1.5 1.3 0.8 0.7 1.1 1.0
Böôùu xöông 0.9 1.3 1.2 2.1 1.0 1.7
Sarcoâm phaàn meàm 4.4 5.1 7.1 6.9 5.7 6.0
Böôùu maàm baøo SD 3.7 3.2 6.5 7.6 5.1 5.3
Carcinoâm 2.6 3.2 3.6 4.9 3.1 4.0
Loaïi khaùc 4.8 5.1 5.3 5.6 5.0 5.3
•VI. CHAÅN ÑOAÙN
UT heä taïo huyeát: BCC, Lymphoâm ...
Laâm saøng: Soát keùo daøi. Xanh xao. Veát baàm/ chaûy
maùu. Vieâm loeùt hoïng mieäng…
Haïch to. Gan laùch to.
Ho, khoù thôû, phuø maët coã
Caän laâm saøng:
Huyeát ñoà, tuûy ñoà
± Ag beà maët, Ñònh doøng teá baøo B, T
Sieâu aâm, XQ, chuïp scan buïng/ngöïc
ST haïch, GPB
Teá baøo Δ dòch naõo tuûy
UT Böôùu ñaëc:
Böôùu oå buïng, Sarcoâm xöông/ phaàn meàm,
Böôùu naõo ...
Laâm saøng: khoái u baát thöôøng
- Buïng to coù böôùu
- Treû chaäm lôùn, Soát nheï. Tieâu chaûy.
- Tieåu khoù. Phaùt trieån giôùi tính sôùm
- Nhöùc ñaàu, noân oùi. Thay ñoåi tính caùch.
Caän laâm saøng:
- Sieâu aâm, XQ, Scan/ MRI
- Daáu aán ung thö: AFP, βHCG
- GPB
V. VAÁN ÑEÀ PHAÙT HIEÄN BEÄNH SÔÙM
Baûy trieäu chöùng thöôøng gaëp ôû treû bò ung thö:
1. Soát keùo daøi vaø coù khuynh höôùng baàm hay
chaûy maùu döôùi da
2. Xanh xao vaø meät moûi voâ côù
3. Moät khoái u hay choã söng baát thöôøng
4. Ñau khôùp xöông keùo daøi hoaëc ñi khaäp
kheãnh
5. Nhöùc ñaàu taêng daàn, coù theâm noân oùi
6. Maét nhìn khoâng roõ baát chôït hay coù ñoám
traéng ôû troøng ñen maét
7. Suït caân, buïng to sôø thaáy böôùu
(Theo Kline NE: Principles and Practice of pediatric Oncology 1997)
+ Vai troø cuûa thoâng tin giaùo duïc,
truyeàn thoâng: phoå bieán roäng raõi
+ YÙ thöùc vaø hieåu bieát cuûa cha meï, coâ
nuoâi daïy treû, thaày coâ
+ Traùch nhieäm vaø nhaïy caûm cuûa nhaân
vieân y teá cô sôû, BS ña khoa
•V. KEÁT LUAÄN (1)
UT treû em ít gaëp (1-2%), nhöng coù taùc ñoäng
maïnh meû vaø saâu saéc -> treû, gia ñình, xaõ hoäi.
2/3 ñöôïc chaån ñoaùn treå, ñieàu trò khoù khaên, toán
keùm, ít keát quaû.
Caàn chuù yù phaùt hieän beänh sôùm vaø chuyeån ñeán
ñieàu trò ñuùng möùc ôû caùc BV chuyeân khoa
Moät soá UT treû em phoå bieán vaø coù cô may trò
ñöôïc: Baïch caàu lymphoâ caáp, Hodgkin,
Lymphoâm, Böôùu Wilms’, Sarcoâm cô vaân, Böôùu
MBSD, Böôùu NB gan....
•VII. KEÁT LUAÄN (2)
Vai troø vaø traùch nhieäm cuûa NV y teá, cuûa cha
meï, coâ nuoâi daïy treû: phaùt hieän beänh sôùm
Moät soá UT treû em coù theå trò ñöôïc neáu phaùt
hieän sôùm, ñieàu trò thích hôïp.
Vieäc hình thaønh Khoa Ung Böôùu Nhi ñaùp öùng
phaàn naøo nhu caàu chaêm soùc vaø ñieàu trò treû
em khoâng may maéc beänh naøy.
Theå hieän tính xaõ hoäi vaø tính nhaân baûn cuûa
ngaønh y teá TP ñoái vôùi chieán löôïc phoøng
choáng ung thö ôû nöôùc ta.
