- 1 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
ĐH LUẬT TPHCM
Khoa luật thương mại
Lớp TM34A
Tiểu luận
Tìm hiểu về hình
thức chính thể Quân
chủ đại nghị trên
Thế giới
- 2 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
MỤC LỤC
BÀI TIỂU LUẬN ....................................... Error! Bookmark not defined.
I. Khái Quát ............................................................................................... 4
II. Minh hoạ về chế độ Quân Chủ Đại Nghị qua một số nước trên Thế
Giới hiện nay. ............................................................................................. 4
III. Ý kiến nhận xét chủ quan về hình thức Nhà nước này. .................... 4
IV. Kết luận. ............................................................................................... 4
Nội Dung..................................................................................................... 5
Quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej và Hoàng hậu Sirikit. ..............15
Stortinget, Oslo. ..........................................................................................16
Tòa nhà Nghị viện Nhật Bản ......................................................................19
Chủ tịch Hạ viện Nhật Bản Kono Yohei ......................................................20
Toàn thể Hạ viện Nhật khi bị giải tán .........................................................21
Nội các mới của Nhật Bản trong lễ ra mắt..................................................23
HÌNH ẢNH MỘT SỐ THỦ TƯỚNG NHẬT BẢN....................................25
Thủ tướng Koizumi .....................................................................................25
Thủ tướng Nhật Bản Yasuo Fukuda ............................................................26
Tân thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ...........................................................26
Thủ tướng Nhật Bản Yukio Hatoyama.........................................................27
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................28
- 3 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Nguyễn Long Tiền Nhật 0855020091
Hoàng Thị Linh 0955010114
Lê Thị Hữu Lộc 0955010108
Võ Thị Hòa 0955010095
Nguyễn Thùy Linh 0955010118
Nguyễn Thị Ngân 0955010144
Võ Thị Thảo Nguyên 0955010158
Nguyễn Thị Lụa 0955010122
- 4 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
N hằm mục đích tự tim hiểu thêm về hình thức chính thể Nhà nước thông
qua việc sưu tầm, tìm kiếm tư liệu, nhóm chúng em đã chọn cho mình
đề tài: “Hình thức chính thể quân chủ Đại Nghị”- Một hình thức chính thể
đang tồn tại ở nhiều nước phát triển trên Thế Giới hiện nay.
-Nội dung cơ bản của bài viết bao gồm các vấn đề sau:
I. Khái Quát
1. Sơ lược về hình thức Nhà nước và hình thức chính thể.
2. Quá trình hình thành và tồn tại của nhà nước theo hình thức chính thể
Quân Chủ Đại Nghị.
3. Đặc điểm của hình thức chính thể Quân Chủ Đại Nghị.
II. Minh hoạ về chế độ Quân Chủ Đại Nghị qua một số nước trên Thế
Giới hiện nay.
III. Ý kiến nhận xét chủ quan về hình thức Nhà nước này.
IV. Kết luận.
***
T rong quá trình viết bài tiểu luận này, nhóm chúng em có tham khảo một
số nội dung của giáo trình Lý luận Nhà nước và Pháp Luật, Tập bài
giảng Lý luận Nhà nước, Hiến pháp nước ngoài, Tìm hiểu về thể chế chính
trị của các nước trên Thế giới, và các nguồn tư liệu trên mạng khác…
D o những giới hạn về mặt kiến thức, điều kiện thu thập thông tin còn hạn
chế nên chắc chắn bài tiểu luận của chúng em sẽ có nhiều sai sót, mong
quý thầy cô tận tình góp ý để bài tiểu luận sau thành công hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn!
- 5 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Nội Dung
***♥♥♥***
I. Khái Quát
1. Sơ lược về hình thức Nhà nước và hình thức chính thể:
T rước hết để có thể hiểu rõ hơn về chính thể Quân Chủ Đại Nghị chúng
ta cần tìm hiểu sơ lược về hình thức Nhà nước và hình thức chính thể
bởi chính thể Quân Chủ Đại Nghị chỉ là một bộ phận của hai phạm trù rộng
lớn này trong đó hình thức Nhà nước là phạm trù chung nhất bao hàm cả
hình thức chính thể.
Trong từ điển tiếng Việt, “hình thức” được hiểu là cái chứa đựng hoặc cái
biểu hiện nội dung hoặc hình thức, là cách thể hiện, cách tiến hành một hoạt
đông. Nhìn từ góc độ Triết học, hình thức là vấn đề thuộc cặp phạm trù
“hình thức” và “nội dung”, trong đó “nội dung” là toàn bộ những yếu tố và
sự tương tác giữa các yếu tố ấy với nhau và sự tương tác với các sự vật hiện
tượng khác. Còn hình thức là phương thức tồn tại và là biểu hiện của “nội
dung” đó ra ngoài. Trong mối quan hệ giữa “nội dung” và “hình thức” thì
“nội dung” là mặt chủ đạo, năng động còn “hình thức” là mặt tương đối ổn
định, thay đổi tuỳ theo sự thay đổi của “nội dung”. Ngược lại, khi “hình
thức” không tương xứng với “nội dung” thì nó sẽ kìm hãm sự phát triển của
“nội dung”.
Mọi sự vật đều có hình thức tồn tại của nó. “Nội dung” và “hình thức”
liên quan mật thiết với nhau. Không có “nội dung” sẽ không có “hình thức”
và ngược lại, không có “hình thức” tồn tại tức không có “nội dung”. Chính
vì vậy, nghiên cứu Nhà nước cũng là nghiên cứu các sự vật, hiện tượng khác
đòi hỏi chúng ta phải hiểu được “nội dung” và “hình thức” của nó. Đối với
Nhà nước, yếu tố đóng vai trò “nội dung” trong trường hợp này chính là
quyền lực Nhà nước, chính vì thế, nghiên cứu hình thức Nhà nước là làm
sáng tỏ vấn đề quyền lực của Nhà nước được thể hiện và thực hiện như thế
nào trong đời sống xã hội.
Như vậy,có thể hiểu hình thức Nhà nước là cách thức Nhà nước tổ chức
quyền lực Nhà nước và những phương pháp để thực hiện quyền lực Nhà
nước.
Hình thức chính thể là một trong hai yếu tố của hình thức Nhà nước (hình
thức chính thể và hình thức cấu trúc) phản ánh cách thức tổ chức quyền lực
Nhà nước. Khi giải thích về “chính thể” hiện nay còn nhiều cách lí giải khác
nhau, nhưng suy cho cùng có thể hiểu, hình thức chính thể là sự biểu hiện bề
- 6 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
ngoài thành mô hình, hình dáng của Nhà nước thông qua cách thức thành lập
lập, cơ cấu bên trong của việc tổ chức vị trí quyền hạn, trách nhiệm, mối
quan hệ của các cơ quan Nhà nước cấu tạo nên Nhà nước và bản chất, nguồn
gốc và quyền lực Nhà nước. Hay nói ngắn gọn hơn là hình thức chính thể là
cách tổ chức và trình tự để lập ra các cơ quan quyền lực tối cao của Nhà
nước và xác lập những mối quan hệ cơ bản giữa các cơ quan đó với nhau.
Trong lịch sử phát triển của việc tổ chức quyền lực Nhà nước, có hai hình
thức cơ bản xác định chính thể của Nhà nước căn cứ vào cách thức, trình tự
thành lập của các cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước và thẩm quyền
của các cơ quan này. Hình thức chính thể được chia thành hai loại cơ bản là
hình thức chính thể Quân chủ và chính thể Cộng hoà. Trong đó hình thức
chính thể Quân Chủ lại được chia làm hai loại là chính thể Quân Chủ tuyệt
đối (Quân Chủ chuyên chế) và chính thể Quân Chủ hạn chế (Quân Chủ Đại
Nghị).
Như đã giới thiệu ở trên, trong phạm vi bài viết này, nhóm em chỉ nghiên
cứu sâu vào chính thể Quân Chủ Đại Nghị để có thể hiểu sâu hơn về hình
thức chính thể này.
2. Quá trình hình thành và tồn tại của nhà nước theo hình thức
chính thể Quân Chủ Đại Nghị.
V ào thế kỉ XV-XVI Nhà nước Quân Chủ chuyên chế phong kiến Tây
Âu bước vào giai đoạn khủng hoảng. Phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa nảy sinh trong lòng xã hội phong kiến ngày càng lớn mạnh dẫn đến sự
ra đời của giai cấp tư sản và giai cấp vô sản. Thông qua quá trình tích tụ vốn,
nhân công…giai cấp tư sản ngày càng lớn mạnh và có thế lực lớn về kinh tế
nhưng quyền chính trị lại rất hạn chế. Không cam chịu với tình trạng đó, giai
cấp tư sản đã lãnh đạo quần chúng đứng lên lật đổ Nhà nước phong kiến để
phát triển kinh tế tư bản và lập nên Nhà nước của mình. Cuộc Cách Mạng ở
Anh diễn ra ra vào thế kỉ XVII nhằm mục đích giành lại quyền chính trị về
tay giai cấp tư sản đã diễn ra và giành thắng lợi. Tuy nhiện do đây là một
cuộc Cách Mạng tư sản không triệt để nên sau khi Cách Mạng diễn ra, ở
nước Anh đã xuất hiện 1 (một) hình thức tổ chức Nhà nước hoàn toàn mới –
Hình thức chính thể Quân Chủ Đại Nghị. Có thể nói nước Anh chính là cái
nôi ra đời của chính thể quân chủ Đại Nghị trên Thế Giới hiện nay.
Sự khẳng định đây là một hình thức tổ chức Nhà nước hoàn toàn mới có một
cơ sở nhất định bởi, trong chính thể này, tuy người đứng đầu Nhà nước vẫn
là người đại diện cho giai cấp địa chủ phong kiến (Vua, Nữ hoàng,..) song
bên cạnh Vua và Nữ hoàng còn có một cơ quan mới -Cơ quan nắm quyền
lực trực tiếp điều hành đất nước, đại diện cho giai cấp tư sản là Nghị Viện.
- 7 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Đây là hình thức khá tiêu biểu trong giai đoạn đầu của các Nhà nước tư sản.
Lúc này, tuy giai cấp tư sản có thế lực lớn về kinh tế nhưng vẫn chưa thể trở
thành giai cấp có ảnh hưởng về chính trị trong toàn xã hội nên không thể và
không đủ khả năng lật đổ hoàn toàn sự thống trị của giai cấp địa chủ phong
kiến. Hơn thế nữa, trong quá trình đấu tranh chống phong kiến, giai cấp tư
sản ở nhiều nước còn có mối liên hệ mật thiết về quyền lợi với giai cấp này
nên họ đã tìm cách thoả hiệp với bọn quý tộc phong kiến để thành lập Nhà
nước “thoả hiệp” Quân Chủ Đại Nghị.
Là Nhà nước “thoả hiệp” trên cơ sở giai cấp tư sản đang nắm ưu thế đã
dẫn đến tình trạng nguyên thủ Quốc gia chỉ là người đại diện về mặt hình
thức (tức là nắm quyền lực một cách hạn chế) còn quyền lực Nhà nước lại
chủ yếu thuộc về Nghị viện (một tổ chức gồm cả quí tộc phong kiến và giai
cấp tư sản) do có sự “thoả hiệp” giữa hai lực lượng tầng lớp có vai trò lớn
trong xã hội lúc bấy giờ. Mác và Angen đã nhận định: Nhà nước theo hình
thức Quân Chủ Đại Nghị là một Nhà nước thoả hiệp giữa giai cấp tư sản tuy
không chính thức nhưng thực tế là giai cấp thống trị trong các lực của giai
cấp tư sản và giai cấp phong kiến địa chủ chính thức cầm quyền. Từ khi ra
đời cho đến nay, hình thức chính thể này đã tồn tại qua gần 4 (bốn) Thế kỉ
và vẫn đang rất phổ biến ở các nước phát triển trên Thế giới.
3. Đặc điểm của hình thức chính thể Quân Chủ Đại Nghị.
C hính mục đích ra đời đã quyết định đến nhưng đặc điểm cơ bản của hình
thức này. Đó là:
Một là: Nghị Viện là cơ quan thực hiện quyền lập pháp, có vị trí tối cao
trong mối quan hệ với quyền hành pháp. Vị trí tối cao của Nghị Viện đựơc
thể hiện ở chỗ:
o Tuy về mặt pháp lý, Nhà Vua có quyền bổ nhiệm người đứng đầu Chính
phủ, các bộ trưởng, nhưng Nhà Vua chỉ có thể thực hiện quyền này khi nhận
được yêu cầu của thủ lĩnh đảng chính trị dành được đa số ghế trong kì bầu
cử Nghị Viện. Vì vậy, về mặt hình thức, Chính phủ là của Nhà Vua, nhưng
thực chất Chính phủ không chịu trách nhiệm gì trước Nhà Vua (cả về trách
nhiệm cá nhân cũng như trách nhiệm tập thể).
o Trong lĩnh vực lập pháp, về mặt pháp lý Nhà Vua có quyền phủ quyết
các dự luật của Nghị Viện, nhưng trên thực tế nhà vua không thực hiện
quyền này hoặc có thì cũng theo chỉ dẫn của chính phủ. Những văn bản do
nhà nước ban hành thực chất là các bộ trưởng tương ứng soạn thảo và ký
“phó thự” nhà nước, Vua chỉ ký tượng trưng.
Hai là: Chính phủ được thành lập trên cơ sở Nghị Viện và chịu trách
nhiệm trước Nghị Viện. Do Nhà Vua chỉ có thể bổ nhiệm thủ tướng, các bộ
- 8 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
trưởng theo đề nghị của đảng chiếm đa số ghế trong Nghị Viện. Trong
trường hợp Nghị Viện không tín nhiệm Chính phủ nữa thì Chính phủ phải từ
chức. Tuy nhiên, để hạn chế bớt quyền của Nghị Viện, Chính phủ có quyền
đề nghị Nhà Vua giải tán Nghị Viện (hạ Nghị Viện), quyết định tổ chức bầu
cử để nhân dân phán xét giữa hành pháp và lập pháp.
Ba là: nguyên thủ quốc gia do thế tập truyền ngôi. Vua là người đứng
đầu nhà nước, là biểu tượng của sự thống nhất phi chíng trị và không thiên
vị. Quyền lực của Nhnà Vua chỉ mang tính chất tượng trưng, quyền lực thực
chất thuộc về Chính Phủ và Nghị Viện.
Bốn là: Thừa nhận chế độ đa đảng, các đảng được tổ chức chặt chẽ, luôn
thống nhất nhưng không có cương lĩnh lâu dài và điều lệ.Tuy nhiên, ở một
số nước như vương quốc Anh luôn duy trì chề độ hai đảng thay nhau cầm
quyền (Công đảng và đảng Bảo Thủ) hoặc ở Nhật thực hiện chế độ “một
đảng rưỡi” -Một đảng lớn liên tục cầm quyền nhưng phải liên minh với một
đảng nhỏ. Đảng của phe đa số trong Hạ Viện có quyền thành lập Chính phủ,
đảng thiếu số trở thành đảng đối lập, thành lập “nội các trong bóng tối”
nhằm phê phán, giám sát chính phủ cầm quyền.
II. Minh hoạ về chế độ Quân Chủ Đại Nghị qua một số nước
trên Thế Giới hiện nay.
- 9 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Mô hình quân chủ Anh quốc được coi là xuất phát điểm của mọi mô hình tổ
chức nhà nước hiện nay. Có thể nói rằng, mọi thể chế dân chủ đương đại đều có
gốc tích từ Anh quốc. Và Anh quốc có thể được xem như là quê hương của các
thiết chế dân chủ cổ điển. Nhà nước Mỹ quốc hiện nay là điển hình của các nhà
nước được tổ chức theo hình thức chính thể tổng thống cộng hoà, nhưng lại có sự
rút kinh nghiệm từ chính nhà nước Anh quốc.
Điều kỳ lạ là ở chỗ, các thiết chế của nhà nước Anh quốc được hình thành và
tồn tại cho mãi đến hiện nay, là kết quả của một sự vận động dần dần từng bước
một của lịch sử thực tế, như “một bức tường gạch được xây nên, theo một nguyên
tắc hết viên gạch thứ nhất, rồi mới được viên gạch thứ hai, không có điều ngược
lại”, không theo một lý thuyết nào cho trước. Chính Montesquieu, một trong
những người sáng lập học thuyết phân quyền, đã quan sát thực tế việc tổ chức nhà
nước Anh, chứ không phải của nước Pháp (quê hương ông) để phân tích sự phân
chia quyền lực nhà nước. Vì vậy, đặc điểm của loại hình quân chủ đại nghị cũng
là đặc điểm của nhà nước Anh quốc.
Ở nhà nước Anh hiện nay, ta có thể thấy rõ hình ảnh của 1 nhà nước điển hình
theo chế độ quân chủ đại nghị. Ở đây, nhà vua(hay nữ hoàng)-với tư cách là
nguyên thủ quốc gia được duy trì theo nguyên tắc truyền ngôi. Tuy nhiên dần dần,
cùng với sự thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản, họ dần phải nhường các
quyền lập pháp cho Nghị viện và hành pháp cho Quốc Hội. Nhà vua chỉ còn giữ 1
ít quyền hành tượng trưng.Họ không phải chịu trách nhiệm với đất nước. Chính vì
vậy trong dân gian đã xuất hiện 1 số câu như:
"Nhà vua trị vì nhưng không cai trị"
"Nhà vua không bao giờ làm sai"
- 10 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
"Nhà vua không hại ai cả"
"Nhà vua không có quyền nên không gánh vác trách nhiệm"....
Có thể nói, các bộ phận của nội các biêu trưng cho uy quyền, còn nhà vua và
Hoàng gia là biểu trưng cho sự thôn thờ. Trong lòng người dân, vua và hoàng gia
vẫn trị vì trong long, tuy họ không áp đặt uy quyền ép buộc nhân dân phải làm
theo nhưng tiếng nói của hoàng gia vẫn có tác động rất lớn với người dân.Người
dân coi vua và hoàng gia như 1 biểu trưng rất riêng của đất nước mình, được tôn
lên là 1 nhân vật siêu phàm, bất diệt, tượng trưng cho hòa bình, cho công lý.
Điểm qua lịch sử hình thành chế độ quân chủ đại nghị ở Anh cũng sẽ giúp ta
hiểu sơ lược vè quá trình hình thành và phát triển chế độ này trên thế giới
Đầu tiên là sự hình thành thiết chế Nghị Viện. Vào khoảng thế kỉ XIII-XIV do
hoàng gia liên tục gặp vấn đề về ngân sách nên đã tổ chức các cuộc họp, gặp gỡ
các đại diện của nhiều vùng để bàn về vấn đề tăng thuế của nhân dân để duy trì
hoàng cung. Những cuộc họp này diễn ra ngày càng nhiều, dần dần trở thành
thông lệ. Cùng với sự khôn khéo của những người này đòi nhà vua phải hạn chế
quyền lực của mình ở 1 số vùng đất của họ, từ đây, Nghị viện dần được hình
thành. Năm 1688, cuộc nội chiến đẫm máu ở Anh đã đưa Willam lên làm vua, ông
đã công nhận ưu thế của Quốc hội, công nhận quyền lực rất lớn của Quốc Hội, nhà
vua chỉ còn là hình thức. Mọi việc làm luật và sửa luật là của Quốc Hội.Trong giai
đoạn này cũng có vài trường hợp nhà vua có thế lực nhưng vai trò của Quốc Hội
vẫn rất lớn, có quyền kiểm tra và biểu quyết luật.Tiếp sau đó là sự ra đời của
Chính Phủ. Từ ngày xưa, chính phù hoàn toàn nằm trong tay nhà vua và cho tới
ngày nay, chính phủ cũng vẫn nằm trong tay hoàng cung Anh nhưng chỉ với ý
nghĩa hình thức.
Như vậy, dần dần, quyền lực của hoàng gia Anh đã bị suy giảm, nhà vua lui về
hậu trường, chỉ mang ý nghĩa tượng trưng. Còn việc giải quyết các vấn đề của đất
nước là thuộc về thủ tướng. Nhưng như vậy không có nghĩa sự tồn tại của hoàng
gia không có vai trò gì đối với dân tộc. Khi đất nước có nguy cơ bị xâm lược hay
- 11 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
bất ổn, thì nhà vua- với tư cách là nguyên thủ quốc gia và uy tín đứng vững trong
lòng dân, nà vua sẽ đứng lên kêu gọi thần dân của mình đoàn kết lại, cùng nhau
quyết đấu vì dân tộc mình. Đây cũng là một lý do quan trọng cho việc tồn tại của
chế định nguyên thủ quốc gia trong chế độ quân chủ đại nghị. Nguyên thủ quốc
gia của các nhà nước này được nhiều nhà khoa học phân tích là hành pháp tượng
trưng - một phần của hành pháp. Trong khi đó, Thủ tướng là người đứng đầu hành
pháp, có quyền điều hành thực sự - gọi là hành pháp thực quyền.
Trong chế độ quân chủ đại nghị, nhà vua chỉ có vai trò là “ trị vì”, còn quyền “cai
trị” thực chất thuộc về Nghị Viện. Điều đó hiển thị rõ ngay ở tên của chính thể
này, chính thể “quân chủ đại nghị”.Tất cả mọi vấn đề thuộc về quốc gia đều phải
thông qua, được sự chấp nhân của Nghị Viện. Bên cạnh quyền tối cao là lập pháp,
Nghị Viện còn có 1 vai trò nữa là thành lập và giám sát Chính phủ. Những thành
viên của chính phủ được bầu từ Hạ Viện Anh-là nơi được nhân dân bầu ra và thể
hiện ý chí của giai cấp tư sản. Do đó Chính phủ chỉ phải chịu trách nhiệm của
mình trước Hạ Viện chứ không phải trước nhà vua. Nếu Chính Phủ không còn sự
tín nhiệm của Nghị Viện hoặc tự rút lui theo ý kiến của người đứng đầu Chính Phủ
thì Nghị Viện chịu trách nghiệm bầu ra 1 Chính Phủ mới. Nếu không thành lập
được thì Nghị Viện cũng phải giải tán.
Người đứng đầu hoàng gia Anh hiên nay là nữ hoàng Elizabeth II. Elizabeth II
(Elizabeth Alexandra Mary; sinh ngày 21 tháng 4 năm 1926,là Nữ hoàng trị vì
16 quốc gia độc lập thuộc Khối Thịnh vượng chung Anh bao gồm: Vương quốc
Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, Canada, Úc, New Zealand, Jamaica, Barbados,
Bahamas, Grenada, Papua New Guinea, Quần đảo Solomon, Tuvalu, Saint Lucia,
Saint Vincent và Grenadies, Antigua và Barbuda, Belize và Saint Kitts và Nevis.
Bà đứng đầu các triều đình riêng rẽ và ngang nhau, thực hiện các nhiệm vụ cho
mỗi quốc gia mà bà là nữ hoàng, cũng như đóng vai trò là Người đứng đầu Khối
thịnh vượng chung, Lãnh đạo Tối cao Giáo hội Anh, Công tước xứ Normandy,
Chúa tể xứ Mann, và Thủ lĩnh Tối cao xứ Fiji.
- 12 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Elizabeth trở thành Nữ hoàng Vương quốc Anh, Canada, Úc, New Zealand, Nam
Phi, Pakistan, và Ceylon sau khi phụ thân của bà, George VI, qua đời vào ngày 6
tháng 2 năm 1952. Thời gian trị vì suốt 57 năm của bà chứng kiến nhiều sự thay
đổi, trong đó có sự giải thể của Đế quốc Anh (một tiến trình bắt đầu từ trước khi
bà lên ngôi) và sự phát triển tiếp đó của Khối thịnh vượng chung Anh. Sau khi các
thuộc địa khác của Anh giành được độc lập khỏi Vương quốc Anh, bà trở thành nữ
hoàng của một vài quốc gia mới độc lập. Bà cũng là người đã từng trị vì 32 quốc
gia riêng bệt, nhưng nay một nửa trong số đó đã trở thành nước cộng hòa. Về lý
thuyết quyền lực của bà là rất lớn; tuy nhiên, trên thực tế, theo quy ước, bà hiếm
khi can dự vào các vấn đề chính trị. Sự tồn tại của bà chủ yếu là mang tính hình
thức, biểu trưng của nền độc lập và thống nhất. Những cuộc thu thập ý kiến năm
2006 cho thấy người ta ủng hộ Elizabeth mạnh mẽ; đa số người trả lời muốn bà
tiếp tục trị vì cho đến khi chết, và nhiều người cảm thấy bà đã trở thành một người
thân thuộc.Hiện nay, bà là một trong những người trị vì lâu nhất nước Anh.
- 13 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Cờ hiệu cá nhân của Elizabeth II, được dùng khi bà đóng vai trò là Người đứng
đầu Khối thịnh vương chung Anh, và khi bà viếng thăm các quốc gia thuộc Khối
thịnh vương chung mà bà không phải là nguyên thủ.
1 trong những nước theo thể chế quân chủ đại
nghị trên thế giới còn có Thái Lan.Ở đây, nhà vua cũng theo chế độ “trị vì chứ
không cai trị. Vị vua đang trị vì hiện nay là Quốc vương Bhumibol Adulyadej lên
ngôi ngày 9/6/1946. Tuy chịu nhiều sự bất ổn về chính trị nhưng ông là vị vua trị
vì lâu nhất trong lịch sử nước này. Ngôi vua được theo tục cha truyền con nối. Nhà
vua Bhumibol Adulyadej vừa là người đứng đầu nhà nước( về mặt hình thức), vừa
là Tổng tư lệnh quân đội và là người bảo trợ Phật giáo. Phải nói thêm rằng, Thái
Lan là 1 nước theo đạo Phật rất nhiều. Người dân đa số sùng đạo nên hoàng cung
trở thành nơi tôn nghiêm ,là nơi họ kính trọng. Và vì như vậy, nhà vua có uy tín
rất lớn trong lòng người dân Thái, được họ tôn thờ, sùng kính. Ông được coi là
thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Nhà vua trị vì nhân dân chính vì lòng tin, bằng
tinh thần chứ không phải bằng bất cứ công cụ trấn áp nào.
Cơ quan lập pháp của nhà nước Thái Lan là Quốc Hội, bao gồm 2 viện:
- Hạ nghị viện gồm 500 người, được bầu qua tổng tuyển cử 4 năm một lần.
Chủ tịch Hạ nghị viện là Chủ tịch Quốc hội .
- Thượng nghị viện gồm 200 ghế, được bầu với nhiệm kỳ 6 năm.
Sau khi bầu cử Quốc hội, lãnh đạo của đảng chiếm đa số trong Quốc hội
thường được nhà vua bổ nhiệm làm Thủ tướng. Thủ tướng là người đứng
- 14 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
đầu chính phủ, là người quyết định tất cả các vấn đề chính trị, kinh tế, xã
hội… của đất nước, nhiệm kỳ 4 năm.Từ ngày 1/10/2006, ông ông Surayud
Chulanont đang nắm giữ chức Thủ tướng. Bên cạnh đó 35 thành viên nội
các, thuộc 20 bộ, giúp việc Thủ tướng trong chính phủ. Ngoài ra còn có một
số Ủy ban của Chính phủ được lập ra để phối hợp thực hiện các chính sách
chung.
Cơ quan tư pháp của Thái Lan là các Tòa án tối cao như các nước khác
nhưng đều đặc biệt là các thẩm phán là do vua bổ nhiệm.
Như vậy ở Thái, Nhà vua cũng không còn quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp,
nếu có cũng chỉ là tượng trưng. Nhưng nhà vua ở nước này có nhiều quyền hạn
hơn so với các nước quân chủ đại nghị khác. Mặc dù Thái Lan theo thể chế quân
chủ đại nghị, Quốc vương Bhumibol Adulayadej được coi là vị vua có ảnh hưởng
lớn trong chính trường và đời sống nhân dân Thái Lan. Được người dân Thái Lan
hết sức yêu kính, đối với nhiều người, hình ảnh của Quốc vương được sùng bái
như thần linh. Quốc vương cũng được xem là tâm điểm của sự đoàn kết dân tộc.
Quốc vương Bhumibol Adulyadej tham gia tích cực vào đời sống kinh tế và xã hội
của đất nước, chủ yếu là qua một loạt các đề án phát triển kinh tế mà ông đề xuất,
tổ chức và tài trợ bằng ngân quỹ của Hoàng gia. Có hơn 3.000 đề án đã được triển
khai trên toàn quốc, nhắm vào mục tiêu cải thiện điều kiện sống của dân nghèo ở
vùng nông thôn Thái Lan. Đề án phát triển của Hoàng gia nhằm vào tám lĩnh vực:
nông nghiệp, môi trường, y tế, hướng nghiệp, tài nguyên nước, truyền thông, phúc
lợi xã hội và những lĩnh vực khác.
Vì những đóng góp trên, vào tháng 5 năm 2006, Tổng Thư ký Liên hiệp quốc,
Kofi Annan, trao tặng Huy chương Thành quả trọn đời vì Phát triển nhân loại đầu
tiên của Liên hiệp quốc cho quốc vương.
- 15 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej và Hoàng hậu Sirikit.
Vương quốc Na Uy là một quốc gia quân chủ lập hiến với một chính phủ theo
hệ thống nghị viện. Gia đình Hoàng gia là một nhánh của gia đình hoàng gia
Glücksburg, có nguồn gốc từ Schleswig-Holstein ở Đức. Vai trò của nhà Vua,
Harald V, chỉ mang tính nghi lễ, nhưng ông có ảnh hưởng như một biểu tượng của
sự thống nhất quốc gia. Dù hiến pháp năm 1814 trao cho nhà vua nhiều quyền
hành pháp quan trọng, chúng luôn được Hội đồng nhà nước thực hiện dưới danh
nghĩa của nhà vua (Hội đồng hay nội các của nhà vua). Những quyền lực được
hiến pháp trao cho nhà Vua chỉ là trên danh nghĩa, nhưng trong một số trường hợp
có thể là rất quan trọng như trường hợp trong Thế chiến II, khi nhà Vua tuyên bố
sẽ thoái vị nếu chính phủ chấp nhận đề nghị của đức. Hội đồng Nhà nước gồm một
Thủ tướng và các bộ trưởng, được chỉ định chính thức bởi đức vua. Chế độ đại
- 16 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
nghị đã xuất hiện từ năm 1884 và đòi hỏi rằng nội các không bị sự phản đối của
nghị viện, và rằng sự chỉ định của nhà vua chỉ là một thủ tục khi rõ ràng có một đa
số trong nghị viện thuộc một đảng hay một liên minh. Nhưng trong trường hợp
cuộc bầu cử không có sự chênh lệch rõ rệt của một đảng hay một liên minh, lãnh
đạo của đảng thích hợp nhất cho việc thành lập một chính phủ sẽ là vị Thủ tướng
được nhà Vua chỉ định. Na Uy từng có nhiều lần có chính phủ thiểu số. Nhà Vua
họp với chính phủ vào mỗi thứ sáu tại Hoàng cung (Hội đồng Nhà nước), nhưng
các quyết định của chính phủ đã được đưa ra trước đó trong những cuộc họp chính
phủ, do thủ tướng lãnh đạo, vào mỗi thứ ba và thứ năm. Nhà vua khai mạc nghị
viện vào mỗi tháng 9, ông tiếp nhận các đại sứ tới triều đình Na Uy, và ông là Tư
lệnh tối cao danh nghĩa của Lực lượng Phòng vệ Na Uy và là Người đứng đầu Nhà
thờ Na Uy.
Stortinget, Oslo.
Nghị viện Na Uy, Stortinget, hiện có 169 thành viên (đã tăng từ 165, bắt đầu từ
cuộc bầu cử ngày 12 tháng 9 năm 2005). Các thành viên được bầu ra từ mười chín
hạt với nhiệm kỳ bốn năm theo hệ thống đại diện tỷ lệ. Khi bỏ phiếu về vấn đề lập
pháp, Storting - cho tới cuộc bầu cử năm 2009 - tự chia làm hai viện Odelsting và
Lagting. Trong đa số trường hợp luật được chính phủ đệ trình thông qua một
Thành viên Hội đồng Nhà nước, hay trong một số trường hợp là một thành viên
của Odelsting trong trường hợp có nhiều lần không đồng thuận trong Storting. Tuy
- 17 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
nhiên, hiện nay Lagting hiếm khi có sự bất đồng, đặc biệt khi phê chuẩn các quyết
định của Odelsting. Một sửa đổi hiến pháp ngày 20 tháng 2 năm 2007 sẽ bãi bỏ
việc chia làm hai viện sau cuộc tổng tuyển cử năm 2009.
Những trường hợp buộc tội hiếm khi xảy ra (lần cuối cùng vào năm 1927, khi
Thủ tướng Abraham Berge được tuyên bố trắng án) và có thể được đưa ra chống
lại các Thành viên của Hội đồng Nhà nước, của Toà án Tối cao (Høyesterett), hay
Storting về những vi phạm họ có thể đã làm trong khả năng chính thức.
Trước một sửa đổi của Hiến pháp Na Uy ngày 20 tháng 2 năm 2007 các truy tố
được Odelsting đưa ra và được Lagting và các thẩm phán Toà án tối cao, như một
phần của Toà án Tối cao Vương quốc, xét xử. Trong hệ thống mới các trường hợp
truy tố sẽ được năm thẩm phán cấp cao nhất của Toà án Tối cao và sáu thành viên
không chuyên môn khác xem xét trong một trong các phòng xét xử của Toà án Tối
cao (trước kia các trường hợp được xem xét trong phòng Lagting). Các đại diện
của Storting không thể là các thẩm phán không chuyên môn. Các truy tố sẽ được
Storting đưa ra trong một phiên họp toàn thể. Các đảng phái chính ở Na Uy bao
gồm: đảng Lao động, đảng Bảo thủ, đảng Trung tâm, đảng XHCN cánh tả, đảng
Nhân dân Thiên chúa giáo, đảng Cộng sản, đảng Tiến bộ, đảng Tự do,...
Mặt khác Storting hoạt động như một nghị viện đơn viện và sau cuộc tổng tuyển
cử năm 2009 việc phân chia thành Odelsting và Lagting để thông qua luật pháp sẽ
bị huỷ bỏ. Lập pháp khi ấy sẽ phải tra qua hai - ba trong trường hợp bất đồng -
phiên họp phê chuẩn trước khi được thông qua và gửi tới nhà Vua để chuẩn y.
Tư pháp gồm Toà án Tối cao (mười tám thẩm phán thường trực và một Chánh
án tối cao), các toà phúc thẩm, các toà cấp thành phố và quận, và các hội đồng hoà
giải. Các thẩm phán thuộc các toà chính quy và được Vua hội đồng chỉ định.
Để thành lập một chính phủ, hơn một nửa thành viên của Hội đồng Nhà nước
phải thuộc Nhà thờ Na Uy. Hiện tại, điều này có nghĩa ít nhất mười trong số mười
chín thành viên.
- 18 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Vào tháng 12 mỗi năm, Na Uy tặng một cây thông Noel cho Anh Quốc, để cảm
ơn sự hỗ trợ của nước này trong Thế chiến II. Một buổi lễ dựng cây diễn ra tại
Quảng trường Trafalgar.[10]
Trong bản báo cáo Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới năm 2007 của mình Phóng
viên Không Biên giới xếp hạng Na Uy ở vị trí đầu tiên (cùng với Ireland) trong số
169 quốc gia.[11]
Na Uy là một thành viên của Liên hiệp quốc, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương, và Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển.
N
hật Bản là một quốc đảo nằm ở Đông Bắc Á, cũng như mô hình
của Vương quốc Anh ở phương Tây, Nhật Bản là quốc gia ở khu
vực này cũng xây dựng cho mình một hình thức chính thể quân chủ
đại nghị, tại đó vai trò của Nghị viện được đề cao, nhà vua chỉ là
biểu tượng của quốc gia, không trực tiếp nắm quyền lực và để chứng minh
cho điều này chúng ta hãy cùng đi sâu tìm hiểu:
Nghị viện gồm Thượng viện và Hạ viện, Thượng viện gồm có Hoàng
thân quốc thích của nhà vua,đại quý tộc do nhà vua bổ nhiệm. Hạ viện do
nhân dân bầu ra, có quyền không đáng kể: không có quyền thay đổi Hiến
pháp, chỉ xem xét những bổ sung do Hoàng đế đưa ra, cùng với Hoàng đế có
quyền lập pháp nhưng Hoàng đế có quyền bãi bỏ không hạn chế và vô điều
kiện mọi dự luật mà nghị viện thông qua. Giữa khóa họp Nghị viện, nhà vua
có quyền ra sắc lệnh ngang luật, mặc dù sau đó phải được Nghị viện phê
chuẩn. 2/3 ngân sách không phụ thuộc vào Nghị viện, nội các hoạt động phụ
thuộc vào Hoàng đế và đối lập với Nghị viện.
- 19 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Tòa nhà Nghị viện Nhật Bản
Sự lớn mạnh của Nhật về kinh tế - sức mạnh về quân sự đã thúc đẩy giai
cấp tư bản xâm chiếm các thuộc địa: Trung Quốc, Đài Loan… Sau chiến
tranh thế giới thứ nhất, các giai cấp chính trị Nhật Bản hướng tới thiết lập
chính quyền quân chủ quân phiệt.
Bị thất bại sau chiến tranh thế giới thứ 2, Nhật bị đồng minh ( Mỹ) chiếm
giữ. Dưới sự bảo trợ của chính quyền chiếm đóng, các đảng tư sản lần lượt
được phục hồi. Năm 1946, Đảng tự do dành thắng lơi, thành lập chính phủ,
bản Hiến pháp 1946 của Nhật đã xác định nên hình thức chính thể quân chủ
lập hiến ở quốc gia “xứ sở mặt trời mọc”.
Bản Hiến pháp năm 1946 quy định các loại quyền tham gia hoạt động
chính trị của nhân dân, quyền của Quốc hội, cơ quan đại diện cao nhất và vị
trí tượng trưng của Thiên hoàng. Thiên hoàng chỉ là đại diện cho sự thống
nhất, cho sự đoàn kết khối dân tộc, chứ không có quyền hành chính trị thực
chất. Điều 3 Hiến pháp nêu rõ “ mọi hành động của Thiên hoàng có liên
quan đến vấn đề nhà nước đều phải được thông báo và được phê chuẩn của
nội các và nội các phải chịu trách nhiệm với những hành động như vậy”.
Quốc hội Nhật Bản được tổ chức theo hình thức hai viện: thượng viện và
hạ viện, tạo ra cơ chế giám sát, hạn chế quyền lực lẫn nhau, bảo đảm sự
thong thái của mỗi việc trong quá trình thực hiện chức năng, các nghị sĩ là
đại biểu của toàn dân.
Quốc hội có vị trí trung tâm, điều khiển hoạt động chính trị. Theo quy
định của Hiến pháp, Quốc hội là cơ quan quyền lực tối cao, cơ quan lập
pháp duy nhất của đất nứơc. Quốc hội có quyền giám sát tài chính quốc gia
thong qua quyền bàn bạc ngân sách, quyền điều tra chính trị, có trách nhiệm
giữ vững an ninh đất nước.
- 20 -***Tiểu luận Lý Luận Nhà Nước và PhápLuật-Nhóm ***
Hạ viện do nhân dân trực tiếp bầu ra, nhiệm kỳ 4 năm. Tuy nhiên Hạ viện
có thể bị giải tán sớm bởi Nhật hoàng ban sắc lệnh và trên cơ sở đề nghị của
Thủ tướng. Theo luật định Hạ viện có thể bị giải tán trong các trường hợp:
theo đề nghị ít nhất 2/3 tổng số đại biểu, Đảng cầm quyền mất uy tín và gây
ra hậu quả lớn cho nền kinh tế chính trị, bất đồng lớn về chính trị giữa nội
các và hạ viện và chính thủ tướng thấy cần thiết phải giải tán hạ viện vì lợi
ích quốc gia.
Chủ tịch Hạ viện Nhật Bản Kono Yohei
Hạ viện bầu chủ tịch và các phó chủ tịch trong số các thành viên của
mình. Trong cơ cấu tổ chức Hạ viện có ban thư ký, ban lập pháp và các
phiên họp tập thể. Do số lượng dự luật quá lớn khiến Hạ viện phải chia ra 20
ủy ban thường trực, chuyên trách thường trực. Các ủy ban này gồm chủ
nhiệm, hai phó chủ nhiệm và các thành viên khác có nhiệm vụ giúp hạ viện
chuẩn bị các dự án luật và kiểm tra hoạt động của chính phủ. Hạ viện còn
thành lập ủy ban đặc biệt khi thấy cần thiết thảo luận về các dự án luật và
các vấn đề không thuộc phạm vi của các ủy ban thường trực. hạ viện có
quyền thành lập và bãi miễn chính phủ. Chính phủ hoạt động và chịu trách
nhiệm tập thể trước hạ viện. trong các kỳ họp hạ viện, chính phủ phải báo
cáo toàn bộ công việc lãnh đạo hành chính của mình đồng thời giải quyết
các vấn đề mà nghị sĩ chất vấn. khi hạ viện bỏ phiếu bất tín nhiệm thì toàn
thể chính phủ phải từ chức trừ khi hạ viện bị giải tán trong vòng mười ngày.
Copyright by webtailieu.net