Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Tiểu luận môn Thị trƣờng tài chính
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ NGHIỆP VỤ THỊ
TRƢỜNG MỞ CỦA NGÂN
HÀNG TRUNG ƢƠNG
1
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
CHƢƠNG I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƢƠNG
I. NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ CỦA NGÂN HÀNG TRUNG ƢƠNG
1. Khái niệm
Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mua, bán giấy tờ có giá
(GTCG) giữa một bên là Ngân hàng Nhà nước với bên kia là các tổ chức tín
dụng (TCTD) trong đó NHNN đóng vai trò là người điều hành hoạt động thị
trường. Nghiệp vụ TTM là một trong các công cụ được NHNN sử dụng để
thực thi chính sách tiền tệ quốc gia.
2. Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trƣờng mở
Thông qua hoạt động mua, bán các GTCG trên thị trường mở, NHTW đã
tác động trực tiếp đến dự trữ của các ngân hàng và ảnh hưởng gián tiếp đến
các mức lãi suất trên thị trường, từ đó tác động trực tiếp đến các mục tiêu của
chính sách tiền tệ cả về mặt giá và mặt lượng.
a. Về mặt lƣợng - Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng
Hành vi mua bán các GTCG trên thị trường mở của NHTW có khả năng
tác động ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các NHTM thông qua ảnh
hưởng đến tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW (nếu các NHTM là đối tác
tham gia OMO) và tiền gửi của khách hàng tại hệ thống ngân hàng (nếu các
khách hàng là đối tác tham gia OMO).
Sơ đồ 1.1. Cơ chế tác động của OMO tới dự trữ ngân hàng
NHTW Dự trữ Dự trữ mở Khối MS
bán NH rộng cho lƣợng TD giảm
GTCG giảm vay giảm giảm
Khi NHTW thực hiện bán GTCG cho các ngân hàng thì tiền gửi của
ngân hàng tại NHTW sẽ giảm xuống tương ứng với khối lượng GTCG mà
NHTW bán ra. Trường hợp người mua là các khách hàng của ngân hàng thì
số tiền mua GTCG sẽ làm giảm số dư tiền gửi của họ tại hệ thống ngân hàng.
Kết quả là dự trữ của hệ thống ngân hàng giảm sút tương ứng với khối lượng
GTCG mà NHTW bán ra. Sự giảm sút dự trữ của hệ thống ngân hàng sẽ làm
giảm khả năng cho vay của ngân hàng và vì thế khối lượng tín dụng giảm dẫn
2
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
đến cung tiền sẽ giảm. Ngược lại, khi NHTW thực hiện mua GTCG trên thị
trường mở, kết quả làm dự trữ của các ngân hàng tăng lên. Như vậy, khi
NHTW thực hiện nghiệp vụ thị trường nó sẽ tác động đến dự trữ của các ngân
hàng, làm ảnh hưởng đến khối lượng tín dụng, từ đó ảnh hưởng đến lượng
tiền cung ứng.
b. Về mặt giá - Tác động qua lãi suất
Hành vi mua bán GTCG của NHTW trên thị trường mở có thể ảnh
hưởng gián tiếp đến mức lãi suất thị trường thông qua 2 con đường sau:
Thứ nhất, khi dự trữ của ngân hàng bị ảnh hưởng sẽ tác động đến cung
cầu vốn NHTW trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Đến lượt nó, cung cầu
tiền trung ương thay đổi sẽ dẫn đến lãi suất thị trường tiền NHTW thay đổi.
Mức lãi suất ngắn hạn này, thông qua dự đoán của thị trường và các hoạt
động arbitrage về lãi suất, sẽ truyền tác động tới các mức lãi suất trung và dài
hạn trên thị trường tài chính. Tại một mức lãi suất thị trường xác định, tổng
cầu AD của nền kinh tế, và do đó tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ được quyết
định.
Sơ đồ 1.2. Cơ chế tác động của OMO qua lãi suất
Cung TPKB Giá TPKB LS thị trƣờng
tăng giảm tăng
tăng
NHTW bán Đầu tƣ
TPKB giảm
Dự trữ NH Cung của quỹ Lãi suất ngắn Lãi suất thị
giảm cho vay giảm hạn tăng trƣờng tăng
Thứ hai, việc mua bán GTCG sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan hệ cung
cầu về loại GTCG đó trên thị trường và giá cả của nó. Khi giá chứng khoán
thay đổi, tỷ lệ sinh lời của chúng cũng thay đổi. Nếu khối lượng chứng khoán
này chiếm tỷ trọng lớn trong các giao dịch trên thị trường tài chính thì sự thay
đổi tỷ lệ sinh lời của nó sẽ tác động trở lại lãi suất thị trường, và vì thế mà tác
động đến tổng cầu AD và sản lượng.
Khi NHTW bán tín phiếu kho bạc sẽ làm giảm dự trữ của hệ thống ngân
hàng. Điều này làm giảm cung quỹ cho vay và sẽ ảnh hưởng đến lãi suất ngắn
3
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
hạn, làm lãi suất ngắn hạn có xu hướng tăng lên và tác động vào làm tăng các
lãi suất thị trường. Bên cạnh đó khi NHTW thực hiện bán tín phiếu kho bạc
trên thị trường mở sẽ làm tăng cung tín phiếu kho bạc trên thị trường, từ đó
làm giảm giá của tín phiếu kho bạc. Điều này làm ảnh hưởng đến tỷ suất sinh
lời của tín phiếu kho bạc theo hướng tăng lên, dẫn đến sự chuyển dịch vốn
đầu tư sang tín phiếu kho bạc. Để cân bằng lãi suất và hạn chế sự dịch chuyển
vốn đầu tư, lãi suất thị trường sẽ tăng lên. Khi lãi suất thị trường tăng lên thì
hoạt động đầu tư của các chủ thể đối với nền kinh tế sẽ giảm xuống do tỷ suất
sinh lời giảm. Từ đó tổng cầu trên thị trường giảm xuống và góp phần làm
giảm sản lượng, ảnh hưởng đến lượng tiền cung ứng.
3. Vai trò của nghiệp vụ thị trƣờng mở
a. Đối với ngân hàng trung ƣơng
Để thực hiện nhiệm vụ ổn định giá trị đồng tiền, NHTW đã xây dựng và
thực thi các công cụ CSTT nhằm đưa tiền ra và rút tiền về từ lưu thông theo
tín hiệu thị trường. Trong đó, OMO là công cụ CSTT gián tiếp quan trọng
nhất tại nhiều quốc gia làm thay đổi cung - cầu tiền tệ dẫn đến thay đổi lãi
suất trên thị trường tiền tệ. Thông qua việc mua bán GTCG tại thị trường mở,
NHTW có thể mở rộng hoặc thu hẹp khối lượng tiền dự trữ trong hệ thống
ngân hàng và tác động một cách tốt nhất đến cơ số tiền tệ, lượng tiền cung
ứng. Như vậy, OMO đã tạo điều kiện cho NHTW hạn chế sử dụng các công
cụ mang tính trực tiếp trong điều hành CSTT.
Bên cạnh mục đích điều tiết vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng,
thông qua mua bán GTCG trên thị trường mở, NHTW còn cấp tín hiệu cho thị
trường về định hướng điều hành CSTT trong tương lai là nới lỏng hay thắt
chặt. Đặc biệt khi thực hiện OMO thường xuyên và hiệu quả, lãi suất thị
trường mở có ý nghĩa rất quan trọng trong việc định hướng, chỉ đạo lãi suất
thị trường và qua đó NHTW có thể hạn chế những biến động của lãi suất thị
trường.
OMO là một công cụ CSTT có tính chủ động cao. OMO do NHTW chủ
động khởi xướng, khác với các nghiệp vụ cho vay hỗ trợ vốn khác của
NHTW thường do các ngân hàng có nhu cầu vay vốn chủ động khởi xướng.
Như vậy, NHTW có thể chủ động thực hiện OMO theo định kỳ hoặc vào các
thời điểm cần thiết. OMO có thể được thực hiện linh hoạt xét trên góc độ về
khối lượng cũng như thời gian giao dịch. NHTW có thể thực hiện OMO ở quy
4
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
mô lớn/nhỏ (khối lượng mua bán GTCG lớn/nhỏ) với thời hạn dài/ngắn tuỳ
theo quyết định mua/bán GTCG.
OMO có thể khắc phục được những hạn chế của các công cụ kiểm soát
tiền tệ trực tiếp và các công cụ gián tiếp khác. Các giao dịch OMO có tính hai
chiều, qua đó NHTW có thể bơm thêm tiền vào lưu thông hoặc rút tiền từ lưu
thông, trong khi công cụ TCV chỉ có thể bơm thêm tiền vào lưu thông. Mặt
khác, với công cụ OMO, NHTW có thể chủ động hơn trong việc điều tiết lưu
thông, không phụ thuộc nhiều vào ý muốn chủ quan của NHTM như trong
công cụ TCV. Qua việc tính toán và dự báo vốn khả dụng cũng như lượng
tiền cung ứng, NHTW có thể biết chính xác được khối lượng tiền cần bơm
thêm hoặc rút về từ lưu thông.
b. Đối với các đối tác của ngân hàng trung ƣơng
Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng trong cơ chế thị trường ngày
càng đa dạng dẫn đến hoạt động quản lý và sử dụng vốn khả dụng cần phải
chủ động và linh hoạt hơn. Hiện nay trong cơ cấu nguồn vốn của các ngân
hàng, tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn với thời gian dưới 12 tháng thường
chiếm tỷ trọng từ 60-70%. Vì vậy, vấn đề cấp bách hiện nay đối với các ngân
hàng là làm thế nào để sử dụng vốn linh hoạt hiệu quả và giải quyết được khó
khăn tạm thời về vốn khả dụng trong thời gian ngắn, không gây ách tắc trong
thanh toán cũng như đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng.
Thị trường mở là nơi các đối tác của NHTW được chủ động tham gia
mua bán GTCG với NHTW và lãi suất thực sự là mang tính thị trường. .
Các thành viên tham gia thị trường mở thường là các đối tác có độ tin cậy cao,
nên việc mua bán GTCG trên thị trường mở có độ an toàn rất cao. Bên cạnh
đó, những điều kiện về chủng loại và chất lượng các GTCG được giao dịch
trong OMO sẽ gián tiếp làm thay đổi danh mục đầu tư GTCG của các ngân
hàng, từ đó cải thiện theo hướng tích cực cơ cấu sử dụng vốn của ngân hàng,
làm giảm dự trữ không sinh lợi và cải thiện bảng tổng kết tài sản của ngân
hàng.
Ngoài ra, OMO góp phần đa dạng hoá các nghiệp vụ kinh doanh của các
TCTD. Các TCTD không chỉ đơn thuần thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh
truyền thống như cho vay, bảo lãnh, dịch vụ … mà còn sử dụng một nguồn
vốn nhất định để thực hiện nghiệp vụ kinh doanh mới là mua bán các GTCG.
OMO cũng thúc đẩy các mối quan hệ mang tính kinh doanh giữa các thành
viên tham gia thị trường.
5
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
OMO do các ngân hàng tự nguyện tham gia thực hiện theo các nguyên
tắc thị trường, không mang tính chất bắt buộc như DTBB và cũng không có
tác động như một hình thức "đánh thuế" đối với hoạt động của các ngân hàng
như DTBB. Lãi suất trên thị trường mở cũng mang tính chất thị trường chứ
không bị áp đặt như trong công cụ chiết khấu GTCG của NHTW.
Như vậy, thị trường mở tạo điều kiện cho các ngân hàng sử dụng nguồn
vốn tạm thời nhàn rỗi hiệu quả hơn và đa dạng hoá thêm các nghiệp vụ kinh
doanh của các ngân hàng.
c. Đối với nền kinh tế
Mặc dù thành viên của OMO chủ yếu là các tổ chức tín dụng, tài chính
và NHTW nhưng OMO cũng có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế.
Thông qua việc phát hành, mua bán GTCG trên thị trường mở, các chủ
thể của thị trường mở đã làm tăng thêm tính thanh khoản cho các GTCG này.
Điều này góp phần thúc đẩy các thị trường tài chính phát triển. Từ đó, tạo
điều kiện cho các trung gian tài chính thu hút vốn trong nền kinh tế và thay
đổi thói quen tiết kiệm, tiêu dùng của các hộ gia đình trong nền kinh tế.
Thị trường mở có sự gắn kết chặt chẽ với các thị trường tiền tệ, đặc biệt
là thị trường nội tệ liên ngân hàng. Sự phát triển của thị trường mở tác động
mạnh đến sự hoàn thiện và phát triển của thị trường liên ngân hàng.
Mặt khác, hiện nay Việt Nam đang trong quá trình mở cửa và hội nhập
vào nền kinh tế thế giới. Việt Nam phải thực hiện các cam kết yêu cầu của các
tổ chức tài chính, tiền tệ, thương mại quốc tế hay các quốc gia phát triển,
trong đó có yêu cầu về cải cách hệ thống ngân hàng và nâng cao tính minh
bạch trong các hoạt động của NHTW. Tại các quốc gia phát triển hay các
quốc gia trong khu vực Đông Nam á đều sử dụng OMO trong điều hành
CSTT để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Chính vì vậy, việc sử dụng
OMO là một điều kiện cần thiết để hội nhập nền kinh tế vào khu vực và thế
giới.
4. Thành viên nghiệp vụ thị trƣờng mở
4.1. Ngân hàng trung ƣơng
NHTW là người tổ chức, xây dựng và vận hành hoạt động của thị trường
mở theo các mục tiêu CSTT. NHTW là người quyết định lựa chọn sử dụng
các loại OMO và tần suất sử dụng OMO. NHTW tham gia thị trường thông
qua việc mua bán các GTCG nhằm tác động đến dự trữ của hệ thống ngân
hàng để đảm bảo khả năng thanh toán và gián tiếp tác động đến các lãi suất
6
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
thị trường theo mục tiêu CSTT. NHTW cũng là người can thiệp thị trường khi
cần thiết thông qua thực hiện chức năng người cho vay cuối cùng nhằm kiểm
soát tiền tệ, đảm bảo đủ phương tiện thanh toán cho các TCTD cũng như nhu
cầu tín dụng của nền kinh tế.
Như vậy, NHTW tham gia thị trường mở không phải vì mục tiêu kinh
doanh mà để quản lý, chi phối, điều tiết thị trường làm cho CSTT được thực
hiện theo các mục tiêu xác định của nó.
4.2. Các đối tác của ngân hàng trung ƣơng
a. Các ngân hàng thƣơng mại
Các NHTM là thành viên chủ yếu tham gia OMO của NHTW và là đối
tác quan trọng của NHTW xét trên 2 phương diện độ tin cậy và tính hiệu quả.
Các NHTM tham gia thị trường nhằm điều hoà vốn khả dụng để đảm bảo khả
năng thanh toán và đầu tư các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để hưởng lãi.
Sự tham gia của các NHTM trong các giao dịch OMO có ý nghĩa quan
trọng xét trên góc độ hiệu quả CSTT do: (i) NHTM là trung gian tài chính lớn
nhất, có mạng lưới hoạt động rộng. NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc
cung ứng vốn cho nền kinh tế, nhất là ở các nước đang phát triển; (ii) Hơn
nữa NHTM vừa là người đi vay, vừa là người cho vay trên thị trường tiền tệ.
b. Các tổ chức tài chính phi ngân hàng
Tại một số quốc gia, các tổ chức tài chính phi ngân hàng cũng được tham
gia OMO. Các công ty bảo hiểm, công ty tài chính, quỹ đầu tư, hội tiết kiệm
… coi thị trường mở như là nơi kiếm thu nhập thông qua việc sử dụng vốn
nhàn rỗi để mua bán các GTCG.
c. Các nhà giao dịch sơ cấp
Các nhà giao dịch sơ cấp tham gia vào OMO với tư cách là người trung
gian trong việc mua bán các GTCG giữa NHTW và các đối tác khác. Các nhà
giao dịch sơ cấp có thể là các NHTM, công ty chứng khoán, công ty tài chính.
Thực tế ở nhiều nước, 70% giao dịch can thiệp của NHTW trên thị trường mở
được thực hiện thông qua các nhà giao dịch sơ cấp. Khi đó, NHTW chỉ thực
hiện mua bán GTCG với các nhà giao dịch sơ cấp. Và để thực hiện được vai
trò này, các nhà giao dịch sơ cấp phải có nguồn vốn đủ mạnh đáp ứng yêu cầu
quy định của NHTW và phải sẵn sàng thực hiện vai trò người tạo lập thị
trường trong tất cả các phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc.
7
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
5. Hàng hoá của nghiệp vụ thị trƣờng mở
5.1. Tín phiếu kho bạc
Tín phiếu kho bạc là loại chứng khoán Chính phủ được phát hành nhằm
mục đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách trong năm tài chính. Thời
hạn của tín phiếu kho bạc thường dưới 12 tháng.
Việc sử dụng tín phiếu kho bạc trong OMO có một số ưu điểm nhất định.
Khi NHTW bán tín phiếu kho bạc thay cho việc phát hành tín phiếu NHTW
để thực hiện CSTT thắt chặt thì gánh nặng về thực hiện CSTT sẽ chuyển sang
ngân sách và được thể hiện rõ ràng trên số liệu ngân sách. Mặt khác khi thị
trường tiền tệ chưa phát triển, số dư tín phiếu kho bạc lại khá lớn thì việc sử
dụng tín phiếu kho bạc để thực hiện CSTT sẽ giảm rủi ro của việc phân tách
thị trường.
5.2. Tín phiếu ngân hàng trung ƣơng
Tín phiếu NHTW là loại GTCG ngắn hạn do NHTW phát hành để làm
công cụ cho OMO. Việc sử dụng tín phiếu NHTW làm hàng hoá trên thị
trường mở có một số ưu điểm như tăng cường tính độc lập của NHTW trong
việc thực thi CSTT và là công cụ linh hoạt cho việc quản lý vốn khả dụng
Tuy nhiên, việc phát hành tín phiếu NHTW để thực thi CSTT sẽ làm cho
chi phí hoạt động của NHTW tăng lên, mặc dù NHTW hoạt động không vì
mục tiêu lợi nhuận. Việc sử dụng tín phiếu NHTW đòi hỏi phải có sự phối
hợp nhất định với Bộ Tài chính. Khi NHTW và Bộ Tài chính đồng thời phát
hành tín phiếu NHTW và tín phiếu kho bạc, nếu lãi suất chênh lệch thì các đối
tác trên thị trường mở sẽ tập trung mua loại tín phiếu có lãi suất cao hơn. Khi
đó sẽ có sự phân khúc giữa thị trường tín phiếu kho bạc và thị trường tín
phiếu NHTW, làm cho mục đích phát hành các GTCG này không đạt được và
có thể làm giảm hiệu quả tác động của 2 loại hàng hoá này.
5.3. Trái phiếu Chính phủ
Trái phiếu chính phủ là giấy nhận nợ dài hạn do Chính phủ phát hành
nhằm mục đích huy động vốn cho ngân sách. Mặc dù là GTCG dài hạn có
thời hạn lên đến 10-30 năm nhưng trái phiếu Chính phủ được sử dụng khá
rộng rãi trong các giao dịch OMO ở một số nước bởi tính an toàn, ổn định
trong phát hành và khối lượng phát hành thường lớn, có khả năng tác động
trực tiếp giá cả trên thị trường tài chính.
8
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
5.4. Trái phiếu Chính quyền địa phƣơng
Tương tự như trái phiếu Chính phủ, nhưng trái phiếu chính quyền địa
phương khác về thời hạn và các điều kiện ưu đãi về thuế thu nhập từ trái
phiếu và thường do các chính quyền địa phương lớn phát hành. Sự can thiệp
của NHTW thông qua việc mua bán loại trái phiếu này cũng tương tự như trái
phiếu Chính phủ.
5.5. Chứng chỉ tiền gửi
Chứng chỉ tiền gửi (CD) là giấy nhận nợ của ngân hàng hay tổ chức tài
chính phi ngân hàng phát hành, xác nhận một món tiền đã được gửi vào ngân
hàng với một kỳ hạn và lãi suất nhất định. Thời hạn của CD có thể từ 7 ngày
đến 7 năm nhưng thường là ngắn hạn. CD được sử dụng khá phổ biến trên thị
trường tiền tệ do các nhà đầu tư có thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền khi cần
thiết mà không phải rút tiền gửi trước hạn.
9
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
CHƢƠNG II.
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ CỦA
NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA
I. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ THỊ TRƢỜNG MỞ
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
Bắt đầu từ ngày 12/7/2000, NHNN tiến hành đưa công cụ OMO vào hoạt
động. Đây là một bước tiến mới trong điều hành CSTT của NHNN theo
hướng từ sử dụng các công cụ trực tiếp sang các công cụ gián tiếp, để phù hợp
với thông lệ quốc tế và sự phát triển của đất nước. Nó đã mở ra một kênh
cung ứng và điều tiết vốn khả dụng của các TCTD cho NHNN và tạo điều
kiện cho các TCTD sử dụng linh hoạt các loại GTCG của mình. Công cụ
OMO liên tục được NHNN cải tiến trong những năm qua và dần trở thành
một công cụ CSTT chủ yếu của NHNN.
1. Doanh số trúng thầu nghiệp vụ thị trƣờng mở
Ngay từ khi triển khai, NHNN đã xác định OMO sẽ là một công cụ chủ
yếu trong điều hành CSTT của NHNN. Để đạt được mục đích đó, NHNN đã
tập trung thực hiện việc điều hoà lưu thông tiền tệ thông qua công cụ này.
Điều này thể hiện ở doanh số mua bán GTCG trên thị trường mở tăng nhanh
qua các năm. Những năm gần đây, tốc độ này đạt trên 200%.
Bảng 1. Tổng doanh số trúng thầu OMO qua các năm
Đơn vị: tỷ đồng
Số Khối lƣợng trúng thầu theo các
Năm thực phiên phƣơng thức giao dịch
hiện thực Mua kỳ Mua Bán
Bán hẳn Tổng cộng
hiện hạn hẳn kỳ hạn
2000 17 873,50 480,00 550,00 1.903,50
2001 48 3.253,81 60,00 50,00 570,00 3.933,81
2002 85 7.245,53 1.900,00 9.145,53
2003 107 9.844,15 11.340,00 21.184,15
2004 123 60.985,91 950,00 61.935,91
2005 159 100.679,15 700,00 1.100,00 102.479,15
10t/2006 133 26.332,77 200,00 77.102,00 103.634,77
Tổng 304.216,82
672 209.214,82 540,00 950,00 93.512,00
cộng
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
10
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Thông qua hoạt động OMO, NHNN không chỉ mua GTCG để bơm thêm
vốn khả dụng khi thị trường thiếu hụt vốn khả dụng và mà còn bán GTCG để
hút tiền nhàn rỗi khi thị trường dư thừa vốn nhằm thực hiện mục tiêu CSTT.
Doanh số trúng thầu OMO tăng mạnh qua các năm, trung bình tăng 1,9573
lần/năm, qua đó tăng khả năng điều tiết của công cụ này đến vốn khả dụng
của TCTD cũng như các điều kiện tiền tệ.
BiÓu ®å 2.1. Tæng doanh sè tróng thÇu OMO qua c¸c n¨m
Tû ®ång
120.000
100.000
80.000
60.000
40.000
20.000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Doanh sè mua vµo Doanh sè b¸n ra Tæng doanh sè tróng thÇu
Từ năm 2002-2004, doanh số trúng thầu tăng trưởng hàng năm trên
100% và năm 2004 bằng 2,924 lần năm 2003 và 15,74 lần năm 2001. Doanh
số trúng thầu tăng nhanh bởi các phiên OMO đã được tổ chức thường xuyên
hơn, và doanh số giao dịch từng phiên tăng lên. Năm 2005, doanh số trúng
thầu bằng 165,5% so với năm 2004.
Doanh số mua vào qua OMO tăng nhanh qua các năm từ khi khai trương
đến nay và nhìn chung tăng nhanh hơn tốc độ tăng trưởng của tổng doanh số
giao dịch OMO. Đặc biệt doanh số mua vào năm 2004 tăng đột biến, bằng 6,2
lần so với năm 2003. Doanh số mua vào năm 2005 bằng 165,1% so với doanh
số mua vào năm 2004. Điều này chứng tỏ sự thay đổi của NHNN trong điều
hành CSTT và diễn biến thị trường thường xuyên thiếu vốn khả dụng. Bên
cạnh đó, tỷ trọng doanh số mua vào tăng từ 71,1% năm 2000 lên đến 98,2%
vào năm 2005. Chỉ có năm 2003, tỷ trọng này giảm chỉ còn 46,5%.
11
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Doanh số trúng thầu bình quân của từng phiên cũng tăng tăng lên qua
các năm. Năm 2000 mới đạt 112 tỷ đồng thì năm 2005 đã đạt 649 tỷ đồng,
bằng 5,8 lần năm 2000. Bên cạnh đó, doanh số trúng thầu cao nhất trong một
phiên cũng tăng lên theo các năm. Năm 2000, doanh số trúng thầu tối đa trong
một phiên là 250 tỷ thì đến năm 2005 là 3.939 tỷ đồng. Điều này chứng tỏ khả
năng điều tiết của công cụ này đến vốn khả dụng của các TCTD và các điều
kiện của thị trường tiền tệ ngày càng tăng.
2. Tần suất và phƣơng thức giao dịch trên thị trƣờng mở
2.1. Tần suất giao dịch
Để tăng cường khả năng tác động của công cụ này, NHNN đã tăng tần
suất giao dịch thị trường mở. Trong thời gian đầu khi mới triển khai, các
phiên OMO được tổ chức với tần suất 10 ngày/phiên. Ngày giao dịch OMO
được tính theo ngày làm việc. Từ phiên thứ 14 vào ngày 29/11/2000, OMO
được thực hiện với tần suất 1 tuần/phiên vào ngày thứ Tư hàng tuần. Điều này
đã giúp cho các TCTD chủ động điều chỉnh kịp thời, linh hoạt vốn khả dụng
của mình. Từ năm 2001, Ban điều hành OMO đã tăng định kỳ tổ chức các
phiên giao dịch OMO 2 phiên/1 tuần vào ngày thứ 3 và thứ 5 hàng tuần.
Ngoài ra để đáp ứng kịp thời vốn khả dụng cho TCTD, NHNN đã tổ chức các
phiên đấu thầu đột xuất theo ngày, cá biệt 2 phiên/ngày trong thời gian giáp
Tết Nguyên đán. Việc tổ chức các phiên đột xuất đã hỗ trợ kịp thời cho các
TCTD khắc phục khó khăn về thiếu hụt vốn khả dụng, đảm bảo khả năng
thanh toán, chi trả và đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ. Bắt đầu từ tháng
11/2004, giao dịch OMO đã được thực hiện định kỳ 3 phiên/tuần, vào ngày
thứ 2, 4 và 6, góp phần điều tiết kịp thời vốn khả dụng của TCTD. Trong năm
2005, NHNN đã tổ chức được 158 phiên thị trường mở, tăng 28,5%so với
năm 2004. Mặc dù hiện nay đã giao dịch với tần suất 3 phiên/tuần nhưng nhìn
chung vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu giao dịch vốn của các ngân hàng.
Bảng 2. Số lƣợng các phiên giao dịch OMO
Số Số phiên mua Số phiên bán Tần suất
Năm phiên Mua Mua có Bán Bán có giao dịch
hẳn kỳ hạn hẳn kỳ hạn
2000* 17 4 10 3 0 10 ngày/phiên
2001 48 3 39 5 1 1 tuần/phiên
2002 85 1 58 26 0 1 tuần/2 phiên
12
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
2003 107 0 52 55 0 1 tuần/2 phiên
2004 123 0 109 0 14 1 tuần/3 phiên
2005 158 0 150 6 2 1 tuần/3 phiên
Tổng số 538 8 418 95 17
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, (*) từ 12/7 đến 31/12/2000
NHNN chủ yếu thực hiện các giao dịch nhằm cung ứng vốn khả dụng
cho TCTD, chiếm tới 79,2% tổng số phiên OMO. Các phiên giao dịch nhằm
hấp thụ vốn dư thừa của hệ thống ngân hàng được tổ chức rất ít, điều này xuất
phát từ thực tế của hệ thống ngân hàng là thường xuyên thiếu hụt vốn để đáp
ứng nhu cầu tín dụng và thanh toán của nền kinh. Trong 2 năm gần đây,
NHNN chỉ tổ chức 22 phiên bán GTCG trong tổng số 281 phiên OMO.
2.2. Phƣơng thức đấu thầu, xét thầu
Bảng 3. Phƣơng thức đấu thầu, xét thầu trên thị trƣờng mở
Năm Tổng Phƣơng thức đấu thầu Phƣơng thức xét thầu
số Lãi suất khối lƣợng Riêng lẻ Thống nhất
2000* 17 13 4 14 3
2001 48 14 34 12 36
2002 85 68 17 67 18
2003 107 88 19 86 21
2004 123 123 0 83 40
2005 158 158 0 84 74
Tổng số 538 464 74 346 192
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, (*) từ 12/7 đến 31/12/2000
Về phương thức giao dịch trên thị trường mở, NHNN chủ yếu sử dụng
phương thức đấu thầu lãi suất và phương thức xét thầu riêng lẻ. Phương thức
đấu thầu lãi suất đã được NHNN sử dụng trong 86,2% số phiên giao dịch
trong 5 năm qua và tới 100% số phiên trong 2 năm gần đây. Điều này xuất
phát từ lý do NHNN đang điều hành CSTT theo khối lượng tiền tăng thêm
nên nhu cầu giao dịch GCTG của NHNN thường được xác định trước. Ngoài
ra, NHNN cũng sử dụng phương thức xét thầu riêng lẻ trong 65,3% số phiên
giao dịch. Trong nửa cuối năm 2005, NHNN hầu như chỉ áp dụng phương
thức xét thầu thống nhất trong các phiên OMO.
13
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
2.3 Lãi suất nghiệp vụ thị trƣờng mở
Nhìn chung, lãi suất OMO khá bám sát các lãi suất khác của NHNN
công bố như lãi suất cơ bản, lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng
thầu thường nằm giữa mức lãi suất TCV và lãi suất chiết khấu. Lãi suất trúng
thầu, trong các phiên đấu thầu lãi suất, thể hiện khá chính xác và phù hợp với
diễn biến thị trường.
a. Lãi suất công bố trong phƣơng thấu đấu thầu khối lƣợng
Trước khi thực hiện các phiên đấu thầu khối lượng, Ban điều hành OMO
công bố lãi suất để các thành viên đặt thầu mua bán GTCG. Lãi suất công bố
này là lãi suất trúng thầu trong các phiên. Vì vậy, lãi suất trúng thầu trong các
phiên đấu thầu khối lượng thường chỉ có một lãi suất nhất định. Tuy nhiên, do
lãi suất trúng thầu đã được NHNN xác định nên các thành viên không có sự
lựa chọn về lãi suất khi giao dịch với NHNN và lãi suất này chưa phản ánh
được nhu cầu về vốn của các thành viên trên thị trường. Đây là một nhược
điểm của phương thức đấu thầu khối lượng trong giao dịch thị trường mở. Vì
thế, trong 2 năm trở lại đây, NHNN đã không áp dụng phương thức đấu thầu
khối lượng trong các phiên OMO nữa.
b. Lãi suất trúng thầu trong phƣơng thức đấu thầu lãi suất
Trước mỗi phiên đấu thầu, Ban điều hành OMO dự kiến khối lượng
GTCG cần giao dịch. Khối lượng giao dịch có thể được NHNN thông báo
hoặc không thông báo trước. Đồng thời, căn cứ vào dự báo tình hình vốn khả
dụng, NHNN cũng xác định một lãi suất chỉ đạo làm điểm dừng khi giao dịch.
Lãi suất này không thông báo cho các thành viên thị trường khác. Trường hợp
NHNN mua GTCG, lãi suất chỉ đạo sẽ là lãi suất mua thấp nhất của NHNN
và ngược lại. Mục đích của NHNN khi đưa ra lãi suất chỉ đạo là để định
hướng lãi suất trên thị trường tiền tệ.
Trường hợp áp dụng phương thức xét thầu thống nhất, lãi suất trúng thầu
chỉ có một mức nhất định. Trường hợp áp dụng phương thức xét thầu riêng lẻ,
nhìn chung sẽ có nhiều mức lãi suất trúng thầu. Do lãi suất trúng thầu trong
các phiên OMO theo phương thức đấu thầu lãi suất phản ánh chính xác hơn
diễn biến của thị trường nên tại Việt Nam, NHNN chủ yếu thực hiện OMO
theo phương thức đấu thầu lãi suất, chiếm tới 86,2% tổng số phiên và 100%
số phiên trong 2 năm gần đây.
14
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
3. Kết quả đạt đƣợc của hoạt động nghiệp vụ thị trƣờng mở
Thứ nhất, các cơ chế và quy trình OMO đã đƣợc không ngừng cải
tiến và hoàn thiện
Dưới sự chỉ đạo của Ban điều hành OMO, các Vụ Cục chức năng của
NHNN đã kịp thời sửa đổi, bổ sung cơ chế, quy chế, quy trình kỹ thuật có liên
quan. Về cơ bản, các vướng mắc về cơ chế, quy trình và hạ tầng kỹ thuật đã
được từng bước xử lý, khắc phục. Công tác tổ chức, điều hành hoạt động
OMO của NHNN được thực hiện bài bản, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong các
phiên giao dịch.
Các GTCG được sử dụng trong OMO đã được mở rộng theo tinh thần
Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật NHNN năm 2003. Đến nay các
GTCG được giao dịch không chỉ gồm tín phiếu kho bạc, tín phiếu NHNN mà
còn cả các loại trái phiếu dài hạn do ngân sách trung ương thanh toán.
Quy trình thanh toán từng bước được rút ngắn. Từ thanh toán sau 2 ngày
kể từ ngày đấu thầu (T+2) năm 2000, thanh toán sau ngày đấu thầu 1 ngày
(T+1) năm 2001 và từ năm 2002 đến nay việc thanh toán được thực hiện ngay
trong ngày đấu thầu (T+0). Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng của
NHNN đưa vào vận hành từ tháng 5/2003 đã tạo điều kiện cho các giao dịch
trên thị trường liên ngân hàng và OMO được thanh, quyết toán tức thời, đáp
ứng kịp thời nhu cầu vốn của các TCTD.
Tần suất giao dịch cũng được từng bước tăng cường từ 10 ngày/phiên
trong thời gian bắt đầu hoạt động lên 1 tuần/phiên trong năm 2001, 2
phiên/tuần năm 2002. Từ tháng 11/2004 hoạt động OMO đã thực hiện định kỳ
3 phiên/tuần, góp phần điều tiết kịp thời vốn khả dụng của TCTD. Trong
những dịp giáp Tết, NHNN đã thực hiện giao dịch hàng ngày và tổ chức thêm
các phiên giao dịch đột xuất (cá biệt 2 phiên/ngày), giúp các TCTD đáp ứng
kịp thời vốn đảm bảo khả năng thanh toán, đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ
và an toàn hệ thống.
Thủ tục đấu thầu ngày càng được cải tiến. Nhất là từ ngày 15/12/2004,
NHNN đã bắt đầu áp dụng công nghệ trang Web trong giao dịch OMO, cho
phép thành viên kết nối trực tuyến với NHNN, không phải đầu tư máy chủ,
tiết kiệm chi phí đầu tư khi tham gia nghiệp vụ này. Điều này đã tạo điều kiện
thu hút thêm thành viên tham gia thị trường, qua đó nâng cao vai trò điều tiết
của công cụ này.
15
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Thứ hai, OMO đƣợc kết hợp chặt chẽ và đồng bộ với các công cụ
khác nhằm phát tín hiệu điều hành CSTT và thực hiện mục tiêu CSTT.
Từ tháng 7/2000 đến năm 2002, việc NHNN mua bán GTCG thông qua
OMO đã góp phần điều tiết linh hoạt vốn khả dụng của các TCTD theo mục
tiêu CSTT trong từng thời kỳ. Nhất là trong thời điểm các TCTD gặp khó
khăn về vốn khả dụng, OMO đã được kết hợp sử dụng đồng bộ với các công
cụ CSTT khác như nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ, nghiệp vụ cho vay cầm cố để
hỗ trợ kịp thời cho các TCTD đảm bảo khả năng thanh toán, góp phần duy trì
ổn định tiền tệ và thực hiện mục tiêu CSTT.
Tỷ trọng doanh số mua qua OMO trong tổng doanh số hỗ trợ vốn của
NHNN qua các kênh (TCV, OMO và Swap) ngày càng tăng qua các năm, từ
khoảng 45% năm 2001 lên 75% năm 2003 và khoảng 82% từ năm 2004 đến
nay. Điều này cho thấy vai trò điều tiết vốn khả dụng của OMO ngày càng
đóng vị trí quan trọng.
Trong năm 2003, do NHNN tăng cường mua ngoại tệ từ các TCTD nên
vốn khả dụng của các TCTD tăng lên. Để điều hoà vốn khả dụng VND của hệ
thống ngân hàng, NHNN đã thực hiện chào bán tín phiếu NHNN thông qua
OMO. Từ tháng 4-7/2003, trước xu hướng các TCTD liên tục tăng lãi suất
huy động VND trong khi vốn khả dụng vẫn dư thừa khá lớn, bên cạnh việc
điều chỉnh giảm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu, giảm tỷ lệ DTBB,
NHNN đã liên tục chào mua GTCG trong các phiên giao dịch OMO với lãi
suất thấp nhằm phát tín hiệu sẵn sàng cung ứng vốn khả dụng với chi phí
thấp, các TCTD cần theo dõi và chủ động cân đối vốn hợp lý. Trong năm
2004 và 2005, chỉ số giá tiêu dùng CPI liên tục tăng trong khi đó, mục tiêu
tăng trưởng kinh tế vẫn được Chính phủ và NHNN hết sức quan tâm thực
hiện. NHNN liên tục chào mua GTCG để cung ứng vốn ra nền kinh tế nhằm
góp phần hạ nhiệt lãi suất thị trường. Chính vì vậy mà doanh số giao dịch
OMO tăng đột biết trong 2 năm 2004-2005.
Nhìn chung, việc điều hành OMO đã được kết hợp tương đối đồng bộ
với các công cụ CSTT khác nhằm thực hiện mục tiêu CSTT. Lãi suất OMO
đã kết hợp khá chặt chẽ với lãi suất TCV, lãi suất chiết khấu để định hướng
lãi suất thị trường.
Thứ ba, OMO là kênh để NHNN có đƣợc nguồn thông tin về tình
hình nguồn vốn của các TCTD và về tình hình thị trƣờng tiền tệ nói
chung, làm cơ sở cho việc điều hành CSTT.
16
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Trong điều kiện thông tin về thị trường tiền tệ còn chưa thu thập được
đầy đủ và kịp thời, kết quả hoạt động OMO có thể coi là kênh thông tin hữu
hiệu phản ánh một phần tình hình thị trường tiền tệ phục vụ cho điều hành
CSTT. Thông qua việc tổng hợp, phân tích các thông tin về khối lượng, lãi
suất đặt thầu và trúng thầu trong các phiên giao dịch OMO cũng có thể đưa ra
các nhận định về vốn khả dụng của các TCTD, cũng như xu hướng lãi suất thị
trường.
Trong điều kiện NHNN chuyển sang điều hành bằng các công cụ tiền tệ
gián tiếp như hiện nay, việc dự báo trước các diễn biến của thị trường để có
quyết định phù hợp và kịp thời về việc điều chỉnh các công cụ CSTT ngày
càng đóng vai trò quan trọng. Bằng việc theo dõi, dự báo thường xuyên vốn
khả dụng của các TCTD, NHNN đã nắm bắt được các diễn biến về vốn của
các TCTD để đưa ra các quyết định điều hành OMO và điều hành CSTT nói
chung.
Thứ tƣ, hoạt động OMO đã góp phần phát triển thị trƣờng tiền tệ,
hỗ trợ các TCTD sử dụng vốn có hiệu quả.
Thông qua hoạt động OMO, tính thanh khoản của các GTCG do các
TCTD nắm giữ được tăng cường. Điều này góp phần thúc đẩy hoạt động của
thị trường sơ cấp, giúp cho các TCTD yên tâm hơn khi đầu tư vào các trái
phiếu dài hạn của Chính phủ, khuyến khích các hoạt động mua bán lại trái
phiếu chính phủ.
Nhiều TCTD không chỉ coi việc đầu tư vào trái phiếu chính phủ là hình
thức đầu tư an toàn mà còn là hình thức dự trữ thanh khoản có hiệu quả cao.
Khi cần thiết để đảm bảo khả năng thanh toán, các TCTD có thể sử dụng các
GTCG trong các giao dịch OMO cũng như các nghiệp vụ thị trường tiền tệ
nói chung, tạo điều kiện cho các TCTD điều chỉnh cơ cấu đầu tư theo hướng
tăng tỷ suất đầu tư, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động kinh doanh.
Qua theo dõi, phân tích các kết quả hoạt động OMO được công bố rộng
rãi trên các phương tiện thông tin, các TCTD có thể tham khảo về diễn biến
thị trường để quyết định việc tham gia các hoạt động thị trường tiền tệ, nắm
bắt tín hiệu về định hướng điều hành CSTT của NHNN để có hướng cân đối
nguồn vốn thích hợp.
Thứ năm, công tác phân tích, dự báo vốn khả dụng của các TCTD
làm cơ sở cho việc quyết định giao dịch OMO ngày càng đƣợc tăng
cƣờng.
17
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Bộ phận quản lý vốn khả dụng đã cố gắng cải tiến phương pháp dự báo,
nâng cao chất lượng dự báo vốn khả dụng, khắc phục khó khăn trong thu thập
thông tin, khai thác tối đa các nguồn thông tin khác, thường xuyên trao đổi
với các TCTD nhất là các NHTMNN để nắm bắt diễn biến thị trường, qua đó
giảm sai số khi dự báo, đáp ứng yêu cầu ngày càng phát triển của công cụ
này.
Bằng việc đưa hệ thống thông tin báo cáo mới của NHNN theo Quyết
định số 477/2004/QĐ-NHNN vào áp dụng, NHNN đã bước đầu có điều kiện
khai thác một số thông tin về vốn khả dụng qua mạng. Thông tin về vốn khả
dụng của các TCTD đã được phản ánh toàn diện và kịp thời hơn. Các thành
viên OMO đã có sự quan tâm, chú trọng hơn đối với việce theo dõi, phân tích
và dự báo luồng vốn, thực hiện quản lý vốn ngày càng hiệu quả hơn để có thể
tăng cường tham gia các nghiệp vụ thị trường tiền tệ, nhất là nghiệp vụ OMO.
4. Những hạn chế và nguyên nhân
a. Những hạn chế
Qua các năm triển khai thực hiện, bên cạnh những kết quả khả quan của
hoạt động OMO thì vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định:
Thứ nhất, tác động của OMO đến thị trƣờng tiền tệ còn hạn chế
- Công cụ OMO chủ yếu phát huy vai trò điều tiết khối lượng vốn khả
dụng của các TCTD hơn là điều tiết lãi suất của thị trường. Nguyên nhân là
do NHNN đang thực hiện khối lượng tiền chứ không phải điều tiết lãi suất.
- Mặc dù lãi suất thị trường mở mang tính thị trường nhưng NHNN vẫn
phải áp dụng lãi suất chỉ đạo mang tính hành chính trong một số phiên giao
dịch OMO, để qua đó có thể can thiệp tới lãi suất của thị trường. Ngoài ra mối
quan hệ giữa lãi suất OMO cũng như các lãi suất khác của NHNN và lãi suất
thị trường chưa thật chặt chẽ.
- Doanh số giao dịch OMO thấp, bình quân 373 tỷ đồng/phiên, nên mức
độ tác động của OMO đến các điều kiện thị trường vẫn còn khá khiêm tốn.
- Chưa có mối liên hệ rõ ràng giữa hoạt động của thị trường mở với tổng
phương tiện thanh toán của nền kinh tế.
Như chúng ta đã biết, OMO tác động trực tiếp đến số dư tiền gửi của các
ngân hàng tại NHNN, là một bộ phận của tiền cơ sở MB. Mặt khác, MB lại là
nhân tố cấu thành M2. Vì vậy, về mặt lý thuyết thì giữa số dư ròng OMO và
M2 phải có mối quan hệ hàm số với nhau.
18
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
Qua theo dõi sự biến động theo từng quý của số dư ròng OMO và M2 tại
Việt Nam trong 5 năm qua (22 quan sát), có thể nhận xét như sau: Nhìn chung
giữa số dư ròng của OMO và M2 có sự biến động không cùng chiều với nhau
và không có mối quan hệ hàm số. Cụ thể: M2 tăng trưởng đều hàng quý, với
tỷ lệ tăng trưởng hàng quý bình quân khoảng 6,05% trong khi số dư ròng
OMO biến động không đều, lúc tăng lúc giảm với biên độ khá lớn.
Thứ hai, hoạt động thị trƣờng mở còn một số bất cập
- Tốc độ và chất lượng đường truyền kết nối qua mạng giữa NHNN và
các thành viên còn chậm và đôi lúc bị ngắt quãng, nhất là khi nhiều thành
viên đồng thời giao dịch với NHNN;
- Các ngân hàng khi muốn lưu ký GTCG để tham gia các giao dịch với
NHNN đều phải đến trực tiếp Sở Giao dịch NHNN để hoàn thành các thủ tục.
NHNN chưa cho phép đăng ký lưu ký GTCG thông qua trang Web của
NHNN để giảm thiểu thủ tục giấy tờ và việc nhập liệu thủ công của Sở Giao
dịch NHNN.
- NHNN không thông báo định hướng phân bổ tỷ trọng mua/bán giữa
các loại GTCG như trái phiếu kho bạc, tín phiếu kho bạc, công trái … trước
từng phiên giao dịch. Nhiều ngân hàng đã bị trượt thầu trong một số phiên do
không nắm được định hướng tỷ lệ phân bổ xét thầu cho từng loại GTCG của
NHNN nên đã đặt thầu giao dịch với các loại GTCG mà NHNN mua/bán với
khối lượng thấp mặc dù đã đặt thầu ở mức lãi suất cạnh tranh.
- NHNN chưa chấp nhận hoàn toàn các chữ ký điện tử trong các giao
dịch với NHNN. Hiện nay mặc dù bản đăng ký mua bán GTCG và hợp đồng,
phụ lục hợp đồng đều được ký duyệt chữ ký điện tử trên mạng, Sở Giao dịch
NHNN yêu cầu phải có chữ ký của lãnh đạo NHTM trên bản in để chuyển
tiền, không chấp nhận chữ ký điện tử và chữ ký cấp phòng của NHTM được
uỷ quyền.
- Thời gian để rút được GTCG lưu ký ra khỏi NHNN phải chờ đợi lâu
(thường đến 5-7 ngày), do Trung tâm giao dịch chứng khoán TPHCM phải
đợi bản gốc văn bản của NHNN gửi đến mới hoàn tất thủ tục cho khách hàng.
Thứ ba, hoạt động của thị trƣờng mở chƣa thực sự sôi động.
Tuy thời gian triển khai không còn ngắn nhưng công cụ OMO vẫn đang
còn là một nghiệp vụ mới đối với một số các TCTD, nhất là các NHTMCP.
Việc tham gia thị trường mở vẫn còn nhiều bỡ ngỡ, hạn chế. Các NHTMCP
tham gia không thường xuyên và không nhiều. Điều này xuất phát từ nguyên
19
Tiểu luận môn Thị trường tài chính GVHD: PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn
nhân các NHTMCP chưa nhận thức được đầy đủ các ưu điểm của công cụ
này. Bên cạnh đó, vấn đề tâm lý khi giao dịch với NHNN vẫn chưa thể khắc
phục trong thời gian ngắn.
Trong mỗi phiên giao dịch OMO thường chỉ có từ 1 đến 5 thành viên
tham gia, chiếm tỷ lệ tương đối thấp so với tổng số các thành viên đăng ký
tham gia OMO và chiếm tỷ lệ nhỏ so với tổng số các TCTD. Các thành viên
tích cực tham gia vẫn là các NHTMNN và một số NHTMCP. Điều này làm
giảm hiệu quả và mức độ tác động của NHNN tới dự trữ của hệ thống ngân
hàng.
Thứ tƣ, kỳ hạn mua bán GTCG ngắn và chƣa đa dạng
Hiện nay, NHNN chỉ thực hiện thống nhất một loại kỳ hạn giao dịch
trong một phiên đấu thầu. Điều này đã hạn chế sự lựa chọn về kỳ hạn của các
thành viên thị trường, mặc dù nhu cầu về khối lượng và thời gian của các
thành viên là khác nhau. Bên cạnh đó, NHNN chỉ thực hiện giao dịch theo
một chiều nhất định (mua hoặc bán GTCG) trong một phiên và chủ yếu thực
hiện việc mua GTCG nên các TCTD cũng không thể tham gia nếu không phù
hợp với nhu cầu vốn của họ. Điều này đã được chứng minh trong thực tế khi
tại nhiều phiên giao dịch, không có thành viên nào tham gia.
Mặc dù về quy định là kỳ hạn giao dịch đã được đa dạng hoá từ 7 ngày
đến 182 ngày nhưng trên thực tế, NHNN thường chỉ giao dịch với các kỳ hạn
từ 7-30 ngày, dẫn đến các khoản thanh toán với NHNN đến hạn dồn dập trong
một thời gian ngắn và tăng gánh nặng thanh toán cho các NHTM.
b. Nguyên nhân
Thứ nhất, thị trường tiền tệ ở Việt Nam còn chưa thực sự phát triển, các
kênh truyền dẫn tác động CSTT chưa hoàn thiện làm hạn chế hiệu quả các
công cụ CSTT. Việc thu thập thông tin về tình hình thị trường tiền tệ còn
nhiều khó khăn. Đến nay NHNN vẫn chưa có hệ thống theo dõi kịp thời và
đầy đủ các hoạt động trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Việc theo dõi, dự
báo vốn khả dụng vẫn còn có những khó khăn nhất định. Trong khi đó, bản
thân một số TCTD thành viên cũng gặp khó khăn trong việc nắm bắt thông tin
về tình hình thị trường. Việc đánh giá, phân tích tình hình thị trường thông
qua xem xét phản ứng của một số thành viên đôi khi không chính xác diễn
biến thực tế.
Chính vì vậy cho đến nay, NHNN vẫn chưa xây dựng được cơ chế
truyền tải của CSTT và chưa lượng hoá được mức độ tác động của các công
20
Copyright by webtailieu.net