THĂNG BẰNG ACID- BASE
môc tiªu
Sau 2 tiÕt häc, sinh viªn cã
kh¶ n¨ng m« t¶ ®Çy ®ñ:
1. Định nghĩa hệ đệm, các hệ đệm trong
huyết tương và huyết cầu.
2.Cơ chế hoạt động của hệ đệm
bicarbonat và hệ đệm Hemoglobin
3. Cơ chế điều hoà bởi thận và phổi
4. Các kiểu rối loạn thăng bằng acid-base
Đại cương
Các chuyển hoá luôn luôn sinh ra acid,
base, nhưng pH máu luôn ổn định ở 7,36
nhờ hệ đệm.
Hê đệm là các dung dịch chứa acid yếu
và muối của nó, có khả năng làm giảm
hoặc huỷ bỏ sự thay đổi pH của nó khi ta
thêm vào đó 1 acid mạnh hoặc 1 base
mạnh
Các hệ đệm trong cơ thể
HÖ ®Öm huyÕt bµo
HÖ ®Öm huyÕt t¬ng H2CO3/ KHCO3
-Carbonat: H2CO3/
NaHCO3
KH2PO4/ K2HPO4
-Phosphat: NaH2PO4/
Na2HPO4 Hemoglobin
Protein/ Proteinat Protein/ Proteinat
-acid hữu cơ/ muối acid hữu cơ -acid hữu cơ/ muối acid hữu c¬
Cơ chế đệm cña hÖ
bicarbonat
+ H2O
CO2Ht CO2FN H2CO3 H+ + HCO3-
- H2O
[CO2] hòa tan = α pCO2 phế nang (α = 0,03 mmol/l)
Khi acid mạnh (AH) xâm nhập:
AH + NaHCO3 NaA + H2CO3 H2O
CO2
Khi base (BOH) xâm nhập:
BOH + H2CO3 BHCO3 + H2O
Cơ chế đệm của hÖ ®Öm Hb
Phæi M¸u Tæ chøc
HCO3 HCO3 HCO3
HHb HHb
HHb
H+
Hb H+ HCO3
H2CO3
AC
Hb
HbO2 H2CO3
H2O HbO2
O2 AC
O2
CO2 CO2 H2O
Thăng bằng acid – base bởi cơ
chế sinh lý
®iÒu hoµ bëi phæi
Phæi
CO2 H2CO3 H+ + HCO3 M¸u
Tæ chøc
Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng
®iÒu hoµ bëi phæi
Phæi
CO2 H2CO3 H+
M¸u
HCO3
Tæ chøc
NhiÔm acid
®iÒu hoµ bëi phæi
Phæi
CO2 OH
HCO3
M¸u
Tæ chøc
NhiÔm base
Điều hoà do thận
Thận điều hoà chậm hơn phổi nhưng giữ
vai trò chủ chốt trong điều hoà HCO3-:
Tái hấp thu toàn bộ HCO3- ở cầu thận (ống
lượn gần)
Tân tạo HCO3- để bù vào lượng anion này bị
mất do trung hoà acid.
Đào thải acid không bay hơi (ống lượn xa)
T¹i èng lîng gÇn
lßng èng
TÕ bµo Gian bµo
K+ èngK+ K+
NaHCO3 Na+K+ATPase
Na+ Na+
Na +
HCO3ATPase
HCO3 HCO3 HCO3
H+ H+
H2CO3
H2CO3
CA
CA H2O CO3
H2O CO3
T¹i èng lîn xa
Lßng èng TÕ bµo èng Gian bµo
K+
K+ K+
NaHCO3
Na+ Na+ Na+
HCO3 HCO3
HCO3
H+
H2CO3
CA
H+ H2CO3
H2O CO3
CA
R HPO4
H2O CO3
RH H2PO4 NH4+
NH3 Gluase
Rèi lo¹n th¨ng b»ng
acidbase
Do h« hÊp
pH = pk+ log hco3/αpco2
Nhiễm acid
Nguyên nhân: dùng thuốc tiền mê, an thần,
tổn thương não, thở có nồng độ CO2 cao
Do hạn chế hoạt động của phổi:
TDMP, TKMP, xẹp phổi…
pH máu giảm, pCO2 tăng, pHCO3- tăng (do
ho¹t ®éng bï trõ cña thËn)
Rèi lo¹n th¨ng b»ng
acidbase
Do h« hÊp
Nhiễm base:
Nguyên nhân: do tăng kích thích hô hấp:
xuát huyết não, u não, viêm não, tăng thông
khí nhân tạo
pH máu tăng, pCO2 giảm, pHCO3- giảm
Rèi lo¹n th¨ng b»ng
acidbase
Do chuyÓn ho¸
Nhiễm acid
Nguyên nhân: tăng các acid không bay hơi
(acid lactic, acetoacetic, beta hydroxy
butyric…(ĐTĐ có rối loạn chuyển hoá
lipid…)
-giảm hÊp thu HCO3-: suy thận (giảm k/
n tân tạo HCO3-), tổn thương Tb ống
lượn xa, ỉa chảy
pH máu giảm, pHCO3- giảm, pCO2 giảm
Rèi lo¹n th¨ng b»ng
acidbase
Do chuyÓn ho¸
Nhiễm base chuyển hoá:
Nguyên nhân: thiếu acid hoạc thừa HCO3-
máu, dịch ngoài tế bào: mất dịch dạ dày gây
thiếu hụt Cl-, thận tăng tái háp thu HCO3-
Bệnh tăng sản xuất aldosterol: u tuỷ
thượng thận, thiếu máu thận): tăng thaỉ
H+ dẫn tới tăng hấp thu HCO3-
pH máu tăng, pHCO3 tăng, pCO2 tăng
Rèi lo¹n th¨ng b»ng
acidbase hçn hîp
Rối loạn hỗn hợp:
Do nhiễm aid hô hấp kéo dài, gây thiếu oxy,
các chuyển hoá đi theo con đường yếm khi
gây tăng acid không bay hơi như: lactic,
atetoacetic… dẫn đến nhiễm acid chuyển hoá
Copyright by webtailieu.net