Quyết định số 11991/1999/UBTDTT-TT1
QUYẾT ĐỊNH CỦA BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM
ỦY BAN THỂ DỤC THỂ THAO
(Về việc ban hành Luật Cờ Tướng)
ỦY BAN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
THỂ DỤC THỂ THAO Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
*** ==============
Số: 11991/1999/UBTDTT-TT1 Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 1999
QUYẾT ĐỊNH CỦA BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM
ỦY BAN THỂ DỤC THỂ THAO
(Về việc ban hành Luật Cờ Tướng)
BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM ỦY BAN THỂ DỤC THỂ THAO
Căn cứ Nghị định sô 15/CP ngày 2/3/1993 của Chính phủ về nhiệm vụ, quyền
-
hạn và trách nhiệm quản lý Nhà nước của các Bộ và cơ quan ngang Bộ;
Căn cứ Nghị định số 03/1998/NĐ-CP ngày 6/1/1998 của Chính phủ về chức
-
năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Ủy ban Thể dục Thể thao;
Xét yêu cầu về phát triển và nâng cao thành tích môn Cờ Tướng ở nước ta;
-
Xét đề nghị của Liên đoàn Cờ Việt Nam và ông Vụ trưởng Vụ Thể thao Thành
-
tích cao I
QUYẾT ĐỊNH
ĐIỀU 1: Ban hành Luật Cờ Tướng gồm 6 chương, 30 điều và phụ lục.
ĐIỀU 2: Luật Cờ Tướng này được áp dụng thống nhất trong các cuộc thi đ ấu t ư c ơ
sở đến toàn quốc.
ĐIỀU 3: Luật này thay thế cho các Luật Cờ Tướng đã ban hành trước đây và có hi ệu
lực kể từ ngày ký.
ĐIỀU 4: Các ông Chánh Văn phòng, Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ - Đào t ạo, V ụ
trưởng Vụ Thể thao thành tích cao I, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Vụ tr ưởng Vụ K ế
hoạch – Tài chính, Liên đoàn Cờ Việt Nam, thủ trưởng các cơ quan, ngành TDTT các
địa phương chịu trách nhiệm thi hành quyết định này.
TM BỘ TRƯỞNG, CHỦ NHIỆM ỦY BAN TDTT
PHÓ CHỦ NHIỆM
ĐOÀN THAO (Đã ký)
CHƯƠNG I
CÁC LUẬT CƠ BẢN
Điều 1: MỤC ĐÍCH CỦA MỘT VÁN CỜ
Ván cờ được tiến hành giữa hai đấu thủ, một người cầm quân Trắng, m ột người c ầm
quân Đen. Mục đích của mỗi đấu thủ là tìm mọi cách đi quân trên bàn c ờ theo đúng
luật để chiếu bí Tướng (hay Soái) của đối phương, giành thắng lợi.
Điều 2: BÀN CỜ VÀ QUÂN CỜ
2.1 Bàn cờ:
Bàn cờ là một hình chữ nhật do 9 đường dọc và 10 đường ngang c ắt vuông góc tạ 90
điểm hợp thành. Một khoảng trống gọi là sông (hay hà) n ằm ngang gi ữa bàn c ờ, chia
bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau. Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông so
4 ô hợp thành tại các đường dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối của mỗi bên, trong 4 ô
này có vẽ 2 đường chéo xuyên qua (hình a).
Theo quy ước về in ấn, bàn cờ được đặt đứng. Bên dưới là bên Trắng (đi tiên), bên
trên là ben Đen (đi hậu). Các đường dọc bên Trắng đ ược đánh s ố t ừ 1 đ ến 9 t ừ ph ải
qua trái. Các đường dọc bên Đen được đánh số từ 9 tới 1 từ phải qua trái.
2.2. Quân cờ:
Mỗi ván cờ lúc bắt đầu phải có đủ 32 quân, gồm 7 loại chia đều cho mỗi bên gồm 16
quân Trắng và 16 quân Đen. 7 loại quân có ký hiệu và số lượng như sau (hình b):
Giá trị và hoạt động cảu Tướng và Soái, của Binh và T ốt là nh ư nhau, tuy ký t ự khác
nhau như Tượng, Sĩ , … (hình b).
Quy định quân cờ Tướng chỉ có hai màu là Trắng và Đen. Các văn bản ghi chép đều
thống nhất dùng hai màu này. Các loại quân cờ hiện nay được chơi có nhiều màu. Nếu
là 2 màu Đỏ và Xanh thì Đỏ được coi là Trắng, Xanh là Đen. Còn v ới các màu khác thì
quy ước màu nhạt là Trắng, màu sẫm là Đen.
Trên sách báo, quân nào chữ đen trên nền trắng được gọi là quân Tr ắng, quân nào có
chữ trắng trên nền đên được gọi là quân Đen.
Đấu thủ cầm quân Trắng được đi trước
Điều 3: XẾP QUÂN KHI BẮT ĐẦU VÁN ĐẤU
Khi bắt đầu ván đấu, mỗi bên phải xếp quân của mình theo quy định trên các giao
điểm như hình c
Trong sách báo, phải trình bày bàn cờ thống nhất như ở điều 2.1.
Điều 4: ĐI QUÂN
4.1. Quân cờ được xếp tại các giao điểm và di chuyển từ giao điểm này sang giao
điểm khác theo đúng quy định cho từng loại quân.
4.2. Nước đi dầu tiên của ván cờ thuộc bên Trắng, sau đó đến bên Đen và luân phiên
thứ tự đó cho đến khi kết thúc ván cờ.
4.2.1. Mỗi nước đi, mỗi bên chỉ được di chuyển một quân đúng theo quy định.
4.2.2. Nếu đấu trực tiếp một ván thì phải bốc thăm chọn người đi trước. Nếu đấu hai
hoặc nhiều ván thì bốc thăm quyết định người đi trước ván đầu, sau đó thay phiên
nhau cầm quân Trắng, Đen. Thi đấu theo hệ vòng tròn, m ỗi ván căn c ứ vào s ố (còn lại
là mã số, ấn định cho mỗi đấu thủ trước khi bắt thăm) c ảu đấu th ủ trong b ảng đ ể xác
định ai là người được đi trước.
Thi đấu theo hệ Thụy Sĩ thì mỗi vòng đấu đều phải sắp xếp l ại theo nhóm đi ểm, màu
quân và bốc thăm theo quy định (xem chương VI)
4.3. Cách đi từng loại quân quy định như sau.
a) Tướng (hay Soái): mỗi nước được đi một bước ngang dọc tùy ý nhưng chỉ trong
cung Tướng. Hai Tướng (Soái) không được đối mặt nhau trực tiếp trên cùng m ột
đường thẳng. Nếu đối mặt, bắt buộc phải có quân cảu bất kỳ bên nào đứng che mặt.
b) Sĩ: Mỗi nước đi từng bước một theo đường chéo trong cung Tướng.
c) Tượng: Mỗi nước đi chéo hai bước tại trận địa bên mình, không được qua sông.
Nếu ở giữa đường chéo đó có quân khác đứng thì quân Tượng b ị c ản, không đi đ ược
(xem hình d)
d) Xe: Mỗi nước được đi dọc hoặc đi ngang, không hạn chế số bước đi nếu không có
quân khác đứng cản đường.
e) Mã: Đi theo đường chéo hình chữ nhật của hai ô vuông li ền nhau. N ếu ở giao đi ểm
liền kề bước thẳng dọc ngang có một quân khác đứng thì Mã bị c ản, không đi đ ược
(hình e)
g) Pháo: Khi không bắt quân, mỗi nước đi ngang, dọc giống Xe; khi bắt quân đ ối
phương thì trên đường đi giữa Pháo và quân bị bắt buộc phải có m ột quân khác b ất kỳ
đứng làm “ngòi”. Pháo không có ngòi hay có hai ngòi trở lên thì không đ ược quyền b ắt
quân đối phương.
h) Tốt (Binh): Mỗi nước đi một bước. Khi chưa qua sông Tốt chỉ được ti ến. Khi T ốt
đã qua sông được quyền đi tiến và đi ngang, không được phép lùi.
Điều 5: BẮT QUÂN
5.1. Khi một quân đi tới một giao điểm khác đã có quân đối phương đ ứng thì đ ược
quyền bắt quân đó, đồng thời chiếm giữ vị trí quân bị bắt.
5.2. Không được bắt quân bên mình. Được phép cho đối phương bắt đầu quân mình
hay chủ động hiến quân mình cho đối phương, trừ Tướng (Soái).
5.3. Quân bị bắt phải bị loại và bị nhấc ra khỏi bàn cờ.
Điều 6: CHIẾU TƯỚNG
6.1. Quân của một bên đi một nước uy hiếp để n ước ti ếp theo chính quân đó ho ặc
quân khác bắt được Tướng (Soái) của đối phương thì gọi đó là nước chiếu tướng. Bên
bị chiếu Tướng phải tìm cách chống đỡ ứng phó, tránh nước chiếu Tướng. Nếu không
sẽ bị thua ván cờ. Khi đi nước chiếu Tướng, bên đi có thể hô “chiếu T ướng!”hay
không cần hô cũng được. Tướng bị chiếu từ cả bốn hướng (bị chiếu cả từ phía sau)
6.2. Ứng phí với nước chiếu Tướng.
Để không thua cờ, bên bị chiếu Tướng phải ứng phó theo các cách sau:
a) Di chuyển Tướng sang vị trí khác để tránh nước chiếu.
b) Bắt quân đang chiếu.
c) Dùng quân khác cản quân chiếu, đi quân che đỡ cho Tướng
Điều 7: THẮNG CỜ, HÒA CỜ VÀ THUA CỜ
7.1. Thắng cờ: Trong một ván cờ, đấu thủ thắng cờ nếu:
a) Chiếu bí được Tướng đối phương.
b) Khi Tướng (hay Soái) của đối phương bị vây chặt hết nước đi và các quân khác của
đối phương cũng không thể di chuyển được thì tuy chưa bị chiếu hết, đối phương vẫn
bị tuyên bộ thua cờ.
c) Chiếu Tướng đối phương mà đối phương không chống đỡ cho Tướng mình được.
d) Đối phương không đi đủ số nước quy định trong thời gian quy định.
e) Đối phương tới chậm quá thời gian quy định để bắt đầu ván đấu.
g) Bất kể tình huống nào, đối phương dùng một quân chiếu mãi hoặc dùng nhiều quân
thay nhau chiếu mãi, thì phải thay đổi nước di, nếu không bị xử thua.
h) Đối phương phạm luật cấm, còn bên này không phạm luật, bên phạm lu ật không
chịu thay đổi nước đi.
i) Khi mở niêm phong tiếp tục ván hoãn, nếu bênh niêm phong ghi sai n ước đi mà
không giải thích được thì bị xử thua. Nếu đấu thủ có lượt đi ghi sai n ươc đi trong niêm
phong nhưng đối phương bỏ cuộc thì cả hai đều bnị xử thua.
k) Đối phương tự tuyên bố xin thua.
l) Đối phương vi phạm luật bị xử thua.
m) Đối phương không ghi 3 lần biên bản mỗi lần gồm 4 nước liên tục.
n) Đối phương mắc lỗi kỹ thuật 3 lần, mắc lỗi tác phong 3 lần.
o) Đối phương vi phạm các trường hợp bị xử thua cụ thể trên các thế c ờ (xem ch ương
V)
7.2. Hòa cờ khi gặp các tình huống sau đây:
a) Trọng tài xét thấy ván cờ mà hai bên không thể bên nào th ắng, t ức là c ả hai bên
không còn quân nào có thể tấn công đối phương để chiếu bí được Tướng đối phương.
b) Hai bên đều không phạm luật cấm và đều không chịu thay đổi nước đi.
c) Hai bên cùng một lúc phạm cùng một điều luật cấm (như đuổi bắt quân nhau…)
d) Một bên đề nghị hòa, bên đối phương đồng ý thì ván c ờ mặc nhiên đ ược công nh ận
là hòa.
e) Một bên đề nghị hòa, sau khi trọng tài kiểm tra mỗi bên đi đủ 60 n ước mà không có
một nước bắt quan nào thì ván cờ được xử hòa.
f) Khi một bên đang vào thế bị chiếu hết, bị vây chặt không còn n ước đi thì không
được phép đề nghị hòa.
g) Các trường hợp cụ thể về hòa cờ, thể thức hòa cờ và các thế cờ hòa xem Điều 24 ở
chương V của luật này.
CHƯƠNG II
TIẾN HÀNH VÁN CỜ
Điều 8: NƯỚC CỜ
Một nước cờ gồm một lượt đi của bên Trắng và một lượt đi của bên Đen. Khi ti ến
hành ván cờ bên Trắng đi trước, bên Đen chờ bên Trắng đi xong m ới đi, và c ứ th ế l ần
lượt cho tới hết ván. Không bên nào được đi liên tiếp hai lượt trở lên.
Điều 9: CHẠM QUÂN
Chạm quân có nghĩa là đụng vào quân cờ, vừa có nghĩa là c ầm l ấy quân c ờ. Có hai
trường hợp chạm quân:
a) Chạm quân vô lý: do tay vô tình chạm quân, do khi đi quân ống tay áo chạm vào
quân, do mất thăng bằng cơ thể mà đụng vào quân hay làm đổ quân…
b) Chạm quân cố ý là cầm một quân, có ý định đi quân đó nhưng khi nhấc quân đó
lên đi thì đổi ý muốn đi lại quân khác, hoặc đã cầm quân đối phương để bắt
quân đó nhưng lại muốn thay đổi không bắt quân đó nữa, hoặc khi đã đặt quân
vào vị trí mới rồi, lại muốn hoãn để đi quân khác…
Với trường hợp vô ý, trọng tài chủ yếu là nhắc nhở hoặc cảnh cáo.
Với trường hợp cố ý thì bắt lỗi theo các quy định cụ thể dưới đây:
9.1. Đấu thủ tới lượt đi, nếu chạm tay vào quân nào của mình thì phải đi quân đó. N ếu
nước đi này bị luật cấm thì được đi quân khác, nhưng phạm l ỗi k ỹ thu ật. N ếu ch ạm
hơn một quân thì phải đi quân chạm trước tiên. Không thể xác đ ịnh ch ạm quân nào
trước thì được phép đi một trong các quân đó.
9.2. Chạm quân nào của đối phương thì bắt quân đó. Trường hợp không có quân c ờ
nào của mình bắt được quân đó thì được đi n ước khác nhưng bị ghi m ột l ỗi k ỹ thu ật.
Chạm số quân đối phương hơn một thì phảu ăn quân chạm trước, khi không th ể xác
định quân nào trước sau thì ăn một trong số đó, không đ ược phép không b ắt quân đ ối
phương.
9.3. Chạm quân mình trước, sau đó chạm quân đối phương thì:
a) Quân mình bị chạm trước phải bắt quân đối phương chạm sau.
b) Nếu quân mình không thể bắt quân đối phương đó thì phải đi quân mình đã chạm.
c) Nếu quân mình không được thì phải dùng quân khác bắt quân b ị chạm c ủa đ ối
phương.
d) Nếu không có nào của mình bắt được quân bị chạm c ủa đối ph ương thì đ ược đi
nước khác, nhưng phạm một lỗi kỹ thuật.
9.4. Đấu thủ có lượt đi, chạm quân đối phương trước ròi chạm quân mình sau, thì:
a) Quân mình bị chạm phải bắt quân đối phương.
b) Nếu quân mình đã chạm không bắt được quân đối phương đó, thì phải dùng quân
khác bắt quân bị chạm của đối phương.
c) Nếu không có quân nào bắt được quân của đối phương, thì phải đi quân mình đã
chạm.
d) Nếu quân mình đã chạm cũng không đi được thì đi quân khác, nhưng phạm một lỗi
kỹ thuật.
9.5. Cùng một lúc chạm quân của cả hai bên thì bị xử theo Điều 9.4.
a) Quân cờ phải được đặt đúng vị trí trên bàn cờ. Nếu đấu thủ xếp lại quân c ờ cho
ngay ngắn thì phải báo trước cho trọng tài hay đối phương “tôi sửa quân này” và ch ủ
được phép sửa quân khi đến lượt mình đi.
b) Đi quân rồi không được đi lại. Khi quân đã đặt tới một v ị trí khác trên bàn c ờ, thì dù
chưa buông tay cũng không được thay đổi.
9.6. Động tác chạm lần đầu do vô ý, trọng tài nhắc nhở; nếu vô ý lần thứ hai, trọng tài
cảnh cáo, nếu tái phạm lần thứ ba thì xử lý như chạm quân cố ý.
9.7. Đi quân chạm nhiều giao điểm thì phải dừng quân c ờ đó ở giao điểm ch ạm tr ước
tiên.
9.8. Đấu thủ cầm quân vô ý rơi giữa 2 điểm nào đó c ủa bàn c ờ thì tr ọng tài nhắc nh ở,
tái phạm bị xử một lỗi kỹ thuật.
9.9. Các thế cờ không hợp lệ:
a) Nếu trong ván đấu phát hiện vị trí ban đầu của các quân c ờ bị xếp sai từ đầu ván c ờ
thì phải hủy bỏ ván đó và chơi lại ván mới.
b) Nếu hai đấu thủ đi nhầm màu quân theo luật định (như bên c ầm quân Đen đáng l ẽ
đi sau thì lại đi trước) thì hủy bỏ ván cờ và chơi lại ván khác.
c) Nếu hai đấu thủ đi nhầm màu quân nhưng bên đi tiên v ẫn đi tr ước (Bên tiên tuy
cầm quân Đen nhưng vẫn đi trước) và diễn biến ván cờ không bị phạm lu ật thì gi ữ
nguyên hiện trạng ván cờ, đổi lại màu quân để tiếp tục ván cờ bình thường.
d) Sau khi kết thúc ván cờ, hai bên ký vào biên bản và tr ọng tài xác nh ận k ết qu ả thì
ván đánh đó có hiệu lực, không đánh lại, dù đã xảy ra các thế cờ không hợp lệ trên.
e) Bị nhầm mầu quân nhưng cả hai đấu thủ đã chơi xong ván cờ m ới phát hi ện ra, thì
kết quả ván đấu vẫn được công nhận, không phải đánh lại ván c ờ đó, nhưng đ ấu th ủ
đáng lẽ cầm quân Trắng lại cầm nhầm quân Đen thì vẫn phải ghi là cầm quân Tr ắng
để đảm bảo cho việc bắt thăm màu quân vòng sau vẫn bình thường.
9.10. Nước đi sai, quân đặt sai. Nếu đang đánh mà:
a) Phát hiện một nước không hợp lệ hoặc
b) Quân cờ đi sang vị trí không đúng giao điểm quy định thì th ế c ờ ph ảu đ ược khôi
phục lại theo biên bản từ nước không hợp lệ (hay di chuyển sai). Trong quá trình khôi
phục này phải dừng đồng hồ theo quyết định của trọng tài.
9.10.1. Nếu không xác định được sai từ nước đi nào thì diễn lại biên b ản, tìm ch ỗi sai,
đánh tiếp ván cờ.
9.10.2. Nếu đến lúc ván cờ kết thúc mới phát hiện n ước sai lầm trên phải công nh ận
kết quả đang đánh.
9.11. Trọng tài can thiệp và phân xử việc chạm quân khi một bên đề nghị với trọng tài.
a) Nếu có chạm quân nhưng không bên nào đề nghị thì ván đấu vẫn di ễn ra bình
thường, trọng tài không can thiệp.
b) Việc chạm quân phải được hoặc đối phương công nhận, ho ặc trọng tài chứng ki ến
còn nếu chỉ có một bên tố cáo thì trọng tài cũng không xét để phạt đối phương.
c) Ngoài đối thủ và trọng tài thì bất cứ người nào khác (huấn luyện viên, lãnh đ ội,
người thân của đấu thủ, khán giả…) can thiệp cũng không có giá trị.
Điều 10: THỜI GIAN VÁN ĐẤU
10.1. Điều lệ mỗi một giải đấu phải quy định rõ ràng và chi ti ết cách tính th ời gian
của ván đấu để đảm bảo giải tiến hành phù hợp với tình hình thực tế. Lu ật c ờ đ ưa ra
một số cách tính thời gian thường được sử dụng để ban tổ chức từng giải lựa chọn:
10.1.1. Khi có sử dụng đồng hồ đánh cờ thì:
a) Đấu theo thể thức hai ván (lượt đi, lượt về) thì mỗi ván mỗi bên được 60 phút (c ả 2
bên được 120 phút), không kiểm tra số nước đi.
b) Nếu chỉ đấu 1 ván thì mỗi bên được 90 phút (hai bên đ ược 180 phút). Bên nào h ết
giờ trước bị xử thua (có hoặc không kiểm tra số nước đi).
c) Mỗi bên được 120 phút (hai bên được 240 phút) có kiểm tra số nước đi.
d) Thi đấu theo thể thức quốc tê: cứ 15 phút mỗi bên phải đi đ ủ 10 n ước cho t ới khi
kết thúc ván cờ.
e) Giải cờ nhanh mỗi bên được 15, hoặc 25 hoặc 30 phút.
10.1.2. Các hình thức kiểm tra số nước đi từng ván như sau:
Thi đấu 1 ván, mỗi bên được 90 phút thì 60 phút đầu m ỗi bên phải đi t ối thi ểu 25
nước, không đi đủ 25 nước bị xử thua. Sau đó mỗi bên còn 30 phút đ ể k ết thúc ván c ờ.
Hoặc với thời gian mỗi bên 120 phút thì 60 phút đầu phải đi tối thi ểu 25 nước, sau đó
mỗi bên có 60 phút để hoàn thành ván cờ.
Với thể thức thi đấu quốc tế thì sau 15 phút phải đi đủ 10 n ước, n ếu đi không đ ủ s ố
nước thì bị xử thua. Nếu không dùng hết thời gian hoặc số n ước đi nhi ều h ơn quy
định thì được cộng dồn để tính cho giai đo ạn kiểm tra ti ếp theo. Ví d ụ: Trong 7 phút
đã đi đủ 10 nước thì được sử dụng 8 phút dư để cộng với 15 phút của giai đo ạn k ế
tiếp thành 23 phút chơi tiếp 10 nước nữa. Hoặc trong 15 phút đi đ ược 14 n ước thì
cũng được tính 4 nước dư cho giai đoạn 10 nước tiếp theo.
Cũng có giải quy định 60 phút đầu đi đủ 25 nước. Ti ếp theo được bốn lần 15 phút,
mỗi lần 15 phút phải đi đủ 10 nước. Sau đó c ứ 5 phút phải đi đ ủ 10 n ước cho đ ến k ết
thúc ván cờ nhưng đấu thủ được miễn ghi biên bản.
10.1.3. Trong thời gian hạn định 15 phút phải đi đủ 10 n ước, bên tấn công đi l ặp lại
nước chiếu mãi hoặc nước đuổi bắt mãi thì những nước lặp đi lặp lại này ch ỉ đ ược
tính tối đa là 3 nước. Nếu bên tấn công dùng hai quân trở lên để l ặp đi l ặp l ại thì ch ỉ
được tính là 6 nước.
10.2. Quy định về việc bấm đồng hồ:
10.2.1. Đi quân xong (tay đã rời khỏi quân) mới được bấm đồng hồ. Tay nào đi quân
cờ thì phải dùng tay đó để bấm đồng hồ. Nếu đấu thủ quên bấm đồng hồ, thì trọng tài
nhắc nhở. Đấu thủ nào quên không bấm đồng hồ sau khi đi quân xong thì t ự ch ịu thi ệt
thòi về thời gian của mình.
a) Đến giờ thi đấu, nếu một hoặc cả hai đấu thủ đến chậm, trọng tài v ẫn b ấm đ ồng
hồ chạy và tính thời gian quy định. Ai đến chậm quá th ời gian do ban t ổ ch ức quy đ ịnh
(15, 30 hay 60 phút theo quy định) thì bị tính thua ván cờ đó.
b) Đấu thủ bắt buộc phải có mặt tại giải cờ, nếu vắng mặt quá giờ quy định bị xử
thua mà không được ủy quyền cho bất cứ người nào khác thay mặt mình xin hòa hay
có những đề nghị khác. Ngoài đấu thủ, bất kỳ người nào khác cũng không đ ược phép
đưa ra những đề nghị này.
10.2.2. Nếu đấu thủ có ý kiến thắc mắc, khiếu nại thì phải sử dụng th ời gian c ủa
mình và không được bấm dừng đồng hồ (trừ trường hợp trọng tài vắng m ặt quá lâu và
chỉ được bấm dừng đồng hồ theo những điều được luật cho phép, ví dụ như phát hi ện
đồng hồ bị hư hỏng…) Nếu có mặt trọng tài mà đấu th ủ t ự ý d ừng đ ồng h ồ s ẽ b ị
cảnh cáo, nếu tại phạm thì bị ghi lỗi tác phong. Trong trường hợp c ần thi ết, tr ọng tài
dừng đồng hồ để giải quyết.
10.2.3. Nếu phát hiện đồng hồ bị trục trặc (chạy sai, không chạy …) thì phải k ịp th ời
báo cáo ngay cho trọng tài để sửa chữa hay thay đồng hồ khác.
10.2.4. Khi một đấu thủ đi nước chiếu hết Tướng đối phương, nhưng k ịp b ấm đ ồng
hồ mà kim đồng hồ đã báo hết giờ (rụng kim) thì đấu thủ đó vẫn b ị tính là thua ván c ờ
do hết thời gian.
10.3. Quy định về hoãn đấu:
10.3.1. Mỗi ván đấu cố gắng kết thúc ngay tại nơi thi đấu. Nếu gặp tr ường h ợp h ết
buổi mà ván cờ chưa kết thúc thì phải thực hiện niêm phong nước đi. Người đ ến l ượt
đi ghi một nước cờ kín vào biên bản và bỏ vào phong bì dán kín hộp cho trọng tài. Đấu
thủ phải sử dụng thời gian của mình suy nghĩ n ước kín, ghi xong n ước kín m ới b ấm
dừng đồng hồ.
10.3.2. Khi mở niêm phong nước kín lúc hoãn cờ mà nước đi không hợp lệ thì bị xử
thua.
Điều 11: GHI BIÊN BẢN
11.1 Trong qúa trình diễn ra ván đấu mỗi đấu thủ phải tự ghi chép n ước đi vào t ờ biên
bản được phát trước khi ván cờ bắt đầu. Mỗi đấu thủ phải ghi c ả n ước đi c ủa mình
và nước đi của đối phương. Đi nước nào phải ghi kịp thời n ước đó. Nước đi ph ải
được ghi chính xác và rõ ràng.
a) Trong trường hợp còn thời gian ít hơn 5 phút, đ ấu th ủ đ ược phép không ghi biên
bản. Khi đó trọng giúp ghi biên bản cho đấu thủ tới khi ván đấu k ết thúc. Khi ván đ ấu
kết thúc, các đấu thủ phải ghi bổ sung các nước mình còn thiếu trong thời gain 5 phút
đó để nộp đầy đủ biên bản cho trọng tài.
b) Quy trình hòan thành biên bản được tiến hành như sau:
- Sau khi kết thúc ván đấu, biên bản phải được ghi hoàn chỉnh, m ỗi đấu th ủ t ự ghi t ỷ
số ván đấu vào biên bản của mình rồi đưa cho trọng tài.
- Trọng tài nhận biên bản, ghi phán quyết bên nào thắng, thua hay hòa r ồi ký vào biên
bản.
- Sau đó trọng tài đưa biên bản cho hai đấu thủ để cả hai ký tên vào biên bản c ủa mình
và của đối phương. Chỉ khi ký xong biên bản, đấu thủ mới được rời khỏi phòng thi
đấu.
- Nếu phát hiện có sự nhầm lẫn, sai sót về tỷ số thì đấu th ủ yêu c ầu tr ọng tài s ửa đ ổi
hay giải thích. Nếu chưa đồng ý, được đề đạt ý kiến của mình lên tổng tr ọng tr ọng tài
hay ban tổ chức để xử lý.
11.2. Cách ghi các ký hiệu của quân cờ được quy ước nhyư sau:
Tướng (Soái): Tg
Sĩ: S
Tượng: T
Xe: X
Pháo: P
Mã: M
Tốt (Binh): B
Cách ký hiệu ghi các nước đi:
a) Ở Việt Nam, hướng quân đi được quy ước:
Tiến (quân của mỗi bên tiến về phía đối phương), hoặc dùng ký hiệu dấu chấm (.)
Thoái (quân của mỗi bên lùi về phía của mình). hoặc dùng ký hiệu gạch chéo (/)
Bình (đi ngang), hoặc dùng ký hiệu gạch ngang (-)
Khi ghi mỗi một nước cờ vào biên bản phải ghi lần lượt từ trái qua phải như sau:
Số thứ tự nước đi, tên quân cờ (bằng chữ in lớn), số hi ệu cột quân đó xu ất phát,
hướng quân đi và số hiệu cột (nếu là đi ngang hay chéo) hay số b ước ti ến hay lùi
(nếu đi theo một cột dọc).
Ví dụ một ván cờ có thể ghi:
1) Pháo 2 bình 5 Mã 2 tiến 3
2) Mã 8 tiến 7 Pháo 8 bình 5
Hoặc có thể ghi theo ký hiệu:
1) P2-5 M2.3
2) M8.7 P8-5
Nếu trên cùng một cột dọc có hai quân của m ột bên gi ống nhau thì sẽ dùng thêm
chữ “t” chỉ quân trước, chữ “s” chỉ quân sau. Đối với Tốt thì ngoài chữ trước và sau
còn dùng chữ “g” để chỉ Tốt giữa. Ví dụ:
12) Pt/Bg.1
13) Xs.2 Bt-3
b) Ở các giải Châu Á và thế giới, các ký hiệu tiến, thoái, bình đ ược ký hi ệu nh ư
sau:
Tiến là dấu cộng (+)
Thoái là dấu chấm (.)
Bình là dấu bằng (=)
11.3. Nếu ván đấu có kiểm tra thời gian, do phải đi rất nhanh không th ể ghi k ịp t ại
thời điểm diễn ra nước đi thì phải ghi bổ sung ngay n ước ghi thi ếu vào th ời gian
tiếp theo.
a) Được phép mượn biên bản của đối thủ để bổ sung nước đi của mình, nhưng
không được mượn liên tục để gây mất tập trung cho đối phương. Nếu đối phương
phát hiện ý đồ này thì được thông báo cho trọng tài. Trọng tài xét th ấy như th ế thì
sẽ ghi cho người mượn 1 lỗi tác phong.
b) Nếu một đấu thủ trong biên bản của mình không ghi 4 nước liên t ục mà không
chịu ghi bổ sung trong quá trình ván đấu thì bị xử một lối kỹ thuật. Nếu tái di ễn 3
lần việc này trong một ván đấu thì bị xử thua ván cờ.
c) Để kiểm soát việc ghi biên bản đúng quy định trên, trọng tài được phép xem biên
bản của đấu thủ.
Trong trường hợp vì lý do đặc biệt không thể ghi biên bản được do đấu th ủ quá
nhỏ, chưa biết chữ, người dân tộc không biết ti ếng qu ốc ngữ, ng ười mù ch ữ hay
bị thương ở tay… thì phải báo cáo trước cho ban tổ chức để xác nhận và có bi ện
pháop giải quyết thích hợp.
d) Biên bản thuộc quỳen sở hữu của ban tổ chức, nên sau m ỗi ván đ ấu tr ọng tài
bàn phải nộp đầy đủ cho ban tổ chức. Đấu thủ nào muốn chép lại ván cờ của mình
thì ngay sau khi ký biên bản xong có thể mượn lại của trọng tài để sao chép. Việc
sao chép phải tiến hành ngay trong phòng thi đấu và không đ ược đem ra ngoài. Sau
khi sao chép xong phải đưa lại cho trọng tài để nộp cho ban tổ chức.
Điều 12: HẠN ĐỊNH SỐ NƯỚC ĐI TỚI HÒA CỜ
Trong quá trình tiến hành ván cờ mà một đấu thủ hoặc cả hai đấu thủ phát hi ện
trong 60 nước đi liên tiếp không bên nào thực hiện n ước ăn quân thì có quy ền đ ề
nghị trọng tài xử hòa ván cờ. Trọng tài cho dừng đồng hồ và kiểm tra theo yêu cầu.
a) Nếu đúng có 60 nước đi trở lên liên tục, kể từ bất cứ thời điểm nào c ủa
ván cờ thì ván cờ đó mặc nhiên được xử hòa dù cục thế ván cờ trên bàn
cờ ra sao.
b) Nếu trọng tài phát hiện ta chưa đủ 60 nước thì sẽ phạt người đề nghị
bằng cách tăng thêm thời gian 2 phút cho đối ph ương r ồi cho ti ến hành
tiếp ván cờ.
c) Nếu sau đó một đấu thủ lại đề nghị, thì trọng tài lại dừng đồng h ồ; n ếu
ván cờ tiếp diễn tình trạng không bên nào bắt quân thì sẽ c ộng số n ước
không có bắt quân trước đó với số nước đã tiếp diễn để xác định có đủ
60 nước hay không để xử hòa hoặc cộng tiếp 2 phút cho đối phương.
Những nước chiếu hợp lệ tính tối đa 10 nước.
Điều 13: KẾT THÚC VÁN CỜ
13.1. Khi ván cờ kết thúc, các đấu thủ ghi tỷ số ván đấu vào biên b ản c ủa
mình, rồi cùng với trọng tài kiểm tra sự chính xác c ủa biên b ản b ằng cách
bày lại bàn cờ, đối chiếu với biên bản, kiểm tra từ nước đầu tới nước cuối.
Sau đó trọng tài và hai đấu thủ ký biên bản xác nhận kết quả ván đấu.
13.2. Trước khi rời phòng thi đấu, các đấu thủ phải xếp quân c ờ ngay ngắn
ở vị trí ban đầu. Trọng tài phải nhanh chóng nộp biên bản cho ban tổ chức.
CHƯƠNG III
ĐẤU THỦ, LÃNH ĐÔI, HUẤN LUYỆN VIÊN
Điều 14: QUY ĐỊNH CHUNG
Huấn luyện viên, lãnh đội là những người chịu trách nhiệm về chuyên môn
và quản lý đội cờ của mình, phải nắm vững luật cờ Tướng, điều lệ và các
quy định của giải.
Trong quá trình diễn ra ván đấu, huấn luyện viên, lãnh đội, đấu th ủ phải
được tôn trọng và được tạo điều kiện để hoàn thành chức trách của mình
như: được cung cấp đầy đủ các văn bản về bốc thăm, về điểm số của các
đấu thủ, biên bản các ván đấu, kết quả giải đấu, được dự các cuộc họp có
liên quan tới công tác của mình, được tư vấn khi cần thiết…
Điều 15: TƯ CÁCH ĐẤU THỦ, HUẤN LUYỆN VIÊN VÀ LÃNH ĐỘI
15.1. Các đấu thủ là những người trực tiếp thi đấu với nhau nhằm đ ạt
được những kết quả tốt nhất cũng như giành được những phần thưởng và
những đẳng cấp do giải quy định phong tặng. Điều đó không chỉ đem l ại uy
tín và quyền lợi cho đấu thủ mà còn làm vẻ vang cho đ ơn v ị t ỉnh, thành và
quốc gia mình. Vì vậy đấu thủ phải được tôn trọng xứng đáng và đ ược t ạo
mọi điều kiện tốt nhất để thực hiện thi đấu thành công.
15.2. Tất cả những hành động, thái độ làm ảnh hưởng tới phong độ, uy tín,
danh dự, sức khỏe và điều kiện thi đấu của đấu thủ đều bị nghiêm cấm.
15.3. Huấn luyện viên và lãnh đội là những người chịu trách nhiệm về
chuyên môn, tổ chức và các công tác khác cho đội của mình, nên ph ải đ ược
tạo điều kiện và được cung cấp các thông tin đầy đủ, chính xác đ ể ti ến
hành thuận tiện các công việc của mình.
Huấn luyện viên và lãnh đội phải làm gương tốt cho các đấu th ủ trong đ ơn
vị của mình.
15.4. Đấu thủ phải nắm vững các điều khoản của luật c ờ Tướng, chương
trình thi đấu, điều lệ mà Ban tổ chức giải đã ban hành.
15.5. Đấu thủ phải có tinh thần, đạo đức, tác phong của m ột vận động viên
thể thao chân chính theo tinh thần “đoàn kết, trung thực, cao thượng”. Khi
thua cờ phải biết nhận thua một cách đàng hoàng, không cay cú hay phản
ứng. Biết tôn trọng ban tổ chức, trọng tài, đối thủ và khán giả.
Nghiêm cấm đấu thủ mua bán điểm, dàn xếp tỷ số và thực hi ện các hành vi
tiêu cực khác.
Khi thi đấu, đấu thủ phải ăn mặc đứng đắn, lời nói c ử ch ỉ ph ải có văn hóa,
lịch sự, phải giữ thái độ bình tĩnh trong những trường hợp có tranh ch ấp
khiếu nại.
15.6. Nếu ban tổ chức hay trọng tài phát hiện được các hành vi sai trái, tiêu
cực thì có quyền đình chỉ thi đấu và hủy bỏ đi ểm số đ ạt đ ược đ ối v ới
những đấu thủ vi phạm. Nếu sự việc nghiêm trọng thì ban tổ chức sẽ đề
nghị Liên đoàn Cờ hoặc cơ sở truất quyền thi đấu từ 1 đến 3 năm.
15.7. Trong quá trình thi đấu, đấu thủ phải làm đúng các quy định dưới đây:
a) Trước khi bắt đầu ván cờ, đấu thủ phải tự kiểm tra vị trí các quân c ờ,
màu quân mà mình đi, đồng hồ, tờ ghi biên bản. Nếu phát hi ện ra những gì
thiếu hay không đúng phải báo cáo trọng tài để kịp thời bổ sung, sửa chữa.
b) Không được tự ý rời phòng thi đấu, nói chuyện, trao đổi ý ki ến v ới
người khác. Khi cần thiết phải rời phòng đấu, đấu thủ ph ải thông báo cho
trọng tài biết và được sử đồng ý của trọng tài.
c) Không được sử dụng bất cứ sách báo, tài li ệu ho ặc công c ụ gì đ ể tham
khảo hay phân tích ván cờ trong khi đang thi đấu.
d) Không được gây ồn ào hoặc làm các động tác gây ảnh h ưởng không t ốt
đến tinh thần và sự tập trung tư tưởng của đối phương như: Đập m ạnh
quân cờ hoặc đập mạnh vào núm đồng hồ, làm cử chỉ khiêu khích hay b ất
lịch sự với đối thủ như: gõ tay lên mặt bàn, rung đùi, vỗ tay… N ếu làm h ư
hỏng, mất mát các dụng cụ, trang thiết bị thi đấu thì phải bồi thường.
e) Động tác đi quân phải dứt khoát, gọn ghẽ. Nhấc quân lên và đặt ngay
quân vào vị trí mới rồi đưa tay nhanh ra khỏi bàn c ờ. Không đ ược phép c ầm
quân giữ lâu trên tay hay vừa cầm quân vừa hươ tay phía trên bàn cờ. Không
được chỉ, gõ hay di tay trên mặt bàn cờ hay dùng tay chỉ để tính toán n ước
đi từ vị trí này tới vị trí kia trên mặt bàn c ờ. Không đ ược đẩy quân c ờ qua
lại trên mặt bàn cờ.
g) Không được tính toán bằng lời nước đi của mình hay bình lu ận n ước đi
của đối phương trong thời gian diễn ra ván đấu.
h) Quân bị nhấc ra khỏi bàn cờ phải để riêng ra m ột chỗ trên m ặt bàn.
Không được phép nắm giữ quân đã bị loại ra khỏi bàn cờ trong tay mình.
i) Không được phép nhận ám hiệu, tín hiệu mách nước từ người bên ngoài.
Không được thông báo, trao đổi nước đi của mình cho người ngoài.
k) Đấu thủ muốn đề nghị hòa chủ được đưa ra lời đề nghị hòa khi tới lượt
mình đi, tức là trong thời gian suy nghĩ của mình.
15.5. Huấn luyện viên, lãnh đội không được làm bất cứ điều gì gây ảnh
hưởng xấu đến trận đấu như mách nước, làm ám hiệu, khiếu nại trực tiếp
với trọng tài hay ban tổ chức, gây mất trật tự.
a) Việc thắc mắc và khiếu nại khi đang diễn ra ván đấu phải do bản thân
đấu thủ đề xuất thì mới có giá trị. Trọng tài và ban tổ chức không xét các ý
kiến thắc mắc, khiếu nại nếu không phải do đấu thủ đề xuất.
b) Trước khi thắc mắc hay khiếu nại, đấu thủ có quyền tham khảo ý ki ến
lãnh đội hay huấn luyện viên và có thể cùng huấn luyện viên hay lãnh đ ội
làm văn bản gửi tổng trọng tài, ban tổ chức các thắc mắc và khi ếu nại của
mình.
c) Huấn luyện viên, lãnh đội, thân nhân của đấu thủ, khán giả… không
được khiếu nại khi đang diễn ra ván cờ, tự tiện vào nơi thi đấu để khiếu
nại, nhưng có quyền phát hiện những sai trái, tiêu c ực… và cung c ấp thông
tin chính xác cho tổng trọng tài, ban tổ chức để có những quyết đ ịnh đúng
đắn, kịp thời.
d) Huấn luyện viên, lãnh đội được quyền thắc mắc, khiếu n ại những vấn
đề không thuộc phạm vi ván đấu như: kết quả bốc thăm, kết qu ả toàn b ộ
của giải,… với thái đội xây dựng, lịch sự với trọng tài và ban tổ chức.
15.6. Khi đấu thủ nhận thấy thắc mắc, khiếu nại của mình chưa được
trọng tài bàn giải quyết thỏa đáng thì được phép gặp trực ti ếp tổng tr ọng
tài hay ban tổ chức để trình bày. Nếu vẫn chưa thỏa mãn thì vẫn phải chấp
hành sự phán quyết của tổng trọng tài hay ban tổ chức, nhưng sau ván đ ấu
được phép khiếu nại bằng văn bản.
15.7. Nếu đang thi đấu có vấn đề tranh chấp thì hai đấu thủ không được to
tiếng đấu khẩu, mà phải bình tĩnh trình bày rõ sự việc để trọng tài nghe và
quyết định.
a) Không được có lời nói , hành vi không tôn trọng tr ọng tài, đ ối th ủ, khán
giả, phản ứng không đúng mức đối với sự phán quyết của trọng tài, ban tổ
chức, cãi cọ, làm ồn, mất trật tự trong khi thi đấu…
b) Trọng tài sẽ cảnh cáo khi xảy ra các vi phạm nói trên, đ ược gọi là l ỗi tác
phong, trọng tài sẽ cảnh cáo, nếu tiếp tục tái phạm thì người vi phạm bị xử
phạm lỗi tác phong, hoặc xử thua ván cờ. Nếu cả hai đấu thủ cùng vi phạm
lỗi nặng thì có thể xử thua cờ cả hai đấu thủ đó.
Điều 16: XỬ LÝ CÁC VI PHẠM
16.1. Khi đấu thủ vi phạm các luật lệ và quy định, ban trọng tài tùy m ức đ ộ
vi phạm để quyết định xử lý theo các mức sau:
a) Nhắc nhở
b) Cảnh cáo
c) Xử thua ván cờ
d) Truất quyền thi đấu
e) Xóa tên đấu thủ khỏi danh sách của giải cờ.
16.2. Trọng tài bàn được quyền cảnh cáo, nhắc nhỏ và xử phạt đúng theo
luật.
- Tổng trọng tài có quyền truất quyền thi đấu.
- Xóa tên trong danh sách và kết quả thi đấu phải qua ý kiến c ủa t ổng tr ọng
tài, trưởng ban tổ chức của giải. Ban tổ chức giải phải tuyên bố hình th ức
kỷ luật này bằng văn bản.
16.3. Các trường hợp phạm lỗi kỹ thuật
a) Các trường hợp phạm lỗi kỹ thuật thường thấy gồm:
- Đi quân sai luật định.
- Chạm quân mà không đi được quân nào.
- Nêu ý kiến hay vấn đề khi đang đến lượt đối phương đi.
- Ghi biên bản sót 4 nước liên tục (một lần phạm lỗi kỹ thuật).
- Đi quân thành nước cho đối phương bắt Tướng hay để lộ mặt Tướng do
vô ý hay cố ý.
- Kết thúc ván cờ không ghi bổ sung các nước còn thiếu.
- Vi phạm các quy định khác về mặt kỹ thuật.
b) Khi đấu thủ phạm lỗi kỹ thuật, trọng tài phải tuyên bố rõ lý do và mức
phạt cho đấu thủ đó biết.
CHƯƠNG IV
TỔ CHỨC THI ĐẤU
Điều 17: CÁC HÌNH THỨC THI ĐẤU
17.1. Phương thức thi đấu một ván cờ là đối kháng giữa hai cá nhân.
Trận đấu là cuộc thi đấu giữa hai cá nhân gồm nhiều ván.
Giải đấu là hình thức tổ chức thi đấu gồm nhiều đấu thủ tham dự. Giải
đấu gồm các thể thức là giải cá nhân và giải đồng đội.
17.2. Tên các giải đấu bao gồm: Giải hạng nhất toàn quốc, gi ải đồng đ ội
toàn quốc, giải trẻ toàn quốc, giải hữu nghị, giải tuyển chọn, giải mời, gi ải
khu vực, giải quốc tế…
17.3. Hình thức thi đấu gồm: Đấu loại, đấu vòng tròn, đấu theo hệ Thụy Sĩ,
đấu hỗn hợp… (xem chương VI)
Điều 18: ĐIỀU LỆ GIẢI ĐẤU
