Nhà nước và cách mạng
Nguồn gốc: do mâu thuẫn giai cấp ngày càng sâu sắc, không thể điều hòa, cần có một tổ chức bạo lực.
Bản chất: là công cụ chuyên chính, là tổ chức chính trị của giai cấp thống trị, nhằm bảo vệ trật tự hiện hành và đàn áp sự phản kháng của các giai cấp khác.
!!!
"Quan niệm sai lầm cho rằng mình đã biết rồi thường
sớm lẻn vào trong đầu bạn ngay trước khi bạn thực
sự biết".
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831, triết gia Đức)
"Lạy Chúa, xin hãy cho con được trong sạch, nhưng
không phải lúc này".
Saint Augustine (354-430, triết gia Algeria), Thú nhận
!!!
"Từ ngữ là vật trao đổi của người khôn… nhưng là tiền
bạc của kẻ ngốc".
Thomas Hobbes (1588-1679, triết gia Anh)
"Cogito ergo sum" (Tôi tư duy, vậy tôi tồn tại).
"Lẽ phải là món hàng được phân phối đều nhất, vì ai
cũng tin rằng mình có nhiều lẽ phải".
René Descartes (1596-1650, triết gia Pháp)
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1. NHÀ NƯỚC
12.1.1. Nguồn gốc và bản chất của nhà nước
Nguồn gốc: do mâu thuẫn giai cấp ngày càng sâu sắc,
không thể điều hòa, cần có một tổ chức bạo lực.
Bản chất: là công cụ chuyên chính, là tổ chức chính trị
của giai cấp thống trị, nhằm bảo vệ trật tự hiện hành
và đàn áp sự phản kháng của các giai cấp khác.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Benedict Spinoza ((1632-1677, Hà Lan), Chuyên luận về
thần học và chính trị học: trong một xã hội được cai
trị dựa trên lý trí, tự do ngôn luận là cần thiết để bảo
vệ trật tự chung.
"Mọi người có thể suy nghĩ những gì họ thích, và phát
biểu những gì họ nghĩ ".
"Mục tiêu đích thực của chính quyền là tự do ".
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.2. Đặc trưng cơ bản của nhà nước
Quản lý dân cư trên một vùng lãnh thổ nhất định.
Có một hệ thống các cơ quan quyền lực chuyên nghiệp
mang tính cưỡng chế đối với mọi thành viên trong xã
hội.
Hình thành hệ thống thuế khóa để nuôi bộ máy nhà
nước.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.3. Chức năng cơ bản của nhà nước
Góc độ tính chất của quyền lực chính trị: công cụ
thống trị giai cấp và thực hiện chức năng xã hội.
Góc độ phạm vi tác động của quyền lực nhà nước ở cấp
vĩ mô: chức năng đối nội và chức năng đối ngoại.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831, Đức)
- Trong sự phát triển xã hội, không bao giờ có tình
trạng không xung đột > sùng bái nhà nước.
"Con người có được hiện hữu trọn vẹn là nhờ nhà nước"
- Phái Hegel Hữu: chủ nghĩa dân tộc, được đẩy lên đỉnh
cao thành chủ nghĩa phát-xít.
- Phái Hegel Tả: cần có những biến đổi cách mạng để
hiện thực hóa xã hội lý tưởng.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
THAM KHẢO
6 CHỨC NĂNG CỦA MỘT NHÀ NƯỚC HIỆU NĂNG
1. Giữ độc quyền sử dụng sức mạnh hợp pháp
Nhà nước có thể hoặc không thể tuyên bố độc quyền
sức mạnh trên lãnh thổ theo pháp quyền của nó, với
các lực lượng quân sự và các cơ quan công an cảnh
sát có khả năng đẩy lùi kẻ thù quốc ngoại và bảo vệ
trật tự quốc nội.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
2. Thu hút tài nguyên
Cũng như con người không thể sống nếu không có
máu, nhà nước không thể vận hành nếu không có
thu nhập từ thuế. Chính tài nguyên có sẵn ấy cho
phép nhà nước thực hiện những công tác khác.
Trong ý nghĩa ấy, một chính phủ hiệu năng phải có
khả năng thu hút từ xã hội các tài nguyên đủ dùng,
gom các tài nguyên ấy thành vốn liếng chung của
quốc gia và dùng chúng cho những mục đích quốc
gia.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
3. Hình thành bản sắc quốc gia và huy động sự
đồng thuận
Duy trì trật tự bằng cưỡng bách mà thôi thì không thể
thực hành về lâu về dài. Phải có một số bản sắc và
giá trị được chia sẻ chung, vượt quá những quan hệ
địa phương hoặc thân tộc và kết chặt xã hội lại như
một tổng thể. Nhà nước cũng cần một khối công dân
được xác định đặc điểm bởi sự đồng nhất luân lý
trong chung một đường biên nhất định.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
4. Ðiều chỉnh xã hội và kinh tế
Xã hội hiện đại đầy rẫy những rủi ro do kỹ nghệ,
thương mại, đô thị hóa và bất cân đối của quyền lực
và thông tin đem lại. Do đó, để bảo vệ nhân dân và
môi sinh, nhà nước cần thông qua những luật lệ tác
động lên nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế và xã
hội. Không ai có thể phủ nhận rằng hết thảy các xã
hội hiện đại có qui củ và hợp lý thì đều được điều
chỉnh cao độ, dù nó dân chủ hay không.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
5. Duy trì tính nhất quán nội bộ của các định chế
nhà nước
Nhà nước hiện đại cần một bộ máy hành chính có hiệu
năng- một chuỗi các tổ chức lớn rộng và phức tạp với
các cơ quan mà bánh răng cưa của chúng phải ăn
khớp nhau. Không thể cho phép các khuynh hướng
"xem cơ quan ta là nhất" hoặc tham nhũng hoặc sự
thiếu năng lực của cá nhân viên chức lên tới điểm
xem rẻ tính nhất quán của bộ máy nhà nước.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
6. Tái phân phối tài nguyên
Mục đích của nó là cung cấp cơ hội tối thiểu với sự an
toàn kinh tế cũng như ngăn chặn sự bất ổn chính trị
vốn có khuynh hướng làm điêu đứng xã hội nào đang
có những phân hóa xã hội sâu sắc. Một chính sách
tái phân phối các tài nguyên hiếm hoi cho các nhóm
xã hội khác nhau sẽ khiến nhà nước có khả năng duy
trì trật tự xã hội và gia tăng tính chính thống của nó.
Nguồn: Shaoguang Wang (Vương Thiệu-quang, 王 紹 光), giáo sư
môn khoa học chính trị, Ðại học Trung Hoa - Hongkong. Những
vấn đề yếu ớt của nhà nước.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.4. Các kiểu và các hình thức của nhà nước
Kiểu: dùng để chỉ nhà nước đó thuộc về giai cấp nào,
tồn tại trên cơ sở kinh tế nào, tương ứng với hình
thái kinh tế-xã hội nào.
4 kiểu: nhà nước chủ nô, phong kiến, tư sản, vô sản.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Mỗi kiểu nhà nước tồn tại dưới các hình thức khác
nhau- khái niệm dùng để chỉ cách thức tổ chức và
phương thức thực hiện quyền lực nhà nước (hình
thức cầm quyền của giai cấp thống trị- bị quy định
bởi bản chất giai cấp của nhà nước, tương quan lực
lượng giữa các giai cấp, cơ cấu giai cấp-xã hội, đặc
điểm truyền thống chính trị của đất nước).
Nhà nước chủ nô: quân chủ, cộng hòa quý tộc, cộng
hòa dân chủ. Phong kiến: phân quyền, tập quyền. Tư
sản: cộng hòa, cộng hòa đại nghị, quân chủ lập hiến,
tổng thống.
!!!
"Trong mỗi vận rủi của số phận, điều bất hạnh nhất của
vận rủi là việc từng được hạnh phúc".
"Mỗi người là một bản thể độc đáo của lý tính".
Boethius (480-524, triết gia Ý), Sự an ủi của triết học
"Giốngnhư tất cả mọi sự vật, giá trị hoặc sự hữu ích
của một người là sự hy sinh của anh ta".
Francis Bacon (1561-1626, triết gia Anh)
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.2. CÁCH MẠNG XÃ HỘI
12.2.1. Khái niệm, nguồn gốc và bản chất
Cách mạng xã hội: biến đổi có tính bước ngoặt và căn
bản về chất trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, là
phương thức chuyển từ hình thái kinh tế-xã hội này
lên hình thái kinh tế-xã hội kia.
Nguồn gốc: mâu thuẫn lực lượng sản xuất-quan hệ sản
xuất, biểu hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn giai cấp.
Bản chất: đỉnh cao của đấu tranh giai cấp giành chính
quyền.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Voltaire (1694-1778, triết gia Pháp)
- Đại biểu của thời kỳ Ánh sáng của Tây Âu mà khởi
nguồn là từ Pháp.
- Tán thành việc sử dụng lý trí và quyền bất đồng chính
kiến để chống lại sự tuân phục truyền thống và thế
giá.
- Cách mạng Pháp 1789 coi Voltaire là cha đỡ đầu của
tư tưởng tự do, và đã đi xa hơn tư tưởng bất bạo
động của ông.
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Jean Jacques Rousseau (1712-1778, triết gia Pháp)
- Nhà tư tưởng lãng mạn của cách mạng Pháp. Tác giả
Khế ước xã hội.
- Con người vốn tốt đẹp, nhưng bị hư hỏng bởi xã hội.
"Bản tính con người là tốt lành, là yêu công bằng và
trật tự ".
- Giáo dục nhằm giải phóng con người khỏi xiềng xích
của văn minh.
"Con người bẩm sinh là tự do, và tự do ở bất cứ nơi nào
nó bị xiềng xích".
Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
- Cội rễ của dân chủ, với Locke là tự do cá nhân, với
Rousseau là ý chí chung của cộng đồng.
"TỰ DO, BÌNH ĐẲNG, BÁC ÁI"
