Nguyên tắc xử trí ngộ độc chung ở trẻ em
Nguyên tắc điều trị:
- Điều trị tình huống cấp cứu.
- Loại bỏ độc chất.
- Chất đối kháng đặc hiệu.
- Điều trị biến chứng.
Nguyên tắc xử trí ngộ độc chung ở trẻ em
1. Nguyên tắc điều trị:
- Điều trị tình huống cấp cứu.
- Loại bỏ độc chất.
- Chất đối kháng đặc hiệu.
- Điều trị biến chứng.
2. Điều trị cấp cứu:
2.1. Điều trị tình huống cấp cứu:
+ Suy hô hấp:
- Thông đường thở, hút đàm nhớt.
- Thở Oxy, đặt NKQ, giúp thở.
+ Sốc: Lactated Ringer hoặc NaCl 0.9% 20 ml/kg/giờ. Nếu thất bại => Dung
dịch cao phân tử 10 – 20 ml/kg/giờ và đo CVP.
+ Co giật: Diazepam 0.2 mg/kg TM chậm.
+ Hôn mê:
• Năm nghiêng hoặc ngửa đầu nâng cằm, hút đàm.
• Đường huyết tại giường thấp: Glucose 30% 2 ml/kg TM chậm, sau đó
truyền duy trì Glucose 10%.
• Nghi ngờ ngộ độc Morphine: Naloxone 0.1 mg/kg TMC.
2.2. Loại bỏ độc chất:
Phải nhanh chóng loại bỏ tối đa độc chất khỏi cơ thể:
- Ngộ độc qua đường hô hấp: Mang bệnh nhân ra chỗ thoáng, thở Oxy.
- Ngộ độc qua da: Nhân viên y tế mang găng, rửa sạch da, gội đầu bằng xà
phòng với nhiều nước.
- Ngộ độc qua mắt: Rửa sạch mắt với nhiều nước hoặc dưới vòi nước từ 10 – 15
phút.
- Các biện pháp khác: Lọc máu, tăng thải độc chất qua thận.
* Rửa dạ dày:
+ Hiệu quả tốt trong 6 giờ, nhất là trong giờ đầu.
+ Dùng dung dịch NaCl 0.9% để tránh hạ Natri máu.
+ Cố gắng rút bỏ hết dịch dạ dày có độc chất trước khi rửa dạ dày.
+ Liều lượng: 15 ml/kg/lần (tối đa 300 ml/lần) rửa thật sạch cho đến khi
nước trong, không còn mùi.
+ Chống chỉ định:
• Ngộ độc chất ăn mòn: Acid, base...
• Ngộ độc chất bay hơi: Xăng, dầu hôi...
• Đang co giật.
• Hôn mê chưa đặt NKQ có bóng chèn.
+ Gây nôn: Ipecac được chỉ định trong sơ cứu tại chỗ hoặc các cơ sở không có
phương tiện rửa dạ dày với liều 10 – 15 ml/lần, có thể lặp lại sau 30 phút và không quá
2 lần. Không được dùng cho trẻ < 6 tháng tuổi. CCĐ gây nôn tương tự trong rửa dạ
dày. Ở trẻ em, có thể gây nôn bằng kích thích hầu họng, tránh dùng dung dịch muối để
gây nôn vì nguy cơ tăng Natri máu.
* Than hoạt:
- Tác dụng: Kết hợp độc chất ở dạ dày - ruột thành phức hợp không độcm
không hấp thu vào máu và được thải ra ngoài qua phân.
- Than hoạt không có tác dụng: Kim loại nặng, dầu hỏa, acid, base, alcohol.
- Không cho than hoạt khi điều trị N – Acetylcystein đường uống trong ngộ độc
Acetaminophen.
- Cho ngay sau rửa dạy dày, trước khi rút sonde dạ dày.
- Liều dùng: 1 mg/kg/lần, tối đa 50g, pha nước chín tỉ lệ ¼, dùng ngay sau
khi pha. Lặp lại ½ liều mỗi 4 – 6 giờ uống hay bơm qua sonde dạ dày, cho đến khi
than hoạt xuất hiện trong phân (thường là 24 giờ).
- Không dùng các sản phẩm than hoạt dạng viên do không và ít tác dụng.
- Có thể kết hợp với Sorbitol dung dịch 70% với liều 1g/kg tương ứng với 1,4
ml/kg mỗi 12 giờ trong 24 giờ đầu.
* Lọc thận:
- Áp dụng cho các loại độc chất có trọng lượng phân tử thấp và ít hoặc không
gắn kết với protein huyết tương.
- Chỉ định: Ngộ độc Theophyllin, Salicylate, Phenobarbital, rượu khi có dấu
hiệu hôn mê, suy hô hấp, tụt huyết áp hay không đáp ứng điều trị nâng đỡ.
* Thay máu hoặc huyết tương:
- Do cần lượng máu và huyết tương lớn nên chỉ được chỉ định trong những ca
nặng, độc tính cao, lượng nhiều và lâm sàng nặng.
* Kiềm hóa máu:
- Chỉ định: Ngộ độc Aspirine, Phenobarbital, chống trầm cảm 3 vòng.
- Bicarbonate 7.5% 1 – 2 ml/kg TM chậm, sau đó dùng Bicarbonate 1.4%
truyền TM, giữ PH máu 7.45 – 7.50, hoặc pH nước tiểu 7 – 8. Cẩn thận vì khả năng
quá tải và phù phổi cấp, hạ kali máu.
- Theo dõi: Ion đồ, pH máu, pH nước tiểu.
2.3. Theo dõi:
- Trong các trường hợp nguy kịch: Theo dõi sát mỗi 15 – 30 phút các sinh hiệu,
tri giác, co giật, tím tái.
- Khi tình trạng tương đối ổn định: Tiếp tục theo dõi sinh hiệu, tri giác, nước
tiểu mỗi 2 – 6 giờ trong 24 giờ và sự xuất hiện than hoạt trong phân.
- Theo dõi diễn tiến của các triệu chứng và các tác dụng phụ của các antidote
tuỳ theo lọi ngộ độc.
2.4. Giáo dục và phòng ngừa:
- Tâm lý trị liệu cho các trường hợp ngộ độc do tự tử.
- Để xa tầm tay trẻ em tất cả mọi độc chất, thuốc điều trị.
- Dùng thuốc hợp lý, an toàn theo đúng chỉ dẫn của nhân viên y tế.
- Khi có ngộ độc phải được sơ cứu đúng và nhanh chóng mang trẻ đến cơ quan
y tế gần nhất.
