Năm thông điệp cần quản trị trong doanh nghiệp
(Phần 1)
Mỗi khi đề cập đến các đề tài hóc búa trong doanh nghiệp như: thế nào là một
cấu trúc tổ chức hợp lý; làm gì để nâng cao hiệu quả của các hoạt động tài chính; tại
sao lại phải đánh giá đúng năng lực làm việc của bản thân; quản trị thời gian bằng
cách nào và văn hóa công ty được bảo tồn và phát triển ra sao, nhiều nhà lãnh đạo
thường không đưa ra được những giải thích mang tính chi tiết và rõ ràng. Điều này
khiến doanh nghiệp dễ gặp trở ngại trên con đường phát triển.
Bài viết này sẽ giúp các nhà quản lý nhận ra rằng nếu năm thông điệp trên
được quản trị tốt, chúng sẽ là động lực thúc đẩy doanh nghiệp phát triển.
Nếu bạn muốn biết lý do tại sao một công ty lại phát triển hỗn loạn, không theo
một trật tự nhất định nào, trước tiên hãy nghe xem người lãnh đạo tổ chức đó nói gì.
Làm lãnh đạo, dù ở cấp bậc nào cũng không phải là một công việc dễ dàng, và những
tuyên bố mù mờ của họ sẽ khiến cho quá trình hoàn thành công việc của các nhân viên
khó hơn gấp bội.
Lãnh đạo các doanh nghiệp thường cảm thấy hài lòng khi nghe những lời nói
sáo rỗng kiểu như “quý này chúng ta sẽ cùng tập trung vào những điểm mạnh của
doanh nghiệp”, “khách hàng là thượng đế” hay “chúng ta sẽ cùng cố gắng đạt được
mục tiêu đề ra”… Rồi sau đó họ lại tự thỏa mãn bằng cách vẽ ra viễn cảnh huy hoàng
mà công ty sẽ nhanh chóng đạt được trong một tương lai gần. Họ cũng mong mọi
người cùng chia sẻ những khái niệm lớn lao như tầm nhìn, lòng trung thành, trách
nhiệm, mối quan hệ với khách hàng, tinh thần đồng đội, tiêu điểm, điểm mạnh, văn
hóa, tiết kiệm, việc ra quyết định, kết quả …
Ngay cả những nhà lãnh đạo trong công ty cũng gật đầu tán thành một cách lịch
sự khi CEO sử dụng những khái niệm chung chung, dù họ nhiều lúc cảm thấy có chút
băn khoăn và tự hỏi không biết ý nghĩa thực sự đằng sau các khái niệm đó là gì. Đáng
lý ra phải hỏi cho rõ ràng hơn, họ lại im lặng vì sợ đặt ra một câu hỏi như vậy sẽ biến
mình trở thành kẻ ngu ngốc trong mắt người khác. Để rồi sau đó họ lại “bê” nguyên xi
những từ ngữ đó về truyền đạt lại cho bộ phận của mình. Vậy là thông điệp của CEO
được mỗi người hiểu theo một cách khác nhau. Cộng thêm việc thiếu những trao đổi
trực tiếp, dần dần mọi người không hiểu “vị thuyền trưởng” đang lái con tàu doanh
nghiệp đi đâu về đâu, và họ tưởng tượng ra đủ mọi thứ theo cách của mình. Kết quả:
công việc rối loạn và giữa các phòng ban hầu như không có sự liên kết, công ty bị thiệt
hại, thời gian bị lãng phí, những lời đồn thổi được dịp bùng lên, nhân viên mất tập
trung vào công việc và các dự án lớn thất bại.
Để tình hình này không xảy ra, hãy áp dụng cách làm việc của những “Đội phản
ứng nhanh” như đội cấp cứu hay đội đặc nhiệm. Mọi thành viên trong đội đều hiểu
mình cần phải làm gì trong thời điểm nào. Bác sĩ và y tá cùng nói chung ngôn ngữ y
học. Còn các thành viên của đội đặc nhiệm đều hiểu rõ cách sử dụng vũ khí và biết khi
nào cần hành động. Và trong những tình huống cố định, họ hoàn toàn không cần phải
họp hành mất thời gian. Tất nhiên sự so sánh này cũng có một chút khập khiễng. Nếu
các CEO chỉ đạo các hoạt động của doanh nghiệp không rõ ràng và thiếu nhất quán thì
cũng không dẫn đến sai lầm chết người, nhưng chắc chắn nhân viên sẽ làm việc không
hiệu quả và nhiều khi dẫm chân lên nhau.
John Hamm, tác giả bài viết này, với tư cách là CEO và Chủ tịch Hội đồng
quản trị Công ty Whistle Communications (công ty này được bán cho IBM vào năm
1999) đã làm việc với hàng trăm nhà lãnh đạo, đa số thuộc những công ty trong ngành
công nghệ, có số lượng nhân viên từ 100 lên đến hàng ngàn người. Và trên tư cách là
một CEO, ông đã nhận ra nhiệm vụ thực sự của người lãnh đạo là khuyến khích nhân
viên có trách nhiệm hơn với công việc để xây dựng tương lai tốt đẹp cho công ty, mà
cũng chính là cho bản thân họ. Ông cho rằng, nói chuyện là công cụ quan trọng nhất
giúp lãnh đạo doanh nghiệp hoàn thành nhiệm vụ của mình. Và khi người lãnh đạo ý
thức được rằng cần phải mất công giải thích những gì họ nói, về cả nội dung (như giải
thích cẩn thận về tầm nhìn, viễn cảnh, mối quan tâm và đường hướng phát triển của
doanh nghiệp) thông qua lời nói và sự biểu cảm, chắc chắn bài phát biểu sẽ tác động
mạnh mẽ đến cảm quan của nhân viên. Một khi giải thích rõ được những khái niệm
còn mơ hồ trong thông điệp, chắc chắn họ sẽ xây dựng được tình đoàn kết trong đội
ngũ nhân viên, cũng như sự tận tâm của họ đối với tương lai của doanh nghiệp.
John Hamm cũng đã phát hiện ra rằng: rất nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã
không chịu bớt chút thời giờ để giải thích rõ các ý nghĩa trong thông điệp của mình.
Họ sợ người nghe sẽ đánh giá thấp mình nếu họ đi vào những chi tiết tưởng như vụn
vặt. Hoặc họ nghĩ đơn giản rằng: ngôn từ của mình đã được mọi nhân viên hiểu chính
xác, mà không hề biết rằng trong thông điệp còn chứa đựng nhiều điều mù mờ, thậm
chí có những vấn đề khiến cấp dưới buộc phải đoán xem “sếp mình” đang nghĩ gì.
Nếu bạn cũng đồng ý rằng công việc của nhà lãnh đạo về bản chất là tạo cảm
hứng và thúc đẩy mọi người trong tổ chức cùng chung tay gánh vác, hướng đến một
tương lai tốt đẹp hơn, thì bạn phải tự hỏi: chìa khóa đem lại sự hiệu quả trong công
việc là gì? Lãnh đạo doanh nghiệp cần công cụ nào để làm được điều này? Mô hình
chung cần hướng tới như thế nào?
Từ kinh nghiệm của mình, John Hamm đã rút ra năm vấn đề ảnh hưởng đến
hoạt động của tổ chức, đó là: cấu trúc và cấp bậc trong tổ chức; kết quả tài chính; cảm
giác của người lãnh đạo về công việc của mình; quản trị thời gian và văn hóa doanh
nghiệp. Năm thông điệp trên sẽ có ảnh hưởng rất sâu rộng đến mọi hoạt động trong
công ty. Nếu nhà lãnh đạo để thông điệp của mình được mỗi người hiểu theo một cách
khác nhau, chắc chắn hoạt động trong doanh nghiệp sẽ đi trật đường ray và tuột khỏi
tầm điều khiển. Nhưng ngược lại, năm vấn đề này nếu được quản trị tốt sẽ trở thành
những công cụ hỗ trợ đắc lực để nhà lãnh đạo gây dựng tình đoàn kết, tăng cường
trách nhiệm chung và duy trì hiệu quả làm việc bền vững.
Trước khi đi vào từng thông điệp cụ thể, trước hết cần phải làm sáng tỏ hai vấn
đề sau đây: thứ nhất, hẳn nhiều người sẽ tự hỏi “tại sao năm vấn đề này lại dễ gây ra
những sự hiểu lầm đến vậy? Tại sao ta phải xác định rõ văn hóa doanh nghiệp mà
không phải là mối quan hệ với khách hàng?”. Chắc chắn nhiều lĩnh vực khác cũng rất
quan trọng đối với tổ chức, nhưng năm lĩnh vực kể trên chính là điểm xuất phát tuyệt
vời và tiêu biểu nhất tạo ra sự khác biệt và tính hiệu quả giữa các nhà lãnh đạo khi họ
truyền tải mệnh lệnh và thông điệp họ muốn đến nhân viên. Thứ hai, trong những lĩnh
vực này sẽ bộc lộ rõ nhất cũng sai sót khi lãnh đạo đưa ra những thông điệp chung
chung, và ngược lại, nếu được quản trị tốt, chúng có thể nâng tầm của nhà lãnh đạo lên
một bước cao hơn.
Thông điệp một: Cấu trúc tổ chức và hệ thống cấp bậc
Do sơ đồ tổ chức có tác dụng quy định rõ quyền lực và tầm ảnh hưởng của mỗi
cá nhân, nên nó đóng vai trò như một bộ khung giúp tổ chức hoạt động bền vững.
Nhưng nếu cấu trúc tổ chức thay đổi, thì chắc chắn sơ đồ tổ chức cũng chịu sự ảnh
hưởng liên đới. Trước hết là trong nội bộ công ty, các nhân viên sẽ lo lắng về những
rủi ro ảnh hưởng đến vị trí hiện tại của mình.
Ví dụ, khi CEO đưa ra một tuyên bố chung chung rằng sẽ thay đổi bộ máy lãnh
đạo, các nhân viên sẽ có ngay ý nghĩ trong đầu không biết liệu mình có bị sa thải hay
không. Rồi việc thay đổi trưởng các bộ phận sẽ khiến họ phải làm quen với mô hình
làm việc mới, và khiến cả công ty có nguy cơ bị rơi vào tình trạng hoạt động kém hiệu
quả.
Vài năm trước đây, Carly Fiorina - một CEO nổi tiếng của Tập đoàn Hewlett-
Parckark đã quyết định cần phải tiến hành cải tổ triệt để nhân sự ở đây. Bà đã dùng
cụm từ “tái cấu trúc” để tuyên bố quyết định của mình mà không đưa ra sự giải thích
rõ ràng hơn. Sau đó, bà cũng tiến hành bàn bạc cẩn thận với cấp dưới về công cuộc tái
cấu trúc này nhưng bằng các cuộc nói chuyện riêng với từng quản lý bộ phận một.
Trong suốt hai tháng trước khi đưa ra thông báo chính thức sự thay đổi nhân sự,
công việc trong công ty gần như ngừng trệ. Các nhân viên, do không biết chuyện gì
đang chờ đợi mình ở phía trước hoặc cũng có thể trong trạng thái lo sợ, đã gần như
không tập trung được vào công việc. Các nhà quản lý thì bận tranh giành quyền lực.
Không khí công ty lúc nào cũng căng như dây đàn. Các hợp đồng gần như bị đóng
băng vì chưa biết người sẽ nắm vị trí quản lý các bộ phận sau khi tái tổ chức là ai.
Rồi sau khi cấu trúc tổ chức mới được thông báo chính thức, công ty vẫn hoạt
động kém hiệu quả mất một thời gian nữa do các nhân viên cần có thời gian để làm
quen với những vị trí mới. Vậy là tổng cộng Hewlett-Parkard đã mất đến 12 tuần
(đúng một quý) làm ăn không hiệu quả. Nếu bạn chịu khó quy đổi thời gian đó sang số
tiền trả lương cho nhân viên, tính đến những cơ hội khi mất đi các hợp đồng kinh
doanh, mất đi khách hàng do nhân viên không tập trung vào làm việc, bạn sẽ có thấy
một con số thiệt hại khổng lồ.
Cũng có thể hơi vô lý khi đổ lỗi cho Fiorina vì đã không không lường trước
được hậu quả khi đưa ra ý tưởng tái cấu trúc tổ chức. Mặc dù, nhà lãnh đạo cũng
không phải là người hoàn hảo và hoàn toàn có thể mắc sai lầm, tuy nhiên, họ sẽ có thể
giữ cho doanh nghiệp hoạt động ổn định nếu giải thích rõ tầm nhìn và định hướng phát
triển sắp tới một cách rõ ràng. Trong trường hợp trên, nếu bà Fiorina giải thích cụ thể
hơn về kế hoạch sau tái cấu trúc cũng như đưa ra quyết đinh của mình nhanh chóng
hơn, thì chắc hẳn tình hình đã không diễn ra như vậy.
Truyền đạt kế hoạch tái cấu trúc một cách cụ thể và nhanh chóng cũng sẽ giúp
nhà lãnh đạo ngăn chặn nỗi sợ hãi bao trùm công ty. Cách hiệu quả nhất là nhà lãnh
đạo hãy nghĩ về cấu trúc tổ chức như một sơ đồ nhân sự linh động, từ đó lên kế hoạch
tái cấu trúc như là việc sắp xếp những nhân vật chủ chốt phù hợp với nguồn lực cung
cấp và mục tiêu đề ra (chứ không phải đuổi hay hạ bậc nhân viên). Khi kế hoạch tái
cấu trúc được trình bày theo hướng này, nó sẽ khiến mọi người không còn sợ cụm từ
“tái cấu trúc” theo nghĩa thay đổi quyền lực cá nhân nữa.
Vị CEO của một doanh nghiệp phần mềm có 150 nhân viên đã chỉ ra cách nhà
lãnh đạo có thể làm để ngăn cản nỗi sợ hãi về chính sách sắp ban hành bằng cách gửi
thư cho toàn thể nhân viên và nêu rõ quan điểm của mình. Thay vì coi sơ đồ tổ chức
như nguồn gốc tạo ra sự lo lắng và các cuộc nói chuỵên với nhân viên là dịp để bày tỏ
quan điểm của mình, vị CEO nọ đã chọn cách coi sơ đồ tổ chức chỉ như cấu trúc phát
triển nguồn lực hiện thời. Và khi cần công bố một chiến lược hay đường hướng phát
triển mới, ông ta tập hợp và nói chuyện với mọi người như thể họ chính là đại diện tích
cực của xu hướng thay đổi. Cách này sẽ khiến các nhân viên dưới quyền không hề có
cảm giác họ sẽ trở thành nạn nhân của chính sách mới.
Một ví dụ khác, một CEO sau khi đọc báo cáo cho biết công ty đối thủ đang
giành được lợi thế trên thương trường, ông nhận ra mình phải sắp xếp lại cấu trúc của
công ty nhằm tái liên kết các nguồn lực. Vì vậy, ông đề nghị tổ chức một cuộc họp
toàn thể nhân viên vào một buổi sáng thứ Hai. Trong cuộc họp này, ông nói: “Thưa
các bạn, chúng ta đang ở trong một cuộc chiến giành giật thị phần. Tôi sẵn sàng trả giá
để giành chiến thắng và chắc hẳn các bạn cũng vậy. Nhưng với tình hình hiện giờ
chúng ta sẽ không thể chiến thắng trong trận chiến này. Vì vậy, tôi đang có kế hoạch
thay đổi cấu trúc tổ chức nguồn lực để công ty có thể hoạt động hiệu quả hơn. Hầu hết
các bạn vẫn sẽ tiếp tục làm việc ở vị trí hiện thời, nhưng có thể các bạn sẽ có người
phụ trách khác”.
Sau khi chỉ cho mọi người thấy sơ đồ tổ chức mới, vị CEO nhìn đồng hồ và nói
“Bây giờ là 10h 45. Các bạn sẽ có thời gian từ giờ đến trưa để đưa ra các nhận xét của
mình. Công ty đã chuẩn bị bánh pizza cho bữa trưa của các bạn, sau đó 13h.00 chiều
chúng ta sẽ bắt đầu làm việc trong hoàn cảnh mới”.
Sau này vị CEO đó đã giải thích tại sao ông phải làm như vậy là do: “Chúng tôi
đang có một đối thủ cạnh tranh khốc liệt và hoạt động hiệu quả hơn hẳn mình. Cả hai
chúng tôi (CEO của công ty đối thủ và tôi) đều giống như vị chỉ huy đội quân trên
chiến trận. Bên phía tôi rõ ràng không được trang bị để cạnh tranh và chiến thắng.
Những gì tôi làm không phải muốn thay đổi các vị trí quyền lực trong công ty mà chỉ
cố gắng nâng cao hiệu quả nguồn lực. Vì vậy, tôi không được phép để mọi người xem
đợt tái cấu trúc này như một sự kiến về chính sách mà muốn nó được coi như hoàn
cảnh buộc phải làm để duy trì tính cạnh tranh”.
Việc thay đổi diễn ra trong một công ty chỉ có 150 nhân viên mặc dù sẽ có độ
phức tạp không bằng trong công ty khổng lồ HP, nhưng chắc hẳn bạn cũng sẽ đồng ý
rằng, điểm chung giữa chúng là đều phải cần có tính rõ ràng, trung thực và sự đối thoại
cởi mở. Thực tế, việc cải tổ có thể được tiến hành rất nhanh chóng trong một công ty
lớn nếu vị CEO quyết định một cách có cân nhắc, không thổi phồng quả bóng chính trị
và cũng không ủng hộ nhân viên dưới quyền làm thế.
Thông điệp hai: Kết quả tài chính
“Kết quả” là một cụm từ đầy quyền lực và nếu “bỏ rơi” không quản trị tốt, cụm
từ này sẽ gây rủi ro cho doanh nghiệp trong thời gian dài. Khi một vị lãnh đạo cao cấp
nói với nhân viên rằng ông ta cần “tập trung để mang lại kết quả như hứa hẹn”, thì các
nhà quản lý dưới quyền ông sẽ “phiên dịch” thông điệp này theo nghĩa “làm bất cứ
điều gì để đáp ứng kỳ vọng của các nhà đầu tư”. Và khi cái nhìn kết nối giữa thái độ
của cấp dưới với kết quả bị “biến dạng”, doanh nghiệp sẽ không có khả năng tạo ra
được lợi thế kinh doanh, cũng tức là doanh nghiệp bị mất đi nguồn lợi nhuận trong dài
hạn.
Có một vị CEO tin rằng công việc của ông có mục đích duy nhất là đưa ra
những dự đoán và những lời hứa hẹn về các kết quả đạt được trong hàng quý, rồi sau
đó thực hiện chúng bằng mọi cách. Vào tuần thứ chín của mỗi quý, khi thời gian thực
hiện kế hoạch chỉ còn rất ít, ông lại tạo áp lực khổng lồ lên những nhân viên bán hàng
và nhân viên tài chính. Thông điệp của ông luôn rất mù mờ “đây là những kết quả tôi
cần, và tôi không quan tâm anh/chị làm thế nào để đạt được nó”. Bằng cách này, ông
hy vọng công ty sẽ đạt được kết quả kinh doanh khả quan.
Trong thực tế có khá nhiều nhà lãnh đạo giống vị CEO này. Do CEO xác định
“kết quả” chỉ gói gọn theo nghĩ hẹp và không biết cách tạo động lực hay đưa ra giải
thưởng cho những nhân viên bán hàng, do đó nhân viên sẽ làm mọi cách để bán được
hàng mà không hề cảm thấy ăn năn về những hậu quả sau đó (như không tạo dựng
được lòng tin nơi khách hàng). Dù công ty không bao giờ đưa ra bất kỳ hành động
trừng phạt nào, nhưng rõ ràng kết quả hoạt động dài hạn kém cũng buộc doanh nghiệp
phải tính toán lại kết quả và coi đây là bài học cần ghi nhớ.
Trong dài hạn, để có được một kết quả khả quan có tính bền vững, đòi hỏi cần
có chiến lược thông minh và khả năng tập trung vào chất lượng lãnh đạo. Một nhà lãnh
đạo giỏi luôn hiểu rằng sẽ không thể dùng kết quả hàng quý để đánh giá hay cải thiện
kết quả dài hạn. Thay vào đó, hãy sử dụng kết quả ngắn hạn như một công cụ dự đoán,
cải thiện khả năng quản trị trong tương lai. Những nhà lãnh đạo giỏi là những người
biết khuyến khích tinh thần trung thực, thẳng thắng và cởi mở của nhân viên, tạo ra cơ
hội để nhân viên có thể trao đổi trực tiếp và trình bày ý kiến phân tích của cá nhân về
bảng kết quả. Những nhân viên dưới quyền đôi khi có những ý tưởng rất tuyệt, và nhà
lãnh đạo thông qua đối thoại cùng nhân viên sẽ làm rõ thêm ý nghĩa của cụm từ “kết
quả tài chính”, đồng thời giúp doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng được kỳ vọng về tài
chính hàng quý.
Bạn có thể xem trường hợp của John Adler, CEO của hãng công nghệ Adaptec.
Trong suốt 12 năm tại vị, Adler đã phát triển Adaptec từ một công ty có số vốn 100
triệu đô la thành một công ty trị giá 5 tỷ đô la. Đó là do ông đã có thái độ rất tích cực
với các mục tiêu kinh doanh và kết quả tài chính. Đối với ông, kết quả không chỉ là vũ
khí trừng phạt, mà còn là công cụ dự đoán và học hỏi hữu hiệu. Có một thời gian khi
Adaptec không hoàn thành mục tiêu quý, ông và ban quản trị đã cùng phân tích tất cả
các nhân tố khiến kết quả sụt giảm. Họ phát hiện ra rằng, nếu việc kiểm tra chất lượng
gặp khó khăn, công ty sẽ không thể giao hàng vào cuối quý, vì vậy không đạt chỉ tiêu
kinh doanh.
Tuy nhiên, phản ứng của Adler trước vấn đề này thật tuyệt vời. Thay vì đổ lỗi
và trừng phạt, ông gửi thư đến toàn bộ nhân viên, hỏi họ cách giải quyết đề để không
lặp lại sai lầm tương tự. Bằng tinh thần cầu thị và thành thật chia sẻ trách nhiệm, Adler
đã khiến mọi nhân viên cảm thấy an toàn (vì không phải nơm nớp lo sợ bị trừng phạt)
và yên tâm bàn bạc về đề tài mà CEO đã hỏi.
Adler cũng đã gửi một thông điệp rất rõ ràng: Quá khứ đã qua và ngay mai sẽ là
một ngày mới. Thay vì cảm giác bị “tê liệt” bởi lo lắng không biết mình có bị trừng
phạt hay không và phán đoán ai sẽ là người phải “hứng đòn”, các kỹ sư phần mềm và
nhân viên kiểm tra chất lượng giờ đây vui vẻ cùng nhau hợp tác làm việc. Họ tìm cách
thúc đẩy quá trình sản xuất, sao cho giai đoạn “hậu kiểm” không trở nên “tất bật” vào
cuối tháng, chấm dứt tình trạng giao hàng chậm. Nhờ vậy, công ty đã tiến thêm một
bước dài trong quá trình tăng chất lượng sẩn phẩm. Vậy là, chỉ nhờ động tác “ngoặt
bóng” giống như Tiger Woods, Adler đã có thể đạt được kết quả tuyệt vời trong suốt
thời gian tại vị.
Copyright by webtailieu.net