Một vài kĩ thuật dạy học tích cực
- Kỹ thuật dạy học tích cực là những động tác, cách thức hành động của giáo
viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển
quá trình dạy học. Các KTDH vô cùng phong phú về số lượng. Bên cạnh các KTDH
thông thường, ngày nay người ta đặc biệt chú trọng các kỹ thuật dạy học phát huy
tính tích cực, sáng tạo của người học như : kỹ thuật “động não”; “XYZ”; “tia chớp”;
“bể cá”; “3 lần 3”; “ổ bi”; ...
- Giới thiệu một số kỹ thuật phát huy tính tích cực :
+ Động não
Động não là một kỹ thuật nhằm huy động những tư tưởng mới mẻ, độc
đáo về một chủ đề của các thành viên trong thảo luận nhóm. Các thành viên
được cổ vũ tham gia một cách tích cực, không hạn chế các ý tưởng (nhằm tạo ra
“cơn lốc” các ý tưởng).
Quy tắc của động não : Không đánh giá và phê phán trong quá trình thu
thập ý tưởng của các thành viên; liên hệ với các ý tưởng đã được trình bày;
khuyến khích số lượng các ý tưởng; cho phép sự tưởng tượng và liên tưởng.
+ Kỹ thuật XYZ
Là một kỹ thuật nhằm phát huy tính tích cực trong thảo luận nhóm. X là
số người trong nhóm, Y là số ý kiến của mỗi người cần đưa ra, Z là số phút dành
cho mỗi người. Ví dụ kỹ thuật 635 thực hiện như sau : Mỗi nhóm 6 người, mỗi
người viết 3 ý kiến trên một tờ giấy trong vòng 5 phút về cách giải quyết một
vấn đề và tiếp tục truyền cho người bên cạnh. Tiếp tục như vậy cho đến khi tất
cả mọi người đều viết ý kiến của mình. Con số XYZ có thể thay đổi.
+ Kỹ thuật “bể cá”
Là kỹ thuật dùng cho thảo luận nhóm, trong đó một nhóm HS ngồi trước lớp
hoặc giữa lớp và thảo luận với nhau, còn những HS khác trong lớp theo dõi cuộc thảo
luận đó và sau khi kết thúc cuộc thảo luận thì đưa ra những nhận xét về cách ứng xử
của những HS thảo luận.
Đây gọi là phương pháp thảo luận “bể cá”, vì những người ngồi vòng ngoài có
thể quan sát những người thảo luận tương tự như xem những con cá bơi trong một
bể cá. Trong quá trình thảo luận, những người quan sát và những người thảo luận sẽ
thay đổi vai trò cho nhau.
Câu hỏi dành cho những người quan sát : Người nói có nhìn vào những
người đang nói với mình không? Họ có nói một cách dễ hiểu không? Họ có để
những người khác nói hay không? Họ có đưa ra được những luận điểm đáng
thuyết phục hay không? Họ có đề cập đến luận điểm của người nói trước mình
không? Họ có lệch hướng khỏi đề tài hay không? Họ có tôn trọng những quan
điểm khác hay không?
+ Kỹ thuật “ổ bi”
Là một kỹ thuật dùng trong thảo luận nhóm, trong đó học sinh chia thành hai
nhóm ngồi theo hai vòng tròn đồng tâm như hai vòng của một ổ bi và đối diện
nhau để tạo điều kiện cho mỗi học sinh có thể nói chuyện lần lượt với các học
sinh ở nhóm khác.
Cách thực hiện : Khi thảo luận, mỗi học sinh ở vòng trong sẽ trao đổi với
học sinh đối diện ở vòng ngoài, đây là dạng đặc biệt của phương pháp luyện tập
đối tác. Sau một ít phút thì học sinh vòng ngoài ngồi yên, học sinh vòng trong
chuyển chỗ theo chiều kim đồng hồ, tương tự như vòng bi quay, để luôn hình
thành các nhóm đối tác mới.
+ Kỹ thuật tia chớp
Là một kỹ thuật huy động sự tham gia của các thành viên đối với một câu
hỏi nào đó, hoặc nhằm thu thông tin phản hồi nhằm cải thiện tình trạng giao tiếp
và không khí học tập trong lớp, thông qua việc các thành viên lần lượt nêu ngắn
gọn và nhanh chóng (nhanh như tia chớp) ý kiến của mình về một câu hỏi hoặc
tình trạng vấn đề.
Quy tắc thực hiện : Có thể áp dụng bất cứ thời điểm nào; lần lượt từng người
nói suy nghĩ của mình về một câu hỏi đã thoả thuận. Ví dụ : bạn có hứng thú với chủ
đề này không?; mỗi người chỉ nói ngắn gọn 1-2 câu ý kiến của mình; chỉ thảo luận khi
tất cả đã nói xong ý kiến.
+ Kỹ thuật “3 lần 3”
Là một kỹ thuật lấy thông tin phản hồi nhằm huy động sự tham gia tích cực của
học sinh.
Cách làm như sau : Học sinh được yêu cầu cho ý kiến phản hồi về một vấn
đề nào đó (Nội dung thảo luận, phương pháp tiến hành thảo luận ...); mỗi người
cần viết ra : 3 điều tốt, 3 điều chưa tốt, 3 đề nghị cải tiến. Sau khi thu thập ý
kiến thì xử lý và thảo luận về các ý kiến phản hồi.
Nguồn: “Đổi mới phương pháp dạy học trung học phổ thông”, Dự án
PTGD THPT, Hà Nội, 2006)
Copyright by webtailieu.net