Một số phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Phương pháp tổ chức HĐGD NGLL ở trường THCS rất đa dạng và phong
phú. Ở đây có sự phối hợp giữa phương pháp giáo dục với phương pháp dạy
học, trên cơ sở đó giáo viên vận dụng cho phù hợp với nội dung và hình thức
hoạt động đã lựa chọn. Có thể giới thiệu một vài phương pháp cơ bản sau đây :
1. Phương pháp thảo luận nhóm
Thảo luận là một dạng hoạt động mà trong đó các thành viên đều giải
quyết một vấn đề cùng quan tâm nhằm đạt tới một sự hiểu biết chung. Thảo
luận giúp học sinh kiểm chứng ý kiến của mình, có cơ hội để làm quen với nhau,
để hiểu nhau hơn. Khác với dạy học, thảo luận trong HĐGD NGLL là dựa vào
trao đổi ý kiến giữa các em học sinh với nhau về một chủ đề, một tình huống
nảy sinh trong hoạt động hay một nhiệm vụ được giao. Tuỳ từng hoạt động cụ
thể, có thể tổ chức cho học sinh thực hiện thảo luận theo nhóm lớn (cả lớp)
hoặc nhóm nhỏ (tổ hoặc nhỏ hơn).
Thảo luận nhóm nhỏ được sử dụng khi cần khuyến khích sự tham gia suy
nghĩ và phát biểu tích cực của mọi thành viên. Trong nhóm nhỏ, mỗi học sinh có
cơ hội tham gia nhiều hơn. Các thành viên cũng tự nhiên và tự tin hơn khi tham
gia bàn luận trong nhóm nhỏ so với trong nhóm lớn. Nhóm nhỏ được sử dụng khi
vấn đề đưa ra cần được bàn luận sâu sắc và kỹ lưỡng, sử dụng nhiều kiến thức
và kinh nghiệm để đánh giá, kết luận về một vấn đề, hay sáng tạo ý tưởng mới.
Điều hành hoạt động của các nhóm nhỏ là đảm bảo :
- Mỗi học sinh đều được tham gia bàn luận, phát biểu, lắng nghe và tôn
trọng.
- Những băn khoăn về ý nghĩa, kết quả của vấn đề đặt ra được giải đáp kịp
thời.
- Thời gian thảo luận được điều chỉnh phù hợp.
- Mỗi học sinh đều tích cực làm việc.
Trong quá trình các nhóm làm việc, người điều khiển cần quan sát thường
xuyên diễn biến làm việc của các nhóm để có những tác động phù hợp.
Một số cách báo cáo kết quả thảo luận nhóm nhỏ :
- Một nhóm báo cáo, các nhóm khác bổ sung : Yêu cầu một nhóm báo cáo
lại toàn bộ kết quả thảo luận của nhóm mình. Những nhóm còn lại bổ sung
những điểm khác biệt của nhóm mình với nhóm vừa báo cáo.
- Tất cả các nhóm cùng báo cáo :Từng nhóm một cử người báo cáo lại kết
quả làm việc của nhóm mình. Sau đó người điều khiển tổng kết lại ý kiến chung
của các nhóm hoặc điều hành để học sinh tổng kết.
- Họp chợ : Các nhóm dán kết quả làm việc của nhóm mình lên tường và cử
một người đứng ở đó để thuyết minh khi cần. Những người còn lại đi vòng
quanh và đọc kết quả của mỗi nhóm, đưa ra câu hỏi nếu có vấn đề cần làm rõ.
- Quả bóng : Các nhóm thảo luận và ghi kết quả vào giấy rồi luân chuyển kết
quả đó để các nhóm khác thảo luận và bổ sung. Ví dụ : Lớp được chia thành 4 nhóm
thảo luận 4 vấn đề. Sau 10 phút : kết quả của nhóm 1 được chuyển cho nhóm 2; kết
quả của nhóm 2 được chuyển cho nhóm 3; kết quả của nhóm 3 được chuyển cho
nhóm 4; kết quả của nhóm 4 được chuyển cho nhóm 1. Các nhóm đọc kết quả của
nhóm kia và bổ sung thêm ý kiến của nhóm mình. Sau 5 phút lại tiếp tục chuyển như
vậy cho đến khi mỗi nhóm đều đã đọc đủ cả bốn kết quả.
- Báo cáo tóm tắt : Yêu cầu mỗi nhóm thảo luận xong ghi tóm tắt lại kết
quả của mình (ví dụ trong 3 đến 5 câu) và cử người lên trình bày kết quả tóm tắt
đó.
- Biểu diễn kết quả : Yêu cầu các nhóm biểu diễn lại kết quả của nhóm
mình bằng hình tượng, vở kịch, tranh vẽ hay bằng một cách nào đó.
- Thi hùng biện : Các nhóm tham gia một cuộc thi hùng biện bảo vệ quan
điểm của nhóm mình và giao lưu chất vấn các nhóm khác.
2. Phương pháp đóng vai
Phương pháp đóng vai được sử dụng nhiều để đạt mục tiêu thay đổi thái
độ của học sinh đối với một vấn đề hay đối tượng nào đó . Phương pháp đóng
vai cũng rất có tác dụng trong việc rèn luyện về kỹ năng giao tiếp ứng xử của
học sinh. đóng vai là phương pháp giúp học sinh thực hành những cách ứng xử,
bày tỏ thái độ trong những tình huống giả định hoặc trên cơ sở óc tưởng tượng
và ý nghĩ sáng tạo của các em. Đóng vai thường không có kịch bản cho trước, mà
học sinh tự xây dựng trong quá trình hoạt động.
Khi sử dụng phương pháp đóng vai cần chú ý :
- Ấn định thời gian (chuẩn bị, sắm vai, trao đổi sau khi đóng vai...)
- Lựa chọn tình huống đóng vai (phù hợp với chủ đề hoạt động; phải là tình
huống mở; phù hợp với trình độ học sinh).
- Hướng dẫn thảo luận sau khi đóng vai, phỏng vấn người đóng vai (tìm
hiểu cảm xúc, động cơ ...).
3. Phương pháp giải quyết vấn đề
Phương pháp giải quyết vấn đề (GQVĐ) là con đường quan trọng để phát huy
tính tích cực của học sinh. Vấn đề là những câu hỏi hay nhiệm vụ đặt ra mà việc
giải quyết chúng chưa có quy luật sẵn cũng như những tri thức, kỹ năng sẵn có
chưa đủ giải quyết mà còn khó khăn, cản trở cần vượt qua. Vấn đề khác nhiệm vụ
ở chỗ khi giải quyết một nhiệm vụ thì đã có sẵn trình tự và cách thức giải quyết,
cũng như những kiến thức kỹ năng đã có đủ để giải quyết nhiệm vụ đó. Tình
huống có vấn đề xuất hiện khi một cá nhân (hoặc nhóm) đứng trước một mục đích
muốn đạt tới, khi biết một nhiệm vụ cần giải quyết nhưng chưa biết bằng cách
nào, chưa đủ phương tiện (tri thức, kỹ năng ...) để giải quyết. Giải quyết vấn đề
thường được vận dụng khi học sinh phải phân tích, xem xét và đề xuất những giải
pháp trước một hiện tượng, sự việc nảy sinh trong quá trình hoạt động.
Cấu trúc quá trình giải quyết vấn đề gồm các bước cơ bản sau đây :
Bước 1 : Nhận biết vấn đề
Trong bước này cần phân tích tình huống đặt ra nhằm nhận biết được vấn
đề, trong dạy học thì đó là cần đặt học sinh vào tình huống có vấn đề. Trong
HĐGD NGLL thì đó là sự việc nảy sinh ra tình huống có vấn đề, đòi hỏi học sinh
phải giải quyết vấn đề đó để đạt được yêu cầu, mục đích đặt ra. Do đó, vấn đề
ở đây cần được trình bày rõ ràng, còn gọi là phát biểu vấn đề.
Bước 2 : Tìm các phương án giải quyết
Nhiệm vụ của bước này là tìm các phương án khác nhau để giải quyết vấn
đề. Để tìm các phương án giải quyết vấn đề, cần so sánh, liên hệ với những
cách giải quyết các vấn đề tương tự, những kinh nghiệm đã có cũng như tìm các
phương án giải quyết mới. Các phương án giải quyết đã tìm ra cần được sắp
xếp, hệ thống hoá để xử lý ở giai đoạn tiếp theo. Khi có khó khăn hoặc không
tìm được phương án giải quyết thì cần trở lại việc nhận biết vấn đề để kiểm
tra lại việc nhận biết và hiểu vấn đề.
Bước 3 : Quyết định phương án giải quyết
Trong bước này cần quyết định phương án giải quyết vấn đề, tức là cần
giải quyết vấn đề. Các phương án giải quyết đã được tìm ra cần được phân tích,
so sánh và đánh giá xem có thực hiện được việc giải quyết vấn đề hay không.
Nếu có nhiều phương án có thể giải quyết thì cần so sánh để xác định phương
án tối ưu. Nếu việc kiểm tra các phương án đã đề xuất đưa đến kết quả là
không giải quyết được vấn đề thì cần trở lại giai đoạn tìm kiếm phương án giải
quyết. Khi đã quyết định được phương án thích hợp, giải quyết được vấn đề tức
là đã kết thúc việc giải quyết vấn đề.
Thực tế có những tài liệu khác nhau về phương pháp giải quyết vấn đề,
người ta cũng đưa ra nhiều cấu trúc gồm nhiều bước khác nhau, nhưng nhìn
chung, đều có những định hướng thống nhất. Ví dụ cấu trúc 4 bước sau :
+ Tạo tình huống có vấn đề (nhận biết vấn đề)
+ Lập kế hoạch giải quyết (tìm phương án giải quyết)
+ Thực hiện kế hoạch (giải quyết vấn đề)
+ Vận dụng (Vận dụng cách giải quyết vấn đề trong những tình huống
khác nhau)
Giải quyết vấn đề giúp học sinh có cách nhìn toàn diện hơn trước các hiện
tượng, sự việc nảy sinh trong hoạt động, trong cuộc sống hàng ngày. Như vậy,
để phương pháp này thành công thì vấn đề đưa ra phải sát với mục tiêu của hoạt
động, kích thích học sinh tích cực tìm tòi cách giải quyết. Đối với tập thể lớp,
khi giải quyết vấn đề phải coi trọng nguyên tắc tôn trọng và bình đẳng, tránh gây
ra căng thẳng không có lợi cho việc giáo dục học sinh.
4. Phương pháp tình huống
- Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, trong đó chứa đựng những mâu
thuẫn. Người ta phải đưa ra một quyết định trên cơ sở cân nhắc các phương án
khác nhau.
- Tình huống là một hoàn cảnh gắn với câu chuyện có cốt truyện, nhân vật,
có chứa đựng mâu thuẫn, có tính phức hợp.
- Trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn, không phải bao giờ cũng
có giải pháp duy nhất đúng.
- Tình huống trong giáo dục là những tình huống thực hoặc mô phỏng theo
tình huống thực, được cấu trúc hoá nhằm mục đích giáo dục.
Có thể nói phương pháp xử lý tình huống là phương pháp điển hình của
phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp sắm vai và ngay cả phương pháp
trò chơi. Ở đây, học sinh được đặt mình vào trong các tình huống có vấn đề gắn
với thực tiễn, đòi hỏi phải có những hành động cụ thể đưa ra phương án giải
quyết. Do vậy trong các HĐGD NGLL, có thể có các tình huống thực tế nảy sinh
cần được xử lý kịp thời (như học sinh thảo luận lạc đề; bí không trả lời được
vấn đề đặt ra; vấn đề đặt ra không phù hợp với thực tiễn ...) hoặc có những tình
huống có vấn đề được tạo ra (như tình huống tiểu phẩm để sắm vai, các trò
chơi...) nhằm giúp học sinh có cơ hội rèn luyện các kỹ năng tìm phương án giải
quyết các tình huống.
Vận dụng phương pháp xử lý tình huống trong các HĐGD NGLL là rất
cần thiết và quan trọng làm phong phú thêm tính hấp dẫn của các hoạt động và
mang lại hiệu quả cao cho các hoạt động.
5. Phương pháp giao nhiệm vụ
Đây là phương pháp thường được dùng trong nhóm các phương pháp giáo
dục. Giao nhiệm vụ là đặt học sinh vào vị trí nhất định buộc các em phải thực
hiện trách nhiệm cá nhân. Giao nhiệm vụ cũng là tạo cơ hội để học sinh thể
hiện khả năng của mình là dịp để các em được rèn luyện nhằm tích luỹ kinh
nghiệm cho bản thân.
Trong việc tổ chức HĐGD NGLL, giao nhiệm vụ cho đội ngũ cán bộ lớp
sẽ tạo nên thế chủ động cho các em khi điều hành hoạt động. Điều đó sẽ giúp
phát triển tính chủ động, sáng tạo, khả năng ứng đáp trong mọi tình huống của
học sinh. Cán bộ lớp sẽ chủ động hơn trong việc phân công nhiệm vụ cho từng
tổ, nhóm, cá nhân với phương châm “lôi cuốn tất cả mọi thành viên trong lớp”
vào việc tổ chức thực hiện hoạt động.
Vì thế, muốn giao nhiệm vụ có kết quả, giáo viên cần hình dung được
những việc phải làm, gợi ý cho học sinh và yêu cầu các em phải hoàn thành tốt.
Khi giao nhiệm vụ, cố gắng đảm bảo phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, với khả
năng của các em. Không yêu cầu quá mức gây lo lắng, hoang mang trong học
sinh.
6. Phương pháp trò chơi
Hoạt động vui chơi có nhiều hình thức rất đa dạng, nhưng cốt lõi của nó
là các dạng trò chơi. Hoạt động trò chơi có nguồn gốc từ xã hội. Nó phản ánh các
loại hình hoạt động lao động khác nhau của xã hội và làm thay đổi mục đích của
chúng.
Phương pháp trò chơi có thể sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau
của HĐGD NGLL như làm quen, cung cấp và tiếp nhận tri thức, đánh giá kết
quả, rèn luyện các kỹ năng và củng cố những tri thức đã được tiếp nhận.
Phương pháp trò chơi có những thuận lợi như : phát huy tính sáng tạo; hấp dẫn
và gây hứng thú cho học sinh; giúp cho học sinh dễ tiếp thu kiến thức mới; giúp
chuyển tải nhiều tri thức của nhiều lĩnh vực khác nhau; tạo được bầu không khí
thân thiện; tạo cho học sinh tác phong nhanh nhẹn ...
Vì vậy, tổ chức cho học sinh vui chơi là một loại hình HĐGDNGLL phổ
biến và có ý nghĩa tích cực.
Ngay từ khi ra đời, trò chơi đã thực hiện rất nhiều chức năng xã hội: chức
năng giáo dục, chức năng văn hóa, chức năng giải trí, chức năng giao tiếp...
+ Chức năng giáo dục
Trò chơi là phương tiện giáo dục hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu thiết thực
của học sinh, tác động toàn diện đến tất cả các mặt khác nhau của nhân cách: về
thể chất, tâm lý, đạo đức và xã hội. Trò chơi giúp các em nâng cao thể lực, rèn
luyện sự nhanh nhẹn, dẻo dai và bền bỉ của cơ bắp, thần kinh, phát triển tốt các
chức năng của các giác quan (thị giác, xúc giác, khứu giác, thính giác...), các chức
năng vận động, phát triển tốt các phẩm chất và năng lực tư duy sáng tạo, linh
hoạt.
Trò chơi còn phát triển tốt các phẩm chất nhân cách cho học sinh như tính
tập thể, tính hợp tác, tính kỷ luật, tính sáng tạo, tính tự chủ, tính tích cực, sự nỗ
lực ý chí, lòng dũng cảm, tính linh hoạt, tính tự tin, sự thân thiện, lòng bao dung,
những tình cảm đạo đức, tình cảm thẩm mĩ lành mạnh...
Trò chơi là một phương tiện để giúp học sinh nâng cao hiểu biết về tự
nhiên, xã hội, về khoa học - kỹ thuật, văn hóa văn nghệ, phát triển tốt các năng
lực tư duy, trí nhớ, ngôn ngữ, tưởng tượng (đặc biệt là các trò chơi trí tuệ và trò
chơi sáng tạo). Chơi cũng đòi hỏi học sinh tư duy, ứng dụng tri thức vào hành
động, phát triển năng lực thực hành. Chơi cũng là một con đường học tập tích
cực.
+ Chức năng giao tiếp : Trò chơi là một hình thức giao tiếp. Trò chơi tạo
cơ hội để học sinh tham gia vào các mối quan hệ giao tiếp bạn bè, phát triển tốt
các năng lực giao tiếp, trò chơi đồng thời là một phương tiện (một con đường)
mà thông qua đó, học sinh có thể giao tiếp được với nhau một cách tự nhiên và
dễ dàng.
+ Chức năng văn hóa : trò chơi là một hình thức sinh hoạt văn hóa lành
mạnh của con người, thể hiện những đặc điểm văn hóa có tính bản sắc của mỗi
dân tộc, mỗi cộng đồng. Mỗi trò chơi là một giá trị văn hóa dân tộc độc đáo. Tổ
chức cho học sinh tham gia trò chơi là một phương pháp tái tạo văn hóa, bảo tồn
văn hóa và phát triển văn hóa rất có hiệu quả (đặc biệt là các trò chơi dân gian,
trò chơi lễ hội).
+ Chức năng giải trí : Trò chơi là một phương thức giải trí tích cực và
hiệu quả, giúp học sinh tái tạo năng lực thần kinh và cơ bắp sau những thời gian
học tập, lao động căng thẳng. Trò chơi giúp học sinh thư giãn, thay đổi tâm
trạng, giải toả những buồn phiền, những mệt mỏi về trí tuệ và cơ bắp, tạo niềm
vui, hứng khởi, sự hồn nhiên, yêu đời...để học sinh tiếp tục học tập và rèn luyện
tốt hơn. Những trò chơi vui nhộn và hào hứng không chỉ thoả mãn nhu cầu của
các em mà nó còn mang lại những giá trị tinh thần hết sức to lớn, hữu ích.
Với những chức năng ấy, trò chơi trở thành một hình thức tổ chức
HĐGDNGLL đặc trưng, có tác dụng hết sức tích cực và toàn diện. Trò chơi là
một hình thức, một phương pháp giáo dục được dễ dàng thực hiện trong mọi
hoàn cảnh của nhà trường và có khả năng mang lại những hiệu quả giáo dục cao.
Những điều cần chú ý khi sử dụng phương pháp trò chơi :
- Lựa chọn các trò chơi cho phù hợp với lứa tuổi và nội dung hoạt động.
- Cần chú ý tới yếu tố thời gian.
- Chú ý tới điều kiện cơ sở vật chất, hoàn cảnh cụ thể.
- Người chủ trò phải có khả năng lôi cuốn được những người khác (tự tin,
mạnh dạn, linh hoạt ...).
- Trò chơi phải đa dạng, phong phú, dễ chơi, hấp dẫn, mang tính giáo dục.
- Là trò chơi tập thể.
7. Phương pháp tổ chức hoạt động giao lưu
Giao lưu là một hình thức tổ chức giáo dục nhằm tạo ra các điều kiện cần
thiết để cho học sinh được tiếp xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin với những
nhân vật điển hình trong các lĩnh vực hoạt động nào đó. Qua đó, giúp cho các em
có được những nhận thức, tình cảm và thái độ phù hợp, có được những lời
khuyên đúng đắn để vươn lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách.
Hoạt động giao lưu có một số đặc trưng sau đây:
- Phải có đối tượng giao lưu. Đối tượng giao lưu là những người điển
hình, có những thành tích xuất sắc, thành đạt trong các lĩnh vực nào đó, thực sự là
tấm gương sáng để học sinh noi theo, phù hợp với nhu cầu hứng thú của học
sinh.
- Thu hút sự tham gia đông đảo và tự nguyện của học sinh, được học sinh
quan tâm và hào hứng.
- Phải có sự trao đổi thông tin, tình cảm hết sức trung thực, chân thành và
sôi nổi giữa học sinh với người được giao lưu. Những vấn đề trao đổi phải thiết
thực, liên quan đến lợi ích và hứng thú của học sinh, đáp ứng nhu cầu của các
em.
Với những đặc trưng trên, hoạt động giao lưu rất phù hợp với các
HĐGDNGLL theo chủ đề. Nó dễ dàng được tổ chức trong mọi điều kiện của
lớp, của trường.
Mục đích ý nghĩa của giao lưu:
Hoạt động giao lưu ở trường THCS có thể hướng vào các mục đích giáo
dục sau:
- Tạo điều kiện để học sinh thoả mãn nhu cầu giao tiếp, được tiếp xúc trò
chuyện trực tiếp với những con người mà mình yêu thích, ngưỡng mộ và kỳ
vọng; được bày tỏ tình cảm, tiếp nhận thông tin và được học hỏi kinh nghiệm
để nâng cao vốn sống và định hướng giá trị phù hợp.
- Giao lưu giúp cho học sinh hiểu đúng đắn hơn về các đặc trưng cơ bản
của các loại hình lao động nghề nghiệp, những phẩm chất và năng lực cao quý
của những con người thành đạt trong các lĩnh vực nào đó cũng như con đường đi
đến thành công của họ. Từ đó, giúp học sinh có được sự nỗ lực vươn lên trong
học tập, rèn luyện.
- Giao lưu cũng tạo điều kiện để học sinh thiết lập và mở rộng mối quan
hệ xã hội, giúp học sinh gần gũi nhau, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, chia sẻ và
cảm thông, hình thành những tình cảm lành mạnh.
Để hoạt động giao lưu có kết quả tốt, cần phải thực hiện các bước sau
đây:
Bước 1: Lựa chọn chủ đề, nội dung, đối tượng giao lưu và xác định kế
hoạch, thời gian tổ chức giao lưu.
- Cần căn cứ vào chủ điểm hoạt động từng tháng để xác định chủ đề cho
hoạt động giao lưu.
- Xác định những nội dung cơ bản cho hoạt động giao lưu.
- Xác định đối tượng giao lưu cho phù hợp với những nội dung đã định.
- Xác định kế hoạch, thời gian tổ chức giao lưu.
Bước 2: Chuẩn bị giao lưu
- Giáo viên:
+ Liên hệ mời những người tham gia giao lưu với lớp (hoặc với trường).
+ Trao đổi mục đích, yêu cầu, nội dung, đối tượng giao lưu để người
được mời chuẩn bị trước nội dung báo cáo hay chuẩn bị về mặt tinh thần, hay
tâm thế để tham gia giao lưu.
+ Xây dựng yêu cầu, nội dung, những gợi ý về cách thức giao lưu để học
sinh chuẩn bị những ý kiến tham gia giao lưu.
+ Trao đổi, bàn bạc với cán bộ lớp và Chi đội để xây dựng chương trình,
kế hoạch tổ chức giao lưu.
- Học sinh:
+ Cán bộ lớp và chi đội bàn bạc để xây dựng chương trình, kế hoạch tổ
chức giao lưu; thông báo chương trình, kế hoạch giao lưu cho toàn thể học sinh
trong lớp
+ Phân công chuẩn bị cho các tổ, nhóm và cá nhân về nội dung giao lưu,
về cơ sở vật chất, tặng phẩm, hoa, ...
+ Cử người dẫn chương trình giao lưu.
+ Chuẩn bị một số tiết mục văn nghệ xen kẽ cho hoạt động giao lưu.
+ Các tổ, nhóm hay cá nhân được phân công hoàn thành các công việc
được giao để có thể triển khai hoạt động giao lưu đúng kế hoạch.
+ Kiểm tra lại các công việc chuẩn bị trước, nếu có sai sót, hoặc không
phù hợp sẽ kịp thời điều chỉnh.
Bước 3: Tiến hành giao lưu.
- Người dẫn chương trình tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu tham dự và
khách mời giao lưu.
- Mời lần lượt các khách mời giao lưu (theo từng cá nhân hay theo nhóm)
lên tham gia giao lưu (kết hợp trò chuyện giữa người dẫn chương trình với khách
mời và trao đổi, trò chuyện giữa khách mời với người tham dự...). Người dẫn
chương trình khéo léo đặt câu hỏi, dẫn dắt và điều khiển giao lưu, xử lý kịp thời
các tình huống có thể xảy ra. Tùy theo hoàn cảnh mà có thể tổ chức đặt câu hỏi
theo hình thức trực tiếp bằng lời hay bằng giấy.
- Kết hợp xen kẽ các tiết mục văn nghệ, phù hợp với chủ đề để tạo
không khí sôi nổi của hoạt động giao lưu. Có thể kết hợp tặng hoa, tặng quà lưu
niệm cho khách mời.
- Phát biểu cảm tưởng của đại biểu tham dự, của đại biểu học sinh.
Tùy theo từng hoàn cảnh mà các nội dung trong buổi giao lưu có thể gia giảm
cho phù hợp, tránh nhàm chán.
Bước 4: Kết thúc hoạt động giao lưu
- Người dẫn chương trình nói lời cảm ơn các khách mời, các đại biểu và
những người tham dự.
- Mời giáo viên chủ nhiệm lên phát biểu ý kiến, đánh giá, nhận xét về kết
quả buổi giao lưu, về tinh thần tham gia của lớp, của mọi học sinh.
- Phổ biến những nội dung, kế hoạch hoạt động tiếp theo để định hướng
cho học sinh chuẩn bị.
8. Phương pháp diễn đàn
Diễn đàn là một trong những phương pháp tổ chức HĐGD NGLL mang
lại hiệu quả giáo dục thiết thực. Thông qua diễn đàn, học sinh có cơ hội bày tỏ
suy nghĩ, quan niệm của mình về một vấn đề nào đó có liên quan đến nhu cầu,
hứng thú, nguyện vọng của các em; đồng thời đây cũng là dịp để các em học
lắng nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Vì vậy, diễn đàn như một sân chơi tạo điều
kiện để học sinh được biểu đạt ý kiến của mình một cách trực tiếp với đông
đảo bạn bè và những người khác.
Phương pháp diễn đàn được thực hiện theo quy trình sau đây :
* Bước 1 : Chuẩn bị
- Giáo viên định hướng chủ đề và gợi ý cho học sinh những nội dung cần
trình bày, trao đổi trong diễn đàn. Có thể xây dựng chủ đề đó dựa trên nội dung
HĐGD NGLL hoặc căn cứ vào thực tiễn xã hội.
- Học sinh phân công nhau chuẩn bị nội dung diễn đàn. Có thể giao cho
một vài cá nhân nòng cốt hoặc giao cho nhóm học sinh chuẩn bị. Trong quá trình
học sinh chuẩn bị, giáo viên cần quan tâm, giúp đỡ nhằm giúp các em điều chỉnh
nội dung diễn đàn cho hoàn thiện hơn.
* Bước 2 : Tổ chức diễn đàn.
Vì diễn đàn là sân chơi của học sinh nên cần linh hoạt trong khâu tổ chức.
Cần khuyến khích, động viên toàn thể học sinh mạnh dạn tham gia ý kiến trong
diễn đàn.
Nên kết thúc diễn đàn bằng một thông điệp đã được thống nhất bởi đa số
học sinh.
* Bước 3 : Đánh giá kết quả
Có thể đánh giá kết quả diễn đàn qua lời phát biểu cảm tưởng của đại diện
học sinh hoặc những nhận xét của người chủ trì diễn đàn
Phương pháp diễn đàn có những ưu điểm sau :
- Học sinh được tự do biểu đạt ý kiến của riêng mình.
- Tạo điều kiện để các em rèn luyện kĩ năng phát biểu trước tập thể.
Hạn chế :
- Không thu hút được nhiều học sinh cùng tham gia do thời gian và quy mô
diễn đàn hạn chế.
- Nếu không khéo điều khiển sẽ gây mất hứng thú, nhàm chán không phát
huy được tính tích cực tự giác của học sinh.
Trên đây là một vài phương pháp chủ yếu tổ chức HĐGD NGLL được vận
dụng từ các phương pháp giáo dục và phương pháp dạy học. Dĩ nhiên, khi vận
dụng những phương pháp này, giáo viên cần linh hoạt, tránh máy móc áp dụng.
Trong một hoạt động, có thể đan xen sử dụng nhiều phương pháp khác nhau thì
sẽ có hiệu quả hơn. Người giáo viên chủ nhiệm tổ chức hoạt động cho học sinh
cần hết sức linh hoạt, sáng tạo khi vận dụng các phương pháp và phải luôn chú ý
phát huy vai trò chủ động, tính tích cực của học sinh. Đó là yêu cầu cơ bản xuyên
suốt trong tổ chức HĐGD NGLL để mang lại hiệu quả thực tế.
Nguồn: “Những vẫn đề chung về đổi mới giáo dục THCS HĐGDNGLL”,
NXBGD, Hà Nội, 2007.
Copyright by webtailieu.net