Luận văn tốt nghiệp "Một số giải pháp nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong dự thầu xây dựng ở Công ty Xây dựng vàTrang trí nội thất Bạch Đằng"
Thực hiện quá trình chuyển đổi nền kinh tế, Đảng và Nhà nuớc ta đã từng bước đổi mới toàn diện cơ chế quản lý kinh tế cho thích ứng và tạo điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường. Trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản , phương thức đấu thầu đã được áp dụng để dần dần thay thế cho phương thức chỉ định thầu không còn phù hợp với cơ chế thị trường cũng như thông lệ quốc tế. Hiện nay, cùng với chủ trương luật hoá hoạt động đấu thầu thì phương...
z
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Một số giải pháp nhằm
tăng khả năng cạnh tranh
trong dự thầu xây dựng ở
Công ty Xây dựng
vàTrang trí nội thất Bạch
Đằng
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 1
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
LỜI NÓI ĐẦU
Thực hiện quá trình chuyển đổi nền kinh tế, Đảng và Nhà nuớc ta đã
từng bước đổi mới toàn diện cơ chế quản lý kinh tế cho thích ứng và tạo điều
kiện phát triển nền kinh tế thị trường. Trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản ,
phương thức đấu thầu đã được áp dụng để dần dần thay thế cho phương thức
chỉ định thầu không còn phù hợp với cơ chế thị trường cũng như thông lệ
quốc tế.
Hiện nay, cùng với chủ trương luật hoá hoạt động đấu thầu thì phương
thức đấu thầu đã trở thành một phương thức cạnh tranh đặc thù của các doanh
nghiệp xây dựng. Bên cạnh đó, do đặc trưng của ngành, quá trình sản xuất
kinh doanh của các doanh nghiệp xây dựng lại được bắt đầu bằng hoạt động
tiêu thụ thông qua việc kí kết hợp đồng xây dựng. Chính vì vậy, tất cả sự phát
triển của doanh nghiệp xây dựng giờ đang đều phụ thuộc vào khả năng thắng
thầu và hợp đồng bao thầu xây lắp các công trình.
Tuy nhiên, ở nước ta, hoạt động đấu thầu nhìn chung mới chỉ tiến hành
ở một vài năm trở lại đây và chưa hoàn chỉnh về nhiều mặt. Cùng với điều
này, nhiều doanh nghiệp xây dựng cũng đang phải tự điều chỉnh để tiến tới
thích ứng hoàn toàn với phương thức cạnh tranh mới .Vì thế, công tác đấu
thầu tại các doanh nghiệp này không tránh khỏi bất cập và gặp những khó
khăn dẫn đến hiệu quả không cao, ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống, việc làm
của người lao động cũng như tình hình sản xuất chung của đơn vị .
Qua thời gian thực tập tại Công ty Xây dựng và Trang trí nội thất Bạch
Đằng, tôi nhận thấy vấn đề tìm giải pháp để nâng cao khả năng cạnh tranh
trong công tác dự thầu xây dựng là một vấn đề thực sự bức xúc trong thực tiễn
hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty, nó đặt ra yêu cầu phải nâng cao
khả năng cạnh tranh trong công tác dự thầu xây dựng. Với mong muốn được
góp phần giải quyết yêu cầu đó, tôi mạnh dạn đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu
đề tài "Một số giải pháp nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong dự thầu
xây dựng ở Công ty Xây dựng vàTrang trí nội thất Bạch Đằng "để hoàn
thành luận văn. Về kết cấu, ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn
được chia làm ba chương chính như sau :
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 2
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
Chương 1:Cơ sở lí luận của công tác đấu thầu và khả năng cạnh
tranh trong dự thầu xây dựng
Chương 2:Thực trạng công tác dự thầu tại Công ty Xây dựng và
Trang trí nội thất Bạch Đằng
Chương 3: Một số giải pháp nhằm tăng khả năng cạnh tranh trong
dự thầu xây dựng tại Công ty Xây dựng và Trang trí
nội thất Bạch Đằng
Vì trình độ hiểu biết và thời gian có hạn ,luận văn tốt nghiệp khó có thể
tránh được những thiếu sót, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của
thầy cô cũng như của các cán bộ Công ty Xây dựng vàTrang trí nội thất Bạch
Đằng để đề tài được hoàn thiện hơn .
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thành Độ , người đã trực
tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành bài viết này .Xin cảm ơn các thầy cô giáo trong
khoa Quản trị kinh doanh CN và XDCB đã cung cấp cho tôi những kiến thức
quí báu, giúp tôi đi sâu tìm hiểu đề tài này
Tôi xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ Đỗ Hồng Khanh- Giám đốc Công
ty Xây dựng và Trang trí nội thất Bạch Đằng. Xin cảm ơn các cô, chú, anh chị
cán bộ công nhân viên Công ty đã tận tình giúp đỡ tôi trong thời gian thực tập
.
Hà Nội , ngày 10 tháng 07 năm 2000
Sinh viên
Nguyễn Đình Huy
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 3
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA CÔNG TÁC ĐẤU THẦU VÀ KHẢ
NĂNG CẠNH TRANH TRONG DỰ THẦU XÂY DỰNG
I. KHÁI LUẬN CHUNG VỀ ĐẤU THẦU TRONG XÂY DỰNG CƠ BẢN
1.Thực chất của chế độ đấu thầu
Trong tình hình hiện nay, việc xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật là rất
cần thiết cho sự phát triển tổng thể của nền kinh tế quốc dân. Để thực hiện
một dự án đầu tư xây dựng cơ bản theo cơ chế mới người ta có thể áp dụng
một trong ba phương thức chủ yếu là: Tự làm, Chỉ định thầu và Đấu thầu.
Trong đó, phương thức đấu thầu đang được áp dụng rộng rãi với hầu hết các
dự án đầu tư xây dựng cơ bản. Nếu đứng ở mỗi góc độ khác nhau sẽ có những
cách nhìn khác nhau về đấu thầu trong xâydựng cơ bản.
+ Đứng trên góc độ chủ đầu tư: đấu thầu là một phương thức cạnh tranh
trong xây dựng nhằm lựa chọn người nhận thầu đáp ứng được yêu cầu kinh tế
kĩ thuật đặt ra cho việc xây dựng công trình.
+ Đứng trên góc độ của nhà thầu: đấu thầu là một hình thức kinh doanh
mà thông qua đó nhà thầu nhận được cơ hội nhận thầu khảo sát thiết kế, mua
sắm máy móc thiết bị và xây lắp công trình.
+ Đứng trên góc độ quản lí nhà nước: đấu thầu là một phương thức
quản lí thực hiện dự án đầu tư mà thông qua đó lựa chọn được nhà thầu đáp
ứng được các yêu cầu của bên mời thầu trên cơ sở cạnh tranh giữa các nhà
thầu .
Từ những góc độ trên có thể thấy thực chất của đấu thầu thể hiện ở các
khía cạnh sau:
Thứ nhất, đấu thầu là việc tổ chức hoạt động cạnh tranh trên hai
phương diện:
- Cạnh tranh giữa bên mời thầu (chủ đầu tư) và nhà thầu (các đơn vị
xây lắp )
- Cạnh tranh giữa các nhà thầu
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 4
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
Các quan hệ cạnh tranh này xuất phát từ quan hệ mua bán (cung - cầu)
bởi vì đấu thầu thực chất là một hoạt động mua bán và ở đây người mua là
chủ đầu tư và người bán là các nhà thầu.
Tuy nhiên, hoạt động mua bán này khác với hoạt đông mua bán thông
thường ở chỗ tính chất hàng hoá của sản phẩm xây dựng thể hiện không rõ do
việc tiêu thụ diễn ra trước khi có sản phẩm và thực hiện theo dự toán (chứ
không phải giá thực tế) .Theo lí thuyết hành vi thì trong một vụ mua bán bao
giờ người mua cũng cố gắng để mua được hàng hoá với mức giá thấp nhất ở
chất lượng nhất định, còn người bán lại cố gắng bán được mặt hàng đó ở mức
giá cao nhất có thể. Do đó, nảy sinh sự cạnh tranh giữa người mua (chủ đầu
tư) và người bán (các nhà thầu).Mặt khác, do hoạt động mua bán này lại diễn
ra chỉ với một người mua và nhiều người bán nên giữa những người bán (các
nhà thầu) phải cạnh tranh với nhau để bán được những sản phẩm của mình.
Kết quả là thông qua việc tổ chức hoạt động cạnh tranh sẽ hình thành giá thầu
hay giá dự toán công trình.
Thứ hai, đấu thầu còn là việc ứng dụng phương pháp xét hiệu quả kinh
tế trong việc lựa chon đơn vị thi công xây dựng (các nhà thầu). Phương pháp
này đòi hỏi việc so sánh, đánh giá giữa các nhà thầu phải diễn ra theo một quy
trình và căn cứ vào một hệ thống các tiêu chuẩn nhất định .Kết quả cuối cùng
sẽ tìm ra được một nhà thầu đáp ứng tốt các yêu cầu về công trình của chủ
đầu tư.
2.Hình thức và nguyên tắc đấu thầu
2.1 Các điều kiện của hoạt động đấu thầu.
Theo qui định tại qui chế đấu thầu ban hành theo nghị định 43/CP ngày
16-7 1996 và thông tư liên bộ số 2TT/LB ngày 25-2-1997 hướng dẫn thực
hiện qui chế đấu thầu và mới nhất là nghị định số 88/1999NĐ-CP ngày 1-9-
1999 của chính phủ về việc ban hành qui chế đấu thầu.Theo nghị định này, tất
cả các dự án đầu tư và xây dựng phải tổ chức đấu thầu:
+Các dự án do nhà nước cân đối vốn đầu tư, các dự án thuộc các doanh
nghiệp nhà nước , các dự án do nhà nước bảo lãnh vốn và các dự án sử dụng
vốn ODA, trừ những loại dự án sau :
- Dự án có tính chất nghiên cứu thử nghiệm .
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 5
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
- Dự án có tính chất cấp bách do thiên tai địch hoạ.
- Dự án có tính chất bí mật quốc gia, an ninh quốc phòng.
- Dự án có giá trị nhỏ dưới 500 triệu đồng.
- Một số dự án đặc biệt được thủ tướng chính phủ cho phép.
. +Các dư án liên doanh, hợp đồng hợp tác kinh doanh hoặc cổ phần có
sự tham gia của các tổ chức kinh tế nhà nước (các doanh nghiệp nhà nước) từ
30% trở lên vào vốn pháp định,vốn kinh doanh hoặc vốn cổ phần .
+Các dự án 100% vốn nước ngoài ,dự án thực hiện theo phương thức
BOT hoặc BT.
Ngoài ra, các dự án còn lại tuy không bắt buộc nhưng khuyến khích tổ
chức đấu thầu. Các dự án được phép chỉ định thầu cũng được khuyến khích
chuyển sang hình thức đấu thầu toàn bộ dự án hoặc từng phần dự án khi có
điều kiện.
2.2 Các hình thức đấu thầu xây dựng cơ bản
Việc lựa chọn nhà thầu có thể được thực hiện theo hai hình thức chủ
yếu sau đây:
+Đấu thầu rộng rãi :
Đấu thầu rộng rãi là hình thức không hạn chế số lượng nhà thầu tham
gia. Bên mời thầu phải thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại
chúng và ghi rõ các điều kiện, thời gian dự thầu. Đối với những gói thầu lớn,
phức tạp về công nghệ bên mời thầu phải tiến hành sơ tuyển để lựa chọn nhà
thầu có đủ tư các và năng lực tham gia dự đấu thầu.
Hình thức đấu thầu nay được khuyến khích áp dụng nhằm đạt tính cạnh
tranh cao trên cơ sở tham gia của nhiều nhà thầu. Tuy nhiên, hình thức này
được áp dụng cho các công trình thông dụng không có yêu cầu đặc biệt về kĩ
thuật, mĩ thuật cũng như không cần bí mật và tuỳ theo từng dự án cụ thể trong
phạm vi một địa phương, một vùng, toàn quốc và quốc tế .
+Đấu thầu hạn chế :
Đấu thầu hạn chế là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu mời một số
nhà thầu (tối thiểu là 5) có đủ năng lực tham gia. Danh sách nhà thầu tham dự
phải được người có thẩm quyền hoặc cấp có thẩm quyền chấp nhận. Hình
thức này chỉ được xem xét áp dụng khi có một trong các điều kịên sau :
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 6
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
- Chỉ có một số nhà thầu có khả năng đáp ứng được yêu cầu của đấu
thầu.
- Các nguồn vốn sử dụng yêu cầu phải tiến hành đấu thầu hạn chế.
- Do tình hình cụ thể của gói thầu mà việc đấu thầu hạn chế có lợi thế.
- Do yêu cầu về tiến độ thực hiện dự án được người có thẩm quyền
quyết định đầu tư chấp thuận.
Để thực hiện đấu thầu, chủ đầu tư có thể áp dụng các phương thức chủ
yếu sau :
+ Đấu thầu một túi hồ sơ (một phong bì).
Đấu thầu một túi hồ sơ là phương thức mà nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu
trong một túi hồ sơ. Phương thức này được áp dụng đối với đấu thầu mua sắm
hàng hoá và xây lắp.
+ Đấu thầu hai túi hồ sơ (hai phong bì ).
Đấu thầu hai túi hồ sơ là phương thức mà nhà thầu nộp đề xuất kĩ thật
và đề xuất về giá trong từng túi hồ sơ riêng vào cùng một thời điểm.Túi hồ sơ
đề xuất kĩ thuật sẽ được xem xét trước để đánh giá. Các nhà thầu đạt số điểm
kĩ thuật từ 70% trở lên sẽ được mở tiếp túi hồ sơ đề suất về giá để đánh giá
trường hợp nhà thầu không đáp ứng được các yêu cầu về tài chính và các điều
kiện của hợp đồng, bên mời thầu phải xin ý kiến của người có thẩm quyền
quyết định đầu tư, nếu được chấp thuận mới được xem xét thay đổi giá.
Phương thức này chỉ được áp dụng đối với đấu thầu tuyển chọn tư vấn
+ Đấu thầu hai giai đoạn :
Phương thức này áp dụng cho những dự án lớn, phức tạp về công nghệ
và kĩ thuật hoặc dự án thuộc dạng chìa khoá trao tay.Trong quá trình xem xét,
chủ đầu tư có điều kiện hoàn thiện yêu cầu về mặt công nghệ, kĩ thuật và các
điều kiện của hồ sơ mời thầu.
Phương thức này áp dụng cho những trường hợp sau :
- Các gói thầu mua sắm hàng hoá và xây lắp có giá từ 500 tỉ đồng trở
lên .
- Các gói thầu mua sắm hàng hoá có tính chất lựa chọn công nghệ thiết
bị toàn bộ, phức tạp về công gnhệ và kĩ thuật hoặc gói thầu xây lắp đặc biệt
phức tạp :
- Dự án thực hiện theo hợp đồng chìa khoá trao tay .
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 7
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
Qúa trình thực hiện phương thức này như sau :
a) Giai đoạn thứ nhất: Các nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu sơ bộ gồm đề
xuất về kĩ thuật và phương án tài chính sơ bộ (chưa có gía) để bên mời thầu
xem xét và thảo luận cụ thể với từng nhà thầu nhằm thống nhất yêu cầu và
tiêu chuẩn kĩ thuật để nhà thầu chuẩn bị nộp hồ sơ dự thầu chính thức của
mình
b) Giai đoạn thứ hai :Bên mời thầu mời các nhà thầu tham gia trong
giai đoạn thứ nhất nộp hồ sơ dự thầu chính thức với đề xuất kĩ thuật đã được
bổ xung hoàn chỉnh trên cùng một mặt bằng kĩ thuật và đề xuất chi tiết về tài
chính với đầy đủ nội dung về tiến độ thực hiện, điều kiện hợp đồng, giá dự
thầu.
2.3 Nguyên tắc đấu thầu xây dựng.
a) Công bằng: Mọi nhà thầu đều có quyền bình đẳng như nhau tạo điều
kiện đảm bảo cạnh tranh bình đẳng .
b) Bí mật: Mức giá dự kiến của chủ đầu tư, các ý kiến trao đổi của các
nhà thầu với chủ đầu tư trong quá trình chuẩn bị hồ sơ dự thầu ... phải được
đảm bảo bí mật tuyệt đối .
c) Công khai: Trừ những công trình đặc biệt thuộc bí mật quốc gia.
Nguyên tắc công khai phải được quán triệt trong cả giai đoạn gọi thầu và giai
đoạn mở thầu .
d) Có năng lực :chủ đầu tư và các nhà thầu phải có năng lực kinh tế kĩ
thuật thực hiện những điều đã cam kết .
e) Pháp lý: Các bên phải tuân theo những quy định của nhà nước về đấu
thầu
3. Sự cần thiết phải thực hiện đấu thầu xây dựng cơ bản
So với phương thức tự làm và phương thức giao thầu, phương thức đấu
thầu có những ưu điểm nổi trội, mang lại lợi ích to lớn với cả chủ đầu tư và
nhà thầu. Việc vận dụng rộng rãi phương thức đấu thầu trong xây dựng cơ
bản không những ở nước ta mà còn ở nhiều nước trên thế giới là vai trò to lớn
của nó. Vai trò đó được đánh giá cụ thể dưới ba góc độ sau :
3.1 Đối với chủ đầu tư
- Thông qua đấu thầu chủ đầu tư sẽ lựa chọn được nhà thầu có khả năng
đáp ứng được tốt nhất các yêu cầu về kinh tế kĩ thuật, tiến độ đặt ra của công
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 8
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
trình. Trên cơ sở đó giúp cho chủ đầu tư vừa sử dụng hiệu quả, tiết kiệm vốn
đầu tư; đồng thời vẫn đảm bảo được chất lượng cũng như tiến độ công trình.
- Thông qua đấu thầu, chủ đầu tư cũng sẽ nắm bắt được quyền chủ
động quản lý có hiệu quả và giảm thiểu được các rủi ro phát sinh trong qua
trình thực hiện dự án đầu tư do toàn bộ quá trình tổ chức đấu thầu và thực
hiện kết quả đấu thầu được tuân thủ chặt chẽ theo quy định của pháp luật và
sau khi chủ đầu tư đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng đầy đủ về mọi mặt.
- Để đánh giá đúng các hồ sơ dự thầu đòi hỏi đội ngũ cán bộ thực hiện
công tác đấu thầu của chủ đầu tư phải tự nâng cao trình độ của mình về các
mặt nên việc áp dụng phương thức đấu thầu còn giúp cho chủ đầu tư nang cao
trình độ và năng lực của cán bộ công nhân viên.
3.2 Đối với các Nhà thầu
- Hoạt động đấu thầu được tổ chức theo nguyên tắc công khai và bình
đẳng, nhờ đó các nhà thầu (các đơn vị xây lắp ) sẽ có điều kiện để phát huy
đến mức cao nhất cơ hội tìm kiếm công trình và khả năng của mình để trúng
thầu, tạo công ăn việc làm cho người lao động phát triển sản xuất kinh doanh.
- Việc tham gia đấu thầu, trúng thầu và thực hiện dự án đầu tư theo hợp
đồng làm cho nhà thầu phải tập trung vốn của mình và lựa chọn trọng điểm để
đầu tư để nâng cao cơ sở vật chất kĩ thuật, công nghệ nhân lực theo yêu cầu
của công trình. Qua đó, giúp cho các nhà thầu nâng cao năng lực về mọi mặt
của mình.
- Công việc thực tế sẽ giúp cho các nhà thầu hoàn thiện về tổ chức quản
lý, tổ chức sản xuất, nâng cao trình độ và năng lực của cán bộ công nhân viên
của mình .
3.3 Đối với Nhà nước
- Đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước
về đầu tư và xây dựng, quản lý và sử dụng vốn một cách có hiệu quả hạn chế
và loại trừ được các tình trạng như : thất thoát lãng phí vốn đầu tư, đặc biệt là
vốn ngân sách, các hiện tượng tiêu cực khác phát sinh trong xây dựng cơ bản.
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 9
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
- Đấu thầu tạo lên sức cạnh tranh mới và lành mạnh trong lĩnh vực xây
dựng cơ bản, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế hàng hoá trong ngành
cũng như trong nền kinh tế quốc dân
Vì những lợi ích trên nên việc thực hiện công tác đấu thầu là một đòi
hỏi tất yếu
II.TỔ CHỨC CÔNG TÁC DỰ THẦU TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY
DỰNG
1. Điều kiện mời thầu và dự thầu
1.1 Những điều kiện với bên mời thầu
+ Có đủ văn bản đầu tư hoặc giấy phép đầu tư của người có thẩm
quyền hoặc cấp có thẩm quyền.
+ Có kế hoạch đấu thầu đã được người có thẩm quyền phê duyệt.
+ Có hồ sơ mời thầu đã được người có thẩm quyền hoặc cấp có thẩm
quyền.
+ Có khả năng đảm bảo đủ vốn để thanh toán theo hợp đồng.
+ Bảo đảm được mặt bằng, giấy phép sử dụng đất và giấy phép xây
dựng. Nghĩa là có đủ điều kiện pháp lí để tiến hành công tác xây dựng.
Trong trường hợp đấu thầu tuyển chọn tư vấn thực hiện công việc
chuẩn bị dự án hoặc đấu thầu lựa chọn đối tác để thực hiện dư án, điều kiện tổ
chức đấu thầu là có văn bản chấp thuận của người có thẩm quyền hoặc cấp có
thẩm quyền và hồ sơ mời thầu được duyệt.
1.2 Những điều kiện đối với các nhà thầu
+Có giấy đăng kí kinh doanh. Đối với đấu thầu mua sắm thiết bị phức
tạp được qui định trong hồ sơ mời thầu, ngoài giấy đăng kí kinh doanh, phải
có giấy phép bán hàng thuộc bản quyền của nhà sản xuất.
+Có đủ năng lực về kĩ thuật và tài chính đáp ứng yêu cầu của gói thầu.
+Chỉ được tham gia một đơn dự thầu trong một gói thầu, dù là đơn
phương hay liên doanh dự thầu. Trường hợp Tổng công ty đứng tên dự thầu
thì các đơn vị trực thuộc không được phép tham dự với tư cách là nhà thầu
độc lập trong cùng một gói thầu.
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 10
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
* Bên mời thầu không được tham gia với tư cách là nhà thầu đối với
các gói thầu do mình tổ chức
2. Qui trình tổ chức đáu thầu và dự thầu xây lắp của các doanh
nghiệp xây dựng
Một qui trình đấu dự thầu hoàn chỉnh gồm ba giai đoạn: Sơ tuyển, nộp
đơn thầu, mở thầu và đánh giá đơn thầu.
2.1 Giai đoạn sơ tuyển: Áp dụng cho các công trình lớn, phức tạp đề
phòng rủi ro. Giai đoạn này gồm những công việc sau:
2.1.1 Mời các nhà thầu dự sơ tuyển.
Thông qua các kênh thông tin khác nhau, chủ đầu tư thông báo mời dư
tuyển các nhà thầu. Thông báo này bao gồm các nội dung cơ bản sau:
- Chủ đầu tư của công trình .
- Giới thiệu khái quát về dự án.
- Ngày phát tài liệu đấu thầu và nộp đơn dự thầu.
- Chỉ dẫn tự kê khai năng lực dự sơ tuyển.
- Ngày và địa điểm nộp bản khai nói trên .
2.1.2 Phát và nộp các tài liệu dự sơ tuyển
Sau khi thông báo mời dự sơ tuyển, chủ đầu tư - bên mời thầu sẽ phát
hành, chủ đầu tư dự sơ tuyển đến các nhà thầu hưởng ứng dự sơ tuyển. Chỉ
dẫn này sẽ bao gồm các nội dung sau đây:
- Cơ cấu sản xuất và cơ cấu quản lí của Công ty
- Kinh nghiệm đã có về thi công các loại công trình mà chủ đầu tư quan
tâm.
- Năng lực về quản lí, lao động, cơ sở vật chất kĩ thuật.
- Tình hình tài chính của Công ty.
Các nhà thầu quan tâm đến công trình chủ động đến cơ quan chủ đầu tư
nhận hồ sơ sơ tuyển và kê khai một cách chính xác những nội dung theo yêu
cầu.
2.1.3 Phân tích các hồ sơ, lựa chọn và thông báo danh sách các ứng
thầu
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 11
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
Sau khi thu nhận hồ sơ sơ tuyển của các nhà thầu, chuyên viên của chủ
đầu tư nghiên cứu và chọn .Sau đó chủ đầu tư thông báo cho tất cả các nhà
thầu danh sách các ứng thầu đã được lựa chon.
2.2. Giai đoạn nhận đơn thầu
2.2.1 Lập tài liệu mời thầu .
Chủ đầu tư - bên mời thầu tiến hành xác lập tài liêụ đấu thầu hồ sơ này
gồm các tài liệu sau:
- Thông báo mời thầu: tên và địa chỉ bên mời thầu mô tả tóm tắt các nội
dung cần quan tâm.
- Mẫu đơn dự thầu.
- Chỉ dẫn đối với các nhà thầu.
- Hồ sơ thiết kế kỹ thuật kèm theo các chỉ dẫn kỹ thuật.
- Tiến độ thi công hoặc thực hiện công việc.
- Bảo lãnh dự thầu (đặt cọc dự thầu).
2.2.2 Chuẩn bị lập hồ sơ dự thầu
Để đảm bảo những thông tin cần thiết cho việc lập hồ sơ dự thầu một
cách có chất lượng, các nhà thầu có thể yêu cầu bên mời thầu bố trí đi thăm
hiện trường và giải đáp những thắc mắc xung quanh nội dung và điều kiện
đấu thầu.
Trong quá trình các nhà thầu chuẩn bị hồ sơ dự thầu, bên mời thầu có
thể điều chỉnh, bổ sung tài liệu mời thầu. Những thay đổi này phải được thông
báo trực tiếp đến các nhà thầu và bảo đảm các nhà thầu đáp ứng được những
thay đổi đó.
2.2.3 Lập hồ sơ dự thầu .
Công việc này hoàn toàn thuộc trách nhiệm của các nhà thầu. Bên mời
thầu không được có bất cứ sự gợi ý nào .
Hồ sơ mời thầu gồm có :
- Đơn dự thầu theo mẫu của bên mời thầu.
- Bản sao đăng kí kinh doanh và chứng chỉ nghề nhgiệp.
- Tài liệu giới thiệu năng lực nhà thầu .
- Bản dự toán giá dự thầu.
- Bảo lãnh thầu.
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 12
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
Sau khi kiểm tra kỹ lưỡng các tài liệu trong hồ sơ, hồ sơ này được niêm
phong gửi tới bên mời thầu theo quy định.
2.3 Giai đoạn mở thầu và đánh giá thầu
2.3.1 Mở thầu
Việc mở thầu được tiến hành công khai theo ngày giờ, địa điểm ghi
trong thông báo mời thầu, thành phần này gồm có: đại diện cơ quan quản lý
nhà nước tại địa phương, bên mời thầu và các nhà thầu có hồ sơ dự tuyển .
Toàn bộ diễn biến của buổi mởi thầu phải được ghi văn bản với chữ kí
của các bên.
2.3.2 Đánh giá và xếp hạng nhà thầu
Việc đánh giá và xếp hạng các nhà thầu được tiến hành theo trình tự :
- Xem xét hồ sơ dự thầu của từng nhà thầu.
- Chuyển đổi giá dự thầu và các chỉ tiêu khác.
- Đánh giá và so sánh các hồ sơ dự thầu.
2.3.3 Xét duyệt kết quả đấu thầu
Căn cứ vào kết quả đánh giá các hồ sơ dự thầu bên mời thầu sẽ xếp
hạng các nhà thầu theo các tiêu chuẩn nhất định. Kết quả đó phải được các cơ
quan có thẩm quyền quyết định phê duyệt .Nhà trúng là nhà thâù có số điểm
cao nhất.
2.3.4 Thông báo kết quả trúng thầu và kí kết hợp đồng
Sau khi có kết quả xét duyệt ,nhà trúng thầu được thông báo về việc kí
kết hợp đồng.
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 13
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
3.Sơ đồ quá trình dự thầu.
Sơ đồ 1: Sơ đồ quá trình dự thầu
(1)
Tìm kiếm thông tin về công trình cần
đấu thấu
(2)
Tham gia sơ tuyển (nếu có).
(3)
Chuẩn bị và lập hồ sơ dự thầu
(4)
Lập hồ sơ dự thầu và tham gia mở
thầu
(5)
Ký kết hợp đồng thi công nếu trúng
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 14
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
thầu
3.1 Tìm kiếm thông tin về công trình cần đấu thầu
Đây được coi là bước đầu tiên của quy trình dự thầu trong các doanh
nghiệp xây dựng bởi lẽ nó chính là bước để người bán (các doanh nghiệp xây
dựng) tiếp cận được với người mua (chủ đầu tư) và từ đó mới dẫn đến quan
hệ giao dịch mua bán thông qua phương thức đấu thầu. Các nhà đầu tư (các
đơn vị xây lắp) có thể tìm kiếm thông tin về công trình cần thầu thông qua
kênh thông tin chủ yếu sau:
- Thông báo mời thầu của bên mời thầu trên các phương tiện thông tin
đại chúng: Đối với các công trình được tổ chức đấu thầu theo hình thức đấu
thầu rộng rãi hoặc có sơ tuyển thì bên mời thầu sẽ tiến hành thông báo trên
các phương tiện thông tin đại chúng, nội dung thông báo mời thầu gồm: Tên
và địa chỉ bên mời thầu; Mô tả tóm tắt dự án, địa chỉ và thời gian xây dựng;
Chỉ dẫn tìm hiểu hồ sơ mời thầu; Thời hạn ,địa chỉ hồ sơ mời thầu.
- Thư mời thầu do bên mời thầu gửi đến: Do mối quan hệ từ trước giữa
bên mời thầu với nhà thầu hoặc nhờ vào uy tín, vị trí của nhà thầu trên thị
trường ,các nhà thầu có thể được bên mời thầu trực tiếp mời dự thầu thông
qua thư mời thầu trong trường hợp công trình được tổ chức đấu thầu theo hình
thức đấu thầu hạn chế.
- Thông qua giới thiệu của các bên trung gian: Vì một lý do nào đó đạc
biệt là do thị trường chưa hoàn chỉnh, các nhà thầu có thể không biết được về
công trình cần đấu thầu một cách trực tiếp, họ cũng có thể có thông tin về
công trình cần đấu thầu thông qua giới thiệu của một nhà môi giới. Thông
thường các nhà thầu sẽ phải trả một chi phí hoa hồng nhất định cho nhà môi
giới. Nhà môi giới có thể là cá nhân hoặc tổ chức thậm chí là cán bộ công
nhân của nhà thầu. Đây là cách thức tìm kiếm thông tin khá phổ biến cuả các
nhà thầu ở Việt Nam hiện nay .
Điều cần chú ý ở bước này là dù cho nhà thầu tìm kiếm thông tin theo
hình thức nao thì cũng phải nắm bắt được những thông tin cần thiết ban đầu
về công trình cần đấu thầu, lấy đó làm cơ sở phân tích để đưa ra được những
quyết định có hoặc không dự thầu. Việc làm nay sẽ giúp cho doanh nghiệp
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 15
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
tránh được việc phải bỏ ra những chi phí tiếp theo mà không đem lại cơ hội
tranh thầu thực tế .
3.2 Tham gia sơ tuyển (nếu có).
Nếu công trình cần đấu thầu được bên mời thầu tổ chức có tiến hành sơ
tuyển thì các nhà thầu sẽ phải nộp cho bên mời thầu một bộ tài liệu sơ tuyển.
Thông thường, các nhà thầu sẽ phải trình bày trong tài liệu sơ tuyển những
nội dung chính sau đây :
- Cơ cấu tổ chức sản xuất của nhà thầu .
- Kinh nghiệm trong các loại hình công tác .
- Nguồn nhân lực, trình độ quản lý ,kỹ thuật ,quy mô doanh nghiệp.
- Tình trạng tài chính những năm gần đây.
Mục tiêu của bước này là vượt qua giai đoạn thi tuyển. Tuy vậy, một
số vấn đề khác ở giai đoạn này mà nhà thầu cần chú ý đó là nắm bắt được các
đối thủ cùng vượt qua vòng sơ tuyển và tiến hành tìm kiếm thông tin về họ
làm căn cứ để đưa ra được chiến lược tranh thầu thích hợp trong bước tiếp
theo.
3.3 Chuẩn bị và lập hồ sơ dự thầu
Trong bước này, trước hết, nhà thầu sẽ nhận được một bộ hồ sơ mời
thầu do bên mời thầu cung cấp gồm các nội dung sau:
-Thư mời thầu
-Chỉ dẫn đối cới nhà thầu
-Hồ sơ thiết kế kĩ thuật kèm theo bản tiên lượng và chỉ dẫn kĩ thuật .
-Tiến độ thi công
-Điều kiện chung và điều kiện cụ thể của hợp đồng
-Bảo lãnh dự thầu
-Mẫu thảo thuận hợp đồng và bảo lãnh thực hiện hợp đồng
Công việc đầu tiên của nhà thầu là tiến hành nghiên cứu kĩ hồ sơ mời
thầu. Đây là công việc rất quan trọng vì nó là xuất phát điểm để nhà thầu lập
hồ sơ thầu và xác định xem khả năng của mình có thể đáp ứng được các yêu
cầu của bên mời thầu hay không. Đối với những vấn đề chưa rõ trong hồ sơ
mời thầu nhà thầu có thể tìm được lời giải thông qua hội nghị tiền thầu do bên
mời thầu tổ chức hoặc trao đổi công khai bằng văn bản với bên mời thầu .Một
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 16
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
điều đáng quan tâm trong việc thực hiện những công việc tiếp theo là nhà thầu
lên thực hiện đúng theo những điều đã chỉ ra trong phần chỉ dẫn đối với nhà
thầu của hồ sơ mời thầu .
Tiếp theo, nhà thầu có thể xin phép chủ đầu tư cho đi thăm công trường
để khảo sát nếu thấy cần thiết. Chi phí cho việc đi thực tế này do nhà thầu
chịu. Nhà thầu nên cử những cán bộ có trình độ và kinh nghiệm về mặt kĩ
thuật cũng như kinh tế đi khảo sát hiện trường. Điều này sẽ giúp cho nhà thầu
nắm được thực địa làm cơ sở xây dựng giải pháp kĩ thuật thi công hợp lí cũng
như nắm được tình hình thị trường nơi đặt công trình, đặc biệt là thị trường
các yếu tố đầu vào cần cung cấp cho thi công công trình để có cơ sở thực tế
cho việc lập giá dự thầu .mà thực chất là chiến lược nhận thầu .
Sau khi nắm chắc nhiều thông tin về các phương diện, nhà thầu mới
tiến hành công việc quan trọng nhất của quá trình dự thầu và quyết địng khả
năng thắng thầu đó là lập hồ sơ dự thầu. Khi tiến hành công việc này, nhà
thầu có thể sử dụng tư vấn, đặc biệt là tư vấn liên quan đến việc lập biện pháp
thi côngvà các giải pháp kĩ thuật. Nội dung cả hồ sơ dự thầu thường bao gồm
:
- Đơn dự thầu
-Bản sao giấy đăng kí kinh doanh hoặc chứng chỉ nghề nghiệp.
-Tài liệu giới thiệu năng lực nhà thầu.
-Biện pháp thi công tổng thể và biện pháp thi công chi tiết các hạng
mục công trình.
-Tổ chức thi công và tiến độ thực hiện hợp đồng.
-Bản dự toán giá dự thầu.
-Bảo lãnh dự thầu.
Trong bước công việc này thì những công việc quan trọng và đòi hỏi
nhiều công sức đó là: lập biện pháp thi công, tổ chức thi công và bản dự toán
giá dư thầu. Các nhà thầu cần chú ý rằng giá dự thầu chỉ được đưa ra trên cơ
sơ đã có biện pháp thi công và tổ chức thi công hợp lí vì giá dự thầu phản ánh
chính sách nhận thầu của nhà thầu, phản ánh biện pháp thi công và tổ chức thi
công. Đây là chỉ tiêu tổng hợp nhất giá dự thầu cũng cần được tính toán cẩn
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 17
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
thận để đáp ứng các yêu cầu kĩ thuật chứ không chỉ đáp ứng về khối lượng và
thời gian đồng thời phải đảm bảo tính khả thi của phương án đấu thầu cũng
như phải nằm trong chiến lược cạnh tranh.
3.4 Nộp hồ sơ dự thầu và tham gia mở thầu
Việc nộp hồ sơ dự thầu sẽ diễn ra theo đúng thời gian và địa điểm đã
quy định trong hồ sơ mời thầu. Nhà thầu sẽ phải nộp bộ hồ sơ dự thầu cho bên
mời thầu trong tình trạng niêm phong .Thông thường, bên mời thầu sẽ yêu
cầu nhà thầu nộp một bộ hồ sơ dự thầu gốc và một số nhất định các bộ sao
được bỏ chung vào một gói bọc .
Cùng với việc nộp hồ sơ dự thầu ,nhà thầu cũng sẽ phải nộp cho bên
mời thầu một số tiền bảo lãnh dự thầu bằng từ 1% đến 3%tổng giá trị ước tính
giá bỏ thầu hoặc một mức giá nhất định .Tiền bảo lãnh dự thầu sẽ được trả lại
cho những nhà thầu không đạt kết quả sau khi công bố trúng thầu không quá
30 ngày kể từ ngày công bố. Nhà thầu không được nhận lại tiền bảo lãnh dự
thầu trong các trường hợp :
-Trúng thầu nhưng từ trối thực hiện hợp đồng.
-Rút đơn thầu sau thời gian nộp thầu.
-Do vi phạm nghiêm trọng các quy định trong quy chế đấu thầu.
Đến thời gian quy định (có thể trùng với thời gian nộp hồ sơ dự thầu),
nhà thầu được tham gia vào cuộc mở thầu do bên mời thầu tổ chức tại địa
điểm mà bên mời thầu đã quy định trong hồ sơ dự thầu.Trong cuộc họp mở
thầu, bên mời thầu thương công khai hai chỉ tiêu là giá bỏ thầu và thời gian
thi công của từng nhà thầu. Đây là những thông tin mà nhà nhà thầu cần lưu
giữ để làm căn cứ rút kinh nghiệm và đánh giá đối thủ cạnh tranh cho những
lần dự thầu tiếp theo.
3.5. Ký kết hợp đồng thi công (nếu trúng thầu ).
Nếu nhận được thông báo trúng thầu của bên mời thầu, nhà thầu trúng
thầu phải gửi cho bên mời thầu thông báo chấp nhận đàm phán hợp đồng
trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo trúng thầu. Sau đó,
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 18
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
theo lịch đã thống nhất, hai bên tiến hành đàm phán và ký kết hợp đồng. Nhà
thầu trúng thầu cũng phải nộp cho bên mời thầu một khoản bảo lãnh hợp đồng
bằng từ 10% đến 15%tổng giá trị hợp đồng và được nhận lại bảo lãnh dự thầu
.Bảo lãnh thực hiện hợp đồng có hiệu lực đến khi thời gian bảo lãnh của hợp
đồng hết hạn . Việc tiến hành đàm phán, ký kết họp đồng bao thầu công trình
phải theo đúng luật để hợp đồng phù hợp với luật pháp quy định và kế hoạch
của nhà nước, phù hợp với nguyên tắc bình đẳng hai bên cùng có lợi, có
thưởng phạt .
II. KHẢ NĂNG CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP TRONG QUÁ
TRÌNH DỰ THẦU XÂY DỰNG
1.Khái niệm về cạnh tranh và khả năng cạnh tranh
1.1 Cạnh tranh
1.1.1. Khái niện cạnh tranh.
Trong hình thức trao đổi hàng hoá trực tiếp, sự trao đổi đã được thoả
thuận, nhu cầu được xác định qua kinh nghiệm tiêu thụ của cả hai bên mua và
bán, nên hàng hoá được sản xuất ra gần như phù hợp với nhu cầu của mỗi
bên. Trong điều kiện trao đổi hàng hoá như vậy, không thể phát sinh ra cạnh
tranh.
Trong điều kiện hàng hoá được trao đổi thông qua vật ngang giá là tiền,
đặc biệt là trong điều kiện của nền sản xuất hướng theo thị trường, sự tác
động của quy luật giá trị, quan hệ cung cầu và quy luật giá trị thặng dư đã
phát sinh ra cạnh tranh. Mỗi chủ thể xuất hiện trên thị trường với lợi ích kinh
tế của nó đều muốn tranh giành điều kiện thuận lợi cho mình về sản xuất, về
mua bán hang hoá.
Cạnh tranh đặc biệt là phát triển cùng với sự phát triển của nền sản xuất
hàng hoá tư bản chủ nghĩa. Theo Mác:"Cạnh tranh tư bản chủ nghĩa là sự
ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật
những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá để thu
được lợi nhuận siêu ngạch "
Cạnh tranh (competion), về mặt thuật, ngữ, được hiểu là sự cố gắng
giành phần hơn, phần thắng về mình giữa những người, những tổ chức hoạt
động có mục tiêu và lợi ích giống nhau. Trong kinh doanh cạnh tranh được
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 19
Luận văn tốt nghiệp Khoa QTKDCN
XDCB
định nghĩa là sự đua tranh giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm
giành ưu thế trên cùng một loại tài nguyên, sản phẩm hoạc cùng một loại
khách hàng về phía mình .
Cạnh tranh là một đặc trưng cơ bản của cơ chế thị trường. Không có
cạnh tranh thì không có nền kinh tế thị trường. Nền kinh tế thị trường khi vận
hành phải tuân thủ theo những quy luật khách quan riêng của mình, trong đó
có quy luật cạnh tranh. Theo quy luật này, các doanh nghiệp phải không
ngừng cải tiến máy móc thiết bị, công nghệ, nâng cao năng suất lao động và
chất lượng sản phẩm để giành ưu thế so với đối thủ của mình. Kết quả là kẻ
mạnh cả về khả năng vật chất và trình độ kinh doanh sẽ là người chiến thắng.
Cạnh tranh là động lực hay như A-đam X-mít gọi là "bàn tay vô hình "thúc
đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Nếu lợi nhuận thúc đẩy các cá nhân tiến
hành sản xuất kinh doanh thì cạnh tranh lại bắt buộc và thôi thúc họ phải điều
hành các hoạt động sản xuất kinh doanh một cách có hiệu quả cao nhất .
Tác động tích cực của cạnh tranh là :
-Sử dụng các nguồn taì nguyên một cách tối ưu.
-Khuyến khích áp dụng các tiến bộ kỹ thuật.
-Thoả mãn các yêu cầu của người tiêu dùng.
-Thúc đẩy sản xuất phát triển ,thúc đẩy tăng năng suất lao động và hiệu
quả của sản xuất .
Tuy nhiên, cạnh tranh cũng có tác động tiêu cực đối với nền sản xuất
.Đó là việc giữ bí mật không muốn chuyển giao công nghệ tiên tiến, là tình
trạng ganh đua quyết liệt "cá lớn nuốt cá bé ".
1.1.2 Các hình thức cạnh tranh .
+Cạnh tranh tự do,được hiểu như là một nền kinh tế phát triển một cách
tự do,không có sự can thiệp của Nhà nước, trong đó giá cả nên xuống theo sự
chi phối của các quy luật thị trường. Cùng với các quy luật kinh tế thị trường,
đặc biệt là quy luật giá trị, cạnh tranh tự do dẫn đến sự phân hoá hai cực giàu
nghèo rõ rệt.
+Cạnh tranh hoàn hảo hay còn gọi là cạnh tranh thuần tuý, là hình thức
cạnh tranh trong đó giá cả của một loaị hàng hoá là không đổi trong toàn bộ
một địa danh của thị trường; các yếu tố sản xuất được tự do luân chuyển từ
Sinh Viên: Nguyễn Đình Huy 20
