Luận văn tốt nghiệp “Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Cămpuchia; thực trạng và giải pháp”
Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn tốt nghiệp “đầu tư trực tiếp nước ngoài (fdi) vào cămpuchia; thực trạng và giải pháp”', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
TRƯỜNG.........................................
KHOA.............................................
LUẬN VĂN
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI) vào Cămpuchia; thực
trạng và giải pháp
Chuyên đề tốt nghiệp
LỜI CẢM ƠN
Xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy cô giáo khoa Kinh tế
và Kinh doanh quốc tế đã trang bị cho em kiến thức trong suốt quá trình học
tập. Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất tới thầy PGS.TS. Đỗ Đức
Bình, người đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện chuyên
đề tốt nghiệp này.
Nhân đây, cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các bác, các cô thuộc Uỷ
ban phát triển Campuchia đang làm việc và công tác trong Uỷ ban này,
những ngưòi đã giúp đỡ em nhiệt tình trong việc thu thập, tìm tài liệu, cũng
như cho em những lời khuyên quý giá để chuyên đề có được những số liệu
cập nhật, đầy đủ, chính xác và hoàn thiện hơn.
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
Xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế thế giới là kết quả của quá
trình phân công lao động xã hội mở rộng trên phạm vi toàn thế giới đã lôi kéo
tất cả các nước và vùng lãnh thổ từng bước hội nhập với nền kinh tế thế
giới.Trong xu thế đó, chính sách đóng cửa biệt lập với thế giới là không thể
tồn tại. Nó chỉ là kìm hãm quá trình phát triển của xã hội. Một quốc gia khó
có thể tách biệt khỏi thế giới vì những thành tựu của khoa học và kinh tế đã
kéo con người xích lại gần nhau hơn và dưới tác động quốc tế buộc các nước
phải mở cửa.
Mặt khác trong xu hướng mở cửa, các nước đều muồn thu hút được
nhiều nguồn lực từ bên ngoài để phát triển kinh tế đặc biệt là nguồn vốn đầu
tư trực tiếp nước ngoài FDI : vì thế các nước đều muốn tạo ra những điều
kiện hết sức ưu đãi để thu hút được nhiều nguồn về mình.
Nhận thức được vấn đề này Chính phủ Hoàng gia Cămpuchia đã thực
hiện đường lối đổi mới theo hướng mở cửa với bên ngoài. Kể từ khi thực
hiện đường lối mới đến này, Cămpuchia đã thu được những thành tựu đáng
kể cả trong phát triển kinh tế cũ cũng như trong thu hút nguồn vốn(FDI) từ
bên ngoài.Hàng năm nguồn vốn FDI từ bên ngoài vào trong nước tăng nhanh
cả về số lượng dự án lẫn quy mô nguồn vốn.Tuý nhiên việc thu hút nguồn
vốn FDI của Cămpuchia vẫn thuộc loại thấp so với các nước trong khu vực
và chưa thể hiện được hết tiềm năng của mình trong việc thu hút vồn FDI để
đáp ứng nhu cầu phát triển .Chính vì vậy việc nghiên cứu tình hình thực tiễn
về môi trường và kết quả đầu tư trực tiếp của Cămpuchia là việc quan trọng
và không thể thiếu để có thể đưa ra giải pháp và hướng giải quyết mới nhằm
nâng cao khả năng thu hút nguồn vốn FDI dể phát triển kinh tế.
Trong thời gian thực tập tại Uỷ ban phát triển Cămpuchia, dưới sự
hướng dẫn của giáo viên Đỗ Đức Bình và sự giúp đỡ của cơ quan, với kiến
thức đã được tích luỹ tại nhà trường của mình, em đã nghiên cứu đề tài “Đầu
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Cămpuchia; thực trạng và giải pháp”
Mục đích của đề tài là nghiền cứu thực trạng tình hình đầu tư nước ngoài tại
Cămpuchia và đưa ra một số giải pháp về thu hút vốn FDI để phát triển kinh
tế xã hội của Cămpuchia. Đề tài được trình bày như sau:
Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn về đầu từ trực tiếp nước ngoài
(FDI)
ChươngII: Thực trạng hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào
Cămpuchia
ChươngIII: Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp
nước ngoài.
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐẦU TƯ
TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI (FDI)
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ FDI
1. Khái niệm, bản chất, đặc điểm và các hình thức của FDI
1.1. Khái niệm
1.1.1. Khái niệm về đầu tư
Đầu tư nói chung là sự sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các
hoạt động nào đó nhằm thu về các kết quả nhất định trong tương lai lớn hơn
các nguồn lực đã bỏ ra để đạt được các kết quả đó.
Nguồn lực đó có thể là tiền , tài nguyên thiên nhiên, sức lao động hoặc
trí tuệ.
Nhưng kết quả thu được trong tương lai có thể là sự tăng thêm các tài
sản tài chính (tiền vốn), tài sản vật chất (nhà máy, đường xá),tài sản trí tuệ
(trình độ văn hoá, chuyên môn , khoa học kỹ thuật ….) và các nguồn nhân
lực có đủ điều kiện để làm việc có năng suốt trong nền sản xuất xã hội.
Trong những kết quả đạt được trên đây, những kết quả trực tiếp của sự
hy sinh các nguồn lực là các tài sản vật chất, tài sản trí tuệ và nguồn nhân lực
tăng thêm có vai trò quan trọng trong mọi lúc, mọi nơi không chỉ đối với
người đầu tư mà cả đối với toàn bộ kinh tế. Những kết quả này không chỉ
người đầu tư mà cả nền kinh tế được hưởng thụ. Chẳng hạn một nhà máy
được xây dựng; tài sản vật chất của người đựơc đầu tư trực tiếp tăng thêm,
đồng thời tài sản vật chất tiềm lực của xã hội cũng được tăng thêm.
Lợi ích trực tiếp do hoạt động của nhà máy này đem lại cho người đầu
tư được lợi ích nhuận, còn cho nền kinh tế được thoả mãn nhu cầu tiêu dùng
(cho sản xuất và cho ngân sách, giải quyết công ăn việc làm cho người lao
động……trình độ nghề nghiệp chuyên môn của người lao động tăng thêm
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
không chỉ có lợi cho chính họ mà còn bổ sung nguồn lực kỹ thuật cho nền
kinh tế để có thể tiếp nhận công nghệ này càng hiện đại, góp phần nâng cao
trình độ công nghệ kỹ thuật của nền sản xuất quốc gia.
Đối với từng cá nhân, đơn vị đầu tư là điều kiện quyết định sự ra đời,
tồn tại và tiếp tục phát triển của mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,
đối với nền kinh tế đầu tư là yếu tố quyết định sự phát triển của nền sản xuất
xã hội, là chìa khóa của sự tăng trưởng.
Có nhiều hình thức đầu tư và xuất phát từ nhiều nguồn vốn khác nhau,
một trong số hình thức đầu tư quan trọng là đầu tư trực tiếp nước ngoài.
1.1.2. Khái niệm về đầu tư trực tiếp nước ngoài(FDI)
Các quan điểm và định nghĩa về FDI được đưa ra tuỳ gốc độ nhìn nhất
của các nhà kinh tế nên rất phong phú và đa dạng. Qua đó ta có thể rút ra một
định nghĩa chung nhất như sau .
FDI là loại hình kinh doanh mà nhà đầu tư nước ngoài bỏ vốn, tự thiết
lập các cơ sở sản xuất kinh doanh cho riêng mình, đúng chủ sở hữu, tự quản
lý, khai thác hoặc thuê người quản lý, khai thác cơ sở này, hoặc hợp tác với
đối tác nước sở tại thành lập cơ sở sản xuất kinh doanh và tham gia quản l ý,
cùng với đối tác nước sở tại chia sẻ lợi nhuận và rủi ro.
1.1.3. Nguồn gốc và bản chất của FDI
FDI là đời muộn hơn các hoạt động kinh tế đối ngoại khác vài ba thập
kỷ nhưng FDI nhanh chóng xác lập vị trí của mình trong quan hệ kinh tế
quốc tế, FDI trở thành một xu thế tất yếu của lịch sử, một nhu cầu không thể
thiếu của mọi nước trên thế giới kể cả những nước đang phát triển, những
nước công nghiệp mới hay những nước trong khối OPEC và những nước phát
triển cao.
Bản chất của FDI là:
- Có sự thiết lập về quyền sở hữu về Tư Bản của công ty một nước ở
một nước khác
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
- Có sự kết hợp quyền sở hữu với quyền quản lý các nguồn vốn đã
được đầu tư
- Có kèm theo quyền chuyền giao công nghệ và kỹ năng quản lý
- Có liên quan đến việc mở rộng thị trường của các công ty đa quốc gia
- Gắn liền với sự phát triển của thị trường tài chính quốc tế và thương
mại quốc tế
1.2. Đặc điểm của FDI
Các chủ đầu tư thực hiện đầu tư trên nước sở tác phải tuần thu pháp
luật của nước đó.
- Hình thức này thường mang tình khả thi và hiệu quả kinh tế cao
- Tỷ lệ vốn quy định vốn phân chia quyền lợi và nghĩa vụ các chủ đầu
tư
- Thu nhập chủ đầu tư phụ thuộc vào kết quả kinh doanh
- Hiện tượng đa cực và đa biến trong FDI là hiện tượng đặc thù, không
chỉ gồm nhiều bên với tỷ lệ góp vốn khác nhau mà còn các hình thức khác
nhau của Tư Bản tư nhân và tư bản nhà nước cũng tham gia.
- Tồn tại hiện tượng hai chiều trong FDI một nước vừa nhận đầu tư
vừa thực hiện đầu tư ra nước ngoài nhằm tận dụng lợi thế so sánh giữa các
nước
- Do nhà đầu tư muốn đầu tư vào thì phải tuần thu các quyết định của
nước sở tại thì nên vốn tỷ lệ vốn tối thiểu của nhà đầu tư vào vốn pháp định
của dự án là do luật đầu tư của mỗi nướcc quyết định. Cămpuchia quyết định
là 40% trong khi ở Mỹ lại quyết định 10% và một số nước khác lại là 20%
- Các nhà đầu tư là nguồn bỏ vốn và đóng thời tự mình trực tiếp quản
lý và điều hành dự án. Quyến quản lý phụ thuộc vào vốn đóng góp mà chủ
đầu tư đã góp trong vốn pháp định của dự án, nếu doanh nghiệp 100% vốn
nước ngoài thì họ có toàn quyền quyết định
- Kết quả thu được từ dự án được phân chia cho các bên theo tỷ lệ vốn
góp vào vốn pháp định sau khi đã nộp thuế cho nước sở tại và trả lợi tức cổ
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
phần cho các cổ đông nếu là công ty cổ phần.
- FDI thường được thực hiện thông qua việc xây dựng mới hay mua lại
một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp đang hoạt động, thông qua việc mua cổ
phiếu để thông tin xác nhận
1.3. Các hình thức FDI
- Hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng: Hợp đồng hợp tác kinh
doanh là văn bản được ký giữa hai hay nhiều bên quy định trách nhiệm và
phân chia kết quả kinh doanh cho mỗi bên để tiến hành đầu tư kinh doanh ở
Vương quốc CĂMPUCHIA .
- Hợp đồng hợp tác kinh doanh do đại diện có thẩm quyền của các bên
hợp doanh ký.
Trong quá trình kinh doanh, các bên hợp doanh được thoả thuận thành
lập ban điều phối để theo dõi, giám sát việc thực hiện hợp đồng hợp tác kinh
doanh.Ban điều phối hợp đồng hợp tác kinh doanh không phải là đại diện
pháp lý cho các bên hợp doanh.
Bên nước ngoài thực hiện nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ tài chính khác
theo luật đầu tư nước ngoài tại Cămpuchia.
1.3.1 Doanh nghiệp liên doanh
Doanh nghiệp liên doanh là doanh nghiệp được thành lập tại
Cămpuchia trên cơ sở hợp đồng liên doanh ký giữa bộ trưởng Cămpuchia
với bên hoặc các bên nước ngoài để đầu tư, kinh doanh tại Cămpuchia.
Doanh nghiệp liên doanh mới là doanh nghiệp được thành lập giữa doanh
nghiệp liên doanh nghiệp Cămpuchia hoặc với doanh nghiệp liên doanh, hoặc
với doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài đã được phép hoạt động tại
Cămpuchia.Trong trường hợp đặc biệt, doanh nghiệp liên doanh có thể được
thành lập trên cơ sở hiệp định ký kết giữa chính phủ Cămpuchia với chính
phủ nước ngoài.Doanh nghiệp liên doanh được thành lập dưới hình thức
công ty trách nhiệm hữu hạn, mỗi bên liên doanh chịu trách nhiệm với bên
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
kia, với doanh nghiệp liên doanh trong phạm vi phần vốn góp của mình vào
vốn pháp định.
Vốn pháp định của doanh nghiệp liên doanh ít nhất phải bằng 20%
vốn đầu tư. Đối với các dự án xây dựng công trình kết cấu hạ tầng tại các
vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn, dự án đầu tư vào miền núi vùng
sâu vùng xa, trồng rừng tỷ lệ này thấp hơn 20% nhưng phải được cơ quan
cấp giấy phép đầu tư chấp nhận.
1.3.2 Doanh nghiệp 100% của vốn đầu tư trực tiếp nước ngoàI(FDI)
Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài là doanh nghiệp thuộc sở hữu của
nhà đầu tư nước ngoài, do nhà đầu tư nước ngoài thành lập tại Cămpuchia, tự
quản lý và chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh.
Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước được thành lập theo hình thức
công ty trách nhiệm hữu hạn, có tư cách pháp nhân theo pháp luật
Cămpuchia.
Vốn pháp định của doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài ít nhất
phải bằng 20% vồn đầu tư. Đối với các dự án xây dựng công trình kết cấu hạ
tầng tại các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, dự án đầu tư vào miền
núi, vùng sâu, vùng xa, trồng rừng, tỷ lệ này có thể thấp đến 20% nhưng phải
được cơ quan cấp giấy phép đầu tư chấp thuận.
Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài
không được giảm vốn pháp định.Việc tăng vốn pháp định, vốn đầu tư tự do
doanh nghiệp quyết định và được cơ quan cấp giấy phép đầu tư chuẩn .
II. MỘT SỐ LÝ THUYẾT CỦA FDI
A.1. Lý thuyết chu kỳ sống
Lý thuyết này giải thích tại sao các nhà sản xuất lại chuyển hướng hoạt
động kinh doanh từ xuất khẩu sang thực hiện FDI. Lý thuyết cho rằng đầu
tiên các nhà sản xuất tại chính quốc đạt được lợi thế độc quyền xuất khẩu nhờ
việc cho gia đời những sản phẩm mới, sản xuất vẫn tiếp tục tập trung tại
chính quốc này cả chỉ khi phí sản xuất ở nước ngoài có thể thấp hơn.Trong
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
thời kỳ này để xâm nhập thị trường nước ngoài thì các nước thực hiện việc kỹ
năng tăng trưởng các nhà sản xuất khuyến khích đầu tư ra nước ngoài nhằm
tận dụng chi phí sản xuất thập và quan trọng hơn là ngăn chặn khả năng để
rời thị trường và nhà sản xuất địa phương.
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
A.2. Lý luận về quyền lợi thị trường
Lý luận cho rằng FDI tồn tại do những hành vi đặc biệt của độc quyền
nhóm trên phạm vi quốc tế như phản ứng độc quyền nhóm, hiệu quả kinh tế
bên trong do quy mô sản xuất và sự liên kết đầu tư nước ngoài theo chiều
rộng. Tất cả những hành vi này đều nhằm hạn chế cạnh tranh mở rộng thị
trường và ngăn không cho đối thủ khác xâm nhập vào ngành.
FDI theo chiều rộng tồn tại khi các công ty xâm nhập vào nước khác
và sản xuất các sản phẩm trung gian, sau đó các sản phẩm này được xuất
ngược trở lại và được sản xuất với tư cách là đầu vào cho sản xuất của chủ
nhà hay tiêu thụ những sản phẩm đã hoàn thành cho những người tiêu thụ
cuối cùng.
Theo thuyết này các công ty thực hiện FDI vì một số lý do: Thứ nhất
do nguồn cung cấp nguyên liệu ngày càng khan hiếm các Công ty địa phương
không đủ khả năng tham do khái thác. Do vậy các MNC tranh thủ lợi thế
cạnh tranh trên cở sở khai thác nguyền liệu tại địa phương. Điều đó giải thích
tại sao FDI theo chiều rộng được thực hiện ở các nước đang phát triển .Thứ
hai thông qua các liên kết FDI dọc các Công ty độc quyền nhóm lập nên các
hàng rào không cho các công ty khác tiếp cận tới những nguồn nguyền liệu
của chung.Thứ ba FDI theo chiều rộng còn tạo ra lợi thế về chi phí thông qua
việc cải tiến kỹ thuật bằng cách phối hợp sản xuất và chuyền giao các sản
phẩm giữa các công đoán khác nhau của quá trình sản xuất.
A.3. Lý thuyết về tính không hoàn hảo của thị trường
Lý thuyết này cho rằng khi xuất hiện trên thị trường cho hoạt động
kinh doanh kém hiệu quả di các công ty thực hiện đầu tư trực tiếp nước ngoài
nhằm khuyến khích hoạt động kinh doanh và vượt qua yêu tố không hàon hảo
đó. Có hai yếu tố không hoàn hảo của thị trường là rào cản thương mại và
kiến thức đặc biệt
- Các rào cản thường mại thuế và hạn ngạch…
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
- Kiến thực đặc biệt là chuyền môn kỹ thuật của các kỹ sư hay khả
năng tiếp thị đặc biệt của các nhà quản lý khi các kiến thực này chỉ là chuyên
môn kỹ thuật thì các công ty có thể bán cho các công ty nước ngoài với một
giá nhất định để họ có thế sản xuất sản phẩm tương tự. Những cơ hội thị
trường tại nước ngoài là thực hiện FDI. Mặt khác nếu các công ty bán các
kiến thức đặc biệt cho nước ngoài thì họ lại sợ tạo ra đối thủ cạnh tranh trong
tương lai.
B. Các lý luận khác về FDI
B.1.Lý luận về chu kỳ sản phẩm
Lý luận này đề cập tới chu kỳ phát triển của chu kỳ tuổi thọ của sản
phẩm quyết định các doanh nghiệp phải đầu tư ra ngoài để chiếm lĩnh vực thị
trường ra nước ngoài. Lý thuyết này được RAYMOND VENON xây dựng
năm 1966, nhằm mạnh về vòng đời của một sản phẩm bao gồm 3 thời kỳ:
Thời kỳ sản phẩm mới, thời kỳ sản phẩm hoàn thiện, thời kỳ sản phẩm tiêu
chuẩn hay chính muối. Lý thuyết này chỉ ra rằng chỉ được thực hiện khi sản
phẩm bước sang thời kỷ chuẩn hoá và chi phí sản xuất là yếu tố quyết định
khi cạnh trạnh.
Lý luận trên này vạch ra sự khác nhau về tầm quan trọng của các yếu
tố sản xuất trong các giai đoạn phát triển sản phẩm, là cái làm này nảy sinh
quy luật chiến dịch lợi thế.
B.2.Quyết cấu thành hữu cơ của đầu tư
Cạnh tranh thị trường đang được mở rộng, tiền đề sống của xí nghiệp
là phải tiếp tục tăng trường. Đầu tư ra nước ngoài nhằm bảo vệ vị trí của
mình trên thị trường ngày càng mở rộng. Xét dưới góc độ của quy luật đầu
tư, muốn duy trì năng lực thu lời của đầu tư thì phải tiến hành đầu tư mới nếu
không thì thù lao của đầu tư sẽ giảm, các nhà đầu tư sẽ đầu tư ra nước ngoài
với mục đích ngắn ngừa đối thủ cạnh tranh chiếm lĩnh thị trường.
B.3. Lý luận về phân tán rủi ro
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
H.M.Markawitey cho rằng sự lựa chọn đầu tư có hiệu quả là đầu tư đa
dạng hoá sản phẩm, tức là phần tán hoá, mức bù trừ thù lao giữa các hạng
mục đầu tư thấp hoặc ấm sẽ có thể khiến cho thù lao dự kiến lớn giá trị của
biến độ về thù lao.
Đa dạng hoá làm cho sản phẩm có sự khác biệt, sự khác biệt theo chiều
ngang, sự khác biệt theo chiều rộng có thế phân tán rủi ro.
C.Lý thuyết chiết trung
Các công ty sẽ thực hiện FDI khi hội tụ đủ ba lợi thế: địa điểm, sở hữu,
nội địa hoá. Về địa điểm là các ưu thế có được do tiến hành hoạt động sản
xuất kinh doanh tại một địa điểm nhất định những ưu thể về địa điểm có thể
là các nguồn tài nguyền thiên nhiên, nguồn lao động lãnh nghề và rẻ….
Sở hữu là ưu thế cho một công ty có cơ hội tham gia sở hữu một số tài
sản nhất định như nhãn hiệu sản phẩm, kiến thức kỹ thuật hay cơ hội quản lý.
nội địa hoá là ưu thể đạt được cho việc nội hoá hoạt động sản xuất thay vì
chuyền nó đến một thị trường kém hiệu quả hơn.
Thuyết này khẳng định rằng khi hội tụ đầy đủ các lợi thế trên, các công
ty sẽ thực hiện FDI.
III. VAI TRÒ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI FDI
Hoạt động FDI có tính hai mặt với nước đầu tư cũng như nước tiếp
nhận đầu tư đều có tác động tiêu cực và tác động tích cực.
Trước hết đối với nước đi đầu tư (nước chủ nhà) FDI có vai trò chủ
yếu sau:
* Tác động tích cực
Do đầu tư là người nước ngoài là người trực tiếp điều hành và quản lý
vốn nên họ có trách nhiệm cao, thường đưa ra những quyết định có lợi cho
họ. Vì thế họ có đảm bảo hiệu quả của vốn FDI. Đầu tư nước ngoài mở rộng
được thị trường tiêu thụ sản phẩm nguyên liệu, cả công nghệ và thiết bị trong
khu vực mà họ đầu tư cũng như trên thế giới.Do khai thác được nguồn tài
nguyền thiên nhiên và lao động rẻ, thị trường tiêu thụ rộng lớn nên có thể mở
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
rộng quy mô, khai thác được lợi thể kinh tế của quy mô từ đó có thể nâng cao
năng suất, giảm giá thành sản phẩm.Tránh được các hàng rào bảo hộ mâu
dịch và phí mậu dịch của nước tiếp nhận đầu tư với thông qua FDI chủ đầu tư
hay doanh nghiệp nước ngoài xây dựng được các doanh nghiệp của mình
nằm trong long nước thì hành chính sách bảo hộ.
* Tác động tiêu cực
Khi các doanh nghiệp thực hiện việc đầu tư ra nước ngoài thì trong
nước sẽ mất đi khoản vốn đầu tư, khó khăn hơn trong việc tìm nguồn vốn
phát triển cũng như giải quyết việc làm.Do đó trong nước có thể dẫn tới nguy
cơ suy thoái, vì thế mà nước chủ nhà không đưa ra những chính sách khuyên
khích cho việc đầu tư ra nước ngoài. Đầu tư ra nước ngoài thì doanh nghiệp
sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn trong môi trường mới về chính trị, sự
xung đột của quốc gia hay đơn thuần chỉ là sự thay đổi trong chính sách và
pháp luật của quốc gia hay đơn thuần chỉ là sự thay đổi trong chính sách và
pháp luật của quốc gia tiếp nhận… tất cả những điều đó đều khiến cho các
doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng mất tài sản cở sở hạ tầng. Do vậy mà
họ thường phải đầu tư vào các nước ổn định về chính trị cũng như trong
chính sách và môi trường kinh tế.
Đối với nước tiếp nhận đầu tư thì hoạt động FDI có tác động:
* Tác động tích cực
Nhờ nguồn vốn FDI đầu tư mà có thể có điều khiến tốt để khai thác tốt
nhất các lợi thế về tài nguyền thiên nhiên, vị trí địa lý. Bởi các nước tiếp
nhận thị trường là nước đang phát triển có tài nguyền song không biệt cách
khai thác.
- Tạo điều kiện để khai thác được nguồn vốn từ bên ngoài do không
quy định mức vốn góp tối đa mà chỉ quyết định mức vốn góp tối thiểu cho
nhà đầu tư.
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
- Thông qua việc hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài hay cạnh tranh
với doanh nghiệp nước ngoài và tiếp thu được kỹ thuật công nghệ hiện đại
hay tiếp thu được kinh nghiệm quản lý kinh doanh của họ.
- Tạo điều kiện để tạo việc làm, tăng tốc độ tăng trưởng của đối tượng
bỏ vốn cũng như tăng kim ngạch xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế, qua đó
nâng cao đời sống nhân dân.
- Khuyến khích doanh nghiệp trong nước tăng năng lực kinh doanh, cải
tiến công nghệ mới nâng cao năng suất chất lượng giảm giá thành sản phẩm
do phải cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài, một mặt khác thông qua
hợp tác với nước ngoài có thể mở rộng thị trường thông qua tiếp cận với bạn
hàng của đối tác đầu tư.
* Tác động tiêu cực
- Nếu không có quy hoạch cụ thể và khoa học, có thể đầu tư tràn lan
kém hiệu qua, tài nguyên thiên nhiên có thể bị khái thác bừa bãi về sẽ gây ra
ô nhiễm môi trường nghiêm trọng
- Môi trường chính trị trong nước có thể bị ảnh hưởng, các chính sách
trong nước có thể bị thay đổi do khi đầu tư vào thì các nhà đầu tư thường có
các biện pháp vận động quan chức địa phương theo hướng có lợi cho mình.
- Hiệu quả của đầu tư phụ thuộc vào nước tiếp nhận có thể tiếp nhận
từ các nước đi đầu tư những công nghệ thiết bị lạc hậu không phù hợp với
nền kinh tế gây ô nhiễm môi trường.
- Các lĩnh vực và địa bàn đầu tư phụ thuộc vào sự lựa chọn của nhà
đầu tư nước ngoài mà không theo ý muốn của nước tiếp nhận. Do vậy việc
bố trí cơ cầu đầu tư sẽ gặp khó khăn sẽ tạo ra sự phát triển mất cân đối giữa
các vùng.
- Giảm số lượng doanh nghiệp trong nước do quá trình cạnh tranh nên
nhiều doanh nghiệp trong nước bị phá sản.Hay ảnh hưởng tới can cần thành
toán quốc tế do sự di chuyển của các luồng vốn cũng như luồng hàng hoá ra
vào trong nước .
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
- Ngày này hầu hết việc đầu tư là của các công ty đa quốc gia vì thể
các nước tiếp nhận thường bị thua thiệt, thất thu thuế hay các liên doanh sẽ
phải chuyển thành doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài do các vần đề chuyển
nhượng giá nội bộ của các công ty này.
IV. XU HƯỚNG VẬN ĐỘNG CỦA FDI
1. FDI tăng nhanh và chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tỷ trọng vốn
đầu tư
Tổng lưu chuyển vốn quốc tế ngày càng tăng nhanh trong những năm
gần đây khoảng 20 đến 30% một năm.Điều đó cho thấy xu thể quốc tế hoá
đời sống ngày càng phát triển mạnh, các nước đều phục thuộc lẫn nhau và
tham gia tích cực vào quá trình phân công lao động quốc tế.Những năm 1970
vốn đầu tư FDI thế giới hàng năm tăng 25tỷUSD, đến những năm 1980 –
1985 lượng vốn FDI thế giới hàng năm tăng 50tỷUSD,năm 1988 lượng vốn
FDI thế giới không ngừng tăng và dừng ở mức dưới 200 tỷUSD, đến 1994
vốn FDI thế giới tăng 226tỷUSD, năm 1995 còn số đó là 235tỷUSD, đến
năm 1998 vốn FDI của toàn thế giới lên tới 4000tỷUSD, tăng 20% với năm
1997 và cho đến hết năm 2002 lượng FDI của thế giới là 4500tỷUS.Dó
chứng tỏ hoạt động FDI ngày càng được nhiều nước tiến hành.
Hướng phát triển FDI từ sau chiến tranh thế giới thứ 2 vốn FDI chủ
yếu đổ vào các nước châu ÂU bởi vì đầu tư thời gian đó mạnh nhất là Mỹ ,
các công ty của Mỹ thực hiện theo kế hoạch MARSHAL để thúc đẩy nền
kinh tế của các nước đồng mình.Thời kỷ sau đo khi nền kinh tế tây âu và nhật
bản phục hồi.Thế giới hình thành ba trung tâm Mỹ ,Tây âu, Nhật bản, FDI
chủ yếu được thực hiện trong các nước công nghiệp nhằm củng cố tiềm lực
của mình.Những năm 50 do suy thoát rộng khắp trong giới tư bản thì FDI có
xu hướng chuyển sang các nước đang phát triển.
Nguyền nhân của sự chuyền hướng này là vì :
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
Suy thoái kinh tế có tính chu kỷ, sự tự tụt giảm lãi suất và lợi nhuận
của nước phảt triển để đạt được lợi nhuận cao buộc các nhà đầu tư phải tìm
địa ban mới đó là thị trường của các nứơc đang phát triển.
- Xu hường toàn cầu hoá và đa dạng hoá ảnh hưởng lâu dài tới sự
chuyển hướng đầu tư vì nhiệm độ tăng nhanh như hiện này thì các nước đang
phát triển chiếm tỷ trọng lớn trong sản xuất và thương mại quốc tế, đó là nơi
thu hút FDI hấp dẫn.Mặt khác khi việc cải cách mạnh mẽ thị trường tài chính
của cả nước phát triển lẫn các nước đang phát triển dẫn tới sự cạnh tranh gay
gặt trong thu hút FDI.
- Tăng động của quốc cách mạng khoa học kỹ thuật khiến các nước
công nghiệp phải thường xuyên thay thể may móc thiết bị lạc hậu để làm
được điều này họ phải tìm được nơi để chuyển giao các công nghệ ,đó là các
nước đang phát triển các nước công nghiệp lại thu được giá trị mới.
- Thế giới xuất hiện nhiều vần đề mà một mình các nước công nghiệp
không thể giải quyết hết vì thể cần phải hợp tác với nước đang phát triển.
- Các nước đang phát triển đạt được những thanh tựu to lớn, về kinh tế,
đảm bảo môi trường đầu tư thuận lợi , tham gia ngày càng mạnh vào phần
công lao động quốc tế ,điều đó ngày càng thu hút được FDI.
Tuy nhiên ngày này lược vốn FDI vẫn chủ yếu trong khối OECD, 80%
lượng FDI vẫn hướng vào các nước phát triển.Theo dự đoán của WB lượng
FDI vào các nước song lượng FDI vẫn tiếp tục tăng vào các nước phát triển,
để thu hút được nhiều lượng FDI hơn nữa cần tiếp tục tạo ra sự ổn định trong
môi trường chính trị xã hội và tốc độ tăng trưởng cao đó là nhân tố lớn cơ
bản, không thể thiểu trong thu hút FDI.
2. Sự phân bố FDI không đều cho các khu vực địa lý
Những năm 1980 tính đạt được tốc độ tăng trưởng cao, vồn đầu tư chủ
yếu tập trung vào khu vực này.Sau đó những năm 1990 đến năm 2000 lạm
phát tăng nhanh có dấu hiệu suy thoái khung hoảng nên lượng vồn FDI có xu
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
hướng chuyển sang các nước đang phát triển ở ĐÔNG NAM á, nơi có cải
cách mới đang là nền kinh tế năng động nhất trên thới giới.
Bảng : FDI vào khu vực các nước đang phát triển thời kỷ 86đến 90
KHU VỰC FDI BÌNH QUAN MỘTNĂM(TỶ$) TỐC ĐỘ TĂNG BÌNH QUÂN(%)
MỸ LA TINH 26 22
TÂY Á 0,4 17
ĐÔNG NAM Á 14 37
CHÂU PHÍ 3 6
Nguồn :World Investment Report,UN, New york
Nguồn FDI và Đông Nam Á chủ yếu là từ Mỹ ,Nhật bản và các nước
công nghiệp khác.
Trong số các nước có vốn FDI tăng phải kể đến Thailand, Singapore,
Malaysia, đầu tư vào Đông Nam Á là do :
+ Tăng trưởng cao và ổn định, cũng các cải cách về tài chính là nên
tăng thu hút FDI
+ Đồng yên (Nhật bản) tăng giá khiến Nhật đầu tư ra nước ngoài nhiều
hơn vào Đông Nam Á là thị trường quen thuộc của Nhật.
+ Khả xuất khẩu của các nước đông nam Á tăng nhanh nên dư cán cân
thanh toàn quốc tế, tạo ra tư bản thừa cần tìm nơi đầu tư, kết hợp với xu
hướng liên kết khu vực phát triển mạnh mẽ nên FDI tăng nhanh phần nhiều
cũng là do các nhà đầu tư khu vực.
+Do các nước đông nam Á đa dạng hoá các hình thức đầu tư và xây
dựng nhiều các khu công nghiệp, khu chế xuất đồng thời có nhiều ưu đãi cho
nhà đầu tư khi đầu tư vào các khu đó.
+ Chuyển sang những năm 1995-1999 lượng FDI có xu hướng tăng trở
lại trong khu vực Mỹ la tính và khu vực Châu phí , Đồng âu những năm
2000-2002 do gặp phải cuộc khung hoảng tài chính tiền tệ nền lượng FDI
trong khu vực Đông nam Á giảm mạnh, tuỳ vậy nó có xu hướng tăng trở lại
từ đầu năm 2003.
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
Lượng FDI tăng không đều trong khu vực các nước đang phát triển
song lại chủ yếu tập trung vào một số nước như Trung quốc,Brazil, Nga và
một số nước NEC Đông nam á. Lượng FDI vào các nước công nghiệp phát
triển vẫn là chủ yếu . Mỹ là nước có lượng FDI lớn nhật trên thế giới chiếm
hơn 1/4 lượng FDI , tuỳ nhiên FDI của EU lớn nhất là vào Mỹ.
3. Sự chuyển hướng đầu tư trong thời gian gần đây
Hiện này, nhu cầu vốn đầutư phát triển của các quốc gia rất lớn và
ngày một tăng, nhưng khả năng cung cấp vốn đầu tư rất hạn chế , do đó khả
năng cung cấp về vốn trên thế giới rất căng thẳng . Khả năng thu hút vốn đầu
tư của các quốc gia phụ thuộc và nhiều yếu tố.Trong đó, các nhân tố cơ bản
là xu hường vận động có tính quy luật của các dòng vốn FDI trên thế giới,
chiến lược đầu tư và phát triển của các tập đoàn đa quốc gia, môi trường đầu
tư và khả năng cạnh tranh thu hút FDI của các nước tiếp nhận đầu tư.
Xu hướng hiện này các dòng vốn FDI chảy vào khu vực các nước đang
phảt triển do sự suy thoái kinh tế mang tính chu kỳ, sự suy giảm lãi suất và
lợi nhuận đầu tư trong các nước công nghiệp phát triển làm cho địa bàn đầu
tư ở đây bị thu hẹp. Để tăng lợi nhuậnthu được buộc các nhà đầu tư phải tìm
kiếm một địa bàn mới , đó là các nước đang phát triển,nơi đang có nhu cầu
gay gắt vê vồn và công nghệ.
Do xu hướng toàn cầu hoá và đa dạng hoá quốc tế trong đầu tư công
nghiệp của các nước phát triển. Xu hướng này xuất hiện và còn ảnh hưởng
lâu dài đến sự chuyển hướng của đầu tư trực tiệp nước ngoài là do hai nguyên
nhân sau :
+Với nhịp độ tăng trưởng nhanh như hiện nay, các nước dang phát
triển sẽ dẫn chiếm tỷ trọng sản xuất và thương mại quốctế ,do đó sẽ là nơi thu
hút đầu tư nước ngoài là hấp dẫn hơn các nước công nghiệp phát triển.
+ Sự cải cách quy định tài chính trong các nước công nghiệp phát triển
và các nứơc đang phát triển đã làm cho cạnh tranh trên các thị trường tài
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
Chuyên đề tốt nghiệp
chính ngày cang trở nên gay gắt hơn, từ đó góp phần củng cố xu hướng toàn
cầu hoá và đa dạng hoá quốctế trong đầu tư.
Trên thế giới xuất hiện ngày càng nhiều vần đề mang tính toàn cầu
nếu chỉ có các nước công nghiệp thì không thể giải quyết được, điều đó
buộc các nước công nghiệp phát triển phải có những sự nhượng bộ, hợp tác
với các nước đang phát triển.
Cuối cùng là một yếu tố quang trọng nằm bên trong các nước đang
phát triển đó là, trong những năm gần đây ở nhiều nứơc đang phát triển đã
đạt dược những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế , đảm bảo được sự ổn
định kính tế vĩ mô và thực hiện sự cải cách cơ cầu kinh tế phù hợp với xu
thế phát triển của nền kinh tế mở và tham gia ngày càng nhiều vào phân công
lao động quốc tế.Đặcbiệt là nhiều nước đang phát triển đã dẫn gỡ bỏ được
cuộc khủng hoảng nợ, một trở ngại lớn trong quan hệ giữa các nước đang
phát triển với các nước công nghiệp phát triển đã tạo được môi trường đầu tư
thuận lợi thu hút vốn FDI
Vì vây, muốn tăng cườngthu hút vốn FDI các nước đang phát triển
phải tạo được sự ổn định xã hội- chính trị và đạt dược tốc độ tăng trưởng
kinh tế nhanh và lâu dài.
4. Các nhân tố ảnh hưởng đến mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả
đầu tư trực tiếp nước ngoài
Hiện nay, nhu cầu vốn đầu tư phát triển của các quốc gia rất lớn và
ngày một gia tăng, nhưng khả năng cung cấp vốn đầu tư rất hạn chế , do đó
quan hệ cung cầu về vốn trên thế giới rất căng thẳng . Khả năng mở rộng
quy mô thu hút vốn đầu tư của các quốc gia phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Trong đó, các nhân tố cơ bản là :
4.1.Những xu hướng chủ yếu về đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới
+ Gía tăng của luồng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới chịu sự
chi phối của các nước công nghiệp phát triển
+ Sự thu hút đầu tư mạnh mẽ của công nghiệp chế biến và dịch vụ
Sourn Sok Meng - Kinh tế quốc tế 42
