Luận văn: Tổng quan về điều hòa không khí trong ô tô
Ngày nay, ôtô đợc
sử dụng rộng rãi nhmột
ph
ơng tiện giao thông thông dụng. ôtô hiện đại thiết kế nhằm cung cấp tối đa về mặt tiện nghi cũng nhtính
năng an toàn cho ngời
sử dụng. Các tiện nghi đợc
sử dụng trên ôtô hiện đại ngày càng phát triển, hoàn thiện và giữ vai trò hết sức quan trọng đối với việc đảm bảo nhu cầu của khách hàng nhnghe
nhạc, xem truyền hình, … Một trong những tiện nghi phổ biến đó là hệ thống điều hoà không khí (hệ thống điện lạnh) trong ôtô....
Luận văn: Tổng quan về điều hòa
không khí trong ô tô
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
MôC Lôc
CH¬NG 1. tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t« .......................... 4
1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ ................................................................................................ 4
1.1.1. Môc ®Ých vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ......................................................................................... 4
1.1.2. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ trong «t« ..................................................................... 4
1.1.3. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng – M«i chÊt l¹nh – DÇu nhên b«i tr¬n ........................................... 6
1.2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ................................................. 10
1.2.1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh vµ c¸c thµnh phÇn chÝnh .................................................................. 10
1.2.2. M¸y nÐn ............................................................................................................................... 11
1.2.3. Bé ngng tô ( giµn nãng) .................................................................................................... 18
1.2.4. HÖ thèng ®iÖn l¹nh víi van gi·n në ................................................................................... 19
1.2.5. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt lu ................................................................... 24
1.2.6. C¸c bé phËn phô ................................................................................................................. 28
1.3. §iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«............................................................................................ 37
1.3.1. KiÓm so¸t t×nh tr¹ng ®ãng b¨ng giµn l¹nh ....................................................................... 37
1.3.2. ThiÕt bÞ an toµn b¶o vÖ hÖ thèng ®iÖn l¹nh ...................................................................... 39
1.3.3. Ph©n phèi kh«ng khÝ ®· ®îc ®iÒu hßa ............................................................................ 41
CH¬NG 2. chän lùa ph¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH ......................... 48
2.1. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ ........................................................................................................... 48
2.1.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ.............................................................................................................. 48
2.1.2. Chän ph¬ng ¸n thiÕt kÕ .................................................................................................... 48
2.2. M« h×nh thiÕt kÕ ......................................................................................................................... 50
CH¬NG 3. C¸C BµI LUYÖN TËP TRªN M« H×NH ®IÖN L¹NH «T« .......................... 52
3.1. Dông cô vµ thiÕt bÞ th«ng thêng khi söa ch÷a, b¶o tr× hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« .................. 52
3.1.1. Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn ................................................................................ 53
3.1.2. B¬m hót ch©n kh«ng .......................................................................................................... 56
3.1.3. ThiÕt bÞ ph¸t hiÖn x× ga ...................................................................................................... 57
3.2. B¶o tr× söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« .................................................................................. 59
3.2.1. An toµn kü thuËt ................................................................................................................. 59
3.2.2. Ph¬ng ph¸p l¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng .................................................................... 62
3.2.4. Rót ch©n kh«ng hÖ ®iÖn l¹nh ............................................................................................. 65
3.2.5. Kü thuËt n¹p m«i chÊt l¹nh ............................................................................................... 67
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, «t« ®îc sö dông réng r·i nh mét ph¬ng tiÖn giao th«ng th«ng dông. «t«
hiÖn ®¹i thiÕt kÕ nh»m cung cÊp tèi ®a vÒ mÆt tiÖn nghi còng nh tÝnh n¨ng an toµn cho ngêi
sö dông. C¸c tiÖn nghi ®îc sö dông trªn «t« hiÖn ®¹i ngµy cµng ph¸t triÓn, hoµn thiÖn vµ gi÷
vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc ®¶m b¶o nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh nghe nh¹c, xem
truyÒn h×nh, … Mét trong nh÷ng tiÖn nghi phæ biÕn ®ã lµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ (hÖ
thèng ®iÖn l¹nh) trong «t«.
HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ giíi thiÖu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ lý thuyÕt ®iÒu hoµ
kh«ng khÝ, vÒ cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc, thiÕt kÕ m« h×nh ®Ó gi¶ng d¹y cho häc sinh,
sinh viªn trong nhµ trêng vµ thùc hiÖn c¸c bµi thùc hµnh trªn m« h×nh trong xëng, c¸ch
vËn hµnh c¸c m¸y l¹nh trªn «t« hiÖn nay. Néi dung c¬ b¶n cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« gåm 3
ch¬ng: Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ hÖ thèng ®iÖn l¹nh trang bÞ trªn «t«, ch¬ng 2: ThiÕt kÕ m«
h×nh cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«, ch¬ng 3: X©y dùng c¸c bµi thùc hµnh trªn m« h×nh.
Lµ sinh viªn ®îc ®µo t¹o t¹i trêng §¹i häc SPKT Hng Yªn, chóng em ®· ®îc c¸c
thÇy c« trang bÞ cho nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chuyªn m«n. §Õn nay ®· kÕt thóc kho¸ häc,
®Ó tæng kÕt, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh häc tËp vµ rÌn luyÖn t¹i trêng, chóng em ®îc nhµ trêng vµ
khoa c¬ khÝ ®éng lùc giao cho tr¸ch nhiÖm hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp víi néi dung: “ ThiÕt
kÕ chÕ t¹o m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«”.
Chóng em rÊt mong r»ng khi ®Ò tµi cña chóng em ®îc hoµn thµnh sÏ ®ãng gãp phÇn
nhá trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y trong nhµ trêng. §ång thêi cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o cho
c¸c b¹n häc sinh, sinh viªn chuyªn ngµnh «t« vµ c¸c b¹n sinh viªn häc c¸c chuyªn ngµnh
kh¸c ham thÝch t×m hiÓu vÒ kÜ thuËt «t«.
Do néi dung ®Ò tµi cßn míi, kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nªn kh«ng thÓ tr¸nh
khái thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, chóng em rÊt mong ®îc sù gióp ®ì cña c¸c
thÇy c« vµ b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
Ch¬ng 1. Tæng Quan vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ trong « t«
1.1. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hßa kh«ng khÝ
1.1.1. Môc ®Ých vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ
- Läc s¹ch, tinh khiÕt khèi kh«ng khÝ tríc khi ®a vµo cabin «t«.
- Rót s¹ch chÊt Èm ít trong
khèi kh«ng khÝ nµy.
- Lµm m¸t khèi kh«ng khÝ vµ Lµm s¹ch Lµm l¹nh
hót Èm
duy tr× ®é m¸t ë nhiÖt ®é thÝch hîp.
- Gióp cho kh¸ch hµng vµ
ngêi l¸i xe c¶m thÊy tho¶i m¸i,
m¸t dÞu, khi xe ch¹y trªn ®êng
H×nh 1.1. S¬ ®å khèi giíi thiÖu qu¸ tr×nh
trêng trong khi thêi tiÕt nãng bøc.
läc s¹ch, hót Èm vµ lµm l¹nh khèi kh«ng
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ
khÝ ®a vµo cabin «t«.
thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc m« t¶ theo
s¬ ®å khèi (h×nh 1.1).
1.1.2. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ trong «t«
HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ
dùa trªn c¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña sù
truyÒn dÉn nhiÖt sau ®©y: Dßng nhiÖt, sù Má hµn
hÊp thô nhiÖt vµ ¸p suÊt ®èi víi ®iÓm s«i.
1.1.2.1. Dßng nhiÖt
HÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc thiÕt kÕ ®Ó
xua ®Èy nhiÖt tõ vïng nµy sang vïng
kh¸c. NhiÖt cã tÝnh truyÒn dÉn tõ vËt
nãng sang vËt nguéi. Sù chªnh lÖch nhiÖt
H×nh 1.2. TruyÒn nhiÖt nhê sù dÉn nhiÖt.
®é gi÷a hai vËt cµng lín th× dßng ®iÖn lu
NhiÖt ®é cña má hµn ®îc truyÒn ®i trong
th«ng cµng m¹nh.
thanh ®ång.
NhiÖt truyÒn dÉn tõ vËt nµy sang vËt
kh¸c theo ba c¸ch:
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
- DÉn nhiÖt.
- Sù ®èi lu.
- Sù bøc x¹.
a. DÉn nhiÖt
Sù dÉn nhiÖt x¶y ra gi÷a hai vËt thÓ khi
chóng ®îc tiÕp xóc trùc tiÕp nhau. NÕu ®Çu
cña mét ®o¹n d©y ®ång tiÕp xóc víi ngän löa
(h×nh 1.2), nhiÖt ®é cña ngän löa sÏ truyÒn ®i
nhanh chãng xuyªn qua ®o¹n d©y ®ång. Trong
d©y ®ång, nhiÖt lu th«ng tõ ph©n tö nµy sang
ph©n tö kia. Mét vµi vËt chÊt cã ®Æc tÝnh dÉn H×nh 1.3. NhiÖt ®îc truyÒn dÉn do
nhiÖt nhanh h¬n c¸c vËt chÊt kh¸c. sù ®èi lu. Kh«ng khÝ trªn bÒ mÆt
nung nãng, bay nªn nung chÝn gµ.
b. Sù ®èi lu
NhiÖt cã thÓ truyÒn dÉn tõ vËt thÓ nµy sang vËt thÓ kia, nhê trung gian cña khèi kh«ng
khÝ bao quanh chóng. ®Æc tÝnh nµy lµ
h×nh thøc cña sù ®èi lu. Lóc khèi
kh«ng khÝ ®îc ®un nãng bªn trªn MÆt trêi
Sãng tia hång ngo¹i
mét nguån nhiÖt, kh«ng khÝ nãng sÏ
bèc lªn phÝa trªn tiÕp xóc víi vËt thÓ
nguéi h¬n ë phÝa trªn vµ lµm nãng
vËt thÓ nµy (h×nh 1.3). Trong mét
phßng, kh«ng khÝ nãng bay lªn trªn,
kh«ng khÝ nguéi ®i chuyÓn xuèng Tr¸i §Êt
díi t¹o thµnh vßng trßn lu©n chuyÓn
khÐp kÝn, nhê vËy c¸c vËt thÓ trong
phßng ®îc nung nãng ®Òu, ®ã lµ H×nh 1.4. TruyÒn dÉn nhiÖt do bøc x¹. MÆt trêi
hiÖn tîng cña sù ®èi lu. truyÒn nhiÖt nung nãng Tr¸i §Êt nhê tia hång
c. Sù bøc x¹ ngo¹i.
Sù bøc x¹ lµ sù truyÒn nhiÖt do tia hång ngo¹i truyÒn qua kh«ng gian xuèng Tr¸i §Êt,
nung nãng Tr¸i §Êt (H×nh 1.4).
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
1.1.2.2. Sù hÊp thu nhiÖt
VËt cã thÓ ®îc tån t¹i ë mét trong ba tr¹ng th¸i : ThÓ r¾n, thÓ láng vµ thÓ khÝ. Muèn
thay ®æi tr¹ng th¸i cña vËt thÓ, cÇn ph¶i truyÒn cho nã mét lîng nhiÖt. VÝ dô khi ta h¹ nhiÖt
®é cña níc xuèng ®Õn 320F (00C) níc sÏ ®«ng thµnh ®¸, nÕu ®un nãng lªn ®Õn 2120F (1000
C) níc s«i sÏ bèc h¬i. NÕu ta ®un níc ®¸ ë 00C th× nã sÏ tan ra, nhng níc ®¸ ®ang tan
vÉn gi÷ nguyªn nhiÖt ®é. §un níc nãng ®Õn 1000C ta tiÕp tôc truyÒn nhiÖt nhiÒu h¬n n÷a
cho níc bèc h¬i chØ thÊy nhiÖt ®é cña níc gi÷ nguyªn 1000C. HiÖn tîng nµy gäi lµ Èn
nhiÖt hay tiÒm nhiÖt.
1.1.2.3. ¸p suÊt vµ ®iÓm s«i
Sù ¶nh hëng cña ¸p suÊt ®èi víi ®iÓm s«i cã mét t¸c ®éng quan träng ®èi víi ho¹t
®éng biÕn thÓ cña m«i chÊt l¹nh trong m¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ. Thay ®æi ¸p suÊt trªn m¨t
tho¸ng cña chÊt láng sÏ lµm thay ®æi ®iÓm s«i cña chÊt láng nµy. ¸p suÊt cµng lín th× ®iÓm
s«i cµng cao, cã nghÜa lµ nhiÖt ®é lóc chÊt láng s«i sÏ cao h¬n so víi ¸p suÊt b×nh thêng.
Ngîc l¹i, nÕu gi¶m ¸p suÊt trªn mÆt tho¸ng chÊt láng th× ®iÓm s«i cña nã sÏ gi¶m. HÖ thèng
®iÒu hoµ kh«ng khÝ còng nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« øng dông ¶nh hëng nµy cña ¸p suÊt ®èi
víi sù bèc h¬i vµ sù ngng tô cña mét lo¹i chÊt láng ®Æc biÖt ®Ó sinh hµn gäi lµ m«i chÊt
l¹nh.
1.1.2.4. Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ
Lý thuyÕt vÒ ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®îc tãm lîc theo ba nguyªn t¾c sau:
+ Nguyªn t¾c thø nhÊt: Lµm l¹nh mét vËt thÓ lµ rót bít nhiÖt cña vËt thÓ ®ã.
+ Nguyªn t¾c thø hai: Môc tiªu lµm l¹nh chØ thùc hiÖn tèt khi kho¶ng c¸ch kh«ng gian
cÇn lµm l¹nh ®îc bao kÝn chung quanh. V× vËy cabin «t« cÇn ph¶i ®îc bao kÝn vµ c¸ch
nhiÖt tèt.
+ Nguyªn t¾c thø ba: Khi cho bèc h¬i chÊt láng, qu¸ tr×nh bèc h¬i sÏ sinh hµn vµ hÊp
thu mét lîng nhiÖt ®¸ng kÓ. VÝ dô cho mét Ýt rîu cån vµo lßng bµn tay, cån hÊp thu nhiÖt
tõ lßng bµn tay ®Ó bèc h¬i. HiÖn tîng nµy lµm ta c¶m thÊy m¸t l¹nh t¹i ®iÓm giät cån ®ang
bèc h¬i.
1.1.3. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng – M«i chÊt l¹nh – DÇu nhên b«i tr¬n
1.1.3.1. §¬n vÞ ®o nhiÖt lîng
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
§Ó ®o nhiÖt lîng truyÒn tõ vËt thÓ nµy sang vËt thÓ kh¸c, th«ng thêng ngêi ta dïng
®¬n vÞ Calorie vµ BTU.
- Calorie lµ sè nhiÖt lîng cÇn cung cÊp cho 1kg níc ®Ó t¨ng nhiÖt ®é lªn 1 0 C .
- BTU viÕt t¾t cña ch÷ British Thermal Unit. NÕu cÇn nung 1 pound níc ( 0,454kg)
®Õn 10F (0,550C) ph¶i truyÒn cho níc 1 BTU nhiÖt.
1.1.3.2. M«i chÊt l¹nh:....
M«i chÊt l¹nh cßn gäi lµ t¸c nh©n l¹nh hay ga l¹nh dïng trong hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng
khÝ «t« ph¶i ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu sau ®©y:
- DÔ bèc h¬i cã ®iÓm s«i thÊp.
- Ph¶i trén lÉn ®îc víi dÇu b«i tr¬n.
- Cã ho¸ tÝnh tr¬, nghÜa lµ kh«ng lµm háng c¸c èng cao su, nhùa dÎo, kh«ng g©y sÐt gØ
cho kim lo¹i.
- Kh«ng g©y ch¸y næ vµ ®éc h¹i.
HÖ th«ng ®iÖn l¹nh «t« sö dông hai lo¹i m«i chÊt l¹nh phæ biÕn lµ R-12 vµ R-134a.
a. M«i chÊt l¹nh R-12
M«i chÊt l¹nh R-12 lµ mét hîp chÊt gåm clo, flo vµ cacbon. §iÓm s«i cña R-12 lµ -220F
(-300C), nhê vËy:
- ¦u ®iÓm: Nã bèc h¬i nhanh chãng trong giµn l¹nh vµ hÊp thu nhiÒu nhiÖt. R-12 hoµ
tan ®îc trong dÇu nhên b«i tr¬n chuyªn dïng cho m¸y l¹nh (lo¹i dÇu kho¸ng chÊt), kh«ng
ph¶n øng lµm háng kim lo¹i, c¸c èng mÒm vµ gio¨ng ®Öm. Nã cã kh¶ n¨ng lu th«ng xuyªn
suèt qua hÖ thèng l¹nh nhng kh«ng bÞ gi¶m hiÖu suÊt l¹nh.
- Nhîc ®iÓm: ChÊt nµy th¶i vµo kh«ng khÝ, nguyªn tö clo tham gia ph¶n øng lµm
thñng tÇng «z«n bao bäc b¶o vÖ Tr¸i §Êt. Trªn tÇng cao tõ 16 ÷ 48 km, tÇng «z«n b¶o vÖ
Tr¸i §Êt b»ng c¸ch ng¨n chÆn tia cùc tÝm cña mÆt trêi phãng vµo Tr¸i §Êt. Do ®ã, ngµy nay
hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« dïng lo¹i m«i chÊt míi R-134a thay thÕ cho R-12.
b. M«i chÊt l¹nh R-134a
M«i chÊt l¹nh R-134a lµ hîp chÊt gåm flo vµ cacbon. §iÓm s«i cña m«i chÊt R-134a lµ
-15 F (-260C).
0
- ¦u ®iÓm:
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
Hîp chÊt nµy kh«ng tham gia ph¸ háng tÇng «z«n. V× trong ph©n tö nµy kh«ng chøa
clo.
- Nhîc ®iÓm:
R-134a kh«ng hoµ tan ®îc víi dÇu nhên b«i tr¬n kho¸ng chÊt.
- Mét sè kh¸c biÖt quan träng cña m«i chÊt l¹nh R-134a so víi R-12 lµ:
+ DÇu nhên b«i tr¬n chuyªn dïng cïng víi m«i chÊt l¹nh R-134a lµ c¸c chÊt b«i tr¬n
tæng hîp polyalkalineglycol (PAG) hay polyolester (POE). Hai chÊt b«i tr¬n nµy kh«ng thÓ
hoµ lÉn víi m«i chÊt l¹nh R-12.
+ ChÊt khö Èm dïng cho R-134a kh¸c víi chÊt khö Èm dïng cho R-12.
+ HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« dïng m«i chÊt l¹nh R-134a cÇn ¸p suÊt b¬m cña m¸y nÐn vµ
lu lîng kh«ng khÝ gi¶i nhiÖt giµn nãng (bé ngng tô) ph¶i t¨ng cao h¬n so víi hÖ thèng
®iÖn l¹nh dïng R-12.
Chó ý: Trong qu¸ tr×nh b¶o tr× söa ch÷a cÇn tu©n thñ c¸c yÕu tè kü thuËt sau ®©y:
+ Kh«ng ®îc n¹p lÉn m«i chÊt l¹nh R-12 vµo trong hÖ thèng ®ang dïng m«i chÊt l¹nh
R-134a vµ ngîc l¹i. NÕu kh«ng tu©n thñ ®iÒu nµy sÏ g©y ra sai háng cho hÖ thèng ®iÖn l¹nh.
+ Kh«ng ®îc dïng dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn cña hÖ thèng R-12 cho m¸y nÐn cña hÖ thèng
R-134a. Nªn dïng ®óng lo¹i.
+ Ph¶i sö dông chÊt khö Èm ®óng lo¹i dµnh riªng cho R-12 vµ R-134a.
c. §Ò phßng tai n¹n ®èi víi m«i chÊt l¹nh
TÝnh chÊt vËt lý cña m«i chÊt l¹nh lµ kh«ng mÇu s¾c, kh«ng mïi vÞ, kh«ng ch¸y næ.
NÕu tiÕp xóc trùc tiÕp víi m«i chÊt l¹nh cã thÓ bÞ mï m¾t hay háng da. M«i chÊt l¹nh b¾n
vµo m¾t sÏ g©y ®«ng l¹nh ph¸ háng m¾t. NÕu kh«ng may bÞ m«i chÊt l¹nh b¾n vµo m¾t ph¶i
nhanh chãng tù cÊp cøu nh sau:
+ Kh«ng ®îc dôi m¾t.
+ T¹t nhiÒu níc l· s¹ch vµo m¾t ®Ó lµm t¨ng nhiÖt ®é cho m¾t.
+ B¨ng che m¾t tr¸nh bôi bÈn.
+ §Õn ngay bÖnh viÖn m¾t ®Ó ch÷a trÞ kÞp thêi.
+ NÕu bÞ chÊt l¹nh phun vµo da thÞt, nªn tiÕn hµnh ch÷a trÞ nh trªn.
Kh«ng nªn x¶ bá m«i chÊt l¹nh vµo trong mét phßng kÝn, v× m«i l¹nh lµm ph©n t¸n khÝ
«xi g©y ra chøng buån ngñ, bÊt tØnh vµ tö vong. NÕu ®Ó m«i chÊt l¹nh tiÕp xóc víi ngän löa
hay kim lo¹i nãng sÏ sinh ra khÝ ®éc. Nªn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c an toµn sau ®©y mçi
khi thao t¸c víi m«i chÊt l¹nh:
+ Lu tr÷ c¸c b×nh chøa m«i chÊt l¹nh vµo chç tho¸ng m¸t. TuyÖt ®èi kh«ng ®îc h©m
nãng m«i chÊt l¹nh lªn qu¸ 510C .
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
+ Kh«ng ®îc va ch¹m hay gâ m¹nh vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh.
+ Kh«ng ®îc trén lÉn R – 12 víi R – 134a.
1.1.2.3. DÇu nhên b«i tr¬n hÖ thèng ®iÖn l¹nh
Tuú theo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o, lîng dÇu
b«i tr¬n kho¶ng 150 ml ®Õn 200ml ®ù¬c n¹p vµo
m¸y nÐn nh»m ®¶m b¶o c¸c chøc n¨ng: B«i tr¬n
c¸c chi tiÕt cña m¸y nÐn tr¸nh mßn vµ kÑt cøng,
mét phÇn dÇu nhên sÏ hoµ lÉn víi m«i chÊt l¹nh vµ
lu th«ng kh¾p n¬i trong hÖ thèng gióp van gi·n në
ho¹t ®éng chÝnh x¸c, b«i tr¬n cæ trôc m¸y nÐn
.v.v…
DÇu nhên b«i tr¬n m¸y nÐn ph¶i tinh khiÕt,
kh«ng sñi bät, kh«ng lÉn lu huúnh. DÇu nhên b«i
tr¬n m¸y nÐn kh«ng cã mïi, trong suèt mµu vµng
nh¹t. Khi bÞ lÉn t¹p chÊt dÇu nhên ®æi sang mµu
n©u ®en. V× vËy nÕu ph¸t hiÖn thÊy dÇu nhên trong
hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®æi sang mµu n©u ®en ®ång thêi
cã mïi h¨ng nång, th× dÇu ®· bÞ nhiÔm bÈn. CÇn
H×nh 1.5. B×nh chøa 2ounces (59
ph¶i x¶ s¹ch dÇu cò vµ thay dÇu míi ®óng chñng
ml) dÇu nhên b«i tr¬n dïng ®Ó cho
lo¹i vµ ®óng dung lîng quy ®Þnh.
thªm vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
Chñng lo¹i vµ ®é nhít cña dÇu b«i tr¬n m¸y
nÐn tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o m¸y nÐn vµ tuú thuéc vµo lo¹i m«i chÊt l¹nh
®ang sö dông. §Ó cã thÓ cho thªm dÇu nhên vµo m¸y nÐn bï ®¾p cho lîng dÇu bÞ thÊt tho¸t
do x× ga, ngêi ta s¶n xuÊt nh÷ng b×nh dÇu nhên ¸p suÊt ( Pressurizedoil) nh giíi thiÖu trªn
(h×nh 1.5) . Lo¹i b×nh nµy chøa 59 ml dÇu nhên vµ mét lîng thÝch øng m«i chÊt l¹nh. Lîng
m«i chÊt l¹nh cïng chøa trong b×nh cã c«ng dông t¹o ¸p suÊt ®Èy dÇu nhên n¹p vµo hÖ thèng.
Cho thªm dÇu nhên vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«.
Trong c«ng t¸c b¶o tr× söa ch÷a ®iÖn l¹nh «t«, cô thÓ nh x¶ m«i chÊt l¹nh, thay míi
c¸c bé phËn, cÇn ph¶i cho thªm dÇu nhên b«i tr¬n ®óng chñng lo¹i vµ ®óng lîng. DÇu nhên
ph¶i ®îc cho thªm sau khi tiÕn hµnh th¸o x¶ m«i chÊt l¹nh, sau khi thay míi mét bé phËn
vµ tríc khi rót ch©n kh«ng. DÇu nhên hoµ tan víi m«i chÊt l¹nh vµ lu th«ng kh¾p xuyªn
suèt hÖ thèng, do vËy bªn trong mçi bé phËn ®Òu cã tÝch tô mét sè dÇu b«i tr¬n khi th¸o rêi
bé phËn nµy ra khái hÖ thèng.
Lîng dÇu nhên b«i tr¬n ph¶i cho thªm sau khi thay míi bé phËn ®îc quy ®Þnh do nhµ
chÕ t¹o vµ ®îc chÕ trùc tiÕp vµo bé phËn ®ã. Sau ®©y lµ quy ®Þnh cña h·ng «t« Ford:
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
. Giµn l¹nh (bé bèc h¬i) ..…………….. 90 cc.
. Giµn nãng (bé ngng tô) ………………. 30 cc.
. BÇu läc hót/Èm ………………. 30 cc.
Tæng thÓ tÝch dÇu b«i tr¬n trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« kho¶ng 240 cc.
1.2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
1.2.1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh vµ c¸c thµnh phÇn chÝnh
1.2.1.1. CÊu t¹o chung cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« lµ mét hÖ thèng ho¹t ®éng ¸p xuÊt khÐp kÝn, gåm c¸c bé phËn
chÝnh ®îc m« t¶ theo s¬ ®å h×nh 2.1.
H×nh 1.6. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn «t«.
A. M¸y nÐn cßn gäi lµ blèc l¹nh . I. Bé tiªu ©m.
B. Bé ngng tô, hay giµn nãng. H . Van x¶ phÝa thÊp ¸p.
C. B×nh läc/hót ¶m hay fin läc. 1. Sù nÐn.
D. Van gi·n në hay van tiÕt lu . 2. Sù ngng tô.
E. Van x¶ phÝa cao ¸p. 3. Sù gi·n në.
F. Van gi·n në. 4. Sù bèc h¬i.
G. Bé bèc h¬i, hay giµn l¹nh.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
1.2.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng chung cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«
Ho¹t ®éng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh (h×nh 1.6) ®îc tiÕn hµnh theo c¸c bíc c¬ b¶n sau
®©y nh»m truÊt nhiÖt, lµm l¹nh khèi kh«ng khÝ vµ ph©n phèi luång khÝ m¸t bªn trong cabin
«t«:
a. M«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®îc b¬m ®i tõ m¸y nÐn (A) díi ¸p suÊt cao vµ nhiÖt ®é cao
®Õn bé ngng tô( B) .
b.T¹i bé ngng tô (giµn nãng) (B) nhiÖt ®é cña m«i chÊt l¹nh rÊt cao, qu¹t giã thæi m¸t
giµn nãng, m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®îc gi¶i nhiÖt, gi¶m ¸p nªn ngng tô thµnh thÓ láng díi
¸p suÊt cao nhiÖt ®é thÊp .
c. M«i chÊt l¹nh thÓ láng tiÕp tôc lu th«ng ®Õn b×nh läc/hót Èm (C), t¹i ®©y m«i chÊt
l¹nh ®îc tiÕp tôc lµm tinh khiÕt nhê ®îc hót hÕt h¬i Èm vµ läc t¹p chÊt.
d. Van gi·n në hay van tiÕt lu (F) ®iÒu tiÕt lu lîng cña m«i chÊt l¹nh thÓ láng ®Ó
phun vµo bé bèc h¬i (giµn l¹nh) (G), lµm l¹nh thÊp ¸p cña m«i chÊt l¹nh. Do ®îc gi¶m ¸p
nªn m«i chÊt l¹nh thÓ láng s«i, bèc h¬i biÕn thµnh thÓ h¬i bªn trong bé bèc h¬i.
e. Trong qu¸ tr×nh bèc h¬i, m«i chÊt l¹nh hÊp thu nhiÖt trong cabin «t«, vµ lµm cho bé
bèc h¬i trë lªn l¹nh. Qu¹t lång sãc hay qu¹t giµn l¹nh thæi mét khèi lîng lín kh«ng khÝ
xuyªn qua giµn l¹nh ®a khÝ m¸t vµo cabin «t«.
f. Sau ®ã m«i chÊt l¹nh ë thÓ h¬i, ¸p suÊt thÊp ®îc hót trë vÒ l¹i m¸y nÐn.
HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®îc thiÕt kÕ theo 2 kiÓu: HÖ thèng dïng van gi·n në TXV
(Thermostatic Expansion Valve) vµ hÖ thèngs tiÕt lu cè ®Þnh FOT (Fexed Orfice Tube) ®Ó
tiÕt lu m«i chÊt l¹nh thÓ láng phun vµo bé bèc h¬i.
1.2.2. M¸y nÐn
M¸y nÐn trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« thùc hiÖn mét lóc hai vai trß quan träng sau ®©y:
Vai trß thø nhÊt: M¸y nÐn t¹o søc hót hay t¹o ra ®iÒu kiÖn gi¶m ¸p t¹i cöa hót cña nã
nh»m thu håi Èn nhiÖt cña h¬i m«i chÊt l¹nh tõ bé bèc h¬i. §iÒu kiÖn gi¶m ¸p nµy gióp cho
van gi·n në hay èng tiÕt lu ®iÒu tiÕt ®îc lîng m«i chÊt l¹nh thÓ láng cÇn phun vµo bé bèc
h¬i.
Vai trß thø hai: Trong qu¸ tr×nh b¬m, m¸y nÐn lµm t¨ng ¸p suÊt, biÕn m«i chÊt l¹nh thÓ
h¬i thÊp ¸p thµnh m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i cao ¸p. ¸p suÊt nÐn cµng cao th× nhiÖt ®é cña h¬i m«i
chÊt l¹nh cµng t¨ng lªn. YÕu tè nµy lµm t¨ng cao ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña h¬i m«i chÊt l¹nh
lªn gÊp nhiÕu lÇn so víi nhiÖt ®é m«i trêng gióp thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt t¹i
giµn nãng.
M¸y nÐn cßn cã c«ng dông b¬m m«i chÊt l¹nh ch¶y xuyªn suèt trong hÖ thèng.
M¸y nÐn ®îc ph©n ra lµm nh÷ng lo¹i sau:
- M¸y nÐn kiÓu piston :
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt ®øng.
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt n»m.
- M¸y nÐn lo¹i c¸nh van quay.
- M¸y nÐn thay ®æi thÓ tÝch b¬m.
1 2
1. MÆt bÝch.
2. Vá m¸y nÐn.
3. Van hót/van ¸p suÊt.
4. Piston.
8 7 6 5 4 3
5. §Üa cam.
6. MÆt bÝch chÆn.
7. §Çu trôc truyÒn ®éng.
8. §Üa bÞ ®éng.
9. Buly.
10. Bul«ng x¶ m«i chÊt.
10 5 9
H×nh 1.7. MÆt c¾t cña m¸y nÐn kiÓu piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch b¬m thay ®æi.
1.2.2.1. CÊu t¹o
M¸y nÐn ®îc cÊu t¹o gåm c¸c chi tiÕt nh giíi thiÖu h×nh 1.7 vµ h×nh 1.8.
1.2.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng chung cña m¸y nÐn
XÐt nguyªn lý ho¹t ®éng cña mét lo¹i m¸y nÐn nh giíi thiÖu ë (h×nh 1.8). §ã lµ mét
lo¹i m¸y nÐn kiÓu piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch buång b¬m thay ®æi.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
- M¸y nÐn kiÓu piston lo¹i ®Æt n»m, cßn gäi lµ m¸y nÐn piston ®Æt däc trôc cã kÝch thíc
nhá gän ®îc trang bÞ phæ biÕn cho «t« thÕ hÖ míi .
10
9 11 12
8
1
7 6 5 4 3 2
H×nh1.8. CÊu t¹o cña m¸y nÐn piston ®Æt n»m cã thÓ tÝch b¬m thay ®æi.
1. Trôc truyÒn. 7. PhÝa trªn.
2. Trôc ph¸t ®éng. 8. Lç khoan tiÕt lu.
3. Lß xo. 9. Van ®iÒu chØnh.
4. Buång ¸p suÊt. 10. §Üa cam.
5. PhÝa díi. 11. Thanh r¨ng trît.
6. Piston. 12. Bu ly.
H×nh (1.7) vµ (1.8) giíi thiÖu kiÓu m¸y nÐn nµy. N¨m piston cña m¸y nÐn ®îc dÉn
®éng nhê tÊm dao ®éng cã kh¶ n¨ng thay ®æi gãc nghiªng. Mçi khi gãc nghiªng cña tÊm dao
®éng thay ®æi th× kho¶ng c¸ch ch¹y h÷u Ých cña piston sÏ thay ®æi theo, nhê vËy thÓ tÝch m«i
chÊt l¹nh b¬m ®i còng thay ®æi.
Kho¶ng c¸ch cña c¸c piston thay ®æi tuú thuéc vµo m«i chÊt l¹nh cÇn b¬m ®i. Nh ®·
giíi thiÖu ë trªn, chiÒu dµi kho¶ng ch¹y piston ®îc ®iÒu khiÓn do tÊm dao ®éng. TÊm dao
®éng cã thÓ thay ®æi gãc nghiªng cña nã trong lóc ®ang b¬m. Gãc nghiªng nµy cµng lín th×
kho¶ng ch¹y cña piston cµng dµi ( h×nh 1.8) vµ b¬m ®i cµng nhiÒu m«i chÊt l¹nh gãc nghiªng
cña tÊm dao ®éng cµng bÐ th× kho¶ng ch¹y cña c¸c piston cµng ng¾n vµ b¬m ®i cµng Ýt m«i
chÊt l¹nh. §Æc tÝnh ho¹t ®éng nµy gióp cho m¸y nÐn cã thÓ b¬m liªn tôc v× nã chØ cÇn b¬m ®i
mét sè lîng m«i chÊt l¹nh lóc Ýt lóc nhiÒu tuú nhu cÇu lµm l¹nh.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
Gãc nghiªng cña ®Üa dao ®éng ®îc ®iÒu khiÓn nhê mét van kiÓm so¸t kiÓu lång xÕp bè
trÝ phÝa sau b¬m. Van nµy tù ®éng thu ng¾t hay duçi dµi mçi khi ¸p suÊt trong phÝa thÊp ¸p
t¨ng hay gi¶m. §éng t¸c co, duçi cña van lång xÕp ®iÕu khiÓn mét viªn bi ®ãng hay më ®Ó
kiÓm so¸t bªn trong c¸cte m¸y nÐn. Sù chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a phÝa thÊp vµ ¸p suÊt bªn trong
c¸cte m¸y nÐn sÏ quyÕt ®Þnh vÞ trÝ hay gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng.
Khi ¸p suÊt phÝa thÊp ¸p b»ng ¸p suÊt bªn trong c¸cte m¸y nÐn th× gãc nghiªng cña ®Üa
dao ®éng sÏ tèi ®a vµ b¬m ®i mét lîng tèi ®a m«i chÊt l¹nh. Ngîc l¹i khi nhu cÇu lµm l¹nh
thÊp, ¸p suÊt t¹i cöa hót b»ng ¸p suÊt chuÈn, van kiÓm so¸t sÏ më cho h¬i m«i chÊt l¹nh tõ
phÝa cao ¸p n¹p vµo c¸cte m¸y nÐn t¹o ra chªnh lÖnh ¸p suÊt gi÷a c¸cte víi cöa hót, lóc nµy
gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng sÏ tèi thiÓu, m«i chÊt l¹nh b¬m ®i tèi thiÓu. ChØ cÇn t¨ng nhÑ
¸p suÊt bªn trong c¸cte m¸y nÐn lµ cã thÓ thay ®æi gãc nghiªng cña tÊm dao ®éng.
. Duy ch× ®îc møc ®é l¹nh theo yªu cÇu b»ng c¸ch thay ®æi thÓ tÝch b¬m cña m¸y nÐn.
. Kh«ng cÇn c¾t nèi liªn tôc cña bé ly hîp ®iÖn tõ theo chu kú nh ®èi víi kiÓu m¸y nÐn
thêng.
. HÖ thèng ho¹t ®éng ªm dÞu, duy ch× ®é l¹nh cña bé bèc h¬i ë møc 320F .
. §¹t hiÖu qu¶ lµm l¹nh cao.
C¬ cÊu ®iÒu khiÓn thay ®æi thÓ tÝch b¬m ®îc l¾p ®Æt phÝa sau m¸y nÐn bao gåm piston
®iÒu khiÓn van ®iÖn tõ cuén d©y ®iÖn tõ, van mét chiÒu vµ van x¶.
* Bé phËn ®iÒu chØnh cña m¸y nÐn.
H×nh 1.9 (a,b) giíi thiÖu kÕt cÊu vµ ho¹t ®éng cña bé phËn nµy.
* Nguyªn lý ho¹t ®éng cña van ®iÒu chØnh (van lång xÕp).
- Khi c«ng suÊt lu lîng lín th× ¸p suÊt m«i chÊt ë ®êng cao ¸p vµ ë ®êng thÊp ¸p
®Òu lín (h×nh 1.9a).
Khi ®ã mµng xÕp (2) bÞ nÐn l¹i, ¸p suÊt lín vµ mµng xÕp (1) bÞ Ðp l¹i do ¸p suÊt lín cña
®êng thÊp ¸p.
Van ®iÒu chØnh më phÇn ¸p suÊt thÊp cña buång thÊp ¸p bÞ gi¶m ®i v× qua ®êng ®Çu
van ®iÒu chØnh ra phÝa ngoµi. Khi ®ã, ¸p suÊt ë phÇn trªn piston vµ lùc cña lß xo (1) lín h¬n
¸p suÊt ë phÇn díi piston vµ lß xo (2).
Nã lµm cho vÞ trÝ lÖch nghiªng cña ®Üa cam t¨ng, phÇn t¨ng ®óng b»ng phÇn yªu cÇu
cña c«ng suÊt lµm l¹nh.
- Khi c«ng suÊt lµm l¹nh thÊp th× ¸p suÊt ë ®êng cao ¸p vµ ®êng thÊp ¸p ®Òu thÊp
(h×nh 1.9b). Mµng xÕp (2) bÞ gi·n në vµ mµng xÕp (1) còng gi·n në nhng th«ng qua ¸p suÊt
thÊp ë ®êng thÊp ¸p nã lµm van ®iÒu chØnh ®ãng. DÉn ®Õn phÇn thÊp ¸p ë buång ¸p suÊt bÞ
®ãng l¹i. Lóc nµy ¸p suÊt ë buång ¸p suÊt ®îc t¨ng bëi lç khoan tiÕt lu.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
1. Van ®iÒu chØnh. 2 3
2. Mµng xÕp 1. 1
3. Mµng xÕp 2.
4. Buång ¸p suÊt.
4
5. Buång ¸p suÊt.
6. Lß xo 2.
10 5
7. Lß xo 1.
8. §êng ¸p suÊt thÊp.
9. §êng ¸p suÊt cao. 9
10. Lç khoan tiÕt lu.
8
H×nh 1.9 a) S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t
®éng cña m¸y nÐn trong trêng hîp c«ng 7 6
suÊt vËn chuyÓn cao h¬n khi c«ng suÊt lµm 2 3
l¹nh cao h¬n – Buång ¸p suÊt thÊp h¬n.
1
1. Van ®iÒu chØnh. 4
2. Mµng xÕp 1.
3. Mµng xÕp 2.
10 5
4. Buång ¸p suÊt.
5. Buång ¸p suÊt.
6. Lß xo 2.
7. Lß xo 1.
8. §êng ¸p suÊt thÊp.
9
9. §êng ¸p suÊt cao.
10. Lç khoan tiÕt lu.
8
7 6
H×nh 1.9 b) S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y nÐn trong trêng hîp c«ng suÊt
vËn chuyÓn thÊp h¬n khi c«ng suÊt lµm l¹nh thÊp h¬n – Buång ¸p suÊt cao h¬n.
1.2.2.3. Bé ly hîp ®iÖn tõ
a. CÊu t¹o
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
TÊt c¶ c¸c m¸y nÐn (Blèc l¹nh) cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®Òu ®îc trang bÞ bé ly hîp
®iÖn tõ. Bé ly hîp nµy ®îc xem nh mét phÇn cña buly m¸y nÐn, cã c«ng dông ng¾t vµ nèi
sù truyÒn ®éng gi÷a ®éng c¬ vµ m¸y nÐn mçi khi cÇn thiÕt.
Bé ly hîp ®iÖn tõ bªn trong buly m¸y nÐn cã cÊu t¹o nh tr×nh bµy ë (h×nh 1.10) giíi
thiÖu chi tiÕt th¸o dêi cña mét bé ly hîp ®iÖn tõ g¾n bªn trong buly m¸y nÐn vµ (h×nh 1.11)
cÊu t¹o cña bé ly hîp ®iÖn tõ.
2
3
4
7 10 6
5
1
9
8
H×nh 1.10. Chi tiÕt th¸o rêi bé ly hîp ®iÖn tõ trang bÞ bªn trong m¸y nÐn.
1. M¸y nÐn. 5. èc siÕt m©m bÞ ®éng. 9. Vßng bi.
2. Cuén d©y bé ly hîp, 6. M©m bÞ ®éng. 10. Shim ®iÒu chØnh khe.
3. Vßng gi÷ cuén d©y. 7. Vßng h·m bu ly. hë bé ly hîp.
4. Bu ly. 8. N¾p che bôi.
b. Nguyªn lý ho¹t ®éng
Khi ®éng c¬ «t« khëi ®éng, næ m¸y, buly m¸y nÐn quay theo trôc khuûu nhng trôc
khuûu cña m¸y nÐn vÉn ®øng yªn. Cho ®Õn khi ta bËt c«ng t¾c A/C nèi ®iÖn m¸y l¹nh, bé ly
hîp ®iÖn tõ sÏ khíp buly vµo trôc m¸y nÐn cho trôc khuûu ®éng c¬ dÉn ®éng m¸y nÐn b¬m
m«i chÊt l¹nh. Sau khi ®· ®¹t ®Õn nhiÖt ®é l¹nh yªu cÇu, hÖ thèng ®iÖn sÏ tù ®éng ng¾t m¹ch
®iÖn bé ly hîp tõ cho m¸y nÐn ngõng b¬m.
H×nh 1.11 giíi thiÖu mÆt c¾t cña bé ly hîp ®iÖn tõ trôc m¸y nÐn (4) liªn kÕt víi ®Üa bÞ
®éng (2). Khi hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®îc bËt lªn dßng ®iÖn ch¹y qua cuén d©y nam ch©m ®iÖn
cña bé ly hîp, lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn hót ®Üa bÞ ®éng (2) ¸p dÝnh vµo mÆt bu ly (3) nªn
lóc nµy c¶ buly lÉn trôc m¸y nÐn khíp cøng mét khèi vµ cïng quay víi nhau ®Ó b¬m m«i
chÊt l¹nh.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
6 8 3 2
H×nh 1.11 KÕt cÊu cña bé ly
hîp ®iÖn tõ trang bÞ trong bé
buly m¸y nÐn:
1. Cuén d©y n©m ch©m ®iÖn,
2. §Üa bÞ ®éng,
3. Buly m¸y nÐn,
4. Trôc m¸y nÐn, 4
5. Vßng bi kÐp,
6. Phít kÝn trôc,
7. Khe hë khi bé ly hîp c¾t
khíp,
8. N¾p ch¾n bôi.
7
0,56 -
1 5
1 45
Khi ta ng¾t dßng ®iÖn lùc tõ trêng hót mÊt, c¸c lß xo ph¼ng sÏ kÐo c¸c ®Üa bÞ ®éng (2)
t¸ch dêi mÆt buly, lóc nµy trôc khuûu ®éng c¬ quay, buly m¸y nÐn quay, nhng trôc m¸y nÐn
®øng yªn. Quan s¸t (h×nh 1.11), trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng víi khíp nam ch©m ®iÖn kh«ng
quay, lùc hót cña nã ®îc truyÒn dÉn qua buly (3) ®Õn ®Üa bÞ ®éng (2). §Üa bÞ ®éng (2) ®îc
g¾n cè ®Þnh vµo ®Çu trôc m¸y nÐn nhê chèt hay r·nh then hoa vµ ®ai èc. Khi ng¾t ®iÖn c¾t
khíp bé ly hîp, c¸c lß xo ph¼ng kÐo ®Üa bÞ ®éng t¸ch ra khái mÆt ma s¸t cña buly (3) ®Ó ®¶m
b¶o kho¶ng c¸ch ly hîp tõ 0,56mm ®Õn 1,45mm.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, buly m¸y nÐn quay tr¬n trªn vßng bi kÐp 5 bè trÝ l¾p tríc
m¸y nÐn.
Tïy theo c¸ch thiÕt kÕ. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, bé ly hîp ®iÖn tõ ®îc ®iÒu khiÓn
c¾t nèi nhê c«ng t¾c hay bé æn nhiÖt, bé æn nhiÖt nµy ho¹t ®éng dùa theo ¸p suÊt nhiÖt ®é
cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh. Mét vµi kiÓu bé ly hîp cho nèi khíp liªn tôc mçi khi ®ãng nèi m¹ch
c«ng t¾c A/C m¸y l¹nh.
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
1.2.3. Bé ngng tô ( giµn nãng)
1 2 3
1. Giµn nãng
10
2. Cöa vµo
3. KhÝ nãng 9
4. M«i chÊt l¹nh tõ m¸y
nÐn ®Õn. 8
5. Cöa ra
4
6. M«i chÊt l¹nh ®i ra
giµn l¹nh (bé bèc h¬i). 7
7. Kh«ng khÝ l¹nh 5
8. Qu¹t giµn nãng
6
9. èng dÉn ch÷ U
10. C¸nh t¶n nhiÖt.
H×nh 1.12 CÊu t¹o vµ nguyªn lý cña giµn nãng.
1.2.3.1. CÊu t¹o
Bé ngng tô (h×nh 1.12) ®îc cÊu t¹o b»ng mét èng kim lo¹i dµi uèn cong thµnh nhiÒu
h×nh ch÷ U nèi tiÕp nhau xuyªn qua v« sè c¸nh t¶n nhiÖt máng, c¸c c¸nh t¶n nhiÖt b¸m ch¾c
vµ b¸m s¸t quanh èng kim lo¹i. Trªn «t«, bé ngng tô thêng ®îc l¾p ®øng tríc ®Çu xe,
phÝa tríc giµn níc to¶ nhiÖt cña ®éng c¬, trªn «t« t¶i nhÑ bé ngng tô ®îc l¾p díi gÇm
xe, ë vÞ trÝ nµy bé ngng tô tiÕp nhËn tèi ®a luång khÝ m¸t thæi xuyªn qua do xe ®ang lao tíi
vµ do qu¹t giã t¹o ra.
* C«ng dông:
C«ng dông cña bé ngng tô lµ lµm cho m«i chÊt l¹nh ë thÓ h¬i díi ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é
cao, tõ m¸y nÐn b¬m ®Õn, ngng tô thµnh thÓ láng.
1.2.3.2. Nguyªn lý lµm viÖc
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, bé ngng tô nhËn ®îc h¬i m«i chÊt l¹nh díi ¸p suÊt vµ
nhiÖt ®é rÊt cao do m¸y nÐn b¬m vµo. H¬i m«i chÊt l¹nh nãng chui vµo bé ngng tô qua èng
n¹p bè trÝ phÝa trªn giµn nãng, dßng h¬i nµy tiÕp tôc lu th«ng trong èng dÉn ®i dÇn xuèng
phÝa díi, nhiÖt cña khÝ m«i chÊt truyÒn qua c¸c c¸nh con to¶ nhiÖt vµ ®îc luång giã m¸t
thæi ®i. Qu¸ tr×nh trao ®æi nµy lµm to¶ mét lîng nhiÖt rÊt lín vµo trong kh«ng khÝ. Lîng
nhiÖt ®îc t¸ch ra khái m«i chÊt l¹nh thÓ h¬i ®Ó nã ngng tô thµnh thÓ láng t¬ng ®¬ng víi
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
lîng nhiÖt mµ m«i chÊt l¹nh hÊp thô trong giµn l¹nh ®Ó biÕn m«i chÊt thÓ láng thµnh thÓ
h¬i.
Díi ¸p suÊt b¬m cña m¸y nÐn, m«i chÊt l¹nh thÓ láng ¸p suÊt cao nµy ch¶y tho¸t ra tõ
lç tho¸t bªn díi bé ngng tô, theo èng dÉn ®Õn bÇu läc/hót Èm. Giµn nãng chØ ®îc lµm m¸t
ë møc trung b×nh nªn hai phÇn ba phÝa trªn bé ngng tô vÉn cßn ga m«i chÊt nãng, mét phÇn
ba phÝa díi chøa m«i chÊt l¹nh thÓ láng, nhiÖt ®é nãng võa v× ®· ®îc ngng tô.
1.2.4. HÖ thèng ®iÖn l¹nh víi van gi·n në
1.2.4. 1. B×nh läc/hót Èm
a. CÊu t¹o
B×nh läc/hót Èm m«i chÊt l¹nh (h×nh 1.13) lµ mét b×nh kim lo¹i bªn trong cã líi läc (2)
vµ chÊt khö Èm (3). ChÊt khö Èm lµ vËt liÖu cã ®Æc tÝnh hót chÊt Èm ít lÉn trong m«i chÊt
l¹nh. Bªn trong bÇu läc/hót Èm, chÊt khö Èm ®îc ®Æt gi÷a hai líp líi läc hoÆc ®îc chøa
trong mét tói riªng. Tói khö Èm ®îc ®Æt cè ®Þnh hay ®Æt
tù do trong bÇu läc. Kh¶ n¨ng hót Èm cña chÊt nµy tïy
thuéc vµo thÓ tÝch vµ lo¹i chÊt hót Èm còng nh tuú
thuéc vµo nhiÖt ®é.
PhÝa trªn b×nh läc/hót Èm cã g¾n cöa sæ kÝnh (6) ®Ó
theo dâi dßng ch¶y cña m«i chÊt, cöa nµy cßn ®îc gäi
lµ m¾t ga. Bªn trong bÇu läc, èng tiÕp nhËn m«i chÊt
l¹nh ®îc l¾p ®Æt bè trÝ tËn phÝa ®¸y bÇu läc nh»m tiÕp
nhËn ®îc 100% m«i chÊt thÓ láng cung cÊp cho van 6 5
gi·n në.
b. Nguyªn lý ho¹t ®éng
M«i chÊt l¹nh, thÓ láng, ch¶y tõ bé ngng tô vµo lç
(1) b×nh läc/hót Èm(h×nh 1.13), xuyªn qua líp líi läc
(2) vµ bé khö Èm (3). ChÊt Èm ít tån t¹i trong hÖ thèng
lµ do chóng x©m nhËp vµo trong qu¸ tr×nh l¾p r¸p söa 4
ch÷a hoÆc do hót ch©n kh«ng kh«ng ®¹t yªu cÇu. NÕu
m«i chÊt l¹nh kh«ng ®îc läc s¹ch bôi bÈn vµ chÊt Èm
th× c¸c van trong hÖ thèng còng nh m¸y nÐn sÏ chãng bÞ
háng (h×nh 1.13).
3
Sau khi ®îc tinh khiÕt vµ hót Èm, m«i chÊt láng
chui vµo èng tiÕp nhËn (4) vµ tho¸t ra cöa (5) theo èng
dÉn ®Õn van gi·n në.
1 2
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
Khoa c¬ khÝ §éng lùc
M«i chÊt l¹nh R-12 vµ m«i chÊt l¹nh R-134a dïng chÊt hót Èm lo¹i kh¸c nhau. èng tiÕp
nhËn m«i chÊt l¹nh ®îc bè trÝ phÝa trªn b×nh tÝch luü. Mét líi läc tinh cã c«ng dông ng¨n
chÆn t¹p chÊt lu th«ng trong hÖ thèng. Bªn trong líi läc cã lç th«ng nhá cho phÐp mét Ýt
dÇu nhên trë vÒ m¸y nÐn.
H×nh 1.13 KÕt cÊu vµ nguyªn lý ho¹t
®éng cña b×nh läc hót Èm.
1. Dßng m«i chÊt l¹nh tõ giµn nãng vµo,
2. Líi läc,
3. Bé khö Èm,
4. èng tiÕp nhËn,
5. Dßng m«i chÊt l¹nh ®Õn van gi·n në,
6. Cöa sæ kÝnh ®Ó quan s¸ dßng ch¶y cña
m«i chÊt .
Tài liệu chia sẻ trên diễn đàn www.oto-hui.com
