Luận văn "Một số giải pháp thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào VN"
Tham khảo tài liệu 'luận văn "một số giải pháp thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào vn"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Lời nói đầu
Trong quá trình mở cửa và hội nhập với nền kinh tế thế giới chúng ta
đã đạt được những thành tựu hết sức to lớn trên tất cả các mặt như kinh tế
chính trị, ngoại giao vv… Đặc biệt về mặt hợp tác kinh tế,nhờ vào quá
trình hội nhập kinh tế đã tạo ra những cơ hội hợp tác kinh tế,liên doanh
liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước với các nước trong khu vực và
trên thế giới.Trong quá trình hội nhập kinh tế thì đầu tư trực tiếp nước
ngoài là một hình thức đầu tư phổ biến và thu hút được nhiều sự quan tâm
của các nhà hoạch định cũng như của các doanh nghiệp.
Ngày nay đầu tư trực tiếp nước ngoài ( FDI) ngày càng trở nên quan
trọng với chúng ta bởi FDI không chỉ là nguồn cung cấp vốn quan trọng mà
còn là con đường cung cấp công nghệ hiện đại,những bí quyết kĩ thuật
đặc biệt là những kinh nghiệm trong quản lý và là cơ hội tốt cho Việt Nam
tham gia hội nhập kinh tế thế giới.Vì thế thu hút vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài(FDI) là một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện
nay đồng thời chúng ta phải có những giải pháp phù hợp nhằm thu hút và
sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này.
Qua quá trình tìm hiểu nghiên cứu và đặc biệt là đựơc sự hướng dẫn
tận tình của cô giáo Nguyễn Thị Chiến em đã mạnh dạn chọn đề tài:
Một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp
nước ngoài vào Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.Do tầm nhìn
hạn chế và kiến thức còn hạn hẹp nên không thể tránh khỏi những thiếu
xót,sai lệch trong bài viết này. Em rất mong được sự chỉ bảo uốn nắn ,tỉ mỉ
,tận tình của các thầy cô giáo.
Em xin trân thành cảm ơn!
Sinh viên:Bùi Đăng Phú
1
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
CHƯƠNG 1
Lý luận chung về Đầu tư trực tiếp nước ngoài
1.1 Đầu tư trực tiếp nước ngoài và vai trò của đầu tư trực tiếp nước
ngoài
1.1.1 Vốn đầu tư trực tư trực tiếp nước ngoài ( FDI foreign
direct investment)
Trước tiên để hiểu về vốn đầu tư ta phải xác định xem vốn đầu tư là gì?
Theo cách hiểu chung thì vốn đầu tư ở đây được coi là một phạm trù kinh
tế trong lĩnh vực tài chính, nó gắn liền với quá trình sản xuất kinh doanh
hàng hoá và trong đầu tư xây dựng các công trình dự án và đây là yếu tố
không thể thiếu trong tất cả mọi hoạt động trên, nó có thể là bằng tiền
như tiền mặt tiền gửi ngân hàng hoặc có thể bằng hiện vật tài sản máy
móc trang thiết bị, dây truyền công nghệ, nhà xưởng, bến bãi .Nói chung ở
đây là tất cả những gì phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh và xây
dựng có liên quan tới tài chính.
Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là nguồn vốn có nguồn gốc từ nước
ngoài được đưa vào nước sở tại có thể bằng tiền hay thiết bị dây truyền
công nghệ và bên nước ngoài này sẽ tự quản lý nguồn vốn trong thời gian
hoạt động của dự án
Dự án đầu tư là tập hợp những ý kiến, đề xuất về việc bỏ vốn đầu
tư vào một đối tượng nhất định và gỉai trình kết qủa thu được từ hoạt
động đầu tư. Việc các nhà đầu tư ở quốc gia này bỏ vốn vào các quốc gia
khác theo một chương trình đã được hoạch định trong một khoảng thời
gian dài nhằm đáp ứng các nhu cầu của thị trường và mang lại lợi ích hơn
cho các chủ đầu tư và cho xã hội được gọi là đầu tư quốc tế hay đầu tư
nước ngoài. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một trong hai loại hình đầu tư
2
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
quốc tế cơ bản, hai loại hình này có thể không giống nhau song trong một
điều kiện nào đó có thể chuyển hoá cho nhau.
Dự án đầu tư nước ngoài là những dự án đầu tư có sự khác nhau về
quốc tịch của các nhà đầu tư với nước sở tại tiếp nhận đầu tư và các nhà
đầu tư hoàn toàn có quyền trực tiếp quản lý dự án của mình trong thời gian
dự án hoạt động và khai thác.
Nói một cách khác thì dự án đầu tư trực tiếp là những dự án đầu tư
do các tổ chức kinh tế và cá nhân ở nước ngoài tự mình hoặc cùng với các
tổ chức hoặc cá nhân tiếp nhận đầu tư bỏ vốn đầu tư cùng kinh doanh và
phân chia lợi nhuận thu được.
1.1.2 Vai trò của vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Như đã nêu ở trên vốn đầu tư có vai trò hết sức quan trọng đối với
sự phát triển kinh tế xã hội đặc biệt trong giai đoạn chúng ta đang trong
tiến trình hội nhập với nền kinh tế thế giới và càng cần thiết hơn khi
chúng ta đang cần một lượng vốn lớn và công nghệ tiên tiến của các nước
phát triển trên thế giới để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa hiện đại
hoá đất nước, vươn lên cùng các nước trong khu vực cũng như thế giới.
Vốn đầu tư không chỉ quan trọng với chúng ta mà còn hết sức quan
trọng với các nước có vốn đầu tư và các tổ chức doanh nghiệp có vốn đầu
tư. Nó giúp các chủ đầu tư nước ngoài chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ do
đặt dự án đầu tư tại nơi đó và tận dụng được nguồn nguyên liệu tại chỗ.
Cũng chính nhờ vào đầu tư nước ngoài mà các nhà đầu tư được tự
điều chỉnh công việc kinh doanh của mình cho phù hợp với điều kiện kinh
tế phong tục tập quán điạ phương để từ đó bằng kinh nghiệm và khả
năng của mình mà có cách tiếp cận tốt nhất, đồng thời giúp các chủ đầu tư
có thể tiết kiệm chi phí nhân công do thuê lao động với giá rẻ ngoài ra còn
giúp tránh khỏi hàng rào thuế quan.
3
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Đối với chúng ta nước tiếp nhận đầu tư thì các dự án đầu tư trực
tiếp có ý nghĩa hết sức quan trọng bởi nó giúp chúng ta có nhiều cơ hội
hơn trong việc hội nhập vào nền kinh tế thế giới.
1.1.3 Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Đầu tư trực tiếp nước ngoài giúp chúng ta giải quyết những khó
khăn về vốn cũng như công nghệ và trình độ quản lý, nhờ vào những yếu
tố này sẽ giúp cho nền kinh tế tăng trưởng một cách nhanh chóng, giúp
chúng ta khắc phục được những điểm yếu của mình trong quá trình phát
triển và hội nhập.
Đóng góp vào ngân sách
Thu hút lao động
Nâng cao thu nhập
Tăng khoản thu cho ngân sách
.........
Xem xét tình hình tăng trưởng kinh tế của những nước đang phát
triển trên thế giới có thể rút rằng tất cả các nước đang tìm mọi cách để
thu hút nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài, một điều nữa là khối lượng vốn
đầu tư nước ngoài tỷ lệ thuận với mức độ tăng trưởng của nền kinh tế
quốc gia đó.
Mặt khác FDI cũng tạo cơ hội cho các nước sở tại khai thác tốt nhất
những lợi thế của mình về tài nguyên thiên nhiên cũng như vị trí địa lý
....nó góp phần làm tăng sự phong phú chủng loại sản phẩm trong nước
cũng như làm tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm trong nước với sản phẩm
của các quốc gia trên thế giới vì thế tăng khả năng xuất khẩu của nước ta
FDI còn làm tăng các khoản thu về ngoại tệ do xuất khẩu trực tiếp
các sản phẩm dịch vụ và nguyên liệu vật lịêu cho các dự án đầu tư trực
tiếp, nói chung FDI là nguồn vốn có ý nghĩa quan trong qúa trình hội nhập
và phát triển nền kinh tế
4
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
FDI còn giúp chúng ta tiến nhanh trên con đường công nghiệp hóa
hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn hiện nay, đây chính là một nguồn
vốn lớn trong đó có cả tiềm lực về mặt tài chính và tiềm lực về mặt khoa
học công nghệ cũng như những kinh nghiệm quản lý hết sức cần thiết cho
chúng ta trong giai đoạn hiện nay.
1.1.3 Thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Chúng ta đang trong qua trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông
nghiệp công nghiệp dịch vụ sang công nghiệp nông nghiệp dịch vụ, công
việc này đòi hỏi rất nhiều vốn cũng như cần tới rất nhiều sự hỗ trợ về
công nghệ.
Hơn nữa yêu cầu dịch chuyển cơ cấu kinh tế không chỉ là đòi hỏi
của bản thân sự phát triển nội tại nền kinh tế mà nó còn là đòi hỏi của xu
hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một
phần quan trọng trong kinh tế đối ngoại, thông qua đó các quốc gia sẽ
tham gia ngày càng nhiều vào quá trình phân công lao động quốc tế. Để
hội nhập vào nền kinh tế thế giới và tham gia tích cực vào quá trình liên
kết kinh tế giữa các nước trên thế giới đòi hỏi từng quốc gia phải thay đổi
cơ cấu kinh tế trong nước cho phù hợp với sự phân công lao động quốc tế
và sự vận động chuyển dịch cơ cấu kinh tế của mỗi quốc gia phù hợp với
trình độ phát triển chung của thế giới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt
động đầu tư trực tiếp nước ngoài và chính đầu tư nước ngoài sẽ góp phần
làm chuyển dịch dần cơ cấu kinh tế.
1.1.4 Đầu tư trực tiếp tạo nguồn vốn bổ sung quan trọng trong
quá trình phát triển kinh tế xã hội hiên nay
Nguồn vốn cho đầu tư phát triển chủ yếu là từ ngân sách nhưng đầu
tư trực tiếp cũng góp một phần quan trọng trong đó. Đối với một nước còn
chậm phát triển như nước ta nguồn vốn tích luỹ được là rất ít vì thế vốn
đầu tư nước ngoài có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với quá trình phát
5
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
triển kinh tế.Nước ta có tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên cũng như
nguồn lao động dồi dào nhưng do thiếu nguồn vốn và chưa có đủ trang
thiết bị khoa học tiên tiến nên chưa có điều kiện khai thác và sử dụng.
Với các nước đang phát triển vốn đầu tư nước ngoài chiếm một tỷ
lệ đáng kể trong tổng vốn đầu tư của toàn bộ nền kinh tế trong đó có một
số nước hoàn toàn dựa vào vốn đầu tư nước đặc biệt là ở giai đoạn đầu
của sự phát triển.
Nhưng tiếp nhận đầu tư trực tiếp chúng ta cũng phải chấp nhận một
số những điều kịên hạn chế: đó là phải có những điều kiện ưu đãi với các
chủ đầu tư. Nhưng xét trên tổng thể nền kinh tế và xu thế phát triển của
thế giới hiện nay thì đầu tư trực tiếp là không thể thiếu bởi nó là nguần
vốn hết sức quan trọng cho chúng ta đẩy nhanh hơn nữa tốc độ phát triển
kinh tế để hoà nhập vào nền kinh tế khu vực cũng như thế giới. Chính vì
thế mà vốn FDI có ý nghĩa hết sức quan trọng trong giai đoạn thiện nay,
chúng ta cần có một cơ chế chính sách phù hợp hơn nữa nhằm thu hút
nguồn vốn này trong tương lai
1.2 Các phương thức và hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài
1.2.1Các hình thức đầu tư trực tiếp
1.2.1.1 Hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh
Đây là hình thức đầu tư được nhà nước ta cho phép theo đó bên nước
ngoài và bên Việt Nam cùng nhau thực hiện hợp đồng được ký kết giữa hai
bên Trong thời gian thực hiện hợp đồng các bên phải xác định rõ quyền lợi
và nghĩa vụ cũng như trách nhiệm của mỗi bên mà không tạo ra một pháp
nhân mới và mỗi bên vẫn giữ nguyên tư cách pháp nhân của mình.
Hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh là hình thức rất phổ biến và
có nhiều ưu thế đối với việc phối hợp sản xuất các sản phẩm có tính chất
phức tạp và yêu cầu kỹ thật cao đòi hỏi sự kết hợp thế mạnh của nhiều
quốc gia .
6
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Đối với nước ta có lợi thế về mặt lao động và nguyên liệu đầu vào
chúng ta phải có chính sách hợp lý trong chiến lược phát triển của mình
nhằm thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này.
1.2.1.2Doanh nghiệp liên doanh
Trong luật đầu tư nước ngoài quy định rõ doanh nghiệp liên doanh là
doanh nghiệp do hai hoặc nhiều bên hợp tac ký kết với nhau trong đó có
một bên là nước sở tại trên cơ sở hợp đồng liên doanh và hợp tác ký kết
giữa chính phủ của nước sở tại với bên nước ngoài hay doanh nghiệp của
nước sở tại với doanh nghiệp nước ngoài.
Doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài là hình thức tổ chức kinh
doanh quốc tế của các bên tham gia không có cùng quốc tịch. Bằng cách
thực hiện ký kết các hợp đồng cùng tham gia góp vốn, cùng nhau quản lý
và đều có trách nhiệm cũng như nghĩa vụ thực hiện phân chia lơi nhuận
và phân bổ rủi ro như nhau.
Theo hình thưc kinh doanh này hai hay nhiều bên tham gia góp vốn vì
thế quyền hạn của các bên là khác nhau tuỳ thuộc vào số vốn mà mình đã
tham gia vào hợp đồng liên doanh. Bên nào nhiều vồn bên đó có quyền lớn
hơn trong các vấn đề của doanh nghiệp cũng như được hưởng % ăn chia
trong các dự án.
Trong luật đầu tư nước ngoài quy đinh bên đối tác liên doanh phải
đóng số vốn không dưới 30%vôn pháp định của doanh nghiệp liên doanh
hoặc có thể nhiều hơn tuỳ theo các bên thoả thuận và bên Việt Nam có thể
sử dụng mặt bằng và tài nguyên thiên nhiên để tham gia gốp vốn.
Vốn pháp định có thể được góp trọng một lần khi thành lập doanh
nghiệp liên doanh hoặc từng phần trong thời gian hợp lý. Phương thức và
tiến độ góp vốn phải được quy định trong hợp đồng liên doanh và phải
phù hợp với giải trình kinh tế kỹ thuật. trường hợp các bên thực hiện
không đúng theo thời gian mà không trình bày được lý do chính đáng thì cơ
7
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
quan cấp giấy phép đầu tư có quyền thu hồi giấy phép đầu tư của doanh
nghiệp đó.Trong quá trình kinh doanh các bên không có quyền giảm vốn
pháp định.
1.2.1.3 Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài
Luật đầu tư nước ngoài của Việt Nam quy định doanh nghiệp
100%vốn nước ngoài là doanh nghiệp thuộc quyền sở hữu của cá nhân hay
tổ chức nước ngoài và tổ chức thành lập theo quy định pháp luật nước ta
cho phép trên cơ sở tự quản lý.
Doanh nghiệp 100%vốn nước ngoài được thành lập theo hình thức
công ty trách nhiệm hữu hạn có tư cách pháp nhân theo pháp luật nước
ta đã ban hành.
Doanh nghiệp 100%vốn đầu tư nước ngoài được thành lập sau khi
cơ quan có thẩm quyền về hợp tác đầu tư nước sở tại cấp giấy phép và
chứng nhận doanh nghiệp đã tiến hành đăng ký kinh doanh hợp pháp.
Người đại diện cho doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài là
Tổng giám đốc doanh nghiệp. Nếu Giám đốc doanh nghiệp không thường
trú tại nước sở tại thì phải uỷ quyền cho người thường trú tại nươc sở tại
đảm nhiệm
Trong thực tế các nhà đầu tư thường rất thích đầu tư theo hình thức
này nếu có điều kiện vì rất nhiều lý do khác nhau trong đó quan trọng nhất
là quyền tự quyết trong mọi vấn đề ,ít chịu sự chi phối của các bên có liên
quan ngoại trừ việc tuân thủ các quy định do luật đầu tư của nước sở tại
đưa ra.
1.2.2.Các phương thức đầu tư trực tiếp nước ngoài
Các nhà đầu tư nước ngoài có rất nhiều phương thức để tiến hành
đầu tư vào các nước, thông thường thì các dự án phần lớn được tiến hành
trên cơ sở ký kết giữa Chính Phủ nước sở tại và các tổ chức nước ngoài
để xây dựng các công trình phúc lợi như hình thức xây dựng chuyển giao
8
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
kinh doanh hoặc có thể xây dựng các công trình giao thông cầu cống ..thông
qua hình thức xây dựng kinh doanh chuyển giao hoặc có thể đầu tư thông
qua khu chế xuất ....
1.2.2.1Hình thức hợp đồng xây dựng kinh doanh chuyển giao
(BOT build operation-transfer)
Hợp đồng xây dựng kinh doanh chuyển giao là văn bản ký kết giữa
nhà đầu tư với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để xây dựng các công
trình hạ tầng như cầu đường, bến cảng ,nhà maý.
Hợp đồng BOT được thực hiện thông qua các dự án với 100%vốn
nước ngoài cũng có thể do nhà đầu tư cộng tác với Chính Phủ nước sở tại
và được thực hiện đầu tư trên cơ sở pháp lệnh của nhà nước đó .Với hình
thức đầu tư này nhà đầu tư sau khi xây dựng hoàn thành dự án thì được
được quyền thực hiện kinh doanh khai thác dự án để thu hồi vốn và có
được lợi nhuận hợp lý sau đó phải có trách nhiệm chuyển giao công trình
lại cho phía chủ nhà mà không kèm theo điều kiện nào.
Khi thực hiện dự án BOT các nhà đầu tư được hưởng những lợi thế
đặc biệt như:
Về thuế lợi tức thấp hơn bình thường
Thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài
Thuế doanh thu
Thuế nhập khẩu
Được quyền ưu tiên trong sử dụng đất đai đường xá.
Dựa vào những chỉ tiêu này ta điều chỉnh cho phù hợp nhằm thu hút
số lượng nhiều nhất số dự án có thể.
1.2.2.2 Hợp đồng xây dựng chuyển giao kinh doanh (BTO build-
transfer-operation)
Sau khi đã xây dựng hoàn thành dự án phải thực hiện chuyển giao
ngay cho bên chủ đầu tư nhưng vẫn được quyền kinh doanh trên công
9
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
trình đã xây dựng để thu hồi vốn đầu tư và kiếm lợị nhuận trong một thơì
gian nhất định.
1.2.2.3Hợp đồng xây dựng chuyển giao(BT build-transfer)
Cũng giống như những hình thức trên nhưng sau khi xây dưng song
thì thực hiên chuyển giao sau đó thì các nhà đầu tư được phía chủ đầu tư
tạo điều kiện cho nhà đầu tư thực hiên một dự án khác với nhiều ưu đãi
hơn nhằm giúp các nhà đàu tư thu hồi lại phần vốn đã bỏ ra và có lãi nhất
định.
Hình thức đầu tư này cũng được các nhà đầu tư rất quan tâm bởi nó
được ưu đãi về nhiều mặt. Ngoài những lợi thế và thuế đã nêu ở trên thì
trong việc thực hiện đầu tư dự án thường ưu tiên những dự án khả thi và
có lãi suất cao.
1.2.2.4 Khu chế xuất công nghiệp
Luật pháp Việt Nam quy định khu chế xuất là khu công nghiệp
chuyên sản xuất hàng hoá xuất khẩu, thực hiện các dịch vụ cho sản xuất
hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh giới địa lý xác định do
chính phủ thành lập hoặc cho phép thành lập bao gồm một hoặc nhiều
doanh nghiệp.
Như vậy theo nghĩa rộng khu chế xuất bao gồm tất cả các khu vực
được chính phủ sở tại cho phép chuyên môn hoá sản xuất hàng xuất khẩu
và hoạt động sản xuất, nó là khu biệt lập có chế độ mậu dịch và thuế
quan riêng cố định ranh giới và ấn định nguồn hàng ra vào khu vực.
Ngoài những mục đích chung của việc thu hút đầu tư nước ngoài
như giải quyết khó khăn về vốn việc làm, tiếp thu công nghệ hiện đại,
học tập tiếp thu công nghệ , học tập kinh nghiệm quản lý tiên tiến, khai
thác lợi thế so sánh của quốc gia, tận dụng nguồn nguyên nhiên vật liệu ....
Việc xây dựng khu chế xuất còn nhằm mục đích tăng xuất khẩu,
tăng các khoản thu ngoại tệ cho đất nước, từng bước thay đổi cơ cấu
10
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
hàng hoá xuất khẩu theo hướng tăng tỷ lệ hàng công nghiệp chế biến, mở
ra khả năng phát triển công nhhiệp theo hướng hiện đại hoá, góp phần
thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế ,hội nhập với nền kinh tế khu
vực và thế giới.
Khu công nghiệp là khu chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực
hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp do chính phủ thành lập hoặc
cho phép đầu tư.
Khu công nghiệp do Chính Phủ thành lập có ranh giới riêng xác định
chuyên sản xuất công nghiệp và thực hiện các dịch vụ hỗ trợ sản xuất
công nghiệp không có dân cư sinh sống
Trong khu công nghiệp có các loại doanh nghiệp như doanh nghiệp
Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế, doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngoài,khu chế xuất, doanh nghiệp liên doanh.
1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến FDI
Trong chiến lược đầu tư của mình các nhà đầu tư thường có xu
hướng tìm tới những nước có điều kiện tốt nhất đối với công việc kinh
doanh của mình như điều kiện kinh tế, chính trị và hệ thống pháp luật ra
làm sao. Hàng loạt câu hỏi đó đặt ra của các nhà đầu tư đòi hỏi các nước
muốn tiếp nhận và thu hút nguồn vốn này phải đưa ra những điều kiện ưu
đãi cho các nhà đầu tư, cho họ thấy ra được những lợi ích khi quyết định
tham gia đầu tư ở nước mình. Ngoài ra môi trường cũng có tác động không
nhỏ tới công việc kinh doanh của các nhà đầu tư vì cũng như hầu hết các
hoạt động đầu tư khác nó mang tính chất đặc điểm của các nghiệp vụ kinh
tế nói chung, do vậy nó chịu tác động của các quy luật kinh tế nói chung và
những ảnh hưởng của môi trường kinh tế xã hội, các chính sách có liên
quan, hệ thống cơ sở hạ tầng …
11
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
1.3.1. Môi trường kinh tế
Với điều kiện của từng nước mà các nhà đầu tư quyết định tham gia
vào từng khu vực với từng dự án cho phù hợp với điều kiện của nước đó
như về điều kiện kinh tế:GDP,GDP/đầu người,tốc độ tăng trưởng kinh
tế,cơ cấu các ngành…
Nói chung để quyết định đầu tư và một quốc gia nào đó các nhà đầu
tư phải cân nhắc xem điều kiện kinh tế tại nước sở tạị có đáp ứng được
yêu cầu về mặt kinh tế cho dự án của mình phát triển và tồn tại hay không.
Chẳng hạn như thu nhập bình quân đầu người nếu quá thấp thì sẽ ảnh
hưởng tới đầu ra của sản phẩm vì người dân sẽ không có tiền để mua sản
phẩm đó, cơ cấu các ngành trong nền kinh tế cũng ảnh hưởng không nhỏ
tới hoạt đông đầu tư của các nhà đầu tư vì với cơ cấu của nền kinh tế
thiên về những ngành công nghiệp chế tạo hay công nghiệp cơ khí.
Cơ chế kinh tế của nước sở tại, điều này ảnh hưởng rất lớn tới xu
hướng đầu tư, cơ chế không phù hợp sẽ là rào cản đối với họ, nếu giờ
chúng ta vẫn còn giữ cơ chế tập chung thì thành phần kinh tế quốc doanh
vẫn là chủ yếu thì sẽ không thể chấp nhận một dự án đầu tư trực tiếp từ
nước ngoài được hơn nữa các nhà đầu tư không dại gì mà đầu tư vào một
quốc gia như thế bởi họ không được hoan nghênh và còn phải cạnh tranh
với doanh nghiệp quốc doanh.
1.3.2 Về tình hình chính trị
Các nhà đầu tư thường tìm đến những quốc gia mà họ cảm thấy yên
tâm không có những biến động về chính trị vì chính trị không ổn định sẽ
ảnh hưởng tới dự án của mình và nhất là xác suất về rủi ro là rất cao, có
thể dự án sẽ không tiếp tục được thực hiện và không có cơ hội sinh lời,
thậm chí còn có thể sẽ mất khả năng thu hồi vốn. Các biến động về chính
trị có thể làm thiệt hại cho các nhà đầu tư do có những quy định đưa ra sẽ
khác nhau khi có những biến động chính trị vì khí thể chế thay đổi thì các
12
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
quy định và các luật có liên quan cũng hoàn toàn thay đổi và những hiệp
định ký kết giữa hai bên sẽ không còn do đó các nhà đầu tư phải gánh chịu
hoàn toàn những bất lợi khi xẩy ra biến động chính trị. Khi có chiến tranh
xẩy ra sẽ khiến cho các hoạt động kinh doanh ngừng trệ và có thể gây ra
thiệt hại về cơ sở vật chất.
Đây là yếu tố thường được các nhà đầu tư nước ngoài phải thường
xuyên quan tâm theo dõi trước khi có nên quyết định đầu tư vào quốc gia
này hay không. Những bất ổn về chính trị không chỉ làm cho nguồn vốn
đầu tư bị kẹt mà còn có thể không thu lại được hoặc bị chảy ngựơc ra
ngoài .
Nhân tố tác động này không chỉ bao gồm các yêu cầu như bảo đảm
an toàn về mặt chính trị xã hội mà còn phải tạo ra được tâm lý dư luận tốt
cho các nhà đầu tư nước ngoài .Bất kể sự không ổn định chính trị nào .Các
xung đột khu vực, nội chiến hay sự hoài nghi, thiếu thiện cảm từ phía các
nhà đầu tư đối với chính quyền các nước sở tại đều là những yếu tố nhậy
cảm tác động tiêu cực tới tâm lý các nhà đầu tư có ý định tham gia đầu tư
Trong giai đoạn hiện nay nước ta được coi là một nước có tình hình
chính trị ổn định nhất, đây là lợi thế rất lớn cho chúng ta và chúng ta phải
luôn tạo ra được sự tin tưởng từ phía các đối tác
1.3.3 Môi trường văn hoá
Môi trường văn hoá cũng ảnh hưởng ít nhiều đến đầu tư nước
ngoài, ví dụ sau sự kiện ngày 11/9/2001 tất cả các nhà đầu tư từ Mỹ và cả
thế giới khi tìm tới đầu tư tại một nước có dân số là đạo hồi đều rất dè
dặt . Đây là yếu tố rất nhạy cảm mà các nhà đầu tư đặc biệt quan tâm ,
theo đó các nhà đầu tư xem xét xem có nên đầu tư vào quốc gia này hay
không .
1.3.4yếu tố Luật pháp
13
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Luật pháp là những quy định đã được quốc hội thông qua, bắt buộc
mọi người phải tuân theo và kể cả các đối tác tham gia đầu tư vào nước
đó cũng phải tuân theo điều này. Để quyết định tham gia đầu tư vào một
nước nào đó các nhà đầu tư phải xem xét rất kỹ về yếu tố này vì nó liên
quan trực tiếp tới cách thức thực hiện đầu tư dự án của mình mà còn ảnh
hưởng tới phương án kinh doanh của mình trong tương lai. Các quốc gia
muốn thu hút được các nhà đầu tư tham gia đầu tư vào nước mình thì phải
bằng cách nào đó từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình đặc
biệt là hoàn thiện hệ thông luật đầu tư nước ngoài .
Ngoài sự kín kẽ không sơ xuất của hệ thống luật đầu tư không có
khe hở thì các nhà làm luật Việt Nam cũng còn phải chú ý tới các quy định
để không quá khắt khe đối với nhà đầu tư
Hệ thống pháp luật là thành phần quan trọng trong môi trường đầu
tư bao gồm các văn bản luật các văn bản quản lý hoạt động đầu tư nhằm
tạo nên hành lang pháp lý đồng bộ và thuận lợi nhất cho hoạt động đầu tư
nước ngoài.
Các yếu tố quy định trong pháp luật đầu tư của nước sở tại phải
đảm bảo sự an toàn về vốn cho các nhà đầu tư, bảo đảm pháp lý đối với
tài sản tư nhân và môi trường cạnh tranh lành mạnh, đảm bảo việc di
chuyển lợi nhuận về nước cho các nhà đầu tư được dễ dàng . Nội dung
của hệ thống luật ngày càng đồng bộ , chặt chẽ , không chồng chéo , phù
hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế thì khả năng hấp dẫn các nhà đầu
tư sẽ cao hơn hiện nay rất nhiều
1.3.5 Mức độ hoàn thiện của chính sách
Qua thời gian thực hiện và điều chỉnh sẽ làm cho các chính sách dần
hoàn thiện và phù hợp, với những quốc gia có kinh nghiệm trong thu FDI
thì họ đã phải trải qua nhiều thời gian thực hiện chính sách chính vì thế mà
họ đã có được những kinh nghiệm trong lĩnh vực này, không chỉ thu hút
14
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
được nhiều dự án đầu tư mà còn khiến cho các dự án đầu tư phát huy hết
những ưu điểm của mình, đóng góp nhiều hơn vào thu nhập ngân sách ,
góp phần giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội ,thu được những kết quả
hết sức to lớn trong lĩnh vực này. Với các nước mới thực hiện Chính sách
đầu tư do kinh nghiệm còn ít trong lĩng vực này và chưa hoàn thiện chính
sách thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thì đóng góp của nó không
phải nhiều song những gì mà đầu tư trực tiếp nước ngoài mang lại
không phải là nhỏ, nếu đưa ra được chính sách đầu tư hợp lý không những
sẽ thu hút được nhiều vốn mà còn làm cho các dự án phát huy hết hiệu
quả của mình, góp phần vào phát triển kinh tế xã hội trong tương lai và
từng bước tạo nền tảng kinh tế vững trắc phục vụ cho nền kinh tế có đà
phát triển tốt hơn .
Không chỉ chính sách đầu tư mà sự kết hợp chính sách này với
những chính sách khác một cách hợp lý và nhịp nhàng cũng ảnh hưởng
không nhỏ đến công tác thu hút vốn đầu tư .
Chính sách thương mại thông thoáng theo hướng tự do hoá để bảo
đảm khả năng xuất nhập khẩu về vốn cũng như về máy móc thiết bị,
nguyên liệu sản xuất được tiến hành một cách rễ ràng hơn, giúp các nhà
đầu tư thực hiện các công đoạn đầu tư được một cách liên tục và không bị
gián đoạn, điều này sẽ tạo ra được sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.
Các chính sách tiền tệ phải giải quyết được các vấn đề chống lạm
phát và ổn định tiền tệ để nhà đầu tư nhìn vào nền kinh tế với một cách
nhìn khả quan hơn .
Chính sách lãi suất và tỷ giá tác động trực tiếp đến dòng chảy của
FDI với tư cách là những yếu tố quyết định giá trị đầu tư và mức lợi nhuận
ở một thị trường nhất định.
1.3.6 Các ưu đãi của nhà nước
15
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Thuế thu nhập doanh nghiệp: Mức thuế đánh vào thu nhập của các
doanh nghiệp cũng ảnh hưởng không nhỏ tới dòng đầu tư trực tiếp nước
ngoài chảy vào trong nước bởi nó liên quan tới việc ăn chia lợi nhuận của
nhà đầu tư với các bên đối tác, sự hấp dẫn của chính sách là làm sao cho
các dự án có vốn đầu tư trực tiếp đóng góp nhiều nhất có thể vào ngân
sách nhưng phải đảm bảo vẫn phải hấp dẫn được các nhà đầu tư. Thuế
thu nhập doanh nghiệp áp dụng với các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài cao thấp sẽ ảnh hưởng tới dòng chảy của FDI vào trong nước .
Thuế nhập khẩu vốn, máy móc trang thiết bị, nguyên liệu vật liệu:
Đây là những yếu tố liên quan tới đầu vào của doanh nghiệp thực hiện đầu
tư, nếu có sự khuyến khích giảm mức thuế đối với các yếu tố kể trên thì
sẽ làm cho đầu vào của các dự án giam xuống do đó làm tăng lợi thế của
các dự án đầu tư vì thế mà số lượng các dự án sẽ tăng và trang thiết bị
cũng như vốn sẽ được đưa vào nhiều hơn .
Thuế đánh vào các khoản lợi nhuận luân chuyển ra nước ngoài
Ưu đãi về thuế chiếm vị trí quan trọng hàng đầu trong số các ưu đãi
tài chính giành cho đầu tư nước ngoài, mức ưu đãi thuế cao hơn là động
lực lớn khuyến khích các nhà đầu tư tìm tới, vì thế cần áp dụng sự ưu đãi
này với những mức khác nhau cho từng loại dự án và áp dụng với mức
thấp nhất có thể, đặc biệt đối với các dự án đầu tư có tỷ lệ vốn nước
ngoài cao, quy mô lớn dài hạn, sử dụng nhiều nguyên liệu vật liệu và lao
động trong nước .
Chính sách đầu tư phải đảm bảo cho các nhà đầu tư nhận thấy khi
tham gia đầu tư, họ sẽ thu được lợi nhuận cao nhất trong điều kiên kinh
doanh chung của khu vực để khuyến khích các nhà đầu tư tìm tới như một
điểm tin cậy và có nhiều cơ hội để phát triển nguồn vốn của mình .
1.3.7 Các yếu tố thuộc nền hành chính
16
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Mỗi quốc gia có con đường chính trị riêng của mình và kèm theo đó
là đường lối phát triển kinh tế đặc thù của quốc gia đó. Do đó thể chế nền
hành chính cũng khác nhau. Đầu tư trực tiếp nước ngoài là hình thức đầu
tư xuyên quốc gia do đó nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào quốc gia thì
phải tuân thủ theo những quy định của quốc gia đó. Một thể chế hành
chính phù hợp sẽ đem lại những thuận lợi hết sức lớn cho quá trình hội
nhập cũng như tiếp nhận FDI, thủ tục hành chính quá rắc rối như thủ tục
cấp giấy phép có liên quan trong thực hiện đầu tư dự án, thời gian cấp
giấy phép quá lâu gây lãng phí thời gian vô lý và thậm chí còn gây thiệt hại
về kinh tế, làm mất cơ hội của các nhà đầu tư. Điều này sẽ gây tâm lý
không tốt từ phía các nhà đầu tư và có cái nhìn không tốt đối với điều kiện
đầu tư ở nước đó.
1.3.8 Các yếu tố thuộc thể chế luật pháp
Luật pháp kín kẽ đầy đủ sẽ giúp cho các nhà quản lý quản lý chặt
chẽ được các hoạt động kinh tế và sẽ giảm bớt những rủi ro trong các
hoạt động kinh tế của các nhà đầu tư, hơn nữa còn giúp cho các nhà quản
lý giải quyết một cách thoả đáng đối với những tiêu cực, tranh chấp phát
sinh. Hệ thông luật pháp rõ ràng và kín kẽ sẽ tạo được tâm lý yên tâm của
bên đầu tư đối với bên đối tác .
17
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
1.3.9 Hệ thống giao thông thông tin liên lạc
Các nước phát triển trên thế giới rất quan tâm đầu tư phát triển hệ
thống giao thông đường bộ hệ thống sân bay, bến cảng, cầu cống bởi đây
chính là vấn đề quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển một nền
kinh tế vững mạnh. Hệ thống giao thông có phát triển thì mới làm cho các
dự án các công trình được triển khai và đi vào thực hiện vì đây được coi là
huyết mạch lưu thông của nền kinh tế, nếu hệ thôngnày hoạt động kém có
nghĩa là các hoạt động kinh tế cũng bị ảnh hưởng và không thể tiến nhanh
được, các dự án đầu tư không nằm ngoài quy luật đó nên cũng chịu ảnh
hưởng của sự phát triển hệ thông giao thông và hệ thống thông tin liên
lạc. Các nhà đầu tư quan tâm tới điều này bởi vì nó có ảnh hưởng tới tính
khả thi của dự án và liên quan tới tương lai của dự án mà họ sẽ quyết định
kinh doanh. Các nước trên thế giới đa phần là tận dụng nguôn vốn đầu tư
phát triển và hỗ trợ để đầu tư xây dựng phát triển và hoàn thiện, nâng cao
hệ thống cơ sở hạ tầng này
1.3.10 Hệ thống cung cấp điện nước
Đây cũng là một yếu tố quan trong trong chiến lược cải thiện môi
trường nhằm thu hút FDI, nếu không có các yếu tố nầy thì sẽ không thể
thực hiện được dự án, hệ thống lưới điện cần phải được đưa tới tất cả
các vùng và được bố chí đầy đủ hợp lý ,thuận tiên cho các dự án phát
triển và đi vào thực hiện. Các yếu tố về hệ thống lưới điện hoàn thiện và
nguồn nước được cung cấp tận nơi sẽ khuến khích các dự án tìm tới vì ở
nơi đó cũng có điều kiện tương tự như các vùng khác và còn có thể tốt
hơn .
1.3.11 Các khu chế xuất , khu công nghiệp
Với nhiều dự án để có thể triển khai được, nó đòi hỏi những điều
kiện hết sức khắt khe và không thể nơi nào cũng có thể đáp ứng được, các
nước sở tại phải tiến hành đầu tư xây dựng các khu chế xuất và các khu
công nghiệp đặc biệt và trong đó có đầy đủ các điều kiện có thể đáp ứng
đầy đủ các điều kiện mà dự án đặt ra. Với những khu công nghiệp hiện
18
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
đại này có thể tập chung rất nhiều dự án và có nhiều vốn, các dự án khác
nhau này có thể hỗ trợ và cung cấp các đầu vào và tiêu thụ đầu ra cho
nhau chính vì thế các khu chế xuất là nơi rất tốt để thu hút vốn đầu tư.
Quốc gia nào có nhiêu khu công nghiệp khu chế xuất hiện đại thì sẽ thu
hút được nhiều dự án đầu tư.
19
Chuyên đề tốt nghiệp GVHD tiến sĩ: Nguyễn Thị
Chiến
Chương 2
Thực trạng về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào
Việt Nam
2.1 Đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài vào sự phát triển kinh
tế xã hội của Việt Nam
2.1.1 Kinh tế
Như chúng ta đã biết mục đích của các nhà đầu tư không phải gì
khác mà chính là tìm tới nơi mà họ tin tưởng là có thể bỏ đồng vốn của
mình vào kinh doanh sao cho đồng tiền của mình được an toàn là trước hết
sau đó là có thể sinh sôi lợi nhuận cao hơn những nơi khác, đồng thời làm
cho nền kinh tế của nước sở tại phát triển .
Nước ta hiện nay đang là nước có điều kiện ổn đinh cả về chính trị
và kinh tế đồng thời hội đủ cấc yều tố về mọi mặt giúp cho dự án có thể
thực hiện một cách dễ dàng như cơ sở hạ tầng trình độ phát triển kinh tế,
trình độ phát triển khoa học công nghệ, trình độ tay nghề của người lao
động, có đủ điều kiện để dự án có thể triển khai như kế hoạch của các
nhà đầu tư, phát huy tốt nhất những đóng góp của mình vào phát triển kinh
tế xã hội của chúng ta. Kết quả chúng ta đã đạt được số lượng dự án
không ngừng tăng lên. Năm 1996 là 325 dự án với tổng số vốn đăng ký là
8.497,3 triệu $. Đến năm 1997 số lượng dự án đã tănglên là 345 dự án
nhưng vốn đầu tư lạị giảm so với năm 1996 và chỉ còn vào khoảng 57,8 %
tương đương với 4.691,1 triệu $. Tình trạng này tiếp tục diễn ra vào những
năm tiếp theo, đến năm 2000 thì số lượng dự án đạt vào khoảng 371 dự án
và số vốn đầu tư chỉ còn 2.012,4 triệu $ đến năm 2002 gần đây nhất, số
lượng dự án đã đật được mức kỷ lục tới 697 dự án nhưng số vốn chỉ đạt
16,1% so với năm 1996 là 1.376 triệu $. Mặc dù lượng vốn không ngừng
giảm xuống vào các năm gần đây nhưng những đóng góp của hoạt động
đầu tư trực tiếp lại không ngừng tăng lên năm 1996 các dự án đầu tư trực
20
