Khái niệm xã hội hóa cái nhân
Tham khảo tài liệu 'khái niệm xã hội hóa cái nhân', khoa học xã hội, xã hội học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Khái niệm xã hội hoá cá nhân
Xã hội hóa chỉ quá trình các cá thể tiếp thu,
học tập nền văn hóa xã hội mà anh ta
được sinh ra và sống-tức là lĩnh hội các
kinh nghiệm xã hội, học những cái gì
phải làm, những cái gì không được làm,
học ngôn ngữ, học các chuẩn mực, giá
trị xã hội để thích ứng được với xã hội
Khái niệm xã hội hóa cá nhân
• Xã hội hóa cho thấy mối quan hệ cơ bản giữa
cá nhân và xã hội- một mối liên hệ sống còn đến
mức cá nhân và xã hội đều không thể tồn tại nếu
thiếu nó.
• Một mặt xã hội hóa cho phép cá nhân học hỏi
những điều cơ bản đối với đời sống xã hội. Bằng
cách đáp ứng sự tán thành và không tán thành
của cha mẹ và mô phỏng tấm gương của họ,
đứa trẻ học ngôn ngữ và nhiều mô hình hành vi
cơ bản trong xã hội của nó.
Khái niệm xã hội hóa
• Mặt khác, xã hội hóa cho phép tái tạo lại bản
thân nó về mặt văn hóa, do đó đảm bảo tính liên
tục từ thế hệ này sang thế hệ khác
• Con người chỉ có thể thực sự trở thành con người
thông qua sự tương tác với những người khác.
• Không có xã hội hóa con người không thể hình
thành nhân cách và hòa nhập vào cộng đồng xã
hội.
• Xã hội hóa là quá trình đưa cá nhân vào các
quan hệ xã hội. Những quan hệ đó lúc đầu còn
rất hạn hẹp rồi ngày cáng mở rộng ra.
Khái niệm xã hội hóa
• Sự học hỏi của cá nhân không chỉ dừng
lại ở tuổi thơ mà kéo dài suốt cả cuộc đời.
Vì thế, quá trình xã hội hóa không chỉ
diễn ra ở lứa tuổi đang lớn, trưởng thành,
mà cả lúc về già. Nó diễn ra ở các nhóm
xã hội khác nhau như gia đình, nhà
trường, nhóm bạn bè, nhóm đồng nghiệp
v.v…
• Mỗi nhóm xã hội đều chứa đựng khuôn
mẫu hành vi khác nhau, mà mỗi thành
viên của nhóm đều phải tuân thủ.
Khái niệm xã hội hóa
• Trong những xã hội quá độ từ xã hội
truyền thống sang xã hội hiện đại, từ xã
hội nông nghiệp sang xã hội công nghiệp,
hậu công nghiệp, vấn đề xã hội hóa càng
trở nên phức tạp và cấp bách do xã hội
biến đổi nhanh. Các khuôn mẫu xã hội cũ
bị thay thế bằng các khuôn mẫu xã hội
mới, đòi hỏi các thành viên phải học hỏi
không ngừng để đáp ứng các nhu cầu
của xã hội
Khái niệm xã hội hóa
• Các cá nhân tiếp thu kiến thức bằng 2
con đường: chính thức và không chính
thức tương ứng với các hình thức xã hội
hóa chính thức và xã hội hóa không chính
thức.
• Xã hội hóa không chính thức là kết quả
tự nhiên của tương tác xã hội giữa những
người gần gũi nhất xung quanh như gia
đình, nhóm bạn bè, nhóm đồng nghiệp
v.v..
Khái niệm xã hội hóa
• Xã hội hóa chính thức là quá trình tiếp thu
tri thức, kinh nghiệm xã hội thông qua
giáo dục.
• Hệ thống các trường phổ thông, cao
đẳng, đại học, các trường dạy nghề…là
những cơ quan xã hội hóa chính thức.
• Xã hội càng phát triển, xã hội hóa chính
thức thông qua giáo dục càng tăng lên.
Khái niệm xã hội hóa
• Quá trình xã hội hóa được phân chia thành 2 cấp
độ: Xã hội hóa sơ cấp và xã hội hóa thứ cấp.
+ xã hội hóa sơ cấp: là sự học hỏi đầu tiên trong
đời, cung cấp nền tảng cho sự nhận thức bản
thân và thế giới xung quanh để mở đường cho
hành động xã hội.
+ xã hội hóa thứ cấp: là những học hỏi của xã
nhân nhằm mở rộng hiểu biết, kỹ năng…đáp
ứng các mong đợi của xã hội, của cộng đồng,
của nhóm v.v…
Vai trò của GĐ trong XHH cá nhân
- Gia đình không chỉ tái sản xuất ra con người về mặt thể
chất mà còn tái sản xuất ra đời sống tình cảm, tâm hồn,
văn hóa, tức là xã hội hóa-quá trình biến đứa trẻ từ một
sinh vật người thành con người xã hội.
- Gia đình là môi trường vi mô có vai trò quan trọng nhất
trong giai đoạn xã hội hóa ban đầu.
- Xã hội hóa của gia đình diễn ra suốt cả cuộc đời con
người với tư cách là một quá trình liên tục.
+ Gia đình tham gia vào tất cả các giai đoạn xã hội hoá
trong chu trình sống của con người. ở giai đoạn nào vai
trò của gia đình cũng thể hiện rất rõ
Vai trò của gia đình trong các giai đoạn xã hội
hoá cá nhân
1. Giai đoạn tuổi ấu thơ
2. Giai đoạn tuổi mẫu giáo nhi đồng
3. Lứa tuổi thiếu niên
4. Lứa tuổi trưởng thành
5. Giai đoạn chuẩn bị kết hôn và làm cha làm mẹ
6. Giai đoạn bước sang tuổi già
7. Giai đoạn cuối cùng của chu trình sống là chuẩn
bị đón cái chết
Giai đoạn tuổi ấu thơ
- Gia đinh là môi trường XHH đầu tiên của đứa trẻ.
- Chỉ sau khi sinh ra không lâu, trẻ sơ sinh đã hướng
về thế giới xung quanh và bắt đầu quá trình học
hỏi.
- Các giác quan của trẻ hoạt động thể hiện ở các
cảm giác nghe, nhìn, ăn uống, cảm giác nóng lạnh.
- Sự tham gia của các thành viên trong gia đình (mẹ,
bố) như cho ăn, tắm rửa, thay tã lót, bế, ru trẻ
v.v…và cách thức chăm sóc của họ như giờ giấc
ăn, ngủ, tập ăn những thức ăn ngoài sữa mẹ…đã
giúp trẻ đào luyện các thói quen.
- Ở giai đoạn này gia đình hầu như là môi trường xã
hội hóa và tác nhân xã hội hóa duy nhât
Giai đoạn tuổi mẫu giáo, nhi đồng
• Cùng với việc đào luyện các thói quen, trẻ bắt đầu tập
đóng các vai trò của người lớn, chúng mô phỏng hoạt
động và quan hệ xã hội của người lớn thông qua các trò
chơi.
• Ở giai đoạn này trẻ bắt đầu có những mối quan hệ với
xã hội bên ngoài như bạn chơi, bạn học, thầy cô giáo.
• Trẻ bắt đầu chịu ảnh hưởng của ti vi, phim ảnh…
• Gia đình có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và
hướng dẫn các hoạt động của trẻ: chơi với ai, cách
chào hỏi, mời ăn, xem sách gì, học trường nào, bao giờ
được xem TV và chương trình nào,..
• Gia đình giúp trẻ nhận thức được cái đúng, cái sai, cái
được phép và cái không được phép bằng cách khuyến
khích, động viên, khen ngợi khi trẻ làm đúng, hoặc ngăn
cấm, không bằng lòng khi trẻ làm không đúng, làm cho
trẻ có cảm giác tội lỗi và xấu hổ khi vi phạm quy tắc;
giúp trẻ hình thành ý thức trách nhiệm thông qua các
việc làm cụ thể.
Giai đoạn tuổi thiếu niên
• Trẻ em tiếp xúc đa dạng với thế giới xung quanh,
bước đầu hình thành những giá trị, chuẩn mực,
thiết lập quan hệ với những người xung quanh
trước hết là với những người trong gia đình, thử
sức trong các quan hệ xã hội, tiến tới hình thành
nhân cách độc lập
• Ở giai đoạn này gia đình giúp đỡ và cung cấp
cho các em những kinh nghiệm xã hội trong quan
hệ và ứng xử với những người xung quanh, động
viên, thông cảm, nâng đỡ các em khi thất bại và
nản trí, giúp các em những kiến thức, hiểu biết
cần thiét để tự chủ ở giai đoạn dậy thì khi cơ thể
có những thay đổi lớn
Ở lứa tuổi trưởng thành
• Cá nhân phát triển bản sắc cái tôi, hình thành
những kinh nghiệm xã hội ổn định, chuẩn bị
bước vào những nhóm làm việc, những tổ chức
xã hội hay cộng đồng mới.
• Ở giai đoạn này, xã hội hóa sơ cấp hầu như đã
hoàn thành, nhân cách về cơ bản đã hình thành.
• Gia đình giúp cá nhân đã trưởng thành trả lời
được 3 câu hỏi: (1) làm nghề gì để kiếm sống
(định hướng nghề nghiệp); (2) theo lối sống nào
(định hướng giá trị); (3) yêu ai (định hướng hôn
nhân)
Giai đoạn chuẩn bị kết hôn và làm cha mẹ
• Vai trò của người vợ, người chồng, người mẹ,
người cha đã được nhận thức từ trong gia đình
qua cách ứng xử của cha mẹ đối với nhau.
• Gia đinh tạo cho cá nhân động cơ và mong muốn
đi tới kết hôn và giúp cho các cá nhân biết cách
ứng xử khi họ kết hôn.
• Một người trước khi bước vào hôn nhân thường
đã quan sát hôn nhân của cha mẹ trong một thời
gian dài.
• Các vai trò hôn nhân được học hỏi chủ yếu từ
các vai trò thể hiện trong hôn nhân của cha mẹ.
• Mô hình hôn nhân của cha mẹ có vai trò cực kỳ
quan trọng đối với việc xã hội hóa vai trò hôn
nhân và làm cha mẹ cho con cái.
Giai đoạn bước sang tuổi già
• Người trẻ tuổi có thể hình dung được
cuộc sống của mình khi bước sang tuổi
già sẽ diễn ra như thế nào chính là nhờ
quan sát cuộc sống của những người già
trong gia đình.
• Gia đình giúp mỗi người đương đầu được
với tuổi già và cái chết.
• Do biết cuộc sống của người già trong gia
đình mà người ta đã biết già đi một cách
đẹp đẽ.
Giai đoạn cuối cùng của chu trình sồng: chuẩn bị đón
cái chết
• Gia đình cũng đã giúp cho các thành viên của mình đi
đến tiếp nhận cái chết một cách thanh thản hơn vì họ
đã có dịp chứng kiến cái chết của nhiều người thân
khác.
• Những nghi lễ của các đám tang có ý nghĩa đối với
người sống nhiều hơn là đối với người chết.
• Gia đình giúp cá nhân khắc phục được tâm trạng buồn
rầu, cô đơn vì người ta nói đến người đã mất một cách
tự nhiên trong mối quan hệ với những người đang sống
làm cho cái tang trỏ nên bình thường.
• Sự thương tiếc và thờ cúng của gia đình đối với những
người đã chết khiến cho các cá nhân dễ dàng chấp
nhận cái chểt của mình hơn khi họ biết rằng dù có chết
đi họ cũng vẫn được sống trong lòng người thân.
TÍnh chất hai chiều của xã hội hóa
• Xã hội hóa không chỉ cần thiết đối với con cái, đối với
trẻ em mà còn cần thiết đối với bố mẹ và người lớn tuổi.
• Xã hội hóa không chỉ gồm những điều cha mẹ truyền
cho con cái mà còn cả những điều con cái mang lại cho
cha mẹ mình.
• Quá trình tương tác giữa cha mẹ và con cái có thể làm
thay đổi những chuẩn mực ứng xử, cách thức, phương
thức quan hệ do lớp trẻ tiếp cận nhanh chóng hơn với
ựu đỏi mới về văn hóa và hệ thống giá trị, không dừng
lại ở tiếp thu những chuẩn mực và giá trị của những thế
hệ trước đây.
• Quá trình xã hội hóa trở lại rất dễ dàng nhận thấy ở
những xã hội đang diễn ra những sự biến đổi mạnh mẽ.
Xã hội hoá cá nhân của gia đình Việt Nam hiện
nay
1. Quan niệm của gia đình về sự giáo
dục-xã hội hoá trẻ em
2. Một số nội dung giáo dục-xã hội hoá
trẻ em
Quan niệm của gia đình về sự giáo dục-xã hội hoá
trẻ em
• Phần lớn các gia đình + mong muốn con cái có
đều đặt kỳ vọng vào sự tính giản dị,tiết kiệm
trưởng thành sau này của 86.2%
con cái: + mong muốn con cái hiếu
( Phạm Tất Dong, Vai trò thảo: 74.6%
của gia đình và cộng + mong muốn con cái khiêm
đồng với việc bảo vệ, tốn: 69.3%
chăm sóc và giáo dục trẻ
em. HN 2001, tr 194) + mong muốn con cái biết
tôn trọng mọi người:
. 78.6%;
+ mong muốn con cái biết
quan tâm đến người
khác: 82.1%
