Hơi nước và các quá trình của nó_chương 5
Hơi nước có rất nhiều ưu điểm so với các môi chất khác như có nhiều trong thiên nhiên, rẻ tiền và đặc biệt là không độc hại đối với môi trường và không ăn mòn thiết bị, do đó nó được sử dụng rất nhiều trong các ngành công nghiệp.
Ch−¬ng 5: H¬i n−íc vµ c¸c qu¸ tr×nh cña nã
5.1 Kh¸i niÖm c¬ b¶n
5.1.1. H¬i n−íc lµ 1 khÝ thùc
H¬i n−íc cã rÊt nhiÒu −u ®iÓm so víi c¸c m«i chÊt kh¸c nh− cã nhiÒu trong
thiªn nhiªn, rÎ tiÒn vµ ®Æc biÖt lµ kh«ng ®éc h¹i ®èi víi m«i tr−êng vµ kh«ng ¨n
mßn thiÕt bÞ, do ®ã nã ®−îc sö dông rÊt nhiÒu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp.
H¬i n−íc th−êng ®−îc sö dông trong thùc tÕ ë tr¹ng th¸i gÇn tr¹ng th¸i b·o
hoµ nªn kh«ng thÓ bá qua thÓ tÝch b¶n th©n ph©n tö vµ lùc hót gi÷a chóng. V× vËy
kh«ng thÓ dïng ph−¬ng tr×nh tr¹ng th¸i lÝ t−ëng cho h¬i n−íc ®−îc.
Ph−¬ng tr×nh tr¹ng th¸i cho h¬i n−íc ®−îc dïng nhiÒu nhÊt hiÖn nay lµ
ph−¬ng tr×nh Vukalovich-novikov:
a ⎛ c ⎞
( p + 2 )( v − b) = RT⎜1 − 3 / 2 +m ⎟ (5-1)
v ⎝ T ⎠
ë ®©y : a,b,m lµ c¸c hÖ sè ®−îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm.
Tõ c«ng thøc nµy ng−êi ta ®· x©y dùng b¶ng vµ ®å thÞ h¬i n−íc .
5.1.2 Qu¸ tr×nh ho¸ h¬i cña n−íc
N−íc cã thÓ chuyÓn tõ thÓ láng sang thÓ h¬i nhê qu¸ tr×nh ho¸ h¬i. Qu¸
tr×nh ho¸ h¬i cã thÓ lµ bay h¬i hoÆc s«i.
* Qu¸ tr×nh bay h¬i:
Qu¸ tr×nh bay h¬i lµ qu¸ tr×nh ho¸ h¬i chØ x¶y ra trªn bÒ mÆt tho¸ng chÊt
láng, ë nhiÖt ®é bÊt k×.
- §iÒu kiÖn ®Ó x¶y ra qu¸ tr×nh bay h¬i : Muèn x¶y ra qu¸ tr×nh bay h¬i th×
cÇn ph¶i cã mÆt tho¸ng.
- §Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh bay h¬i: Qu¸ tr×nh bay h¬i x¶y ra do c¸c ph©n tö
n−íc trªn bÒ mÆt tho¸ng cã ®éng n¨ng lín h¬n søc c¨ng bÒ mÆt vµ tho¸t ra ngoµi,
bëi vËy qu¸ tr×nh bay h¬i x¶y ra ë bÊt k× nhiÖt ®é nµo.
- C−êng ®é bay h¬i phô thuéc vµo b¶n chÊt vµ nhiÖt ®é cña chÊt láng. NhiÖt
®é cµng cao th× tèc ®é bay h¬i cµng lín.
* Qu¸ tr×nh s«i:
Qu¸ tr×nh s«i lµ qu¸ tr×nh ho¸ h¬i x¶y ra c¶ trong lßng thÓ tÝch chÊt láng.
- §iÒu kiÖn ®Ó x¶y ra qu¶ tr×nh s«i: Khi cung cÊp nhiÖt cho chÊt láng th×
nhiÖt ®é cña nã t¨ng lªn vµ c−êng ®é bay h¬i còng t¨ng lªn, ®Õn mét nhiÖt ®é x¸c
®Þnh nµo ®ã th× hiÖn t−îng bay h¬i x¶y ra c¶ trong toµn bé thÓ tÝch chÊt láng, khi
®ã c¸c bät h¬i xuÊt hiÖn c¶ trªn bÒ mÆt nhËn nhiÖt lÉn trong lßng chÊt láng, ta nãi
chÊt láng s«i. NhiÖt ®é ®ã ®−îc gäi lµ nhiÖt ®é s«i hay nhiÖt ®é b·o hoµ.
- §Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh s«i: NhiÖt ®é s«i phô thuéc vµo b¶n chÊt vµ ¸p
suÊt cña chÊt láng ®ã. ë ¸p suÊt kh«ng ®æi nµo ®ã th× nhiÖt ®é s«i cña chÊt láng
kh«ng ®æi, khi ¸p suÊt chÊt láng cµng cao th× nhiÖt ®é s«i cµng lín vµ ng−îc l¹i.
5.1.3 Qu¸ tr×nh ng−ng tô :
47
Qu¸ tr×nh ng−îc l¹i víi qu¸ tr×nh s«i lµ qu¸ tr×nh ng−ng tô, trong ®ã h¬i
nh¶ nhiÖt vµ biÕn thµnh chÊt láng. NhiÖt ®é cña chÊt láng kh«ng thay ®æi suèt
trong qu¸ tr×nh ng−ng tô .
5.2 QU¸ TR×NH HãA H¥I §¼NG ¸P
5.2.1 M« t¶ qu¸ tr×nh
Gi¶ thiÕt n−íc b¾t ®Çu ë tr¹ng th¸i O trªn ®å thÞ p-v vµ T-s h×nh 5.1 vµ 5.2
cã nhiÖt ®é t, thÓ tÝch riªng lµ v. Khi cung cÊp nhiÖt cho n−íc trong ®iªu kiÖn ¸p
suÊt kh«ng ®æi p = const, nhiÖt ®é vµ thÓ tÝch riªng t¨ng lªn. §Õn nhiÖt ®é ts nµo
®ã th× n−íc b¾t ®Çu s«i, cã thÓ tÝch riªng lµ v’ vµ c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i kh¸c
t−¬ng øng lµ: u’, i’, s’, tr¹ng th¸i s«i ®−îc biÓu thÞ b»ng ®iÓm A. ts ®−îc gäi lµ
nhiÖt ®é s«i hay nhiÖt ®é b·o hoµ øng víi ¸p suÊt p.
NÕu tiÕp tôc cÊp nhiÖt vÉn ë ¸p suÊt ®ã th× c−êng ®é bèc h¬i cµng t¨ng
nhanh, nhiÖt ®é cña n−íc vµ h¬i kh«ng thay ®æi vµ b»ng ts . §Õn mét lóc nµo ®ã th×
toµn bé n−íc sÏ biÕn hoµn toµn thµnh h¬i trong khi nhiÖt ®é cña h¬i vÉn cßn gi÷ ë
nhiÖt ®é ts. H¬i n−íc ë tr¹ng th¸i nµy ®−îc gäi lµ h¬i b·o hoµ kh«, ®−îc biÔu diÔn
b»ng ®iÓm C. C¸c th«ng sè t¹i ®iÓm C ®−îc kÝ hiÖu lµ v’’, u’’, i’’, s’’. NhiÖt l−îng
cÊp vµo cho 1 kg n−íc tõ khi b¾t ®Çu s«i ®Õn khi biÕn thµnh h¬i hoµn toµn ®−îc
gäi lµ nhiÖt Èn ho¸ h¬i, kÝ hiÖu lµ r = i’’ - i’
NÕu ta cung cÊp nhiÖt cho h¬i b·o hoµ kh« vÉn ë ¸p suÊt ®ã th× nhiÖt ®é vµ
thÓ tÝch riªng cña nã l¹i b¾t ®Çu tiÕp tôc t¨ng lªn. H¬i n−íc ë nhiÖt ®é nµy gäi lµ
h¬i qu¸ nhiÖt. C¸c th«ng sè h¬i qu¸ nhiÖt kÝ hiÖu lµ v, p, t, i, s. HiÖu sè nhiÖt ®é
cña h¬i qu¸ nhiÖt vµ h¬i b·o hoµ ®−îc gäi lµ ®é qu¸ nhiÖt. §é qu¸ nhiÖt cµng cao
th× h¬i cµng gÇn víi khÝ lÝ t−ëng.
VËy ë ¸p suÊt p kh«ng ®æi, khi cÊp nhiÖt cho n−íc ta sÏ cã c¸c tr¹ng th¸i O,
A, C t−¬ng øng víi n−íc ch−a s«i, n−íc s«i vµ h¬i b·o hoµ kh«. Qu¸ tr×nh ®ã ®−îc
gäi lµ qu¸ tr×nh ho¸ h¬i ®¼ng ¸p.
T−¬ng tù nh− vËy, nÕu cÊp nhiÖt ®¼ng ¸p cho n−íc ë ¸p suÊt p1 = const th×
ta cã c¸c tr¹ng th¸i t−¬ng øng kÝ hiÖu O1, A1, C1 vµ ë ¸p suÊt p2 = const ta còng cã
c¸c ®iÓm t−¬ng øng lµ O2, A2, C2....
48
5.2.2 C¸c ®−êng ®Æc tÝnh cña n−íc
Khi nèi c¸c ®iÓm O, O1 , O2 , O3 ...........ta ®−îc mét ®−êng gäi lµ ®−êng
n−íc ch−a s«i, ®−êng nµy gÇn nh− th¼ng ®øng, chøng tá thÓ tÝch riªng cña n−íc
rÊt Ýt phô thuéc vµo ¸p suÊt.
Khi nèi c¸c ®iÓm A, A1 ,A2, A3...........ta ®−îc mét ®−êng cong biÓu thÞ
tr¹ng th¸i n−íc s«i gäi lµ ®−êng giíi h¹n d−íi. Khi nhiÖt ®é s«i t¨ngth× thÓ tÝch
riªng cña n−íc s«i v’ t¨ng, do ®ã ®−êng cong nµy dÞch dÇn vÒ phÝa bªn ph¶i khi
t¨ng ¸p suÊt.
Khi nèi c¸c ®iÓm C, C1, C2, C3........ta ®−îc mét ®−êng cong biÓu thÞ tr¹ng
th¸i h¬i b·o hoµ kh«, gäi lµ ®−êng giíi h¹n trªn. Khi ¸p suÊt t¨ng th× thÓ tÝch riªng
cña h¬i b·o hoµ kh« gi¶m nªn ®−êng cong nµy dÞch vÒ phÝa tr¸i.
§−êng giíi h¹n trªn vµ ®−êng giíi h¹n d−íi gÆp nhau t¹i ®iÓm K, gäi lµ
®iÓm tíi h¹n. Tr¹ng th¸i t¹i ®iÓm K gäi lµ tr¹ng th¸i tíi h¹n, ®ã chÝnh lµ tr¹ng th¸i
mµ kh«ng cßn sù kh¸c nhau gi÷a chÊt láng s«i vµ h¬i b·o hµo kh«. C¸c th«ng sè
t−¬ng øng víi tr¹ng th¸i ®ã ®−îc gäi lµ th«ng sè tíi h¹n, vÝ dô n−íc cã
pk = 22,1Mpa,tk = 374oC, vk=0.00326m3/kg, ik= 2156,2kj/kg, sk=4,43kj/kg®é.
Hai ®−êng giíi h¹n trªn vµ d−íi chia ®å thÞ lµm 3 vïng. Vïng bªn tr¸i
®−êng giíi h¹n d−íi lµ vïng n−íc ch−a s«i, vïng bªn ph¶i ®−êng giíi h¹n trªn lµ
vïng h¬i qu¸ nhiÖt, cßn vïng gi÷a hai ®−êng giíi h¹n lµ vïng h¬i b·o hoµ Èm.
Trong vïng b·o hoµ Èm th× nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt kh«ng cßn lµ th«ng sè ®éc
lËp n÷a. øng víi nhiÖt ®é s«i, m«i chÊt cã ¸p suÊt nhÊt ®Þnh vµ ng−îc l¹i ë mét ¸p
suÊt x¸c ®Þnh, m«i chÊt cã nhiÖt ®é s«i t−¬ng øng. V× vËy, ë vïng nµy muèn x¸c
®Þnh tr¹ng th¸i cña mçi chÊt ph¶i dïng thªm mét th«ng sè n÷a gäi lµ ®é kh« x hay
®é Èm y cña h¬i, (y = 1- x) .
NÕu xÐt G kg hçn hîp h¬i vµ n−íc (h¬i Èm), trong ®ã gåm
G"
x (5-2)
G'+G"
hoÆc ®é Èm:
G'
y= (5-3)
G'+G"
Nh− vËy ta thÊy: Trªn ®−êng giíi h¹n d−íi l−îng h¬i G” = 0, do ®ã ®é kh«
x= 0, ®é Èm y=1. Cßn trªn ®−êng giíi h¹n trªn, l−îng n−íc ®· biÕn hoµn toµn toµn
thµnh h¬i nªn G’ = 0 nghÜa lµ ®é kh« x = 1, ®é Èm y = 0 vµ gi÷a hai ®−êng giíi
h¹n cã ®é kh«: 0 < x < 1
5.3. x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i cña n−íc vµ h¬i b»ng
®å thÞ hoÆc b¶ng
Còng nh− h¬i cña c¸c chÊt láng kh¸c, h¬i n−íc lµ mét khÝ thùc, do ®ã
kh«ng thÓ tÝnh to¸n theo ph−¬ng tr×nh tr¹ng th¸i cña khÝ lÝ t−ëng ®−îc. Muèn tÝnh
to¸n chóng cÇn ph¶i sö dông c¸c ®å thÞ hoÆc b¶ng sè ®· ®−îc lËp s½n cho tõng lo¹i
h¬i.
49
5.3.1. c¸c b¶ng vµ x¸c ®Þnh th«ng sè tr¹ng th¸i cña n−íc.
* B¶ng n−íc ch−a s«i vµ h¬i qua nhiÖt:
§Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i m«i chÊt ta cÇn biÕt hai th«ng sè tr¹ng th¸i ®éc lËp.
Trong vïng n−íc chøa s«i vµ vïng h¬i qua nhiÖt, nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt lµ hai
th«ng sè ®éc lËp, do ®ã b¶ng n−íc ch−a s«i vµ h¬i qu¸ nhiÖt ®−îc x©y dùng theo
hai th«ng sè nµy. B¶ng n−íc ch−a s«i vµ th«ng qua h¬i nhiÖt ®−îc tr×nh bµy ë
phÇn phô lôc, b¶ng nµy cho phÐp x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i v, i, s cña n−íc
ch−a s«i vµ h¬i qu¸ nhiÖt øng víi mét ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é x¸c ®Þnh nµo ®ã.
Tõ ®ã ®Þnh ®−îc:
u = i – pv (5-4)
* B¶ng n−íc s«i vµ h¬i b·o hßa kh«:
Khi m«i chÊt cã tr¹ng th¸i trong vïng gi÷a ®−êng giíi h¹n d−íi (®−êng
n−íc s«i) vµ ®−êng giíi h¹n trªn (®−êng h¬i b·o hµo kh«) th× nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt
kh«ng cßn lµ hai th«ng sè ®éc lËp n÷a, v× vËy muèn x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i cña m«i
chÊt th× cÇn biÕt thªm mét th«ng sè kh¸c n÷a.
§é kh« còng lµ mét th«ng sè tr¹ng th¸i. N−íc s«i cã ®é kh« x = 0, h¬i b·o
hßa kh« cã ®é kh« x= 1, nh− vËy tr¹ng th¸i cña m«i chÊt trªn c¸c ®−êng giíi h¹n
nµy sÏ ®−îc x¸c ®Þnh khi biÕt thªm mét th«ng sè tr¹ng th¸i n÷a lµ ¸p suÊt p hoÆc
nhiÖt ®é t. ChÝnh v× vËy c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i kh¸c cña n−íc s«i vµ h¬i b·o hßa
kh« cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng b¶ng n−íc s«i vµ h¬i b·o hoµ kh« theo ¸p hoÆc
nhiÖt ®é.
B¶ng “n−íc s«i vµ h¬i b·o hßa kh«” cã thÓ cho theo p hoÆc t, ®−îc tr×nh
bµy trong phÇn phô lôc, cho biÕt c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i cña n−íc s«i (v’, i’, s’),
h¬i b·o hßa kh« (v”, i”,s”) vµ nhiÖt Èn ho¸ h¬i r theo ¸p suÊt hoÆc theo nhiÖt ®é.
Khi m«i chÊt ë trong vïng h¬i Èm, c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i cña nã cã thÓ
®−îc tÝnh theo c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i t−¬ng øng trªn c¸c ®−êng giíi h¹n vµ ®é
kh« x ë cïng ¸p suÊt.
Vi dô: Trong 1kg h¬i Èm cã ®é kh« x, sÏ cã x kg h¬i b·o hßa kh« víi thÓ
tÝch v” vµ (1-x)kg n−íc s«i víi thÓ tÝch v’. VËy thÓ tÝch riªng cña h¬i Èm sÏ lµ:
vx = xv” + (1-x)v’ = v’ + x (v” – v’) (5-5)
Nh− vËy, muèn x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i cña h¬i Èm cã ®é kh« x ë
¸p suÊt p, tr−íc hÕt dùa vµo b¶ng “n−íc s«i vµ h¬i b·o hßa kh«” ta x¸c ®Þnh c¸c
th«ng sè v’,i’,s’ cña n−íc s«i vµ v”.i”,s” cña h¬i b·o hßa kh« theo ¸p suÊt p, sau
®ã tÝnh c¸c th«ng sè t−¬ng øng cña h¬i Èm theo c«ng thøc:
Φx = Φ+ x (Φ - Φ) (5-6)
Trong ®ã:
Φx lµ th«ng sè tr¹ng th¸i cña h¬i b·o hßa Èm cã ®é kh« x (vÝ dô vx, ix, sx),
Φ’ lµ th«ng sè tr¹ng th¸i v’,i’,s’ cña n−íc s«i t−¬ng øng trªn ®−êng x=0
Φ” lµ th«ng sè tr¹ng th¸i v”, i”, s” cña h¬i b·o hßa kh« t−¬ng øng trªn
®−êng x= 1 ë cïng ¸p suÊt.
5.3.2. §å thÞ T-s vµ i-s cña h¬i n−íc
50
C¸c b¶ng h¬i n−íc cho phÐp tÝnh to¸n c¸c th«ng sè tr¹ng th¸i víi ®é chÝnh
x¸c cao, tuy nhiªn viÖc tÝnh to¸n phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi giê. §Ó ®¬n gi¶n viÖc
tÝnh to¸n, ta cã thÓ dïng ®å thÞ cña h¬i n−íc. Dùa vµo ®å thÞ cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c
th«ng sè cßn l¹i khi biÕt 2 th«ng sè ®éc lËp víi nhau. §èi víi h¬i n−íc, th−êng
dïng c¸c ®å thÞ T-s, i-s.
*§å thÞ T s cña h¬i n−íc:
§å thÞ T-s cña h¬i n−íc ®−îc biÓu thÞ trªn h×nh 5.2, trôc tung cña ®å thÞ
biÔu diÔn nhiÖt ®é, trôc hoµnh biÓu diÔn entropi. ë ®©y c¸c ®−êng ®¼ng ¸p trong
vïng n−íc ch−a s«i gÇn nh− trïng víi ®−êng giíi h¹n giíi x = 0 (thùc tÕ n»m trªn
®−êng x = 0), trong vïng h¬i b·o hoµ Èm lµ c¸c ®−êng th¼ng song song víi trôc
hoµnh vµ trïng víi ®−êng ®¼ng nhiÖt, trong vïng h¬i qu¸ nhiÖt lµ c¸c ®−êng cong
lâm ®i lªn. C¸c ®−êng ®é kh« kh«ng ®æi xuÊt ph¸t tõ ®iÓm K ®i táa xuèng phia
d−íi.
§å thÞ T-s ®−îc x©y dùng cho vïng h¬i b·o hßa vµ vïng h¬i qu¸ nhiÖt.
* §å thÞ i-s cña h¬i n−íc:
Theo ®Þnh luËt nhiÖt ®«ng thø nhÊt ta cã q = ∆i – 1, mµ trong qu¸ tr×nh
®¼ng ¸p dp = 0 do ®ã 1 = 0, vËy q = ∆i = i2 – i1. NghÜa lµ trong qu¸ tr×nh ®¼ng ¸p,
nhiÖt l−îng q trao ®æi b»ng hiÖu entanpi, v× vËy ®å thÞ i-s sö dông rÊt thuËn tiÖn
khi tÝnh nhiÖt l−îng trong qu¸ tr×nh ®¼ng ¸p. §å thÞ i-s cña h¬i n−íc ®−îc biÓu
diÔn trªn h×nh 5.3, trôc tung biÔu diÔn entanpi, trôc hoµnh biÔu diÔn Entropi, ®−îc
x©y dùng trªn c¬ së c¸c sè liÖu thùc nghiÖm.
51
§å thÞ gåm c¸c ®−êng : §−êng ®¼ng ¸p (p=const) trong vïng h¬i Èm lµ c¸c
®−êng th¼ng nghiªng ®i lªn, trïng víi ®−êng ®¼ng nhiÖt t−¬ng øng; trong vïng h¬i
qu¸ nhiÖt lµ c¸c ®−êng cong lâm ®i lªn.
§−êng ®¼ng nhiÖt trong vïng h¬i Èm trïng víi ®−êng ®¼ng ¸p, lµ nh÷ng
®−êng th¼ng nghiªng ®i lªn, trong vïng h¬i qu¸ nhiÖt lµ nh÷ng ®−êng cong låi ®i
lªn vµ cµng xa ®−êng x = 1 th× cµng gÇn nh− song song víi trôc hoµnh. §−êng
®¼ng tÝch dèc h¬n ®−êng ®¼ng ¸p mét Ýt. §−êng ®é kh« x = const lµ chïm ®−êng
cong xuÊt ph¸t tõ ®iÓm K ®i xuèng phÝa d−íi.
5.4. c¸c qu¸ tr×nh nhiÖt ®éng cña h¬i n−íc
5.4.1. Qu¸ tr×nh ®¼ng tÝch v= const
Qu¸ tr×nh ®¼ng tÝch cña h¬i n−íc ®−îc biÔu diÔn b»ng ®−êng 1-2 trªn ®å thÞ
i-s h×nh 5.4. Tr¹ng th¸i ®Çu ®−îc biÓu diÔn b»ng ®iÓm 1, lµ giao ®iÓm cña ®−êng
p1 = const víi ®−êng t1 = const. C¸c th«ng sè cßn l¹i i1, s1, v1 ®−îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch ®äc c¸c ®−êng i, s vµ v ®i qua ®iÓm 1.
Tr¹ng th¸i cuèi ®−îc biÔu diÔn b»ng ®iÓm 2, ®−îc x¸c ®Þnh b»ng giao ®iÓm
cña ®−êng v2 = v1 = const vµ ®−êng p2 = const, tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè kh¸c
nh− ®èi víi ®iÓm 1
- C«ng cña qu¸ tr×nh: dl = pdv = 0 v× dv = 0,
hay:
l=0 (5-7)
- BiÕn thiªn néi n¨ng:
∆u = (i2- p2v2) – (i1 – p1v1)
∆u = i2 – i1 – v(p2 – p1) (5-8)
- NhiÖt l−îng trao ®æi trong qu¸ tr×nh:
q = ∆u + 1 = ∆u (5 -9)
5.4.2. Qu¸ tr×nh ®¼ng ¸p
52
Qu¸ tr×nh ®¼ng ¸p cña h¬i n−íc ®−îc biÓu diÔn b»ng ®−êng 1-2 trªn ®å thÞ i
–s h×nh 5.5. Tr¹ng th¸i ®Çu ®−îc biÔu diÔn b»ng ®iÓm 1, lµ giao ®iÓm cña ®−êng
p1 = const víi ®−êng t1 = const. C¸c th«ng sè cßn l¹i i1, s1, v1 ®−îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch ®äc c¸c ®−êng i, s vµ v ®i qua ®iÓm 1.
Tr¹ng th¸i cuèi ®−îc biÓu diÔn b»ng ®iÓm 2, ®−îc x¸c ®Þnh b»ng giao ®iÓm
cña ®−êng p2 = p1 = const víi ®−êng x2 = const, tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè kh¸c
nh− ®èi víi ®iÓm 1.
- C«ng cña qu¸ tr×nh:
V2
1 = ∫ pdv = p( v 2 − v1 ) (5-10)
V1
- BiÕn thiªn néi n¨ng:
∆u = i2 – i1 – p (v2 – v1) (5-11)
- NhiÖt l−îng trao ®æi:
q= ∆u + 1 = i2 - 11 (5-12)
5.4.3. Qu¸ tr×nh ®¼ng nhiÖt
Qu¸ tr×nh ®¼ng nhiÖt cña h¬i n−íc ®−îc biÓu diÔn b»ng ®−êng 1-2 trªn ®å
thÞ i-s h×nh 5.6. Tr¹ng th¸i ®Çu ®−îc biÓu diÔn b»ng ®iÓm 1, lµ giao ®iÓm cña
®−êng t1 vµ x1. C¸c th«ng sè cßn l¹i v1, i1,s1 ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ®äc c¸c
®−êng v, i, s ®i qua ®iÓm 1.
Tr¹ng th¸i cuèi ®−îc biÔu diÔn b»ng ®iÓm 2, lµ giao ®iÓm cña ®−êng p2 víi
®−êng t2 = t1 = const, tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè kh¸c nh− ®èi víi ®iÓm 1.
- BiÕn thiªn néi n¨ng:
∆u = i2 – i1 – (p2v2 – p1v1) (5-
13)
- NhiÖt l−îng trao ®æi trong qu¸ tr×nh:
s2
q = ∫ Tds = T(s 2 − s 1 ) (5-14)
s1
- C«ng cña qu¸ tr×nh:
1= q -∆u (5-15)
5.4.4. Qu¸ tr×nh ®o¹n nhiÖt
Qu¸ tr×nh ®o¹n nhiÖt cña h¬i n−íc ®−îc biÔu diÔn b»ng ®−êng 1-2 trªn ®å
thÞ i-s h×nh 5-7. Trong qu¸ tr×nh nµy, dq = 0 nÕu ds = 0. Trªn ®å thÞ T-s vµ i-s qu¸
tr×nh ®o¹n nhiÖt lµ mét ®o¹n th¼ng song song víi trôc tung cã s = const.
- NhiÖt l−îng trao ®æi :
dq = 0 hay q = 0, do ®ã:
dq
ds = =0 (5-16)
T
- C«ng vµ biÕn thiªn néi n¨ng:
1= ∆u = i2- i1 – (p2v2- p1v1) (5-
17)
53
54
