Giới thiệu phần mềm hữu ích trong âm nhạc
Nghị quyết Trung ương II khoá VIII đã đặt ra phương châm chiến lược cho
ngành giáo dục là phải: "Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối
truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước
áp dụng phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học".
GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHẦN MỀM HỮU DỤNG
TRONG DẠY HỌC BỘ MÔN ÂM NHẠC
Đinh Thiên Bảo
Khoa sư phạm xã hội
I .ĐẶT VẤN ĐỀ
Nghị quyết Trung ương II khoá VIII đã đặt ra phương châm chiến lược cho
ngành giáo dục là phải: "Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối
truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước
áp dụng phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học".
Nhiều trường đã được trang bị công cụ trong tay, nhưng ứng dụng nó để đạt hiệu
quả cao nhất, rèn luyện nếp tư duy khoa học, sáng tạo thì có một quá trình, trong
đó vai trò tổ chức của các trường, sự đầu tư trí tuệ, công sức của các thầy cô
giáo là điều cực kỳ quan trọng.
Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đang dần dần được thực hiện
ngày càng nhiều trên bục giảng. Việc thiết kế giáo án và giảng dạy trên máy tính
bằng những đoạn phim minh hoạ với hình ảnh, âm thanh sống động, bài giảng sẽ
thực sự gây sự chú ý và tạo hứng thú học tập cho học sinh-sinh viên.
Trong điều kiện hiện nay tài liệu dạy âm nhạc bằng sự hỗ trợ của CNTT ở
nước ta còn nhiều hạn chế, việc tìm ra các giải pháp ứng dụng phần mềm CNTT
vào dạy học âm nhạc là yêu cầu cần thiết nhằm góp phần đổi mới phương pháp
dạy học cho bộ môn này.
II. SỰ CẦN THIẾT CỦA ỨNG DỤNG CNTT TRONG THỰC HIỆN ĐỔI
MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC.
1.Ứng dụng CNTT trong dạy học, tích cực thực hiện đổi mới phương
pháp dạy học:
Trong những năm gần đây việc ứng dụng CNTT trong dạy học được thực hiện
khá hiệu quả cho hầu hết các môn học . Một trong những yếu tố dễ nhận thấy
nhất là một giờ học có ứng dụng CNTT thì việc truyền đạt kiến thức của giáo
viên được cải thiện, sinh viên dễ tiếp thu bài học và giờ học sinh động, lôi cuốn
các em vào bài học và chất lượng giờ học được nâng cao. Mỗi môn học đều có
đặc thù khác nhau, việc vận dụng các thiết bị công nghệ và phần mềm tin học
cũng khác nhau, nhưng nhìn chung ứng dụng CNTT trong dạy học là một việc làm
hết sức cần thiết nhằn nâng cao chất lượng dạy học và từng bước đổi mới
phương pháp dạy học. Điều đó không những đáp ứng yêu cầu của bộ môn mà còn
tạo cho sinh viên làm quen với phương pháp học tập hiện đại, giáo viên cũng từng
bước nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ của mình để đáp ứng yêu cầu công tác trong
thời đại mới.
2. Vai trò của CNTT trong dạy học âm nhạc:
Với môn Âm nhạc- môn năng khiếu, đặc thù của âm nhạc là dễ lôi cuốn
sinh viên với điều kiện giáo viên giảng dạy phải biết sáng tạo trong phương pháp
1
truyền giảng, luyện tập kỹ năng cho học sinh. Các môn Âm nhạc đa số đều đòi
hỏi người học phải có năng khiếu và sự đam mê. Chính vì thế, việc tìm tòi sáng
tạo đổi mới phương pháp dạy học luôn là nhu cầu cần thiết đối với mỗi giáo
viên.
Ứng dụng CNTT trong dạy học Âm nhạc ở các trường Đại học – cao đẳng
và các trường phổ thông là việc làm tất yếu, giúp cho giảng viên, giáo viên âm
nhạc chủ động có những bài soạn mang tính hiện đại và tạo ra được những tài
liệu học tập, tham khảo phong phú cho sinh viên mang tính trực quan sinh động,
tạo được hứng thú học tập cho học sinh.
CNTT tuy có vài trò to lớn nhưng không thể thay thế vài trò của giáo viên
âm nhạc. Bởi, âm nhạc bắt nguồn từ cảm xúc, tình cảm của con người. Như
chúng ta đều biết, âm nhạc là một thực thể sống được lưu giữ trong con người và
phát triển thông qua sự trao đổi cảm xúc của con người chứ không phải lưu giữ
trong băng, đĩa, sách vở, Internet, v.v… Vì vậy chúng ta không nên lạm dụng
CNTT trong dạy học âm nhạc mà phải biết căn cứ vào đặc trưng của môn học
để lựa chọn và vận dụng các phần mềm ứng dụng thích hợp nhằm phát huy tối
đa hiệu quả việc dạy học bộ môn.
III. GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHẦN MỀM ỨNG DỤNG TRONG DẠY HOC
BỘ MÔN ÂM NHẠC
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều phần mềm dùng để soạn nhạc, hoà
âm ,phối khí thu âm, xử lý, biên tập âm thanh, v.v… Các phần mềm đều có lĩnh
vực ứng dụng nhất định có tính chuyên biết khá rõ nét nhưng nhìn chung khi sử
dụng đều có đặc điểm tương đối giống nhau nên việc sử dụng cũng khá dễ dàng.
Các phần mềm này không đòi hỏi máy máy tính phải có cấu hình cao nên phổ
biến và thuận lợi. Đa số phần mềm hiện nay đều chạy được trên môi trường
Windows (hệ đều hành phổ biến ở Việt Nam) nên việc cài đặt, sử dụng rất thuận
tiện. Vấn đề quan trọng là lựa chọn phần mềm nào cần thiết cho việc dạy học
bộ môn của mình. Theo chúng tôi việc lựa chọn sử dụng cần phải đáp ứng yêu
cầu sau:
- Lựa chọn những phần mềm đáp ứng nội dung bài dạy,tiết dạy.
- Có kỹ năng sử dụng và khai thác phần mềm.
- Dễ phổ cập, phù hợp với điều kiện kỹ thuật của địa phương.
1 Các phần mềm thường được sử dụng trong dạy học âm nhạc
1.1. Phần mềm Encore
Địa chỉ: http://www.gvox.com
Phần mềm Encore được biết đến
như là một Phần mềm chép nhạc được
nhiều người sử dụng nhất tại Việt
Nam, đến nay đã có phiên bản
(Demo)v5.0.1 .Đây là chương trình có
thế mạnh để viết các văn bản âm nhạc,
2
đặc biệt thích hợp cho việc viết ca khúc và tương thích với các files nhạc có định
dạng MIDI. Cho đến nay, có khá nhiều phần mềm ứng dụng vào việc chép nhạc
với những tính năng rất đa dạng, nhưng nhiều người vẫn sử dụng phần mềm
Encore trong việc soạn nhạc và ghi chép ca khúc bởi do đặc tính đơn giản, dễ
dùng, dễ học, có thể xuất bài nhạc theo nhiều định dạng khác nhau. Encore thao
tác dễ dàng trong việc ẩn/ hiện các dòng nhạc chưa cần thiết trong hợp xướng
hoặc tổng phổ. Encore có lệnh dàn trang rất thuận tiện, có thể thay đổi kích
thước bài nhạc nhanh chóng. Ưu điểm của phần mềm này là tạo một bản tập đọc
nhạc, từ thể hiện hình thức lẫn kết cấu câu nhạc, ô nhịp… và được thể hiện toàn
màn hình giúp giáo viên có thể hướng dẫn cách thực hiện các kí hiệu cao độ,
trường độ dễ dàng và học sinh dễ nắm bắt. Phần mềm
Encore khi thực hiện tập đọc nhạc sẽ có tiếng gõ phách và
được hiểm thị trên màn hình một cách chính xác, rõ ràng.
Chức năng biễu diễn theo các kí hiệu âm nhạc được soạn
sẵn được thực hiện tự động, học sinh dễ dàng theo dõi bài
và nắm bắt cao độ,trường độ, các âm hình tiết tấu. Để tạo
sự chú ý một số kí hiệu hình nốt đặc biệt hoặc khi viết tiết
tấu muốn đổi màu sắc cho toàn bộ bài TĐN ta có thể sử
dụng chức năng đổ màu cho các đối tượng trong các bản nhạc ở mục Score Color
( trình đơn View) .
Đây là một phần mềm dễ sử dụng nhất trong các phần mềm soạn nhạc,
phần mềm này có thể được ứng dụng không chỉ riêng môn tập đọc nhạc mà còn
nhiều phân môn khác như hoà âm, hát chỉ huy, nhạc lý cơ bản, v v v…
1.2. Phần mềm Sony Soundforge
Địa chỉ: http://www.sony.com.mediasoftwave
Sound Forge chương trình biên tập và sản
xuất các file audio kỹ thuật số chuyên nghiệp.
Ngoài ra nó còn tương thích và chạy song hành
cùng nhiều phần mềm audio chuyên nghiệp để
hỗ trợ và chỉnh sửa các file audio stereo và đa
kênh với tốc độ dải tần chính xác, dải mã số hóa
và phục hồi các file ghi âm cũ, thiết kế âm thanh
cho multimedia.
Phần mềm Sound Forge có một bộ công
cụ hoàn chỉnh để ghi âm audio, có thể ghi và hiệu chỉnh các file audio đa kênh dễ
dàng như đối với các file stereo. Sử dụng các lệnh quen thuộc của Windows để
cắt, chép, dán, trộn và làm lớn hoặc nhỏ dần âm lượng các file audio. Kéo và thả
để hiệu chỉnh giữa các kênh và làm việc với một file trong khi xử lý ngầm các file
khác. Với đặc điểm xuất và nén các file âm thanh ra nhiều định dạng khác nhau,
hổ trợ nhiều video Windows định dạng chuẩn. Sound Forge mang đến rất nhiều
giải pháp giúp biên tập và chỉnh sửa với các tính năng chính như:
+ Làm EQ cho âm trong mượt và rõ tiếng hơn,
3
+ Tạo tiếng vang cho âm thanh mộc.
+ Cắt dán và chỉnh sửa âm thanh.
Sound Forge có rất nhiều tính năng biên tập, thu âm và xử lý âm thanh… Trong
khuông khổ của bài viết này tôi giới thiệu một cách làm hiệu quả để nâng cao
chất lượng của âm thanh khi trình chiếu giảng dạy. Ngày nay, việc chia sẻ các bài
hát bản nhạc trên internet đã trở nên quen thuộc, nhưng để hạn chế dung lượng
tăng tốc độ download, đa số các bài hát chia sẻ trên mạng được biến đổi cho nhẹ
đi, dẫn đến chất lượng bản nhạc không tốt. Khi sưu tầm bài hát để đưa vào bài
dạy giáo viên sử dụng phần mềm Soud Forgre biên tập, chỉnh sửa âm thanh cho
có chất lượng để tích hợp lồng ghép vào bài giảng. Các bước làm như sau:
Đầu tiên, chúng ta cần lựa chọn bản nhạc cần nâng cấp của mình. Vào File chọn
Open.
Có 3 bước để chỉnh bản nhạc, Chọn “Process” rồi lần lược sẽ chỉnh “ BitDepth
Coverter…” ( Độ sâu của âm thanh), “ Resample…” (tầm số âm thanh), Smooth/
Enhance…” ( Cân bằng âm thanh).
Với “ BitDepth Coverter…” ta chọn “ Bit Depth” Với thông số là 16 bit hoặc 24-
32 bit nếu muốn chất lượng cao hơn. Nhấn “ Preset”, chọn “Resample to
44100Hz with anti –alias fiter” Nhấn : “operation” trong “ smooth/Enhance…”
về bằng o.
Nhờ có tính năng vượt trội trong việc xử lý và làm master cho file audio nên Sound
Forge đã được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Đặc biệt ứng dụng vào việc cho
người học các file audio có độ chính xác cao, trong nội dung bài giảng, đôi khi
4
chúng ta cần trình bày cho học sinh một đoạn âm thanh tư liệu nào đó. Ví dụ như
một đoạn nhạc, đoạn âm thanh giáo khoa phục vụ nội dung giảng dạy thuộc bộ
môn âm nhạc Sound Forge là một phần mềm hữu dụng giúp chúng ta chỉnh sửa và
biên tập được đều đó.
1.3. Phần mền Proshow Gold
Địa chỉ: http://www.photodex.com
Phần mềm này cho phép sử dụng tạo
một đoạn Video Clip từ những hình
ảnh, đoạn phim sưu tầm. Trong thực tế
giáo viên rất khó tìm tư liệu dạng Video
để minh hoạ cho bài dạy như các môn
âm nhạc thường thức giới thiệu các
nhạc sĩ cổ điển hoặc các loại nhạc cụ.
Với phần mềm Proshow Gold ta có thể
tạo được Video chứa các hình ảnh minh
hoạ và lồng âm thanh vào sử dụng hiệu
ứng để tạo những đoạn phim sống
động. Phần mềm này tương đối dễ sử
dụng hình ảnh và âm thanh trong đoạn
phim tạo ra có có chất lượng tốt. Khi giới thiệu các tác giả trong phần âm nhạc
thường thức, nếu sử dụng Video Clip quay sẵn có thể gây phản tác dụng, học
sinh sẽ chú ý mhiều hơn đến các chi tiết hình ảnh, nhân vật trong đoạn phim mà
quên đi nội dung chính là cảm nhận nội dung, giai điệu bài hát. Để giải quyết vấn
đề này, chúng ta sưu tầm một số hình ảnh minh hoạ sát với nội dung bài hát và sử
dụng phần mềm Proshow Gold để tạo một đoạn Video, những hình ảnh đó sẽ
giúp học sinh cảm nhận sâu hơn nội dung- nghệ thuật tác phẩm.Tuy nhiên, để tạo
được một đoạn phim có chất lượng tốt đòi hỏi người sử dụng phải mất nhiều
thời giờ cho việc tìm kiếm hình ảnh,đo hiệu ứng của ảnh,thời gian của bài hát.
Nếu khéo léo chúng ta có thể tạo được một video có tính chuyên nghiệp phù hợp
với yêu cầu bài dạy.
IV. Kết luận
Nhu cầu ứng dụng CNTT là rất cần thiết với tất cả bộ môn.Trước đây,
một giờ dạy cần nhiều tranh ảnh, âm thanh để minh hoạ, giáo viên vất vả từ
khâu chuẩn bị tài liệu, phòng học đến cả quá trình lên lớp thì nay, với các thiết bị
công nghệ, việc chuẩn bị nhẹ nhàng hơn. Vì thế đầu tư cho CNTT trong trường
học cũng là đầu tư cho việc đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất
lượng nói riêng, phát triển giáo dục nói chung là vấn đề cần thiết.
Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học không chỉ là động tác “click
chuột” thuần túy. Tận dụng tối đa những tiện ích của công nghệ thông tin vào
việc dạy - học.Từ truyền đạt theo lối diễn giảng đến cách dạy cách học tìm
kiếm và xử lý thông tin nhằm phát huy tối đa sự tìm tòi, sáng tạo của người học là
5
cả một nghệ thuật. Thay vì phấn trắng bảng đen truyền thống, giáo viên chỉ click
chuột, vài giây sau trên màn hình hiện ra ngay nội dung bài giảng. Ứng dụng công
nghệ thông tin trong dạy học đang dần dần được thực hiện ngày càng nhiều trên
bục giảng.
Nhạc sĩ Hoàng Lân nhận xét rằng từ trước đến nay, bộ môm âm nhạc ”dạy
chay” nhiều, ít lôi cuốn được học sinh. Nếu việc ứng dụng CNTT vào trong dạy
học được thực hiện có hiệu quả trong các trường, sẽ dẫn đến sự thay đổi lớn lao
về PPDH nhằm cung cấp những tư liệu âm nhạc một cách khoa học, phong phú,
toàn diện mà còn tác động tích cực đến thẫm mỹ, đến tư duy nhận thức của học
sinh…”
Trên đây là một vài ý kiến chủ quan của tôi về vấn đề ứng dụng CNTT vào
dạy học, chắc chắn nội dung của bài viết chưa đầy đủ nhưng hy vọng phần nào
giới thiệu đến quý thầy cô một số phần mềm ứng dụng vào việc dạy học bộ
môn âm nhạc, góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.
Quãng Ngãi, ngày 20/10/2008
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trần Đại phúc, Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Âm nhạc.
2. Hoàng Hữu Tân, Giới thiệu một số phần mêm ứng dụng trong dạy học bộ môn
âm nhạc.
3. Nguyễn Hạnh- Nguyễn Đình Phương, Viết Nhạc Với Sibelius.NXB Trẻ 2000.
4. Địa chỉ Website của các phần mềm ứng dụng, Internet.
6
