Giáo trình Phân tích khí máu động mạch
Mục đích:
+ Phân tích khí máu và pH, Oxy máu
+ Cung cấp các thông tin liên quan đến tình trạng thông khí, acid - base, oxy hóa máu.
+ Mẫu: Động mạch hay tĩnh mạch trộn.
+ Thông số thường khảo sát: PaO2, PaCO2, pH.
AARC GUIDELINE THÖÏC HAØNH LAÂM SAØNG
2001
Phaân Tích Khí Maùu Ñoäng Maïch
Trình baøy: Bs. Nguyeãn Phuùc Nhaân
Khoa ICU Bv ND 115
MUÏC ÑÍCH
☯ Phaân tích khí maùu vaø pH, Oxy maùu
( Hemoximetry)
☯ Cung caáp caùc thoâng tin lieân quan ñeán tình
traïng thoâng khí, acid- base, oxy hoùa maùu.
☯ Maãu: Ñoäng maïch hay tónh maïch troän
☯Thoâng soá thöôøng khaûo saùt: PaO2,PaCO2, pH.
Moät soá khaùc cuõng coù ích laø tHb, O2Hb, COHb
hay MetHb, Bicarbonate and base
excess/deficit.
tieán haønh
☯Phaân tích khí maùu neân ñöôïc laøm bôûi caùc nhaân
vieân ñöôïc huaán luyeän kyõ
☯Nôi thöïc hieän:
Lab cuûa beänh vieän
Khoa caáp cöùu
Buoàng beänh
Lab ôû phoøng maïch tö
chæ ñònh
☯Ñaùnh giaù: thoâng khí (PaCO2), Acid-Base (pH-PaCO2),
Oxyhoùa maùu (PaO2 vaø O2Hb), shunt trong phoåi
(Qsp/Qt).
☯Ñaùnh giaù ñaùp öùng ñieàu trò (thôû oxy, thoâng khí cô hoïc)
☯Theo doõi möùc ñoä vaø tieán trieån cuûa caùc beänh lyù ñaõ bieát
☯ choáng chæ ñònh
Maùy phaân tích khí maùu hoaït ñoäng khoâng ñuùng.
Maãu maùu khoâng ñöôïc choáng ñoâng ñuùng caùch, coù boït, ñöïng
trong syringe nhöïa hôn 30 phuùt,
Khoâng teân tuoåi , maõ soá beänh nhaân, ngaøy giôø laáy maãu,
Nguy hieåm/bieán chöùng
☯Nhieãm khuaån thöù phaùt: HIV, Hepatitis, caùc
beänh lyù truyeàn qua ñöôøng maùu…
☯Ñieàu trò beänh nhaân sai laàm khi döïa treân moät
keát quaû phaân tích moät maãu maùu khoâng thích
hôïp.
GIÔÙI HAÏN VAØ GIAÙ TRÒ
☯Maùu ñoâng do choáng ñoâng khoâng ñuùng caùch
☯Maãu maùu nhieãm baån bôûi
Khí
Thuoác choáng ñoâng khoâng ñuùng
Hoøa loaõng
Maùu tónh maïch
☯Göûi maãu chaäm
☯Laáy maùu,göûi ñi khoâng ñuùng caùch
☯Maùy calibrate khoâng chuaån, suùc röûa heä thoáng khoâng
hoaøn toaøn saïch
giôùi haïn vaø giaù trÒ(tt)
☯Taêng lipid maùu laøm aûnh höôûng ñeán thoâng soá
CO-oxymetry
☯ Maùu mao maïch ñoäng maïch hoùa coù theå phaûn
aùnh tình traïng acid-base nhöng khoâng phaûn aùnh
chính xaùc tình traïng oxy hoùa maùu cuûa beänh
nhaân
☯ Errors do quy trình ñieàu chænh nhieät ñoä
keát quaû phaân tích
☯Keát quaû phaân tích coù giaù trò neáu:
Quaù trình tieán haønh phuø hôïp khuyeán caùo cuûa haõng
sxuaát
Keát quaû naèm trong giôùi haïn chuaån ñoä cuûa maùy vaø
naèm trong giôùi haïn ksoaùt chaát löôïng sphaåm
Neáu keát quaû naèm ngoaøi ranges ⇒ chuaån ñoä
(calibrate) laïi.
Quy trình Lab vaø nhaân söï phaûi tuaân thuû chöông
trình kieåm soaùt chaát löôïng vaø test coâng nhaän thaønh
thaïo(recognized profiency test)
keát quaû phaân tích(tt)
☯Neáu keát quaû nghi ngôø, caàn:
Kieåm tra laïi nhaõn loï maùu maãu: Teân, tuoåi beänh
nhaân, soá nhaäp vieän, ngaøy giôø laáy maãu, FiO2
Maãu thöøa neân ñöôïc phaân tích laïi
Neân laøm theâm moät maåu môùi neáu keát quaû khoâng
thoáng nhaát khoâng ñöôïc giaõi quyeát.
Keát quaû phaân tích maãu bò huûy(dicarded sample)
neân ghi laïi lyù do huûy.
ñaùnh giaù chaát löôïng vaø giaù trò kq
☯Moät ñoàng thuaän(consensus) veà kieåm soaùt chaát löôïng
qui trình chaån ñoaùn theo moâ hình heä thoáng quaûn lyù
chaát löôïng chaêm soùc söùc khoûe NCCLS GP26.
☯Qui trình vaän haønh phoøng lab phaûi keát hôïp chaët cheû
vôùi moâ hình naøy
☯ Qui trình baét ñaàu töø ñaùnh giaù beänh nhaân, cho chæ ñònh
xeùt nghieäm, sduïng keát quaû XN ñeå ñieàu trò beänh.
☯Caàn xaùc ñònh caùc chuaån chaát löôïng cho caùc cô sôû y teá
laøm khung quaûn lyù chaát löôïng
☯RT model ñöôïc qui ñònh ôû moâ hình NCCLS HS4
Ñaùnh giaù chung
☯Caàn xaây döïng caùc chæ thò (indicators) ñeå theo doõi tieán
trình coâng vieäc
☯Moãi labo phaûi chuaån hoùa quy trình vaø ñoä tin caäy giöõa
caùc kyõ thuaät vieân. Keát quaû chæ coù giaù trò khi ñöôïc thöïc
hieän ñuùng quy trình quaûn lyù chaát löôïng vaø monitoring
protocol cuûa labo ñoù.
☯Söû duïng keát quaû test neân phoái hôïp vôùi beänh caûnh laâm
saøng
☯Neân ghi laïi tình traïng thoâng khí: mode thôû, oxy lít/ph,
duïng cuï thôû….
☯Neáu keát quaû test baát thöôøng neân coù yù kieán cuûa kyõ
thuaät vieân veà khaâu quaûn lyù chaát löôïng(test quality)
Ñaùnh giaù chung
☯Dieãn giaõi keát quaû test neân laø baùc syõ,
☯Lieân keát vôùi beänh caûnh laâm saøng
☯ Nhöõng ngöôøi khoâng ñuû naêng löïc qua thi tuyeån
haèng naêm khoâng neân tham gia vaøo vieäc thöïc
hieän hay dieãn giaõi keát quaû
Caùc ñaùnh giaù veà chaát löôïng duïng cuï vaø thuoác thöû
☯Ñaùnh giaù beân trong maùy:
Thieát laäp giaù trò trung bình,SD, cho moãi giaù trò PH,
PCO2, PO2 khi baét ñaàu laïi moät loâ thuoác thöû môùi
Taàn suaát chaïy test kieåm soaùt( control run) tuøy nhu
caàu ñieàu hoøa(regulatory requirements) vaø yeâu caàu
cuûa nhaø saûn xuaát
Keát quaû kieåm tra chaát löôïng(quality control) naèm
ngoaøi giôùi haïn cho pheùp seõ laøm cho maùy bò truïc
traëc( troubleshooting). Neân kieåm tra laïi QC tröôùc
khi laøm test
Caùc ñaùnh giaù veà chaát löôïng duïng cuï vaø thuoác thöû
Phaân tích hai maãu gioáng nhau( 2maãu /1maùy or moät
maãu/2maùy)coù theå thöïc hieän thöôøng qui hoaëc bieän phaùp
taêng cöôøng ñeå kieåm soaùt chaát löôïng
Maùy ño aùp PO2, PCO2 ñoái chieáu neân coù saün
Theo doõi QC ñieän töû chæ duøng cho maùy, vieäc theo doõi
ñònh kyø baèng nonelectric controls neân sduïng ñaùnh giaù
quaù trình test
Giöõ laïi keát quaû: caùc kquaû ktra chaát löôïng
Caùc ñaùnh giaù veà chaát löôïng duïng cuï vaø thuoác thöû
☯Ñaùnh giaù töø phía ngoaøi( external quality
controls)
Test thoâng thaïo( CLIA 88)
Thuoác thöû caàn ñaùp öùng caùc yeâu caàu qui ñònh
Daây chuyeàn baùo caùo neân ñöôïc ñaùnh giaù kyõ bôûi
giaùm ñoác hay Sup cuûa Lab
Neáu keát quaû khoâng toái öu, giaùm ñoác Lab caàn phaûi
xem laïi caùc khaâu: duïng cuï , qui trình, chaát lieäu..
Nhaèm tìm ra nguyeân nhaân thaát baïi
ñoái vôùi maùy môùi caøi ñaët
☯Theo CLIA’88 caàn test laïi ñoä chính xaùc cuûa
maùy tröôùc
☯Maùy ño PO2 vaø PCO2 ñoái chieáu phaûi coù saün
☯Khi thieát bò cuõ bò thay theá, phaân tích hai maãu
gioáng nhau (dupplicated analysis) phaûi thöïc
hieän ñeå so saùnh keát quaû giöõa hai thieát bò.
Kieåm tra maùy( calibration)
☯Thöïc hieän tröôùc khi laøm test vaø moãi 6 thaùng
☯Taàn suaát calibrate tuøy vaøo qui ñònh or baèng chöùng
nhaän cuûa phoøng Lab( theo chuaån CAP, CLIA’88,
JCAHO)
☯Test ñöôïc thöïc hieän khi caùc qui trình ñaõ thieát laäp, thích
öùng vôùi khuyeán caùo cuûa haõng sxuaát.
☯Phaùt hieän söï hieän dieän cuûa khí, maùu ñoâng trong maãu
☯Baûo ñaûm khoâng ngaét quaõng trong khi ruùt maãu maùu vaø
caùc ñieän cöïc phaïi phuû heát leân maãu
☯Baûo ñaûm qui trình kieåm tra chaát löôïng vaø calibrate
moãi 8 giôø
Theo doõi
☯Nhaân söï
☯Vaän chuyeån maãu
☯Thöïc hieän phaân tích ñeå baûo ñaûm vaän chuyeån,
phaân tích, baùo caùo ñuùng trong suoát quaù trình.
