Giáo trình Internet tòan tập
Internet- cũng đc gọi là Net- là hệ thống máy tính lớn nhất thế giới. Bạn có thể nói rằng " Thế thì đã sao? Tôi đã từng thấy cái củ cải lớn nhất thế giới và nó trông có vẻ không hấp dẫn lắm- và tôi đánh cuộc rằng nó cũng chẳng ngon gì".Vâng, mạng thì k hông giống như củ cải, quy mô là rất quan trọng vì một mạng càng lớn thì nó càng mang lại nhiều thứ.
INNTERNET TOAÂN TÊÅP 1
CHÛÚNG 1
INTERNET LAÂ GÒ? TAÅI SAO?
INTERNET LAÂ GÒ?
Internet - cuäng àûúåc goåi laâ Net - laâ hïå thöëng maáy tñnh lúán nhêët thïë
giúái. Baån coá thïí noái rùçng "Thïë thò àaä sao? Töi àaä tûâng thêëy caái cuã
caãi lúán nhêët thïë giúái vaâ noá tröng coá veã khöng hêëp dêîn lùæm - vaâ töi
àaánh cuöåc rùçng noá cuäng chùèng ngon gò". Vêng, maång thò khöng
giöëng nhû cuã caãi, quy mö laâ rêët quan troång vò möåt maång caâng lúán
thò noá caâng mang laåi nhiïìu thûá.
Thêåt ra, Internet khöng phaãi laâ möåt maång - noá laâ maång cuãa caác
maång, têët caã àïìu trao àöíi thöng tin tûå do. Caác maång bao göìm tûâ
nhûäng maång lúán vaâ chñnh thûác nhû caác maång cuãa nhûäng cöng ty
nhû AT&T, Digital Equipment vaâ Hewlett-Packard cho àïën nhûäng
maång nhoã vaâ khöng chñnh thûác nhû maång trïn gaác xeáp cuãa töi (vúái
2 maáy PC cuä mua tûâ muåc quaãng caáo) vaâ moåi thûá nùçm úã khoaãng
giûäa. Caác maång úã trûúâng àaåi hoåc tûâ lêu laâ möåt böå phêån cuãa
Internet, hiïån nay caác trûúâng trung hoåc vaâ tiïíu hoåc cuäng àaä gia
nhêåp. Cho àïën 8/1993, trïn 14.000 maång àaä úã trong Internet vúái
möîi thaáng 1.000 maång múái àûúåc thïm vaâo.
MÖÅT SÖË CÊU CHUYÏÅN TRONG ÀÚÂI THÛÅC
Baån coá thïí coi Internet göìm hai yïëu töë laâ nhûäng ngûúâi sûã duång noá
vaâ thöng tin chûáa trong àoá.
Caác hoåc sinh lúáp 7 úã San Diego sûã duång Internet àïí trao àöíi thû tûâ
vaâ truyïån vúái nhûäng treã em úã Israel. Möåt phêìn àïí vui àuâa vaâ kïët
baån úã nûúác ngoaâi nhûng möåt nghiïn cûáu khoa hoåc nghiïm tuác ghi
nhêån rùçng khi treã em coá nhûäng khaán giaã thûåc sûå cho caác vêën àïì cuãa
mònh thò chuáng seä viïët hay hún (Àaáng ngaåc nhiïn).
INTERNET TOAÂN TÊÅP 2
Taåi möåt söë núi trïn thïë giúái, Internet laâ caách nhanh nhêët vaâ àaáng
tin cêåy nhêët àïí chuyïín thöng tin. Trong cuöåc chñnh biïën úã Liïn xö
nùm 1991, möåt nhaâ cung cêëp Internet nhoã goåi laâ RELCOM vúái möëi
liïn kïët túái Phêìn Lan vaâ qua àoá àïën phêìn coân laåi cuãa thïë giúái
Internet àaä tûå thêëy rùçng mònh laâ con àûúâng àaáng tin cêåy àïí coá àûúåc
nhûäng baáo caáo àïën vaâ tûâ Mosco vò caác àûúâng dêy àiïån thoaåi bõ cùæt
àûát vaâ baáo chñ khöng àûúåc xuêët baãn. Caác thaânh viïn cuãa RELCOM
gûãi ra nhûäng cêu chuyïån maâ leä ra àaä àûúåc xuêët baãn trïn baáo chñ,
caác phaát biïíu cuãa Boris Yelsin (àûúåc baån beâ truyïìn tay nhau) vaâ
nhûäng quan saát caá nhên cuãa hoå tûâ ngoaåi ö Moscow.
Internet cuäng coá nhûäng cöng duång thöng thûúâng. Dûúái àêy laâ vaâi
kinh nghiïåm caá nhên cuãa töi:
Möåt ngaây kia, vúå töi muöën tòm loaåi vaãi àïí may möåt caái aáo kiïíu
thúâi kyâ quên sûå nùm 1960 (Möåt ngûúâi baån coá möåt chiïëc aáo cuä
maâ anh ta ûa thñch tûâ nhûäng ngaây úã trong quên àöåi nhûng noá
khöng coân chöî àïí khêu caác miïëng vaá). Do àoá töi yïu cêìu
Internet giuáp àúä. Net àaä coá nhiïìu cuöåc thaão luêån vïì chuã àïì
quên sûå vaâ möåt vïì trang phuåc quên àöåi. Trong voâng möåt ngaây,
nhiïìu ngûúâi khaác nhau àaä traã lúâi bùçng caách cho töi àõa chó baán
caác loaåi vaãi naây. Hêìu hïët trong söë àoá noái rùçng hoå vui sûúáng
àûúåc cung cêëp caác lúâi khuyïn vaâ meåo vùåt khaác nïëu chuáng töi
gùåp rùæc röëi.
Internet laâ nguöìn phêìn mïìm töët nhêët. Bêët cûá khi naâo töi nghe
noái vïì möåt dõch vuå múái (nhû nhûäng dõch vuå mö taã trong
Chûúng 19-22), thûúâng töi chó mêët ñt phuát àïí tòm phêìn mïìm
cho maáy tñnh cuãa töi (möåt caái laptop 386 chaåy Windows),
download vaâ bùæt àêìu sûã duång noá. Vaâ hêìu hïët moåi phêìn mïìm
sùén coá trïn Internet àïìu miïîn phñ.
Cuäng coá nhûäng phêìn mang tñnh chêët àõa phûúng vaâ cuåc böå cuãa
Internet. Khi töi muöën baán chiïëc xe taãi nhoã àaáng tin cêåy
nhûng cuä kyä cuãa mònh, möåt thöng baáo baán trïn Internet tòm
àûúåc ngûúâi mua trong voâng 2 ngaây.
INTERNET VAÂ BAÅN
Nhû vêåy Internet laâ möåt maång, thûåc ra laâ möåt maång cuãa maång vaâ
noá rêët lúán. Thêåt vêåy, khöng ai biïët àûúåc noá lúán nhû thïë naâo vò àoá laâ
möåt têåp húåp nhûäng maång maáy tñnh nhoã hún hoaåt àöång riïng reä maâ
khöng coá möåt chöî duy nhêët naâo ghi nhêån laåi moåi möëi liïn kïët.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 3
Ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh àûúåc nöëi vúái noá vaâ noá coá nhiïìu triïåu
ngûúâi sûã duång trïn moåi luåc àõa (Haäy xem àoaån "Moåi luåc àõa?"). Möåt
àiïìu chuáng ta biïët roä laâ noá phaát triïín nhû àiïn, khoaãng chûâng 10%
möîi thaáng. Vò hiïån coá ñt nhêët möåt triïåu maáy tñnh trïn Net àiïìu naây
coá nghôa laâ 100.000 maáy tñnh múái gia nhêåp möîi thaáng!
Möåt àiïìu khaác thûúâng khaác vïì Internet laâ noá coá thïí laâ maång múã
nhêët trïn thïë giúái. Haâng ngaân maáy tñnh cung cêëp nhûäng tiïån nghi
cho bêët kyâ ai tiïëp cêån àûúåc vúái Net. Tònh huöëng naây hoaân toaân khaác
thûúâng - hêìu hïët caác maång rêët nghiïm nhùåt vúái nhûäng gò chuáng cho
pheáp ngûúâi sûã duång àûúåc laâm vaâ àoâi hoãi nhûäng sùæp xïëp cuäng nhû
mêåt khêíu riïng cho tûâng dõch vuå. Ngoaâi möåt söë ñt dõch vuå laâ phaãi
traã tiïìn (vaâ chùæc chùæn seä coá thïm nhiïìu trong tûúng lai) nhûng àaåi
àa söë caác dõch vuå Internet àïìu miïîn phñ khi sûã duång.
Àiïìu khaác thûúâng nûäa trong Internet laâ àiïìu coá thïí àûúåc goåi laâ
"tñnh khöng phên biïåt vïì mùåt xaä höåi". Nghôa laâ khöng coá maáy tñnh
naâo laâ töët hún caác maáy khaác vaâ khöng ngûúâi naâo gioãi hún ngûúâi
khaác. Baån laâ ai trïn Internet tuây thuöåc vaâo caách baån tûå giúái thiïåu
mònh thöng qua baân phñm. Nïëu nhûäng gò baån noái laâm cho baån coá veã
nhû laâ möåt ngûúâi thöng minh vaâ thuá võ thò àoá chñnh laâ con ngûúâi
cuãa baån. Khöng thaânh vêën àïì viïåc baån bao nhiïu tuöíi, baån tröng
giöëng ai hoùåc baån coá phaãi laâ möåt sinh viïn, möåt doanh nhên hay
möåt cöng nhên xêy dûång. Khuyïët têåt vïì thïí chêët khöng thaânh vêën
àïì - töi liïn laåc vúái nhûäng ngûúâi muâ hoùåc àiïëc. Nïëu hoå khöng thñch
kïí àiïìu àoá cho töi biïët thò töi àaä khöng bao giúâ biïët. Coá nhûäng ngûúâi
nöíi tiïëng trong cöång àöìng Net, möåt caách thuêån lúåi hoùåc bêët lúåi
nhûng hoå trúã nïn nhû vêåy do nöî lûåc cuãa chñnh hoå.
Vêåy thò möåt maång maáy tñnh laâ gò?
Nïëu baån àaä biïët àiïìu naây thò baån coá thïí boã qua phêìn naây. Nhûng
baån cuäng coá thïí muöën àoåc noá chó àïí chùæc chùæn rùçng chuáng ta àang
sûã duång nhûäng tûâ ngûä tûúng tûå àïí noái vïì möåt àiïìu giöëng nhau.
Vïì cú baãn, möåt maång maáy tñnh laâ möåt nhoám caác maáy tñnh àûúåc nöëi
kïët vúái nhau theo möåt caách naâo àoá. (Trong laänh vûåc maáy tñnh,
chuáng töi thñch nhûäng àõnh nghôa chñnh xaác vaâ dûát khoaát). Vïì nhêån
thûác, noá giöëng nhû kiïíu maång truyïìn hònh hoùåc radio nöëi kïët möåt
INTERNET TOAÂN TÊÅP 4
nhoám caác traåm truyïìn hònh hoùåc radio laåi vúái nhau sao cho chuáng
coá thïí cuâng chia seã höìi múái nhêët cuãa The Simsons.
Nhûng àûâng àêíy sûå tûúng tûå naây ài quaá xa. Caác maång truyïìn hònh
gûãi thöng tin tûúng tûå àïën moåi traåm vaâo cuâng luác (àûúåc goåi laâ maång
truyïìn hònh vò nhûäng lyá do cuå thïí; trong maång maáy tñnh, möîi thöng
àiïåp thûúâng àûúåc dêîn àïën möåt maáy tñnh cuå thïí naâo àoá. Khaác vúái caác
maång truyïìn hònh, caác maång maáy tñnh luön hai chiïìu sao cho khi
maáy tñnh A gûãi thöng àiïåp túái maáy tñnh B thò B coá thïí traã lúâi laåi cho
A.
Möåt söë maång maáy tñnh bao göìm möåt maáy tñnh trung têm vaâ möåt
nhoám caác traåm tûâ xa coá thïí baáo caáo vïì maáy tñnh trung têm (vñ duå
möåt maáy tñnh dõch vuå giûä chöî haâng khöng trung têm coá haâng ngaân
kïnh taåi caác sên bay vaâ àaåi lyá du lõch). Nhûäng maång khaác, kïí caã
Internet thò bònh àùèng hún vaâ cho pheáp moåi maáy tñnh naâo trïn
maång liïn laåc vúái bêët kyâ maáy tñnh naâo khaác.
Moåi luåc àõa?
Möåt söë àöåc giaã hoaâi nghi, sau khi àaä àoåc thêëy rùçng Internet traãi
röång ra moåi luåc àõa, thò coá thïí chó ra rùçng chêu Nam cûåc laâ möåt luåc
àõa, tuy rùçng dên söë úã àoá phêìn lúán laâ caác chuá chim caánh cuåt, nhûäng
àöëi tûúång maâ theo chuáng töi àïën nay àûúåc biïët khöng quan têm
nhiïìu lùæm àïën maáy tñnh. Internet coá àïën àoá khöng? Thûåc sûå laâ coá.
Möåt vaâi maáy taåi Scott Base, McMurdo Sound taåi Nam cûåc laâ nùçm
trong maång Net àûúåc kïët nöëi bùçng liïn kïët vö tuyïën àïën New
Zealand. Cú súã taåi Nam cûåc àûúåc cho thûâa nhêån rùçng coá sûå kïët nöëi
túái Myä nhûng hoå khöng cöng böë àõa chó àiïån tûã.
Vaâo luác viïët saách naây thò vuâng àêët röång lúán nhêët trïn thïë giúái
khöng coá Internet dûúâng nhû laâ Bali hoùåc coá thïí laâ Java (Greenland
vaâo Internet nùm 1992).
BÙÇNG CAÁCH NAÂO ÀÏÍ COÁ THÏÍ NOÁI RÙÇNG TÖI ÀAÄ VAÂO INTERNET
RÖÌI?
Nïëu baån àaä tiïëp cêån möåt maáy tñnh hay möåt kïnh maáy tñnh thò baån
coá thïí àaä úã trong Internet. Coá möåt vaâi caách àïí kiïím tra:
INTERNET TOAÂN TÊÅP 5
Nïëu baån coá möåt taâi khoaãn trïn caác dõch vuå trûåc tuyïën nhû
CompuServe, GEnie hoùåc MCI Mail thò baån coá thïí sûã duång hïå
thöëng thû àiïån tûã cuãa caác dõch vuå naây àïí trao àöíi caác thöng àiïåp vúái
bêët kyâ ai trïn Internet. Möåt söë dõch vuå trûåc tuyïën, àaáng lûu yá nhêët
laâ Delphi, cuäng cung ûáng nhiïìu dõch vuå khaác mang tñnh tûúng taác
trïn Internet.
Nïëu baån sûã duång möåt BBS (Bulletin Board System: Baãng thöng baáo
àiïån tûã) trao àöíi caác thöng àiïåp vúái nhûäng BBS khaác thò baån cuäng
coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái Internet.
Nïëu cöng ty baån coá möåt hïå thöëng thû àiïån tûã nöåi böå thò noá cuäng coá
thïí àûúåc kïët nöëi vúái Internet. Haäy tham khaão yá kiïën möåt chuyïn gia
maång cuåc böå.
Nïëu cöng ty baån coá möåt maång cuåc böå thò noá cuäng coá thïí àûúåc kïët nöëi
trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái Internet hoùåc chó duâng cho thû tñn hoùåc
cho haâng loaåt caác dõch vuå khaác. Nhûäng maång UNIX thûúâng sûã duång
nhûäng quy ûúác kïët maång tûúng tûå nhû Internet do àoá sûå kïët nöëi laâ
dïî daâng vïì mùåt kyä thuêåt. Caác maång PC hoùåc Macs sûã duång nhûäng
quy ûúác khaác nhau do àoá cêìn coá möåt cöíng nöëi (gateway) àïí diïîn
dõch.
TÖI COÁ THÏÍ SÛÃ DUÅNG INTERNET NHÛ THÏË NAÂO?
Nhûäng tiïån nghi cuãa Internet àûúåc cung cêëp thöng qua rêët nhiïìu
loaåi dõch vuå khaác nhau nïn khoá coá àuã chöî liïåt kï toaân böå úã àêy
(Thêåt vêåy, möåt danh saách hoaân chónh coá thïí lêëp àêìy nhiïìu quyïín
saách coân lúán hún quyïín naây) nhûng möåt söë vñ duå dûúái àêy khuyïën
khñch baån tiïëp tuåc àoåc:
Thû àiïån tûã: Àêy chùæc chùæn laâ dõch vuå àûúåc sûã duång röång raäi nhêët -
baån coá thïí trao àöíi thû àiïån tûã vúái haâng triïåu ngûúâi trïn khùæp thïë
giúái. Vaâ ngûúâi ta sûã duång thû àiïån tûã thay cho bêët cûá àiïìu gò maâ leä
ra ngûúâi ta coá thïí sûã duång giêëy buát hoùåc àiïån thoaåi: taán gêîu, caách
laâm moán ùn, tin àöìn, thû tònh (Töi coân biïët rùçng möåt söë ngûúâi sûã
duång chuáng trong nhûäng vêën àïì liïn quan àïën cöng viïåc). Caác danh
saách thû àiïån tûã cho pheáp baån tham gia vaâo thaão luêån nhoám vaâ gùåp
INTERNET TOAÂN TÊÅP 6
nhûäng ngûúâi khaác trïn Net. Caác mail server (nhûäng chûúng trònh
àaáp laåi caác thöng àiïåp thû àiïån tûã) cho pheáp baån truy tòm moåi loaåi
thöng tin. Xem caác chûúng 7, 8 vaâ 10 àïí biïët thïm chi tiïët.
Àaâm thoaåi trûåc tuyïën: Baån coá thïí "noái chuyïån" nhû thûåc vúái nhûäng
ngûúâi sûã duång khaác úã bêët cûá núi naâo trïn Net. Tuy àaâm thoaåi trûåc
tuyïën gêìn nhû vö ñch àöëi vúái nhûäng ngûúâi úã rêët gêìn núi baån cû nguå
nhûng noá laåi laâ àiïìu lúán lao khi troâ chuyïån vúái nhûäng ngûúâi úã caác
luåc àõa khaác àùåc biïåt khi möåt trong caác bïn laåi khöng phaãi laâ nhûäng
ngûúâi noái tiïëng Anh baãn ngûä (àaánh maáy thò roä raâng hún laâ troâ
chuyïån).
Truy tòm thöng tin: Nhiïìu maáy tñnh coá caác file chûáa thöng tin cho
pheáp lêëy miïîn phñ. Caác file àoá bao göìm tûâ nhûäng quyïët àõnh cuãa
Toâa aán Töëi cao Hoa kyâ, nhûäng danh muåc theã thû viïån cho àïën caác
hònh aãnh àûúåc söë hoáa (hêìu hïët trong chuáng àïìu thñch húåp vúái caác
khaán giaã gia àònh) vaâ möåt söë lûúång lúán caác phêìn mïìm tûâ troâ chúi
cho àïën caác hïå thöëng àiïìu haânh. Nhiïìu cöng cuå àûúåc thaão luêån
trong saách naây giuáp baån hiïíu biïët vïì haâng nuái thöng tin sùén coá trïn
Internet vaâ chó ra nhûäng gò sùén coá. Nhû àaä nïu trong phêìn "Giúái
thiïåu", àöi khi baån seä thêëy muåc "Navigate" (Tòm àûúâng) chó àïën
nhûäng phêìn giuáp baån lûu thöng trïn maång.
Baãng thöng baáo àiïån tûã (Bulletin Board): Möåt hïå thöëng tïn laâ
USENET laâ möåt baãng thöng baáo àiïån tûã vô àaåi vúái 40 triïåu kyá tûå caác
thöng àiïåp bao göìm 2.000 nhoám chuã àïì khaác nhau àûúåc tiïëp nöëi
haâng ngaây. Caác chuã àïì bao göìm tûâ caác vêën àïì maáy tñnh hoác buáa cho
àïën nhûäng troâ giaãi trñ nhû àua xe àaåp, tûâ nhûäng yá kiïën tranh luêån
chñnh trõ khöng bao giúâ kïët thuác cho àïën nhûäng vêën àïì têìm thûúâng
nhêët. Nhoám USENET àûúåc àoåc röång raäi nhêët laâ caác mêíu chuyïån vui
àûúåc choån loåc, möåt söë trong nhûäng chuyïån naây thûåc sûå buöìn cûúâi.
Troâ chúi vaâ taán gêîu: Möåt troâ chúi àûúåc goåi laâ MUD (Multi-User
Dungeon) coá thïí dïî daâng thu huát toaân böå thúâi gian cuãa baån - trong
àoá baån coá thïí thi taâi vúái nhûäng ngûúâi chúi khaác úã bêët cûá núi naâo
trïn thïë giúái. Internet Relay Chat (IRC) laâ möåt àûúâng dêy theo
nhoám qua àoá baån coá thïí coá nhûäng cuöåc àaâm thoaåi thuá võ vúái nhûäng
INTERNET TOAÂN TÊÅP 7
ngûúâi sûã duång khaác úã khùæp moåi núi. IRC dûúâng nhû àûúåc sûã duång
nhiïìu nhêët búãi nhûäng sinh viïn àang buöìn chaán nhûng baån seä
khöng bao giúâ biïët àûúåc ai laâ ngûúâi àang noái chuyïån vúái baån.
INTERNET XUÊËT PHAÁT TÛÂ ÀÊU
Töí tiïn cuãa Internet laâ ARPANET, möåt dûå aán do böå Quöëc phoâng
khúãi àêìu nùm 1969 vûâa laâ möåt thûåc nghiïåm trong viïåc kïët maång
möåt caách àaáng tin cêåy, vûâa laâ möåt kïët nöëi giûäa böå Quöëc phoâng vaâ
caác nhaâ thêìu nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ quên sûå laåi vúái nhau, bao göìm
möåt söë lúán caác trûúâng àaåi hoåc tiïën haânh caác nghiïn cûáu quên sûå
àûúåc taâi trúå. (ARPA laâ viïët tùæt cuãa chûä Advanced Research Projects
Agency: Cú quan Caác Dûå aán Nghiïn cûáu Cao cêëp, möåt böå phêån
thuöåc böå Quöëc phoâng phuå traách viïåc cêëp phaát taâi trúå. Àïí laâm röëi
thïm, hiïån nay cú quan naây àûúåc goåi laâ DARPA, trong àoá chûä D
thïm vaâo laâ Quöëc phoâng àïì phoâng trûúâng húåp coá sûå nghi ngúâ vïì núi
xuêët xûá cuãa tiïìn taâi trúå).
Viïåc kïët maång sao cho àaáng tin cêåy bao göìm viïåc taåo laåi àûúâng dêîn
möåt caách nùng àöång. Nïëu möåt trong nhûäng liïn kïët maång bõ phaá
huãy búãi cuöåc têën cöng cuãa keã thuâ thò lûu thöng trïn àoá coá thïí àûúåc
tûå àöång chuyïín sang nhûäng liïn kïët khaác. May mùæn thay, Internet
hiïëm khi chõu sûå têën cöng cuãa keã thuâ nhûng ruãi ro do caáp bõ cùæt àûát
thûúâng xaãy ra do àoá àiïìu quan troång àöëi vúái Net laâ coá thïí phoâng
ngûâa viïåc caáp bõ àûát.
ARPANET thaânh cöng vang döåi vaâ moåi trûúâng àaåi hoåc trong nûúác
àïìu muöën gia nhêåp. Thaânh cöng naây coá nghôa laâ ARPANET bùæt àêìu
khoá quaãn lyá àùåc biïåt vúái söë lûúång lúán vaâ ngaây caâng tùng caác àõa
àiïím trûúâng àaåi hoåc trïn àoá. Do àoá, noá àaä àûúåc chia thaânh 2 phêìn:
MILNET vúái caác àõa àiïím quên sûå vaâ möåt ARPANET múái, nhoã hún
daânh cho caác àõa àiïím phi quên sûå. Tuy nhiïn, hai maång naây vêîn
coân liïn kïët vúái nhau nhúâ vaâo möåt chûúng trònh kyä thuêåt àûúåc goåi laâ
IP (Internet Protocol: Giao thûác Internet) cho pheáp lûu thöng àûúåc
dêîn tûâ maång naây sang maång khaác khi cêìn. Moåi maång nöëi búãi IP àïìu
sûã duång IP àïí giao tiïëp nïn chuáng àïìu coá thïí trao àöíi caác thöng
àiïåp vúái nhau.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 8
Tuy vaâo luác àoá chó coá 2 maång nhûng IP àûúåc thiïët kïë àïí cho pheáp
khoaãng 10.000 maång. Möåt sûå kiïån khaác thûúâng vïì thiïët kïë IP laâ vïì
nguyïn tùæc möîi maáy tñnh trïn maång IP àïìu coá khaã nùng bùçng vúái
caác maáy khaác, do àoá möîi maáy àïìu coá thïí giao tiïëp vúái moåi maáy khaác.
(Kïë hoaåch giao tiïëp naây toã ra thiïët thûåc nhûng chó úã thúâi àiïím hêìu
hïët caác maång bao göìm möåt söë lûúång nhoã caác maáy tñnh trung têm
khöíng löì vaâ rêët nhiïìu traåm cuöëi chó coá thïí giao tiïëp vúái caác hïå thöëng
trung têm chûá khöng giao tiïëp àûúåc vúái caác maáy khaác).
Internet coá thïí thûåc sûå khaáng cûå laåi sûå têën cöng cuãa keã thuâ hay
khöng?
Haäy nhòn vaâo sûå kiïån sau: Trong cuöåc chiïën tranh vuâng võnh nùm
1991, quên àöåi Myä àaä gùåp rêët nhiïìu khoá khùn khi àaánh guåc maång
lûúái ra lïånh cuãa Iraq. Ngûúâi ta khaám phaá ra rùçng phña Iraq àang sûã
duång nhûäng hïå thöëng taåo àûúâng dêîn thûúng maåi sùén coá vúái kyä
thuêåt phuåc höìi vaâ taåo àûúâng dêîn tiïu chuêín cuãa Internet. Noái möåt
caách khaác, sûå taåo laåi àûúâng dêîn möåt caách linh àöång thûåc sûå hoaåt
àöång àûúåc. Thêåt thuá võ khi biïët àûúåc sûå hoaåt àöång cuãa viïåc taåo laåi
àûúâng dêîn möåt caách linh àöång tuy rùçng coá thïí àêy khöng phaãi laâ luác
thñch húåp nhêët àïí tòm ra.
HAÄY TRÚÃ LAÅI LÚÁP HOÅC CAÁI ÀAÄ
Bùæt àêìu khoaãng nùm 1980, ngaânh tñnh toaán trong caác trûúâng àaåi
hoåc thay àöíi tûâ möåt söë lûúång nhoã caác maáy moác phên chia thúâi gian,
möîi maáy trong söë àoá phuåc vuå haâng trùm ngûúâi sûã duång àöìng thúâi,
àïën möåt söë lûúång lúán caác traåm laâm viïåc nhoã hún daânh cho ngûúâi sûã
duång caá nhên. Vò nhûäng ngûúâi sûã duång àaä quen vúái nhûäng thuêån lúåi
cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian nhû nhûäng thû muåc àûúåc chia
seã chûáa caác file vaâ thû àiïån tûã nïn hoå muöën giûä laåi nhûäng tiïån nghi
tûúng tûå trïn traåm laâm viïåc cuãa mònh (Hoå hoaân toaân haånh phuác àïí
laåi phña sau nhûäng bêët lúåi cuãa caác hïå thöëng phên chia thúâi gian.
Möåt chuyïn viïn àaä tûâng noái "Àiïìu töët nhêët úã möåt traåm laâm viïåc laâ
noá khöng chaåy nhanh hún vaâo nûãa àïm").
Hêìu hïët nhûäng traåm laâm viïåc chaåy UNIX, möåt loaåi phêìn mïìm phöí
biïën (vaâ gêìn nhû miïîn phñ àöëi vúái caác trûúâng àaåi hoåc) àûúåc phaát
INTERNET TOAÂN TÊÅP 9
triïín taåi University of California taåi Berkeley. Nhûäng ngûúâi úã àoá
rêët hêm möå viïåc kïët maång maáy tñnh do àoá baãn UNIX cuãa hoå bao
göìm toaân böå caác phêìn mïìm cêìn thiïët àïí vaâo maång. Nhûäng nhaâ saãn
xuêët traåm laâm viïåc cuäng bùæt àêìu laâm luön phêìn cûáng cêìn thiïët cho
maång, do àoá têët caã nhûäng gò baån phaãi laâm àïí cho maång hoaåt àöång laâ
duâng caáp àïí nöëi caác traåm laâm viïåc laåi vúái nhau, möåt àiïìu maâ caác
trûúâng àaåi hoåc coá thïí laâm vúái giaá reã vò hoå thûúâng coá thïí yïu cêìu
sinh viïn laâm àiïìu naây.
Bêy giúâ, thay vò coá möåt hoùåc hai maáy tñnh kïët nöëi vúái ARPANET,
möåt àõa àiïím coá thïí coá haâng trùm. Hún nûäa, möîi traåm laâm viïåc
nhanh hún àaáng kïí so vúái toaân böå hïå thöëng àa sûã duång cuãa nhûäng
nùm 1970 do àoá möîi traåm laâm viïåc coá thïí phaát sinh àuã lûu thöng
maång àïí laâm traân ngêåp ARPANET, vöën àaä trúã nïn oåp eåp tûâng phuát
möåt. Phaãi àûa ra möåt àiïìu gò àoá.
HÖÅI ÀÖÌNG KHOA HOÅC QUÖËC GIA NHÊÅP CUÖÅC (NATIONAL SCIÏNC
FOUNDATION – NSF)
Sûå kiïån kïë tiïëp laâ Höåi àöìng Khoa hoåc Quöëc gia (NSF) quyïët àõnh
thiïët lêåp 5 trung têm siïu maáy tñnh nhùçm muåc àñch nghiïn cûáu
(Möåt siïu maáy tñnh laâ möåt maáy tñnh cûåc kyâ nhanh vúái giaá rêët àùæt,
khoaãng 10 triïåu USD möîi maáy). NSF tñnh toaán rùçng nïn taâi trúå cho
möåt ñt maáy tñnh, àïí cho caác nhaâ nghiïn cûáu trïn khùæp àêët nûúác sûã
duång ARPANET gûãi caác chûúng trònh cuãa hoå àïën àïí àûúåc "siïu tñnh
toaán" vaâ röìi gûãi kïët quaã trúã laåi.
Kïë hoaåch sûã duång ARPANET khöng thûåc hiïån àûúåc vò möåt söë lyá do
caã vïì kyä thuêåt lêîn chñnh trõ. Do àoá NSF, khöng bao giúâ ngaåi phaãi
thiïët lêåp möåt vûúng quöëc múái, àaä xêy dûång NSFNET, möåt maång
riïng vaâ nhanh hún nhiïìu cuãa mònh àïí nöëi vúái caác trung têm siïu
tñnh toaán. Sau àoá, NSF daân xïëp àïí thiïët lêåp möåt chuöîi caác maång
khu vûåc nhùçm liïn kïët nhûäng ngûúâi sûã duång trong tûâng khu vûåc vúái
NSFNET nöëi moåi maång khu vûåc.
NSFNET hoaåt àöång hiïåu quaã ngay tûác thò. Trïn thûåc tïë, cho àïën
nùm 1990, rêët nhiïìu doanh nghiïåp àaä chuyïín tûâ ARPANET sang
INTERNET TOAÂN TÊÅP 10
NSFNET àïën nöîi sau gêìn 20 nùm, ARPANET àaä khöng coân tñnh
hûäu ñch nûäa vaâ àaä bõ deåp boã. Nhûäng trung têm siïu maáy tñnh maâ
NSF dûå àõnh höî trúå toã ra khöng thaânh cöng lùæm: möåt söë siïu maáy
tñnh khöng hoaåt àöång vaâ nhûäng caái coân laåi thò quaá töën keám khi sûã
duång àïën nöîi maâ hêìu hïët caác khaách haâng tiïìm nùng quyïët àõnh
rùçng möåt söë ñt traåm laâm viïåc coá hiïåu nùng cao cuäng coá thïí àaáp ûáng
cho yïu cêìu cuãa hoå. May mùæn thay, qua thúâi gian khi caác siïu maáy
tñnh roä raâng àaä trúã nïn löîi thúâi thò NSF àaä àûúåc xaác lêåp vûäng chùæc
trïn Internet nïn coá thïí söëng àûúåc maâ khöng cêìn àïën muåc àñch ban
àêìu nûäa.
NSFNET chó cho pheáp nhûäng lûu thöng liïn quan àïën nghiïn cûáu
vaâ giaáo duåc, do àoá nhûäng dõch vuå maång IP àöåc lêåp, thûúng maåi toã ra
coá thïí àûúåc sûã duång cho nhûäng muåc àñch khaác. Caác maång thûúng
maåi nöëi vúái caác maång khu vûåc theo caách tûúng tûå nhû kïët nöëi cuãa
NSFNET vaâ cung ûáng kïët nöëi trûåc tiïëp àïën khaách haâng. Xem danh
saách nhûäng dõch vuå naây trong chûúng 27.
ÚÃ bïn ngoaâi Hoa Kyâ, caác maång IP xuêët hiïån taåi nhiïìu nûúác, do caác
cöng ty àiïån thoaåi àõa phûúng taâi trúå (thûúâng cuäng laâ bûu àiïån àõa
phûúng) hoùåc do möåt nhaâ cung ûáng quöëc gia hoùåc khu vûåc àöåc lêåp.
Hêìu hïët trong söë hoå àïìu àûúåc kïët nöëi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp vúái
möåt maång naâo àoá cuãa Hoa Kyâ, coá nghôa laâ têët caã àïìu coá thïí trao àöíi
lûu thöng vúái nhau.
Maång quöëc gia
Vaâo nùm 1991, Phoá töíng thöëng Al Gore, khi àoá laâ thûúång nghõ sô, àaä
quyïët àõnh rùçng Hoa Kyâ tiïëp tuåc laâ möåt quöëc gia àêìu tiïn vaâ mang
tñnh caånh tranh trïn thïë giúái vïì nhûäng maáy tñnh vaâ maång lúán. Öng
àaä uãng höå cho Àaåo luêåt Tñnh toaán vúái Hiïåu suêët cao 1991 nhùçm kïët
nöëi moåi nhaâ nghiïn cûáu, trûúâng àaåi hoåc, tiïíu hoåc, cú quan chñnh
phuã... vaâo möåt maång lúán vaâ rêët nhanh (nhanh hún 100 lêìn so vúái
caác liïn kïët Internet hiïån thúâi) coá tïn laâ Maång Nghiïn cûáu vaâ Giaáo
duåc Quöëc gia (National Research and Education Network - NREN).
Kïí tûâ àoá àaä diïîn ra nhûäng cuöåc tranh giaânh àaáng kïí vò rêët nhiïìu
nhûäng töí chûác khaác nhau cöë gùæng vêån àöång àïí dûå phêìn vaâo viïåc
INTERNET TOAÂN TÊÅP 11
kinh doanh beáo búã nhùçm xêy dûång maång naây. Hiïån nay, tiïën trònh
cuå thïí nhêët cho NREN laâ NSFNET àaä àûúåc chñnh thûác xem nhû
NREN taåm thúâi. Khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, NREN sau cuâng seä
àûúåc xêy dûång vaâ noá seä keáo daâi vaâ töën keám hún têët caã nhûäng gò maâ
moåi ngûúâi thûâa nhêån.
Nhûäng àiïìu àoá coá yá nghôa gò vúái baån vêîn coân laâ möåt àiïìu coân gêy
nhiïìu tranh caäi. Möåt söë ngûúâi thêëy àûúåc triïín voång maâ maång mang
àïën cho hoå tûâ nhûäng ngûúâi tûúng tûå àang àiïìu haânh bûu àiïån vaâ
chùæc chùæn rùçng caác maång thûúng maåi nhanh, hiïån àang àûúåc xêy
dûång, seä xuêët hiïån súám hún NREN nhiïìu. Mùåt khaác, nïëu baån àang
úã trong möåt cú súã giaáo duåc ngheâo naân, nhû taåi möåt trûúâng tiïíu hoåc
cöng lêåp, thò NREN dûå kiïën seä nöëi maång cho baån àïën nhûäng taâi
nguyïn cuäng nhû àöëi vúái caác trûúâng lúán khaác - vaâ nhû vêåy thò viïåc
truy cêåp àïën Internet cuäng khaá laâ thuá võ.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 12
CHÛÚNG II
TÏN, SÖË VAÂ QUY TÙÆC
Vêng, Internet coá hún möåt triïåu maáy tñnh nöëi àïën noá. Laâm thïë naâo
baån tòm thêëy maáy tñnh baån muöën? Coá hai caách (khöng ai baão àiïìu
naây dïî àêu). Möîi maáy trïn maång àûúåc nhêån diïån bùçng möåt söë vaâ
möåt tïn. Trûúác hïët, töi nhòn vaâo söë vaâ sau àoá nhòn vaâo tïn.
Toám tùæt cöng viïåc
Caách àïí gaán caác söë vaâ tïn trïn Internet thò khöng thïí traánh khoãi
mang tñnh chêët kyä thuêåt. Do àoá dûúái àêy laâ baãn ruát goån nhûäng caách
sau:
Möîi maáy trïn Internet (àûúåc goåi laâ möåt maáy chuã trïn
Internet) coá möåt söë àûúåc gaán àïí nhêån diïån noá vúái nhûäng maáy
chuã khaác, kiïíu nhû möåt söë àiïån thoaåi. Söë göìm coá 4 phêìn, vñ duå
nhû 123.45.67.89. Baån nïn biïët söë cuãa maáy chuã baån sûã duång
nhiïìu nhêët, ngûúåc laåi thò coá thïí quïn caác con söë ài àûúåc röìi.
Hêìu hïët caác maáy chuã àïìu coá tïn, tïn dïî nhúá hún nhiïìu so vúái
söë. Caác tïn coá nhiïìu phêìn ngùn caách nhau búãi caác dêëu chêëm,
vñ duå nhû tïn maáy tñnh cuãa töi laâ chico.iecc.com. Möåt söë maáy
chuã coá nhiïìu hún möåt tïn nhûng baån sûã duång tïn naâo cuäng
àûúåc.
Coá nhiïìu quy tùæc phûác taåp kiïím soaát caách gaán tïn vaâ söë
nhûng búãi vò baån khöng chùæc seä laâm gò vúái viïåc gaán tïn naây
nïn baån thûåc ra khöng cêìn biïët vïì chuáng.
Möîi maång trong Internet àïìu coá nhûäng quy tùæc cho pheáp möåt
söë loaåi lûu thöng. Baån nïn biïët nhûäng quy tùæc aáp duång cho
INTERNET TOAÂN TÊÅP 13
(caác) maång baån sûã duång àïí traánh laâm cho nhûäng ngûúâi àiïìu
haânh maång nöíi giêån.
TRONG SÖË COÁ NHÛÄNG GÒ ?
Bêët kyâ maáy tñnh naâo, tûâ nhoã nhêët cho àïën lúán nhêët, àûúåc gùæn vúái
Internet cuäng àïìu àûúåc goåi laâ maáy chuã. Möåt söë maáy chuã laâ nhûäng
maáy tñnh mainframe lúán hoùåc siïu maáy tñnh cung ûáng nhûäng dõch
vuå cho haâng ngaân ngûúâi sûã duång, möåt söë maáy khaác laâ nhûäng traåm
laâm viïåc nhoã hay caác maáy tñnh caá nhên coá möåt ngûúâi sûã duång, vaâ
möåt söë laåi laâ nhûäng maáy tñnh chuyïn biïåutâ nhû caác maáy taåo àûúâng
dêîn nöëi möåt maång vúái maång khaác hoùåc vúái nhûäng terminal server
àïí cho caác thiïët bõ àêìu cuöëi àún (dump terminal) (nhû caác maáy caá
nhên chaåy Procomm, Crosstalk hoùåc caác loaåi tûúng tûå) goåi àïën vaâ
nöëi vúái caác maáy chuã khaác. Nhûng theo quan àiïím cuãa Internet, têët
caã àïìu laâ nhûäng maáy chuã.
Möîi maáy àûúåc gaán cho möåt söë, kiïíu nhû söë àiïån thoaåi. Vò laâ maáy
tñnh nïn caác söë naây laâ nhûäng söë nhõ phên 32 bit. Vñ duå, söë cuãa maáy
tñnh cuãa töi laâ
10001100101110100101000100000001
Hûâm. Thêåt khöng dïî nhúá chuát naâo. Àïí laâm cho nhûäng söë naây tûúng
àöëi dïî nhúá hún, noá àûúåc chia thaânh 4 nhoám 8 bit vaâ röìi möîi nhoám
àûúåc chuyïín thaânh söë thêåp phên tûúng àûúng. Do àoá, söë maáy cuãa
töi trúã thaânh
140.186.81.1
cuäng khöng phaãi hoaân toaân töët hún nhûng ñt ra thò ngûúâi ta cuäng coá
thïí nhúá trong voâng möåt vaâi phuát.
Töi phaãi quan têm àïën nhûäng söë naây nhû thïë naâo?
Cho àïën giúâ, baån vêîn chûa biïët bêët kyâ söë maáy chuã naâo vò trong hêìu
hïët caác trûúâng húåp, baån seä sûã duång thûúâng xuyïn hún caác tïn seä
INTERNET TOAÂN TÊÅP 14
àûúåc mö taã trong chûúng naây. Tuy nhiïn, àöi khi chûúng trònh kiïím
soaát tïn bõ sûå cöë. Trong trûúâng húåp nhû vêåy, viïët ra hai söë nhû sau
cuäng laâ 1 àiïìu hûäu ñch:
Söë maáy baån sûã duång
Söë cuãa möåt maáy khaác gêìn àoá maâ baån tiïëp cêån.
Lyá do cuãa viïåc biïët con söë thûá hai laâ nïëu baån liïn laåc vúái maáy tñnh
thûá hai bùçng söë chûá khöng phaãi bùçng tïn thò baån coá thïí kïët luêån
möåt caách húåp lyá laâ kïë hoaåch àùåt tïn àaä thêët baåi. Nïëu baån khöng thïí
liïn laåc vúái noá bùçng caã hai caách thò chùæc rùçng maång, hay ñt ra laâ liïn
kïët maång cuãa baån àaä thêët baåi hoaân toaân coá thïí do baån àaä sú yá àaá
vaâo möåt súåi dêy caáp loãng leão. Oops !!
CAÁC MAÅNG CUÄNG COÁ SO SAO?
Töi e rùçng nhû vêåy. Haäy thûã xeát trûúâng húåp söë àiïån thoaåi cuãa baån,
kiïíu nhû 202-653-1800. Saáu chûä söë àêìu chó àõnh núi àùåt töíng àaâi -
trong trûúâng húåp naây laâ Washington D.C. Böën chûä söë cuöëi laâ söë àiïån
thoaåi riïng trong töíng àaâi àoá - trong trûúâng húåp naây laâ söë àiïån thoaåi
chñnh cuãa US Naval Observatory.
Caác söë maáy chuã trong Internet cuäng àûúåc chia laâm 2 phêìn: phêìn
àêìu laâ söë cuãa maång (haäy nhúá Internet bao göìm rêët nhiïìu maång
khaác nhau nhûng coá thïí liïn kïët àûúåc vúái nhau) vaâ phêìn hai, phêìn
cuåc böå laâ söë maáy chuã trïn maång àoá. Trong trûúâng húåp maáy cuãa töi,
140.186.81.1 coá nghôa söë cuãa maång laâ 140.186 coân söë maáy chuã cuåc
böå (trïn maång àoá) laâ 81.1. Àöi khi, àïí laâm rùæc röëi thïm, ngûúâi ta
viïët söë cuãa maång thaânh 4 phêìn bùçng caách thïm vaâo nhûäng söë 0 nhû
140.186.0.0.
Vò möåt söë maång coá nhiïìu maáy chuã trïn àoá hún nhûäng maång khaác
nïn caác maång àûúåc chia thaânh 3 loaåi: lúán, trung bònh vaâ nhoã. Trong
nhûäng maång lúán (Nhoám A), söë àêìu trong 4 söë laâ söë cuãa maång, coân 3
söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng maång trung bònh (Nhoám B), hai
söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân 2 söë kia laâ phêìn cuåc böå. Trong nhûäng
INTERNET TOAÂN TÊÅP 15
maång nhoã (Nhoám C), ba söë àêìu laâ söë cuãa maång, coân söë cuöëi laâ phêìn
cuåc böå.
Söë àêìu tiïn trong böën söë seä cho baån biïët maång thuöåc loaåi naâo. Baãng
2-1 toám tùæt caác nhoám vaâ quy mö cuãa chuáng.
Nhoám Söë àêìu Àöå daâi söë cuãa maång Söë lûúång maáy chuã töëi àa
A 1-126 1 16,387,064
B 128-191 2 64,516
C 192-223 3 254
Nhûäng töí chûác lúán (hoùåc ñt ra laâ nhûäng töí chûác coá rêët nhiïìu maáy
tñnh) coá xu hûúáng coá nhûäng maång loaåi A. Vñ duå, IBM coá maång 9,
AT&T coá maång 12, do àoá söë maáy chuã cuãa IBM coá thïí laâ 9.12.34.56
coân AT&T laâ 12.98.76.54. Nhûäng töí chûác coá quy mö trung bònh, bao
göìm hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc, coá caác maång nhoám B. Rutgers
University coá maång 128.6, Goldman Sachs (möåt cöng ty möi giúái
àêìu tû sûã duång rêët nhiïìu maáy tñnh àïí theo doäi nhûäng khoaãn tiïìn
maâ cöng ty quaãn lyá) coá maång 138.8. Caác maång nhoám C àûúåc sûã
duång búãi nhûäng töí chûác nhoã vaâ àöi khi búãi nhûäng böå phêån nhoã trong
caác töí chûác lúán. Vñ duå maång 129.65.175 àûúåc sûã duång búãi möåt phoâng
nghiïn cûáu cuãa IBM. (Taåi sao hoå laåi khöng sûã duång söë maång cuãa
IBM? Ai maâ biïët àûúåc).
Möåt vaâi söë cuãa maång vaâ maáy chuã àûúåc daânh cho nhûäng muåc àñch
àùåc biïåt. Àùåc biïåt, bêët kyâ söë naâo coá thaânh phêìn laâ 0 hoùåc 255 (hai
con söë coá yá nghôa huyïìn thoaåi àöëi vúái maáy tñnh) laâ söë àùåc biïåt vaâ
khöng thïí àûúåc sûã duång nhû söë cuãa möåt maáy chuã (àiïìu naây húi
cûúâng àiïåu nhûng noá àuã gêìn guäi cho hêìu hïët caác muåc àñch).
Caác maång con, siïu maång, siïu siïu maång...
Thaão luêån naây àùåc biïåt mang tñnh kyä thuêåt. Àûâng noái rùçng töi
khöng baáo trûúác.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 16
Thöng thûúâng, möåt töí chûác coá möåt söë hiïåu cuãa maång àún muöën caâi
àùåt nhûäng maáy tñnh nöåi böå cuãa mònh trïn nhiïìu maång. Vñ duå, toaân
böå maáy tñnh trong möåt phoâng ban thûúâng àûúåc gùæn vúái möåt maång
àún cuâng vúái möåt loaåi kïët nöëi naâo àoá gùæn caác maång giûäa caác phoâng
laåi vúái nhau (Coá nhûäng lyá do caã vïì quaãn lyá lêîn kyä thuêåt cho sûå daân
xïëp naây nhûng töi seä khöng giaãi thñch àïí baån khoãi buöìn chaán).
Nhûng nïëu theo caách maâ Internet àûúåc caâi àùåt ban àêìu coá nghôa laâ
möåt böå göìm 25 maång nöåi böå seä phaãi coá 25 söë khaác nhau daânh cho
chuáng.
Àêy laâ möåt àiïìu khöng hay vò nhiïìu lyá do. Noá coá nghôa laâ möîi lêìn
möåt cöng ty caâi àùåt möåt maång nöåi böå múái thò cöng ty àoá phaãi xin möåt
söë hiïåu maång múái. Tïå hún nûäa, phêìn coân laåi cuãa thïë giúái Internet
cuäng phaãi àûa söë hiïåu maång múái naây vaâo baãng àïí hoå biïët caách gûãi
thöng àiïåp àïën àoá.
Roä raâng phaãi laâm möåt àiïìu gò àoá. Àiïìu àoá àûúåc goåi laâ maång con
(subnet). Noá coá nghôa laâ möåt maång coá thïí àûúåc chia thaânh nhûäng
phêìn nhoã goåi laâ caác maång con bùçng caách xûã lyá phêìn leä ra laâ möåt söë
chuã nhû möåt phêìn cuãa söë maång. Vñ duå, trong maång 140.186, con söë
thûá ba trong söë chuã laâ söë cuãa maång con, àöëi vúái maáy 140.186.81.1
thò söë maång con laâ 140.186.81 vaâ söë maáy chuã laâ 1. Àiïìu naây cho
pheáp caâi àùåt rêët nhiïìu maång cuåc böå (hiïån chuáng töi múái sûã duång 90
trong söë 254 maång con coá thïí àûúåc) vaâ àöëi vúái phêìn coân laåi cuãa thïë
giúái thò hoå chó cêìn biïët àïën söë 140.186.
Trïn thûåc tïë, têët caã caác maång chó trûâ nhûäng maång nhoã nhêët àïìu coá
thïí taåo maång con. Cuäng trïn thûåc tïë, baån gêìn nhû khöng bao giúâ
phaãi quan têm àïën caác maång con. Khi maáy tñnh cuãa baån lêìn àêìu
àûúåc nöëi vúái maång thò ngûúâi caâi àùåt seä thiïët lêåp cho noá möåt mùåt naå
maång con (subnet mask) phaãn aãnh àuáng nhûäng quy ûúác taåo maång
con hiïån taåi. Nïëu mùåt naå naây bõ sai baån coá thïí gùåp phaãi nhûäng vêën
àïì kyâ quaái, vñ duå nhû chó coá thïí liïn laåc vúái möåt nûãa söë phoâng ban
trong cöng ty (nhû chó liïn laåc àûúåc vúái caác maáy coá söë chùén).
Möåt söë töí chûác laåi gùåp phaãi vêën àïì ngûúåc laåi. Hoå coá quaá nhiïìu maáy
tñnh so vúái maång nhoám C (nhiïìu hún 254) nhûng laåi khöng coá núi
INTERNET TOAÂN TÊÅP 17
naâo àuã gêìn àïí caâi àùåt maång nhoám B. Hoùåc möåt cöng ty àang phaát
triïín coá thïí coá quaá nhiïìu maáy tñnh àöëi vúái maång nhoám B (hún
64.000) nhûng laåi khöng thïí coá möåt söë maång nhoám A vò nhoám naây
coá rêët ñt nïn khöng thïí xin thïm nûäa. Trong trûúâng húåp naây, töí
chûác coá thïí lêëy möåt daäy caác söë maång kïë tiïëp vaâ xûã lyá böå phêån cuãa söë
maång nhû möåt söë maáy chuã, tiïën trònh naây àûúåc goåi laâ taåo siïu
maång.
(Sau àoá söë siïu maång laåi àûúåc taåo maång con, möåt tñnh chêët phuå
thïm maâ chuáng ta seä khöng xem xeát àïën). Taåo siïu maång hiïån nay
khöng phöí biïën nhûng seä àûúåc sûã duång röång raäi hún khi nhiïìu cöng
ty àûa rêët nhiïìu maáy tñnh vaâo Internet. Tûúng tûå nhû taåo maång
con, baån khöng phaãi quan têm àïën noá trûâ phi ai àoá laâm röëi loaån cêëu
hònh cuãa hïå thöëng cuãa baån.
Maáy chuã coá nhiïìu söë
Sûå rùæc röëi thïm vaâo sau cuâng trong viïåc àaánh söë laâ möåt söë maáy chuã
coá nhiïìu söë. Lyá do thûåc ra rêët àún giaãn: möåt söë maáy chuã thuöåc vïì
nhiïìu hún möåt maång, do àoá chuáng cêìn möåt söë riïng cho möîi maång
gùæn túái. Nïëu baån cêìn liïn hïå möåt maáy tñnh coá nhiïìu söë thò baån coá
thïí sûã duång bêët kyâ söë naâo.
TRONG TÏN COÁ NHÛÄNG GÒ?
Nhûäng ngûúâi bònh thûúâng sûã duång tïn, chûá khöng duâng söë nïn caác
maáy chuã Internet thûúâng àûúåc tham chiïëu bùçng tïn chûá khöng
bùçng söë. Vñ duå, maáy cuãa chuáng töi vúái söë 140.186.81.1 coá tïn laâ
chico. Vaâo nhûäng thúâi kyâ àêìu cuãa ARPANET, caác maáy coá nhûäng tïn
àún giaãn chó göìm möåt thaânh phêìn vaâ coá möåt danh saách chuã caác tïn.
Maáy taåi Harvard àûúåc goåi laâ HARVARD v.v... Nhûng vúái 1 triïåu
maáy trïn Internet thò khoá coá thïí coá nhûäng tïn khaác nhau cho têët caã
caác maáy.
Àïí traánh möåt sûå khuãng hoaãng trong viïåc taåo tïn, giaãi phaáp laâ caác
tïn coá nhiïìu thaânh phêìn, möåt kïë hoaåch àûúåc biïët àïën möåt caách röång
raäi laâ Domain Name System hoùåc DNS. Caác tïn chuã laâ möåt chuöîi
INTERNET TOAÂN TÊÅP 18
caác tûâ (hoùåc ñt ra laâ nhûäng thûá tûúng tûå nhû tûâ) àûúåc phên caách
bùçng nhûäng dêëu chêëm. Trong chïë àöå naây, tïn thûåc cuãa chico laâ
CHICO.IECC.COM. (Caách àùåt tïn naây roä raâng àûúåc taåo ra búãi
nhûäng ngûúâi THÑCH VIÏËT MOÅI THÛÁ BÙÇNG CHÛÄ HOA. May thay,
chûä thûúâng trong tïn maáy chuã luön àûúåc xem nhû tûúng àûúng chûä
hoa, do àoá ta seä traánh àûúåc viïåc àùåt tïn bùçng chûä thûúâng).
Caác khu vûåc, laänh vûåc...
Baån phaãi giaãi maä möåt tïn Internet tûâ phaãi sang traái. Àiïìu naây coá veã
ngûúåc àúâi nhûng trïn thûåc tïë noá tiïån lúåi hún nhûäng caách khaác tûúng
tûå nhû lyá do ta àùåt tïn gia àònh sau tïn riïng (taåi Anh, núi ngûúâi ta
laái xe bïn traái thò hoå viïët tïn maáy chuã tûâ traái sang phaãi).
Phêìn bïn phaãi nhêët cuãa möåt tïn goåi laâ khu vûåc (zone). Nïëu ta xem
xeát tïn àêìy àuã cuãa chico thò phêìn cûåc phaãi laâ com coá nghôa laâ
commercial site (àõa àiïím thûúng maåi, trong laänh vûåc thûúng maåi),
traái vúái caác loaåi khu vûåc giaáo duåc, quên sûå... maâ töi seä baân àïën trong
chûúng naây.
Phêìn kïë tiïëp cuãa tïn chico laâ tïn cöng ty I.E.C.C. Phêìn bïn traái cuãa
tïn cöng ty laâ tïn chiïëc maáy trong cöng ty. Cöng ty cuãa töi hoáa ra laâ
möåt cöng ty khaá nhoã vúái chó coá 6 maáy tñnh, do àoá caác baån cuãa chico
laâ milton, astrud vaâ xuxa àûúåc viïët laâ milton.iecc.com,
astrud.iecc.com vaâ xuxa.iecc.com.
Thûåc ra kïë hoaåch àùåt tïn maâ töi sûã duång coá logic cuãa noá. Chuáng
àûúåc àùåt tïn theo caác ngöi sao nhaåc pop Braxin maâ töi ûa thñch.
Chico laâ Chico Buarque, ngûúâi hoaân toaân coá tñnh chñnh trõ. Milton
laâ Milton Masiemento, ngûúâi coá tñnh thi sô vaâ êm nhaåc hún. Xuxa laâ
möåt loaåi pha tröån giûäa Madonna vaâ Mr.Rogers. Astrud (Astrud
"Girl from Ipanema" Gilberto) laâ liïn kïët giûäa maång cuãa töi vaâ phêìn
coân laåi cuãa Internet.
Hïå thöëng àùåt tïn maáy chuã hoaân toaân bònh àùèng. Trong àoá iecc.com,
möåt cöng ty coá 2 nhên viïn thò ngang haâng vúái ibm.com, möåt cöng ty
vúái haâng trùm ngaân nhên viïn. Caác töí chûác lúán hún thûúâng coá thïm
INTERNET TOAÂN TÊÅP 19
caác tïn maáy àûúåc chia nhoã thïm theo àõa àiïím hoùåc phoâng ban, vñ
duå möåt maáy àiïín hònh taåi khoa Computer Science taåi Yale
University coá tïn laâ bulldog.cs.yale.edu. Möîi töí chûác coá thïí thiïët lêåp
tïn cuãa mònh tuây yá nhûng trïn thûåc tïë caác tïn vúái nhiïìu hún 5
thaânh phêìn thò hiïëm thêëy vò noá khoá nhúá vaâ khoá àûa vaâo.
Nïëu baån àaánh vaâo möåt tïn àún giaãn maâ khöng coá caác dêëu chêëm thò
maáy tñnh cuãa baån coá thïí cho rùçng phêìn coân laåi cuãa tïn tûúng tûå nhû
cuãa maáy maâ baån àang sûã duång. Do àoá, nïëu töi login vaâo laâ milton vaâ
liïn laåc vúái chico thò töi coá thïí chó cêìn àaánh vaâo chico thò coá nghôa laâ
chico.iecc.com.
Caác khu vûåc
Caác khu vûåc tïn àûúåc chia laâm 2 loaåi chñnh: loaåi 3 kyá tûå vaâ loaåi 2 kyá
tûå. Caác khu vûåc 3 kyá tûå àûúåc thiïët lêåp theo loaåi töí chûác. Chuáng ta
àaä thêëy com duâng cho commercial (thûúng maåi). Baãng 2-2 liïåt kï
caác loaåi.
Khu vûåc YÁ nghôa
com Thûúng maåi
edu Caác töí chûác giaáo duåc
gov Caác böå vaâ cú quan chñnh quyïìn
int Caác töí chûác quöëc tïë (hiïån chuã yïëu göìm NATO)
mil Caác àõa àiïím quên sûå
net Caác töí chûác maång
org Caác loaåi khaác, vñ duå nhû caác töí chûác chuyïn mön
Taåi Hoa Kyâ hêìu hïët caác àõa àiïím Internet àïìu coá caác tïn vúái möåt
trong caác khu vûåc trïn. úã nhûäng núi khaác, viïåc sûã duång tïn theo
khu vûåc àõa lyá, seä àûúåc thaão luêån tiïëp theo, laâ phöí biïën hún.
INTERNET TOAÂN TÊÅP 20
Vanuatu úã àêu?
Caác tïn khu vûåc hai kyá tûå àûúåc töí chûác vïì àõa lyá. Möîi khu vûåc tûúng
ûáng vúái möåt quöëc gia hoùåc möåt Thûåc thïí Chñnh trõ àûúåc cöng nhêån.
Coá möåt danh saách tiïu chuêín chñnh thûác trïn quöëc tïë göìm caác maä
quöëc gia hai chûä söë àûúåc sûã duång hêìu nhû nhûng khöng phaãi hoaân
toaân khöng thay àöíi nhû möåt danh saách caác khu vûåc hai kyá tûå. Maä
quöëc gia cho Canada laâ CA, do àoá möåt àõa àiïím taåi York University
taåi Canada àûúåc goåi laâ nexus.yorku.ca. Caác nhaâ àiïìu haânh maång taåi
möîi quöëc gia coá thïí gaán cho caác tïn maâ hoå thêëy thñch húåp. Möåt söë
quöëc gia coá nhûäng sûå phên chia nhoã hún úã mûác àöå töí chûác, vñ duå möåt
àõa àiïím úã möåt trûúâng àaåi hoåc uác àûúåc goåi laâ sait.edu.au. Caác tïn
khaác àûúåc gaán möåt caách tuây yá.
Taåi Hoa Kyâ, tûúng àöëi ñt maáy tñnh coá tïn trong khu vûåc àõa lyá Hoa
Kyâ, àûúåc töí chûác theo tiïíu bang vaâ thaânh phöë. Vò I.E.C.C úã
Cambridge, Massachusetts nïn chico.iecc.com tûâng àûúåc biïët àïën
nhû iecc.cambridge.ma.us (Luác àoá töi chûa goåi tïn noá laâ chico vò luác
àoá noá laâ maáy tñnh duy nhêët maâ töi coá). Taåi Hoa Kyâ, viïåc choån lûåa
caác tïn theo khu vûåc àõa lyá hay theo töí chûác khaá laâ tuây yá. Nïëu baån
coá möåt hay hai maáy thò tïn àõa lyá laâ dïî hún. Nïëu baån coá nhiïìu hún
söë àoá thò tïn töí chûác laâ dïî hún, cho pheáp baån quaãn lyá tïn ngay trong
töí chûác cuãa baån (Xem chûúng 6 àïí biïët thïm chi tiïët vïì caách àùng
kyá tïn).
Baãng 2-3 liïåt kï möåt söë tïn khu vûåc àõa lyá phöí biïën. Coá möåt danh
saách àêìy àuã caác khu vûåc àõa lyá trong Phuå luåc A.
Khu vûåc Quöëc gia
AU UÁc
AT AÁo
BE Bó
CA Canada
CZ Seác
