Giáo trình học Tài chính doanh nghiệp_ Chương 7
Tài liệu tham khảo môn Tài chính doanh nghiệp_ Chương " Tác động đòn bẩy lên rủi ro và tỷ suất sinh lợi" dành cho sinh viên chuyên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng.
CHÖÔNG 7
TAÙC ÑOÄNG ÑOØN BAÅY LEÂN RUÛI
RO
VAØ TYÛ SUAÁT SINH LÔÏI
CAÙC NOÄI DUNG CHÍNH
1- MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM
2- RUÛI RO KINH DOANH VAØ RUÛI RO TAØI CHÍNH
3- PHAÂN TÍCH HOAØ VOÁN
4- ÑOØN BAÅY KINH DOANH VAØ ÑOØN BAÅY TAØI
CHÍNH
1- MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM
CHÍNH
Ñoøn baåy: lieân quan ñeán vieäc söû duïng caùc chi phí hoaït ñoäng coá ñònh hay
caùc chi phí taøi chính coá ñònh.
Ruûi ro kinh doanh: lieân quan ñeán tính khoâng chaéc chaén trong thu
nhaäp EBIT. Ruûi ro kinh doanh do tính baát oån cuûa doanh thu vaø möùc ñoä
söû duïng ñoøn baåy kinh doanh.
Ruûi ro taøi chính : laø tính khaû bieán taêng theâm cuûa thu nhaäp moãi coå
phaàn do vieäc söû duïng caùc chi phí taøi chính coá ñònh.
Phaân tích hoøa voán: laø phöông phaùp söû duïng ñeå nghieân cöùu veà moái lieân
heä giöõa doanh thu, caùc chi phí hoaït ñoäng coá ñònh, caùc chi phí hoaït ñoäng
bieán ñoåi vaø EBIT taïi nhieàu möùc saûn löôïng khaùc nhau.
1
1- MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM
CHÍNH
Ñoä nghieâng ñoøn baåy kinh doanh (DOL) ñöôïc ñònh nghóa laø
phaàn traêm thay ñoåi trong EBIT do 1% thay ñoåi trong doanh
thu.
Ñoä nghieâng ñoøn baåy taøi chính (DFL) ñöôïc ñònh nghóa laø
phaàn traêm thay ñoåi trong thu nhaäp moãi coå phaàn (EPS) do 1
% thay ñoåi trong EBIT.
Ñoä nghieâng ñoøn baåy toång hôïp (DTL) ñöôïc ñònh nghóa laø
phaàn traêm thay ñoåi trong EPS do 1% thay ñoåi trong doanh
Nguyeân Nhaân Phaùt Sinh Ruûi Ro Kinh Doanh
Tính bieán ñoåi cuûa doanh soá theo chu kyø kinh doanh
Tính bieán ñoåi cuûa giaù baùn
Tính bieán ñoåi cuûa chi phí
Söï toàn taïi cuûa söùc maïnh thò tröôøng
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
5 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Nguyeân Nhaân Phaùt Sinh Ruûi Ro Kinh Doanh
Phaïm vi ña daïng hoùa saûn phaåm.
Taêng tröôûng.
Ñoä nghieâng ñoøn baåy kinh doanh (DOL).
Veà moät yù nghóa naøo ñoù, ruûi ro kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp ñöôïc
xaùc ñònh bôûi caùc ñaàu tö tích luõy maø doanh nghieäp ñaõ thöïc hieän qua thôøi
gian.
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
6 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
2
3- PHAÂN TÍCH HOAØ VOÁN
Döï baùo khaû naêng sinh lôïi cuûa moät doanh nghieäp, moät phaân
xöôûng hay moät maët haøng khi bieát caáu truùc chi phí vaø caùc möùc
doanh thu mong ñôïi.
Phaân tích taùc ñoäng cuûa caùc thay ñoåi trong ñònh phí, bieán phí vaø
giaù baùn ñoái vôùi EBIT.
Phaân tích taùc ñoäng cuûa caùc ñònh phí thay theá (chuû yeáu laø caùc
thieát bò voán) cho bieán phí (nhaân coâng) trong moät quy trình saûn
xuaát.
Phaân tích taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän töø caùc noã löïc taùi caáu truùc
doanh nghieäp nhaèm caét giaûm ñònh phí.
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
7 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Bieåu ñoà phaân tích hoaø voán
Doanh thu, Chi phí ($)
S
EBIT
döông
Ñieåm hoøa voán TC
S0 •
Mieàn giaù trò
F ñuùng
EBIT aâm
0 Q1 Q0 Q2
Saûn löôïng Q (saûn
phaåm)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
8 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Phaân Tích Hoaø Voán Baèng Caùc
Pheùp Tính Ñaïi Soá
F
Qo =
P−V
F F
So = =
1− ∑
V VQ
1− i i
P ∑ PQ i i
Ñònh phí + Lôïi nhuaän muïc tieâu
Saûn löôïng muïc tieâu =
Laõi goäp
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
9 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
3
Phaân Tích Ñieåm Hoaø Voán Vaø Ñaùnh Giaù Ruûi
Ro
Giaû duï doanh soá mong ñôïi cho Allegan laø 15.000 ñôn vò vôùi ñoä
leäch chuaån laø 4.000 ñôn vò. Xaùc suaát baùn ít hôn 10.000 ñôn vò)
laø:
EBIT − EBIT
z=
σ
10.000 − 15 .000
z= = − 1,25
4.000
Tra baûng phaân phoái chuaån, ta coù theå thaáy raèng xaùc suaát ñi
keøm vôùi ñoä leäch chuaån -1,25 laø 10,56%. Vì vaäy, coù 10,56% cô
hoäi doanh nghieäp seõ chòu loã veà caùc hoaït ñoäng kinh doanh
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
10 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Moät vaøi haïn cheá cuûa phaân tích
ñieåm hoaø voán
Giaù baùn vaø bieán phí moät ñôn vò khoâng ñoåi
Thaønh phaàn cuûa caùc chi phí hoaït ñoäng
Ña saûn phaåm
Tính khoâng chaéc chaén
Truïc thôøi gian hoaïch ñònh ngaén haïn
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
11 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Giaù baùn vaø bieán phí moät ñôn vò khoâng ñoåi
Trong moâ hình phaân tích hoøa voán baèng ñoà thò, giaû ñònh giaù baùn
vaø bieán phí moãi ñôn vò khoâng ñoåi cho ta haøm soá tuyeán tính cuûa caùc
toång doanh thu vaø toång chi phí.
Treân thöïc teá, caùc haøm soá naøy thöôøng laø phi tuyeán tính. Trong
nhieàu tröôøng hôïp, moät doanh nghieäp chæ coù theå taêng saûn löôïng
tieâu thuï baèng caùch giaûm giaù baùn ñôn vò. Keát quaû laø ñöôøng bieåu
dieãn cuûa haøm soá toång doanh thu laø moät ñöôøng uoán löôïn phi tuyeán.
Ngoaøi ra, haøm soá toång chi phí cuûa moät doanh nghieäp coù theå laø
phi tuyeán tính do caùc bieán phí moãi ñôn vò luùc ñaàu giaûm roài laïi taêng.
Toùm laïi : giaû ñònh giaù baùn vaø bieán phí moãi ñôn vò khoâng
ñoåi coù theå coù hieäu löïc trong moät phaïm vi caùc giaù trò
ñuùng cuûa caùc möùc saûn löôïng
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
12 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
4
Bieåu ñoà phaân tích ñieåm hoaø voán phi tuyeán tính
Doanh
thu, EBIT
EBIT aâm aâm
TC
Chi phí
($) • S
EBIT aâm
EBIT aâm
•
EBIT
EBIT döông
döông
0 Qo1 Q Qo2 Saûn löôïng Q
(saûn phaåm)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
13 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Ñoøn baåy vaø Baùo caùo thu nhaäp
Baùo caùo thu nhaäp - Hình thöùc truyeàn thoáng
Ñoøn Doanh soá $5.000.000
baåy Tröø Giaù voán haøng baùn $2.500.000
Caùc chi phí baùn haøng, chi phí quaûn lyù doanh $1.500.000
kinh nghieäp vaø chi phí saûn xuaát chung
doanh Toång chi phí hoaït ñoäng $4.000.000
Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) 1.000.000
Tröø Chi phí taøi chính coá ñònh (laõi vay) 200.000
Ñoøn Laõi tröôùc thueá (EBT) 800.000
baåy Tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp (40%) 320.000
taøi Laõi sau thueá (EAT) 480.000
chính Laõi roøng phaân phoái cho coå phaàn thöôøng $480.000
Thu nhaäp moãi coå phaàn (EPS) (60.000 coå $8.00
phaàn)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
14 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Ñoøn baåy vaø baùo caùo thu nhaäp
Baùo caùo thu nhaäp - Hình thöùc ñieàu chænh
Ñoøn Doanh soá $5.000.000
baåy Tröø Chi phí hoaït ñoäng bieán ñoåi $3.000.000
kinh Chi phí hoaït ñoäng coá ñònh $1.000.000
doanh Toång chi phí hoaït ñoäng $4.000.000
Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) 1.000.000
Tröø Chi phí taøi chính coá ñònh (laõi vay) 200.000
Ñoøn Laõi tröôùc thueá (EBT) 800.000
baåy Tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp (40%) 320.000
taøi Laõi sau thueá (EAT) 480.000
chính Laõi roøng phaân phoái cho coå phaàn thöôøng $480.000
Thu nhaäp moãi coå phaàn (EPS) (60.000 coå $8.00
phaàn)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
15 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
5
4- ÑOØN BAÅY KINH DOANH VAØ
ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH
Trong taøi chính, ñoøn baåy ñöôïc ñònh nghóa laø vieäc doanh
nghieäp söû duïng chi phí hoaït ñoäng coá ñònh vaø chi phí taøi
chính trong noã löïc gia taêng lôïi nhuaän tieàm naêng cho caùc
coå ñoâng.
Ñoøn baåy kinh doanh lieân quan ñeán söû duïng taøi saûn coù
ñònh phí.
Ñoøn baåy taøi chính lieân quan ñeán söû duïng nôï (vaø coå phaàn
öu ñaõi) coù chi phí taøi chính coá ñònh.
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
16 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Ñoøn baåy kinh doanh vaø ño
löôøng ruûi ro kinh doanh
Ñoä nghieâng ñoøn baåy kinh doanh (DOL)
DOL coù theå ñöôïc tính nhö phaàn traêm thay ñoåi trong laõi
tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) do moät phaàn traêm thay ñoåi cho
saün trong doanh thu (saûn löôïng).
DOL taïi Phaàn traêm thay ñoåi trong EBIT
=
X Phaàn traêm thay ñoåi trong doanh thu
Δ EBIT
DOL taïi X = EBIT
Δ Doanh thu
Doanh thu
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
17 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Moät Soá Coâng Thöùc Khaùc Ñeå Tính
DOL
Q x (P – V)
DOL taïi X =
Q x (P – V) – F
EBIT + F
DOL taïi X =
EBIT
Q
DOL taïi X =
Q – Q0
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
18 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
6
Bieåu ñoà moái quan heä DOL theo caùc möùc saûn
löôïng khaùc nhau
DOL
DOL = 1
Q0 = 10.000
Saûn löôïng
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
19 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
Taùc ñoäng cuûa ñoøn baåy taøi chính ñoái vôùi thu nhaäp
EPS vaø ruûi ro
Yeáu toá ñoøn baåy / Tyû leä nôï (nôï/toång taøi 0% 40% 80%
saûn)
Toång taøi saûn $5.000.000 $5.000.000 $5.000.000
Nôï (laõi suaát 10%) 0 2.000.000 4.000.000
Voán coå phaàn thöôøng 5.000.000 3.000.000 1.000.000
------------- ------------- -------------
Toång taøi saûn nôï vaø taøi saûn coù $5.000.000 $5.000.000 $5.000.000
Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) 1.000.000 1.000.000 1.000.000
Laõi vay (10%) 0 200.000 400.000
------------- ------------- -------------
Laõi tröôùc thueá (EBT) $1.000.000 $800.000 $600.000
Thueá thu nhaäp doanh nghieäp (40%) 400.000 320.000 240.000
------------- ------------- -------------
Laõi sau thueá (EAT) $600.000 $480.000 $360.000
EPS 6 8 18
Tyû suaát sinh lôïi treân voán coå phaàn (re) 12,0% 16,0% 36,0%
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
20 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
TAÙC ÑOÄNG CUÛA ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI THU
NHAÄP EPS VAØ RUÛI RO
Taùc ñoäng cuûa ñoøn baåy taøi chính khi EBIT suït giaûm 25% xuoáng coøn
750.000$
Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) $750.000 $750.000 $750.000
Laõi vay (10%) 0 200.000 400.000
------------- ------------- -------------
Laõi tröôùc thueá (EBT) $750.000 $550.000 $350.000
Thueá thu nhaäp doanh nghieäp 300.000 220.000 140.000
(40%) ------------- ------------- -------------
Laõi sau thueá (EAT) $450.000 $330.000 $210.000
EPS 4,5 5,5 10,5
Tyû suaát sinh lôïi treân voán coå phaàn 9,0% 11,0% 21,0%
(re)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
21 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
7
TAÙC ÑOÄNG CUÛA ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH ÑOÁI VÔÙI THU
NHAÄP EPS VAØ RUÛI RO
Taùc ñoäng cuûa ñoøn baåy taøi chính leân EPS khi EBIT suït giaûm 60%
xuoáng coøn 400.000$
Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay (EBIT) $400.000 $400.000 $400.000
Laõi vay (10%) 0 200.000 400.000
------------ ------------ ------------
Laõi sau thueá (EBT) - - -
Thueá thu nhaäp doanh nghieäp $400.000 $200.000 $0
(40%) 160.000 80.000 0
Laõi sau thueá (EAT) ------------ ------------ ------------
EPS - - -
Tyû suaát sinh lôïi treân voán coå phaàn 240.000 $120.000 0
(re) 2,4 2 0
4,8% 4,0% 0,0%
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
22
ÑO LÖÔØNG RUÛI RO TAØI CHÍNH
Ñoä nghieâng ñoøn baåy taøi chính (DFL) cuûa moät doanh nghieäp
ñöôïc tính nhö phaàn traêm thay ñoåi trong thu nhaäp moãi coå
phaàn do phaàn traêm thay ñoåi cho saün trong EBIT
Phaàn traêm thay ñoåi trong EPS
DFL taïi X =
Phaàn traêm thay ñoåi trong EBIT
25 %
DFL taïi X = = 1 , 25
20 %
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
23 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
CAÙC COÂNG THÖÙC ÑO LÖÔØNG RUÛI RO
TAØI CHÍNH KHAÙC
Caáu truùc voán toång quaùt bao goàm coå phaàn thöôøng, nôï
vay, coå phaàn öu ñaõi
Q(P – V) - F
DFL taïi X =
Q(P – V) – F – R – Dp-/(1 – T)
EBIT
DOL taïi X =
EBIT – R – PD/(1-T)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
24 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
8
Ñaùnh Giaù Ruûi Ro taøi Chính vaø Tính Xaùc Suaát
doanh nghieäp coù EPS ÑO LÖÔØNG RUÛI RO TOÅNG THEÅ
Ruûi ro toång theå ñöôïc ño löôøng thoâng qua ñoä nghieâng cuûa ñoøn
caân toång hôïp
Ñoøn baåy toång hôïp xaûy ra khi moät doanh nghieäp söû duïng caû
hai ñoøn baåy kinh doanh vaø ñoøn baåy taøi chính trong noã löïc gia
taêng thu nhaäp cho coå ñoâng
Ñoä nghieâng ñoøn baåy toång hôïp (DTL) ñöôïc xaùc ñònh nhö laø
phaàn traêm thay ñoåi trong thu nhaäp moãi coå phaàn töø phaàn
traêm thay ñoåi cho saün trong doanh thu (saûn löôïng).
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
28 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
ÑO LÖÔØNG RUÛI RO TOÅNG THEÅ
Phaàn traêm thay ñoåi trong EPS
DTL taïi X =
Phaàn traêm thay ñoåi trong doanh thu
DTL taïi X = DOL x DFL
EBIT + F
DFL taïi X =
EBIT – R – Dp-/(1 – T)
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
29 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
ÑO LÖÔØNG RUÛI RO TOÅNG THEÅ
DTL = DOL X DFL
EPS
DFL
EBIT
DOL
DTT
RRKD RRTC
Ñaïi hoïc Kinh Teá TPHCM
30 Khoa Taøi Chính Doanh Nghieäp
10
