Giáo trình học Tài chính doanh nghiệp_ Chương 4
Tài liệu tham khảo môn Tài chính doanh nghiệp_ Chương " Rủi ro" dành cho sinh viên chuyên ngành kinh tế, tài chính ngân hàng.
CHÖÔNG 4
RUÛI RO
1
CHÖÔNG 4 : RUÛI RO
z Trong chöông naøy seõ trình baøy caùc noäi dung
sau :
9 Ñònh nghóa ruûi ro vaø tyû suaát sinh lôïi.
9 Caùc phöông phaùp ño löôøng ruûi ro.
9 Giôùi thieäu heä soá beta.
9 Caùch tính toaùn ruûi ro danh muïc
9 Phaân tích caùc chöùng khoaùn rieâng leû taùc ñoäng
theá naøo ñeán ruûi ro danh muïc.
2
Tyû suaát sinh lôïi
Tyû suaát sinh lôïi cuûa moät chöùng khoaùn ñöôïc
ño löôøng nhö laø toång caùc khoaûn thu nhaäp hoaëc
loã cuûa chuû sôû höõu trong moät thôøi kyø.
Pt - P0 + Ct
r=
P0
rt : Tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi trong suoát kyø t
Pt: Giaù cuûa chöùng khoaùn trong kyø t
P0 : Giaù cuûa chöùng khoaùn trong kyø 0
Ct : Löu löôïng tieàn maët nhaän ñöôïc cuûa chöùng khoaùn töø
t0 ñeán t1
3
1
4.2 ÑO LÖÔØNG RUÛI RO DANH MUÏC
Phaân tích ñoä nhaïy
Laø moät phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro baèng
caùch döï ñoaùn tyû suaát sinh lôïi trong tröôøng hôïp
xaáu nhaát; tröôøng hôïp mong ñôïi (coù khaû naêng
xaûy ra nhaát) vaø tröôøng hôïp toát nhaát cho moät
chöùng khoaùn.
Trong tröôøng hôïp naøy, ruûi ro cuûa moät chöùng
khoaùn coù theå ñöôïc ño bôûi “khoaûng caùch”.
Khoaûng caùch caøng lôùn, ruûi ro caøng cao.
4
Phaân tích ñoä nhaïy
Baûng 4-1
Chöùng Chöùng
khoaùn A khoaùn B
Ñaàu tö ban ñaàu 10.000 10.000
Tyû suaát sinh lôïi
Xaáu nhaát 13% 7%
Bình thöôøng 15% 15%
Toát nhaát 17% 23%
Khoaûng caùch 4% 16%
5
Phaân phoái xaùc suaát
Phaân phoái xaùc suaát laø moät moâ hình lieân
keát xaùc suaát vaø tyû suaát sinh lôïi cuûa caùc tình
huoáng
Xaùc suaát Xaùc suaát
50 50
40 40
30 30
20 20
10 10
13 15 17 7 15 23
Tyû suaát sinh lôïi (% )
Tyû suaát sinh lôïi (%)
6
2
Phaân phoái xaùc suaát
Moät phaân phoái xaùc suaát lieân tuïc daïng hình
chuoâng, coøn goïi laø phaân phoái chuaån
7
4.2. ÑO LÖÔØNG RUÛI RO DANH MUÏC
Phaàn naøy chuùng ta seõ tìm hieåu caùch thöùc
ño löôøng ruûi ro trong thöïc teá.
Ñeå tieáp caän ñoái vôùi ruûi ro phaûi xem xeùt lieân
quan ñeán hai noäi dung:
¾ Hieåu caùch ño löôøng ruûi ro
¾ Hieåu ñöôïc moái quan heä giöõa ruûi ro ñaàu cô
vaø phaàn buø ruûi ro yeâu caàu.
8
4.2. ÑO LÖÔØNG RUÛI RO DANH MUÏC
Hình 4.4 Bieåu ñoà tyû suaát sinh lôïi haøng naêm cuûa caùc
coå phaàn treân thò tröôøng Myõ, töø naêm 1926-1997.
Soá naêm xaûy ra
13 -
12 -
11 -
10 -
9 -
8 -
7 -
6 -
5 -
4 -
3 -
2 -
1 - Tyû suaát
0 - sinh lôïi,
-60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70
%
9
3
Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån
z Ñoä leäch chuaån vaø phöông sai laø moät
phöông caùch ño löôøng ruûi ro chính xaùc neáu
caùc giaù trò tyû suaát sinh lôïi tuaân theo qui
luaät phaân phoái chuaån
z Moät trong hai phöông2 phaùp phöông sai hay
i − r n coù
ñoä leäch rchuaå (ri theå
r) söû duïng thay theá
nhau vì muïc ñích thuaän tieän trong söû
duïng.
z Khi ñoä leäch chuaån coù cuøng ñôn vò vôùi tyû
suaát sinh lôïi thì vieäc söû duïng ñoä leäch
chuaån coù nhieàu Phöông
thuaän sai
lôïi=hôn.
450 = 21
10
rm − r m
Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån
z Phöông sai ( rm) = Giaù trò mong ñôïi cuûa (rm _ rm )
¾ Vôùi rm laø giaù trò tyû suaát sinh lôïi thöïc teá
¾r m laø giaù trò tyû suaát sinh lôïi kyø voïng cuûa
nhaø ñaàu tö
z Ñoä leäch chuaån ñôn giaûn chæ laø caên baäc hai
cuûa heä soá phöông sai:
Ñoä leäch chuaån cuûa rm = σ = Phöông sai (rm )
11
rm − r m
Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån
z Coâng thöùc toång quaùt tính ñoä leäch chuaån σ
nhö sau:
∑ (r )
n
2
σ= i −r × pi
i =1
z Khi ñoä leäch chuaån ñöôïc tính toaùn töø caùc
giaù trò tyû suaát sinh lôïi thöïc nghieäm
2
∑ (r )
N
1
σ= t −r
N −1 t=1
12
4
rm − r m
Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån
zLöu yù
Neáu hai chöùng khoaùn coù tyû suaát sinh lôïi
mong ñôïi khaùc nhau thì khoâng theå döïa vaøo
ñoä leäch chuaån ñeå keát luaän maø phaûi söû duïng
heä soá phöông sai.
Heä soá phöông sai (CV) laø thöôùc ño ruûi ro treân
moãi ñôn vò tyû suaát lôïi nhuaän mong ñôïi.
σ
CV =
r
13
rm − r m
Hình 4.5 : Phaân phoái chuaån cuûa hai troø chôi
Xaùc suaát
r
Tyû suaát
sinh lôïi
-3σ -2σ -1σ 1σ 2σ 3σ
(I): -53% -32% -11% 10% 31% 52% 73%
(II) :-116% -74% -32% 10% 52% 94% 136%
14
rm − r m
Ña daïng hoaù laøm giaûm ruûi ro nhö theá
naøo?
Ña daïng hoaù phaùt huy taùc duïng bôûi vì giaù
cuûa caùc coå phaàn khaùc nhau thì seõ khoâng thay
ñoåi gioáng nhau.
Trong nhieàu tröôøng hôïp söï giaûm giaù coå phaàn
coâng ty naøy laø do söï leân giaù cuûa coâng ty khaùc
vaø ngöôïc laïi.
Nhö vaäy ñaõ xuaát hieän cô hoäi ñeå giaûm thieåu
ruûi ro baèng vieäc ña daïng hoaù ñaàu tö.
15
5
rm − r m
Ña daïng hoaù laøm giaûm ruûi ro nhö theá
naøo?
Hình 4.6 Ña daïng hoaù laøm giaûm thieåu ruûi ro vaø
giaûm daàn khi soá coå phaàn taêng leân
Ñoä leäch chuaån
cuûa danh muïc
ñaàu tö
Soá chöùng
khoaùn
1 5 10 15
16
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi cuûa danh muïc
rp = x A rA + x B rB
Ví duï :
TSSL mong ñôïi cuûa coå phaàn Bristol laø 12% vaø
Ford Motor 16%. XA laø 75% vaø XB 25%
=> TSSL cuûa danh muïc laø:
rp = 0,75(12%) + 0,25(16%) = 13,0%
17
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Baûng 4.4
(%)
TSSL mong
XA ñôïi danh ρ AB = ρ AB = ρ = −1,0
AB
muïc rp (%) + 1,0 0 ,0
0,0% 16,0% 20,0% 20,0% 20,0%
25,0 15,0 17,5 15,0 12,5
33,333 14,67 16,67 13,74 10,0
50,0 14,0 15,0 11,2 5,0
66,667 13,33 13,33 9,43 0,0
75,0 13,0 12,5 9,01 2,5
100,0 12,0 10,0 10,0 10,0
18
6
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Heä soá töông quan : laø moät khaùi nieäm noùi leân
moái quan heä cuøng höôùng hay ngöôïc höôùng cuûa
tyû suaát sinh lôïi hai chöùng khoaùn theo thôøi gian
COV (A, B)
ρ AB =
σA σB
∑ p (r )( )
n
COV ( A , B ) = i iA − r A r iB − r B
i =1
19
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Tyû suaát sinh lôïi cuûa hai chöùng khoaùn coù
töông quan xaùc ñònh hoaøn toaøn
Heä soá töông quan = 1
Tyû suaát
sinh lôïi B
Tyû suaát
sinh lôïi A
20
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Tyû suaát sinh lôïi cuûa hai chöùng khoaùn coù
töông quan phuû ñònh hoaøn toaøn
Heä soá töông quan = -1
Tyû suaát
sinh lôïi B
Tyû suaát
sinh lôïi A
21
7
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Tyû suaát sinh lôïi cuûa hai chöùng khoaùn coù
töông quan phuû ñònh hoaøn toaøn
Heä soá töông quan = -1
Tyû suaát
sinh lôïi B
Tyû suaát
sinh lôïi A
22
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
CP A CP B
xAxB
CP A
σ 2p
x 2Aσ 2A cov( A , B )
x Ax B
CP B x 2Bσ 2B
)=
cov( A, B)
σ 2 = x 2A σ 2A + x 2B σ 2B + 2 x A x B ρ AB σ A σ B
σp = σ 2p
23
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Minh hoïa tröôøng hôïp cuûa Bristol Myers vaø
Ford Motor ( vôùi heä soá töông quan laø +1)
Bristol – Myers Ford Motor
x σ
2
B
2
B
x 2Bσ 2B = (0,25)2 x(20) 2 x A x B ρ AB σ A σ B =
x Ax B
x σ
2 2
0,75 x 0,25 Ax 1Ax10 x 20
cov( A, B)
x A x B ρ AB σ A σ B = x 2A σ 2A = ( 0,75) 2 x(10) 2
0,75 x 0,25 x 1 x 10 x 20
24
8
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Vôùi heä soá töông quan laø +1
Phöông sai danh muïc = (0,75)2 x (10)2 + (0,25)2
x (20)2 + 2(0,75 x 0,25 x 1 x 10 x 20) = 156.25
x 2 σ 2B
Ñoä leäch chuaån laøB
x AxB
156 , 25 x 2Aσ 2A
cov( A, B)
= 12,5% hoaëc laø bình quaân gia quyeàn ñoä
leäch chuaån 10% vaø 20%
25
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Vôùi heä soá töông quan laø 0
Phöông sai danh muïc = [(0,75)2 x (10)2] +
[(0,25)2 x (20)2] = 81,25
x 2 σ 2B
Ñoä leäch chuaån laøB
x A x81 , 25
B
x 2Aσ 2A
cov( A, B)
= 9,01%. Ruûi ro baây giôø ít hôn bình quaân gia
quyeàn cuûa 10% vaø 20% vaø thaäm chí ít hôn
neáu chæ ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn Bristol
26
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Vôùi heä soá töông quan laø -1
Phöông sai danh muïc = [(0,75)2 x (10)2] +
[(0,25)2 x (20)2] + 2[0,75 x 0,25 x (-1) x 10 x 20] =
6,25
x 2 σ 2B
Ñoä leäch chuaån laøB
x A x B6,25
x 2Aσ 2A
cov( A, B)
= 9,01%. Khi coù moái töông quan phuû ñònh
hoaøn toaøn thì ruûi ro cuûa danh muïc ñaõ ôû
möùc thaáp nhaát
27
9
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Tyû troïng voán ñaàu tö laøm toái thieåu hoaù phöông
sai cuûa danh muïc:
=> Ñoä leäch chuaån cuûa danh muïc baèng zero
x22Bσ 2B
σ B − ρ AB σ A σ B
x *A = x AxB2
σ cov(
+ σAB , −
2
2ρ xσ2Aσσ2A
A B) AB A B
Thay caùc giaù trò töø tröôøng hôïp Bristol - Myers
vaø Ford Motor thì:
= 66,67% vaø = 33,33%
28
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
20
18
16
14
12
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Ruûi ro danh muïc (σ p ) (%)
(a) Töông quan xaùc ñònh hoaøn toaøn (ρ = + 1 .0 )
x σ 2 2
A B
20
18
16
B B
14
12
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Ruûi ro danh muïc (σ p ) (%)
(b) Heä soá töông quan baèng 0 (ρ A B = 0 )
20
18
16
14
12
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Ruûi ro danh muïc (σ p ) (%)
(c) Töông quan phuû ñònh hoaøn toaøn (ρ A B = − 1 .0 )
29
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
1 2 3 . . . N
X1X2Cov( X1X3Cov( X1XNCov(
1 X σ
2
1
2
1 R1,R2) R1,R3) R1,RN)
X2X1Cov( X2X3Cov( X2XNCov(
2
R2,R1)
X 22 σ 22 R2,R3) R2,RN)
X3X1Cov( X3X2Cov( X3XNCov(
3
R3,R1) R3,R2)
X 23 σ 23 R3,RN)
.
.
.
XNX1Cov( XNX2Cov( XNX3Cov(
N
RN,R1) R3,RN) RN,R3)
X2Nσ2N
30
10
rm − r m
4.3 TÍNH TOAÙN RUÛI RO CUÛA DANH MUÏC
Phöông sai cuûa danh muïc =
1 1
N( )2 × var + (N 2 - N)( 2 ) x COV
N N
1 1
= var + 1 _ ) x COV
N N
Phöông sai cuûa danh muïc (khi N Æ ∞) = cov
31
4.4 RUÛI RO HEÄ THOÁNG VAØ RUÛI RO
KHOÂNG HEÄ THOÁNG
Ruûi ro khoâng heä thoáng hay coøn goïi laø ruûi ro
coù theå ña daïng hoùa ñöôïc (unsystematic risk) laø
ruûi ro coù theå ñöôïc loaïi boû hoaøn toaøn baèng ña
daïng hoùa. x 2Bσ 2B
Ruûi ro heä thoángx (systematic
AxB risk)
2 2laø ruûi ro
xduø
khoâng theå naøo traù n h ñöôïc cho A σcoù
A ña daïng
cov( A, B)
hoùa nhö theá naøo ñi nöõa. Ruûi ro nhö theá coøn
ñöôïc goïi laø ruûi ro thò tröôøng
32
4.4 RUÛI RO HEÄ THOÁNG VAØ RUÛI RO
KHOÂNG HEÄ THOÁNG
Ñoä leäch chuaån cuûa danh muïc ñaàu tö
Ruûi ro khoâng heä thoáng
Ruûi ro thò tröôøng
1 5 10 15
Soá löôïng chöùng khoaùn
33
11
4.4 RUÛI RO HEÄ THOÁNG VAØ RUÛI RO
KHOÂNG HEÄ THOÁNG
Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro heä thoáng :
Thay ñoåi trong laõi suaát
Thay ñoåi trong söùc mua (laïm phaùt)
Nhöõng thay ñoåi trong kyø voïng cuûa nhaø ñaàu tö veà
trieån voïng cuûa neàn kinh teá
Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro khoâng heä thoáng :
Naêng löïc vaø quyeát ñònh quaûn trò
Ñình coâng
Nguoàn cung öùng nguyeân vaät lieäu
Nhöõng quy ñònh chính phuû veà kieåm soaùt moâi
tröôøng
Nhöõng taùc ñoäng cuûa caïnh tranh nöôùc ngoaøi
Möùc ñoä söû duïng ñoøn baåy taøi chính vaø ñoøn baåy
kinh doanh.
34
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ruûi ro cuûa moät danh muïc ña
daïng hoaù toát phuï thuoäc vaøo
ruûi ro thò tröôøng cuûa caùc
chöùng khoaùn trong danh muïc
35
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Moät chöùng khoaùn rieâng leû goùp
phaàn vaøo ruûi ro cuûa moät danh muïc
ña daïng hoùa nhö theá naøo?
Goùp phaàn cuaû chöùng khoaùn vaøo ruûi
ro cuaû danh muïc phuï thuoäc vaøo
chöùng khoaùn ñoù bò taùc ñoäng nhö theá
naøo bôûi moät suït giaûm chung cuaû thò
tröôøng.
Ñoä nhaïy caûm naøy ñoái vôùi thò
tröôøng goïi laø beta. β
36
12
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ruûi ro thò tröôøng ñöôïc ño löôøng baèng Beta
Coå phaàn Beta- β Coå phaàn Beta - β
AT & T 0,65 General 1,29
Bristol- 0,95 Electric 0,95
Myers 0,98 Mc 1,26
Squibb 1,13 Donald’ 0,87
Coca – cola 0,73 s 1,05
Compaq Microsoft
Exxon Reebok
Xerox
37
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Hình 4.14 : Beta coå phaàn cuûa G.E. laø 1,29
Tyû suaát sinh lôïi
cuûa GE %
1,29
1,0 Tyû suaát sinh lôïi
thò tröôøng %
38
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Coå phaàn Coå phaàn
β β
BP (Anh) 0,74 LVMH (Phaùp) 1,00
DeutscheBank Nestleù 3
(Ñöùc) 1,05 (Thuïy syõ) 1,01
Fiat (YÙ) 1,11 Sony (Nhaät) 1,03
HudsonBay 0,51 Telefonica de
(Canaña) Argentina 1,31
KLM(Haø Lan) 1,13
39
13
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ruûi ro cuûa moät danh muïc ña daïng hoaù toát
phuï thuoäc vaøo ruûi ro thò tröôøng cuûa caùc
chöùng khoaùn trong danh muïc
Taïi sao beta cuûa chöùng khoaùn laïi xaùc ñònh ruûi
ro danh muïc?
Ruûi ro thò tröôøng chieám phaàn lôùn ruûi ro cuûa
danh muïc ña daïng hoùa toát.
Beta cuûa moät chöùng khoaùn ño löôøng ñoä
nhaïy caûm cuûa chöùng khoaùn ñoù ñoái vôùi caùc
bieán ñoäng cuûa thò tröôøng.
40
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ñoä leäch chuaån
Ruûi ro danh muïc = 20%
Ruûi ro thò tröôøng = 20%
Soá löôïng chöùng khoaùn = 500
41
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ñoä leäch chuaån
Ruûi ro danh muïc = 30%
Ruûi ro thò tröôøng = 20%
Soá löôïng chöùng khoaùn = 500
42
14
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Ñoä leäch chuaån
Ruûi ro thò tröôøng = 20%
Ruûi ro danh muïc = 10%
Soá löôïng chöùng khoaùn = 500
43
4.5 CAÙC CHÖÙNG KHOAÙN RIEÂNG LEÛ TAÙC ÑOÄNG
NHÖ THEÁ NAØO ÑEÁN RUÛI RO DANH MUÏC
Dieãn giaûi thöù nhaát: Ruûi ro cuaû danhmuïc ña
daïng hoaù töông xöùng vôùi beta cuaû danh muïc,
maø beta cuaû danh muïc baèng vôùi beta trung
bình cuaû caùc chöùng khoaùn trong danh muïc
ñoù.
Dieãn giaûi thöù hai: Beta vaø hieäp phöông sai
Caùc pheùp toaùn trong thoáng keâ ñònh nghóa
beta cuûa coå phaàn i laø :
cov( i, m)
βi =
σ 2m
44
15
