Giáo án: Bài 17. Hô hấp ở động vật
Hô hấp là tập hợp những quá trình trong đó cơ thể lấy oxi từ bên trong vào để oxi các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài..
Ngaøy 10/11/2007
Thöù baûy
BAØI 17: HOÂ HAÁP
( Tieát 18)
G/v :Nguyeãn Thò Ngoïc Dung
Kieåm tra baøi cuõ:
*So saùnh ñieåm khaùc nhau cô baûn :
Ñv Thuù aên thòt Thuù aên thöïc vaät
Bp
Raêng -Raêng nanh gioáng raêng cöûa
-Raêng cöûa saéc
-Raêng tröôùc haøm vaø raêng haøm phaùt
-Raêng nanh nhoïn, daøi
trieån.
-Raêng tröôùc haøm vaø
Haøm coù beà maët nghieàn roäng, coù
raêng aên thòt lôùn
nhieàu neáp men cöùng
-Raêng haøm k/thöôùc nhoû.
Daï daøy -Thoû ngöïa : daï daøy ñôn.
-Daï daøy ñôn
-Ñv nhai laïi; daï daøy 4 tuùi
Ruoät non
ngaén daøi
Manh Khoâng phaùt trieån Raát phaùt trieån
traøng
(ruoät tòt)
Choïn caâu ñuùng: Hoâ haáp laø gì?
A. Hoâ haáp laø quaù trình tieáp nhaän O2 vaø CO2 cuûa cô theå töø moâi
tröôøng soáng vaø giaûi phoùng ra naêng löôïng.
B. Hoâ haáp laø taäp hôïp nhöõng quaù trình, trong ñoù cô theå laáy oxi töø
beân ngoaøi vaøo ñeå oxi hoùa caùc chaát trong teá baøo vaø giaûi phoùng
naêng löôïng cho caùc hoaït ñoäng soáng , ñoàng thôøi thaûi CO2 ra
ngoaøi.
C. Hoâ haáp laø quaù trình teá baøo söû duïng caùc chaát khí nhö O2,CO 2
ñeå taïo ra naêng löôïng cho caùc hoaït ñoäng soáng.
D. Hoâ haáp laø quaù trình trao ñoåi khí giöõa cô theå vaø moâi tröôøng,
ñaûm baûo cho cô theå coù ñaày ñuû oxi, CO 2 cung caáp cho caùc quaù
trình oxi hoùa caùc chaát trong teá baøo.
Choïn caâu ñuùng: Hoâ haáp laø gì?
A. Hoâ haáp laø quaù trình tieáp nhaän O2 vaø CO2 cuûa cô theå töø moâi
tröôøng soáng vaø giaûi phoùng ra naêng löôïng.
B. Hoâ haáp laø taäp hôïp nhöõng quaù trình, trong ñoù cô theå laáy oxi töø
beân ngoaøi vaøo ñeå oxi hoùa caùc chaát trong teá baøo vaø giaûi phoùng
naêng löôïng cho caùc hoaït ñoäng soáng , ñoàng thôøi thaûi CO2 ra
ngoaøi.
C. Hoâ haáp laø quaù trình teá baøo söû duïng caùc chaát khí nhö O2,CO 2
ñeå taïo ra naêng löôïng cho caùc hoaït ñoäng soáng.
D. Hoâ haáp laø quaù trình trao ñoåi khí giöõa cô theå vaø moâi tröôøng,
ñaûm baûo cho cô theå coù ñaày ñuû oxi, CO 2 cung caáp cho caùc quaù
trình oxi hoùa caùc chaát trong teá baøo.
Ngaøy 10/11/2007
Thöù baûy
BAØI 17: HOÂ HAÁP
( Tieát 18)
G/v :Nguyeãn Thò Ngoïc Dung
I. Söï trao ñoåi khí giöõa cô theå vôùi moâi tröôøng ôû caùc nhoùm
ñoäng vaät ( hoâ haáp ngoaøi):
CO2
O2
Trao ñoåi khí qua beà maët cô theå
O2
CO 2
Heä thoáng maïch maùu
Trao ñoåi khí qua beà maët cô theå: S/V lôùn
I. Söï trao ñoåi khí giöõa cô theå vôùi moâi tröôøng ôû
caùc nhoùm ñoäng vaät ( hoâ haáp ngoaøi):
• 1.Trao ñoåi khí qua beà maët cô theå:
• - Ñoäng vaät ñôn baøo, 1 soá ña baøo ( ruoät khoang,
giun troøn, giun deïp, giun ñoát…)
• -O 2 vaø CO 2 khueách taùn tröïc tieáp qua maøng teá
baøo hoaëc beà maët cô theå.
Trao ñoåi khí qua mang
• 2. Trao ñoåi khí qua mang:
• -Ñoäng vaät ôû nöôùc ( trai, oác, toâm cua, caù…)
• -Oâ2 hoøa tan trong nöôùc khueách taùn vaøo mao maïch
maùu, CO2 töø mao maïch maùu khueách taùn vaøo doøng
nöôùc chaûy qua caùc phieán mang .
• -Ñoäng taùc hoâ haáp:
+ Caù: naâng haï xöông naép mang phoái hôïp ñoùng
•
môû mieäng. → doøng nöôùc 1 chieàu lieân tuïc töø mieäng
qua mang.
+ Toâm, cua: coù caùc taám quaït nöôùc.
•
• -Doøng maùu trong mao maïch mang : Song song,
ngöôïc chieàu doøng nöôùc chaûy ngoaøi mao maïch →
taêng hieäu suaát trao ñoåi khí.
Khí vaøo, ra qua loã thôû
3. ï Trao ñoåi khí qua heä thoáng oáng khí:
a. Saâu boï:
-O2 → loã thôû → oáng khí lôùn → caùc oáng khí nhoû → tieáp
xuùc, trao ñoåi khí tröïc tieáp vôùi teá baøo. CO2 : theo höôùng
ngöôïc laïi.
- Löu thoâng khí nhôø co daõn phaàn buïng.
•
Khoâng khí Khoâng khí
Tuùi khí tröôùc
Khí quaûn
Tuùi
khí Phoåi Phoåi
sau
Hít vaøo Thôû ra
b. Chim:
-Phoåi :coù caùc oáng khí( bao quanh laø heä thoáng mao
maïch) , 9 tuùi khí thoâng vôùi caùc oáng khí.
-Löu thoâng khí trong heä thoáng oáng khí theo 1 chieàu,
nhôø caùc tuùi khí co giaõn.
- Hít vaøo hay thôû ra:
Ñeàu coù söï trao ñoåi khí giöõa khoâng khí giaøu
oxy trong maïng oáng khí vaø maùu mao macïh
→khoâng coù khí ñoïng trong caùc oáng khí.
Ñoäng maïch nhoû
Tĩnh maïch nhoû
Tieåu pheá quaûn
Phoåi
Pheá nang
Mao maïch
4. Trao ñoåi khí ôû caùc pheá nang ( trong phoåi)
-Ña soá ñoäng vaät ôû caïn.Moät soá ñoäng vaät ôû nöôùc.
-Söï thoâng khí ôû phoåi:
+ Löôõng cö: nhôø naâng haï theàm mieäng.
+ Boø saùt: Cô thôû co giaõn, laøm thay ñoåi theå tích
khoang thaân.
+ Thuù, ngöôøi: cô thôû co daõn laøm thay ñoåi theå tích
khoang ngöïc.
• II. Söï vaän chuyeån O2, CO2 trong cô theå vaø trao
ñoåi khí ôû teá baøo ( hoâ haáp trong)
-Ñoäng vaät coù cô quan hoâ haáp chuyeân traùch ( mang,
phoåi), O2, CO2 vaän chuyeån : nhôø maùu, dòch moâ.
-O2:
+ Chuû yeáu keát hôïp saéc toá hoâ haáp ( Heâmoâgloâbin,
heâmoâxianin..)
+ Moät phaàn hoøa tan trong huyeát töông.
-CO2
+ Chuû yeáu ôû daïng NaHCO3
+ Moät phaàn keát hôïp Hb.
+ Moät phaàn nhoû hoaø tan trong huyeát töông.