Đề cương ngoại bụng: Thoát vị bẹn
Ghi chẩn đoán: Tên bệnh, vị trí, pp tái tạo thành bụng (nếu sau mổ)
VD: Thoát vị bẹn chéo ngoài bên trái đã phẫu thuật cắt túi thoát vị tái tạo thành bụng theo phương pháp Forgue ngày thứ 2
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
Tho¸t vÞ bÑn
Ghi chÈn ®o¸n:
Tªn bÖnh, thÓ, vÞ trÝ, pp t¸i t¹o thµnh bông(nÕu sau mæ)
VD: Tho¸t vÞ bÑn chÐo ngoµi bªn tr¸i ®· phÉu thuËt c¾t tói tho¸t vÞ t¸i t¹o thµnh bông theo
ph−¬ng ph¸p Forgue ngµy thø 2
C©u hái:
1. BiÖn luËn chÈn ®o¸n tho¸t vÞ?
2. Ph©n lo¹i tho¸t vÞ bÑn?
3. ThÕ nµo lµ tho¸t vÞ bÑn chÐo ngoµi, trùc tiÕp. Sù kh¸c nhau gi÷a tho¸t vÞ bÑn bÈm
sinh vµ tho¸t vÞ bÑn m¾c ph¶i
4. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt tho¸t vÞ bÑn víi nh÷ng bÖnh nµo?
5. ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ tho¸t vÞ bÑn
6. §iÒu trÞ ngo¹i khoa tho¸t vÞ bÑn: môc ®Ých, c¸c ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o thµnh bông?
7. BiÕn chøng cña tho¸t vÞ vµ mæ tho¸t vÞ?
8. BiÖn luËn chÈn ®o¸n tho¸t vÞ bÑn nghÑt(t¹ng tho¸t vÞ lµ ruét non)?
9. C¸c thÓ l©m sµng tho¸t vÞ nghÑt
10. §iÒu trÞ tho¸t vÞ nghÑt?
11. CÊu tao cña èng bÑn?
C©u 1. BiÖn luËn chÈn ®o¸n tho¸t vÞ bÑn chÐo ngoµi:
Khèi phång vïng bÑn b×u:
Hái bÖnh: c¸ch xuÊt hiÖn:
- Cã tõ nhá
- ThÊy sau khi ho m¹nh, rÆn m¹nh
- §øng l©u, ch¹y nh¶y khèi phång to lªn, n»m nghØ khèi phång nhá l¹i
Kh¸m:
- N»m trªn nÕp l»n bÑn
- MÒm, bãp tøc, ®Èy lªn ®−îc, sê thÊy lç bÑn n«ng réng vµ xuÊt hiÖn l¹i khi ho vµ dÆn
- Gâ : vang nÕu t¹ng tho¸t vÞ lµ c¸c quai ruét; ®ôc nÕu lµ m¹c nèi lín
- Nghe: tiÕng läc säc cña nhu ®éng ruét
Toµn th©n: v−íng khi ®i l¹i
ChÈn ®o¸n tho¸t vÞ bÑn c¨n cø vµo:
Ng. Quang toµn_dhy34 53
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
XuÊt hiÖn khèi phång vïng bÑn b×u víi c¸c ®Æc ®iÓm
- Khèi phång t¸ch biÖt víi tinh hoµn
- MËt ®é mÒm
- N¾n bãp tøc
- To lªn khi ho, lao ®éng ®i l¹i nhá ®i khi nghØ ng¬i
C©u 2. Ph©n lo¹i tho¸t vÞ bÑn:
- Tho¸t vÞ lµ t×nh tr¹ng mét t¹ng hoÆc mét phÇn cña t¹ng nµo ®ã rêi vÞ trÝ b×nh th−êng ®Ó
tho¸t ra ngoµi qua mét ®iÓm yÕu ë thµnh c¬ quan chøa ®ùng t¹ng
- Tho¸t vÞ bông hay gÆp nhÊt.
Ph©n chia tho¸t vÞ bông:
1. Chia tho¸t vÞ ngoµi vµ trong
- Tho¸t vÞ ngoµi: cã thÓ bÈm sinh hoÆc m¾c ph¶i. C¬ quan trong æ bông tho¸t ra ngoµi ë
d−íi da thµnh bông qua mét khe hoÆc mét lç cña thµnh bông hoÆc chËu h«ng.
- Tho¸t vÞ trong æ bông: t¹ng chui qua mét tói bÞt cña phóc m¹c hoÆc tói thõa(qua khe
Winslow, qua khe t¸- hçng trµng)
2. Theo nguyªn nh©n:
- Tho¸t vÞ bÈm sinh
- Tho¸t vÞ m¾c ph¶i
1. Theo vÞ trÝ gi¶i phÉu:
- Tho¸t vÞ bÑn
- Tho¸t vÞ ®ïi
- Tho¸t vÞ rèn
2. Theo møc ®é:
- TV hoµn toµn
- TV kh«ng hoµn toµn
Ph©n lo¹i tho¸t vÞ bÑn:
1. Theo gi¶i phÉu:
- Tho¸t vÞ chÐo ngoµi: t¹ng chui ra ë hè bÑn ngoµi vµo èng phóc tinh m¹c
- Tho¸t vÞ trùc tiÕp: t¹ng chui ra ë hè bÑn gi÷a
- Tho¸t vÞ chÐo trong: t¹ng chui ra ë hè bÑn trong
2. Theo nguyªn nh©n:
- Tho¸t vÞ bÈm sinh do tån t¹i èng phóc tinh m¹c
Ng. Quang toµn_dhy34 54
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
- Tho¸t vÞ m¾c ph¶i: do thµnh bông yÕu
3. Theo møc ®é tiÕn triÓn:
- ThÓ chám
- Tho¸t vÞ kÏ
- Tho¸t vÞ bÑn
- Tho¸t vÞ bÑn-b×u
C©u 3. Ph©n biÖt :Tho¸t vÞ bÑn gi¸n tiÕp(hay lµ tho¸t vÞ chÐo ngoµi) vµ tho¸t vÞ bÑn trùc
tiÕp:
* Tho¸t vÞ bÑn gi¸n tiÕp: cã thÓ lµ tho¸t vÞ bÈm sinh hoÆc tho¸t vÞ m¾c ph¶i:
- TV bÑn gi¸n tiÕp bÈm sinh: do cßn tån t¹i èng phóc tinh m¹c. B×nh th−êng sau khi sinh
hoÆc chËm nhÊt sau 6 th¸ng ®Õn 1n¨m th× èng phóc tinh m¹c sÏ t¾c l¹i t¹o thµnh d©y x¬
Cloquet. NÕu èng nµy vÉn th«ng th× chÝnh lµ lç th«ng ®Ó cho t¹ng trong æ bông ®i qua vµ chui
xuèng b×u. §Æc biÖt cña tho¸t vÞ nµy lµ:
+ Tho¸t vÞ chui qua lç bÑn s©u ®i vµo èng bÑn vµ tho¸t ra ë lç bÑn n«ng ®Ó xuèng b×u
+ Tói tho¸t vÞ vµ thõng tinh n»m trong mét bao x¬ chung
ë n÷ cã thÓ gÆp tho¸t vÞ m«i lín: ®©y chÝnh lµ TV gi¸n tiÕp bÈm sinh ë n÷. Tói tho¸t vÞ lµ mét
nÕp niªm m¹c ®i theo gi©y ch»ng trßn tö cung cã tªn gäi lµ èng Nuck hay tói thõa phóc m¹c
Nuck t−¬ng ®−¬ng víi èng phóc tinh m¹c ë nam
- Tho¸t vÞ bÑn gi¸n tiÕp m¾c ph¶i:do thµnh bông bÞ yÕu
ë hè bÑn ngoµi t¹i n¬i tr−íc kia tinh hoµn ®i qua ®Ó xuèng b×u ®Ó l¹i mét khe lâm n»m ngay
phÝa ngoµi ®éng m¹ch th−îng vÞ d−íi. §ã chÝnh lµ khe Heselback. Khi ¸p lùc trong æ bông
t¨ng sÏ lµm cho nÕp niªm m¹c nµy sa xuèng vµ h×nh thµnh TV gi¸n tiÕp m¾c ph¶i. Tói TV lµ
mét tói phóc m¹c t©n t¹o, kh«ng n»m cïng trong bao x¬ xung quanh cña thõng tinh. Nã ®i
bªn ngoµi bao x¬ thõng tinh, song song víi d©y x¬ Cloquet. V× tói tho¸t vÞ n»m ngoµi bao x¬
nªn nã kh«ng dÝnh víi c¸c thµnh phÇn cña thõng tinh nªn cã thÓ t¸ch tói tho¸t vÞ khái thõng
tinh dÔ dµng
Gäi lµ tho¸t vÞ chÐo ngoµi: gäi theo h−íng ®i cña t¹ng tho¸t vÞ: t¹ng tho¸t vÞ chui qua lç
bÑn s©u ®i chÐo mét ®o¹n 4-5cm ®Ó ra ngoµi ë lç bÑn n«ng do ®ã gäi tho¸t vÞ bÑn chÐo
ngoµi
Ng. Quang toµn_dhy34 55
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
* Tho¸t vÞ bÑn trùc tiÕp: Tho¸t vÞ x¶y ra ë hè bÑn gi÷a. Lo¹i nµy th−êng x¶y ra ë ng−êi giµ
®· lín tuæi, c¬ thµnh bông nhÏo. Hè bÑn gi÷a lµ mét diÖn yÕu n»m trong mét tam gi¸c(tam
gi¸c Hesselback) giíi h¹n bëi 3 c¹nh:
- C¹nh trªn ngoµi lµ ®m th−îng vÞ d−íi
- C¹nh trªn trong lµ bê ngoµi c©n c¬ th¼ng to
- C¹nh d−íi lµ d¶i chËy mu Thomson(cßn gäi lµ d©y ch»ng bÑn Poupart). D¶i c©n nµy
c¨ng ngang tõ gai chËu ®Õn gai mu, däc theo bê d−íi cña c¬ chÐo ngoµi. Thµnh bông ë
vïng tam gi¸c nµy chØ cã m¹c ngang b¶o vÖ . Tho¸t vÞ bÑn trùc tiÕp cã nh÷ng ®Æc
®iÓm
+ Tói kh«ng ®i qua lç bÑn s©u, kh«ng ®i qua èng bÑn
+ Cæ vµ ®¸y tói tho¸t vÞ : tam gi¸c Hasselback cã 2 phÇn ®−îc ph©n c¸ch b»ng d©y ch»ng
bÑn: phÇn phÝa trªn dc bÑn lµ hè bÑn gi÷a, tho¸t vÞ qua ®©y gäi lµ tho¸t vÞ trùc tiÕp
Sù kh¸c nhau:
Tho¸t vÞ bÑn chÐo ngoµi Tho¸t vÞ bÑn trùc tiÕp
- NN: cßn tån t¹i èng phóc tinh m¹c - Do thµnh bông yÕu
- Tuæi: tuæi nhá - Ng−êi cã tuæi
- VÞ trÝ: x¶y ra ë hè bÑn ngoµi - X¶y ra ë hè bÑn gi÷a
- H×nh th¸i: T¹ng tho¸t vÞ chui tõ lç bÑn s©u - T¹ng tho¸t vÞ trùc tiÕp chui vµo thµnh
ra lç bÑn n«ng→b×u, nªn th−êng cã h×nh tói bông cho nªn cã h×nh chãp nãn ch©n réng
gièng qu¶ bÇu(cæ tói hÑp nªn dÔ nghÑt) → Ýt nghÑt nh−ng dÔ t¸i ph¸t
- Tói tho¸t vÞ n»m trong bao s¬ chung tíi b×u - Tói tho¸t vÞ n»m ë ngoµi bao s¬ chung
kh«ng bao giê xuèng tíi b×u
- Tho¸t vÞ tõ lç bÑn s©u→lç bÑn n«ng→ - H−íng ®i còng lµ chÐo ngoµi nh−ng khèi
h−íng ®i lµ chÐo ngoµi nh−ng tói tho¸t vÞ tho¸t vÞ chØ tr−ît qua mµ kh«ng n»m trong
n»m trong bao s¬ chung bao s¬ chung
- Khèi phång cã thÓ xuèng tíi b×u - Khèi phång xuÊt hiÖn ph×nh th¼ng ra phÝa
tr−íc, ë gi÷a h×nh trßn vµ kh«ng xuèng tíi
b×u dï lµ lín
Dïng thö nghiÖm ngãn tay c¸i(thö nghiÖm Mayer): Khi khèi phång ®· ®−îc ®Èy vµo æ
bông, ®Æt ngãn tay c¸i vµo ®iÓm ë gi÷a ®−êng nèi gai chËu tr−íc trªn víi khíp mu(lç bÑn s©u)
b¶o bÖnh nh©n ho m¹nh:
=> NÕu tho¸t vÞ chÐo ngoµi: ngãn tay c¸i cã thÓ gi÷ kh«ng cho tho¸t vÞ ch¹y xuèng
Ng. Quang toµn_dhy34 56
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
=> Tho¸t vÞ trùc tiÕp: ngãn c¸i kh«ng thÓ gi÷ ®−îc vµ khèi phång xuÊt hiÖn ë ®iÓm ®ang ®Æt
ngãn tay
C©u 4. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt tho¸t vÞ bÑn:
Víi tÊt c¶ c¸c nguyªn nh©n cã khèi phång vïng bÑn b×u
1. Tho¸t vÞ ®ïi: chØ ®Æt ra khi khèi phång ë vïng bÑn b×u nÕu khèi phång ®· xuèng tíi
tËn b×u th× chØ cã thÓ lµ tho¸t vÞ bÑn
- Sê n¾n kü bê d−íi c©n c¬ chÐo lín nÕu khèi phång xuÊt hiÖn ë trªn th× lµ tho¸t vÞ bÑn,
nÕu xuÊt hiÖn ë d−íi lµ tho¸t vÞ ®ïi
- KÎ 1 ®−êng nèi gi÷a gai chËu tr−íc trªn vµ gai mu lµ ®−êng Malgaigne. NÕu khèi phång
ë trªn ®−êng nµy lµ tho¸t vÞ bÑn, cßn nÕu ë d−íi ®−êng nµy lµ tho¸t vÞ ®ïi
2. C¸c bÖnh kh¸c lµm tinh hoµn to:
- Viªm tinh hoµn
- Lao tinh hoµn
- Ung th− tinh hoµn
- Trµn dÞch mµng tinh hoµn
- C¸c bÖnh lý kh¸c nh− quai bÞ, giun chØ
Trµn dÞch mµng tinh hoµn:
- Da vïng b×u r¾n c¨ng
- Kh«ng bÊu ®−îc mµo tinh hoµn 2 bªn(DH Sebelium+)
- DÊu hiÖu soi ®en pin(+)
- Khèi phång kh«ng nhá l¹i khi thay ®æi t− thÕ
- Ngãn tay luån vµo lç bÑn n«ng vµ b¶o bÖnh nh©n ho kh«ng cã gi¸c ®Ëp vµo ngãn tay
L−u ý:
ThÓ th«ng th−êng cã thÓ còng nhá l¹i khi ta n¾n còng cã chØ ®Þnh phÉu thuËt t¸i t¹o l¹i
thµnh bông vµ lén mµng tinh hoµn
3. Nang n−íc thõng tinh:
- Khèi phång ë b×u kh¸ cè ®Þnh vµ kh«ng nhá l¹i khi bãp
- ChØ nhÇm víi tho¸t vÞ thÓ chám(khèi tho¸t vÞ ch−a xuèng tíi b×u)
- Khi kÐo tinh hoµn khèi u nang di chuyÓn theo cïng h−íng
- Luån tay vµo lç bÑn n«ng vµ b¶o bÖnh nh©n ho kh«ng cã c¶m gi¸c ch¹m vµo ngãn tay
4. Gi·n tÜnh m¹ch thõng tinh:
Gièng tho¸t vÞ:
Ng. Quang toµn_dhy34 57
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
- Cã thÓ n¾n nhá l¹i khi n»m
- Ch¹y thÊy ®au, sê ®au
- T¸ch biÖt víi tinh hoµn
Kh¸c:
- NP Curling(+)
- Sê n¾n: thÊy tÜnh m¹ch gi·n thµnh bói nh− bói giun
- §au tøc däc thõng tinh, lan lªn th¾t l−ng, ®au t¨ng khi ch¹y, n»m ngöa ®ì ®au
NP Curling:
Th× 1: Bn n»m thÇy thuèc ngåi bªn c¹nh dån ®Èy khèi phång lªn trªn æ bông cho nhá hÕt
sau ®ã dïng mét ngãn tay chÑt lÊy thõng tinh ë t¹i lç bÑn n«ng
Th× 2: Cho bn ®øng lªn bá tay ra vµ quan s¸t: nÕu kÕt qu¶ khèi u to tõ d−íi lªn lµ
Curling(+) gÆp trong gi·n tÜnh m¹ch thõng tinh; nÕu to tõ trªn xuèng lµ ©m tÝnh gÆp trong
tho¸t vÞ chÐo ngoµi
5. Tinh hoµn l¹c chç: tinh hoµn n»m trong èng bÑn
- Sê mét bªn tinh hoµn ë b×u
- ë bÑn: mét khèi ch¾c, ranh giíi râ, Ên ®au kh«ng mÊt ®i, kh«ng bÐ l¹i khi n¾n bãp
6. Apxe c¬ ®¸y chËu:
- Tinh hoµn nhiÔm khuÈn
- §au t¹i chç
7. Viªm h¹ch ë bÑn:
- Luån tay vµo lç bÑn n«ng vµ b¶o bÖnh nh©n ho, dÆn, kh«ng cã c¶m gi¸c ®Ëp vµo ngãn
tay
8. Apxe l¹nh ch¶y xuèng bÑn: kh«ng cã dÊu hiÖu ®Ëp vµo ngãn tay
- Cã tiÒn sö bÖnh m¹n tÝnh ë cét sèng, xung quanh: tiÕp tuyÕn ®èt sèng
C©u 5. ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ tho¸t vÞ bÑn
* §iÒu trÞ b¶o tån: PP ®eo b¨ng dÝnh
- TrÎ em nhá 6 tuæi
Ng. Quang toµn_dhy34 58
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
- Tho¸t vÞ cã nguy c¬ nghÑt
C©u 6. §iÒu trÞ phÉu thuËt:
1. Môc ®Ých:
- T×m kh©u cæ tói vµ c¾t tói tho¸t vÞ
+ Kh©u cµng cao cµng tèt nh−ng kh«ng ®−îc kh©u, buéc vµo èng dÉn tinh
+ C¾t tói tho¸t vÞ nÕu bãc dÔ
- T¸i t¹o thµnh bông
2. Chän ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o thµnh bông dùa vµo:
- Lîi Ých cña ph−¬ng ph¸p ®ã
- Kü thuËt khã hay dÔ, tr×nh ®é phÉu thuËt viªn
- Dùa vµo tuæi bÖnh nh©n
* §−êng mæ tho¸t vÞ bÑn: Lµ ®−êng ph©n gi¸c t¹o bëi cung ®ïi vµ ®−êng tr¾ng bªn c¸ch
gai mu 0,5cm dµi 3-4 cm
3. C¸c ph−¬ng ph¸p t¸i t¹o thµnh bông:
Dùa vµo c¸ch kh©u 2 b×nh diÖn nh− thÕ nµo vµ vÞ trÝ cña thõng tinh ë ®©u so víi 2 b×nh
diÖn ®ã chia 3 nhãm pp:
- Nhãm ®Æt thõng tinh sau 2 b×nh diÖn: Forgue, Kimbarovski, Spaxokukoski
- Nhãm thõng tinh ®Ó gi÷a 2 b×nh diÖn: PP Bassini
- Nhãm thõng tinh tr−íc 2 b×nh diÖn: PP Halsteck
HiÖn nay hay dïng Bassini, Forgue, Kimbarovski
* PP Forgue: thõng tinh ®Æt sau 2 b×nh diÖn
- −u ®iÓm:
+ Kü thuËt ®¬n gi¶n hay ¸p dông cho trÎ em
+ Bã m¹ch thõng tinh ®óng vÞ trÝ sinh lý
- Nh−îc ®iÓm:
+ Thµnh bông kh«ng ch¾c ch¾n hay t¸i ph¸t
Ng. Quang toµn_dhy34 59
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
* PP c¶i tiÕn tõ Fogue: pp Kimbaropski
(kh©u kiÓu tµ ¸o)
Kh©u mÐp trong cña c©n c¬ chÐo to víi g©n kÕt hîp
vµ víi cung ®ïi, mÐp ngoµi cña g©n c¬ chÐo to th×
kh©u chång lÒn nhau theo kiÓu tµ ¸o(kh©u c¬ chÐo
to víi g©n c¬ kÕt hîp vßng l¹i kh©u theo ch÷ W
vßng xuèng cung ®ïi kh©u xong th¾t l¹i)
- −u ®iÓm: t¹o thµnh bông cã nhiÒu khèi ch¾c h¬n
- Nh−îc ®iÓm:Dïng cho ng−êi cao tuæi kh«ng
dïng ®−îc cho ng−êi trÎ tuæi v× cßn cã sù ph¸t
triÓn
* PP Spaxokukoski: kh©u nh− trªn chØ kh¸c
kh«ng kh©u vßng mèi ch÷ W
* PP Bassini: Thõng tinh ®Æt gi÷a 2 b×nh diÖn
- −u ®iÓm: ®óng sinh lý, Ýt t¸i ph¸t
- Nh−îc ®iÓm: lµ ph−¬ng ph¸p phøc t¹p h¬n
* PP Halstes: kh©u ngÇm c¶ 2 líp phÝa d−íi, bã
m¹ch thõng tinh n»m ngoµi c¶ 2 líp c©n c¬ vµ n»m
ngay d−íi da vµ tæ chøc da
−u ®iÓm: t¸i t¹o kh¸ ch¾c ch¾n, Ýt t¸i ph¸t
Nh−îc ®iÓm: bã m¹ch thõng tinh n»m ngay d−íi
da dÔ chÊn th−¬ng c¬ häc vµ ¶nh h−ëng kh¶ n¨ng
sinh s¶n
Kh«ng ¸p dông cho trÎ em chØ ¸p dông cho ng−êi
giµ
Ng. Quang toµn_dhy34 60
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
C©u 7. BiÕn chøng cña tho¸t vÞ vµ mæ tho¸t vÞ
1. BiÕn chøng cña tho¸t vÞ:
- Tho¸t vÞ nghÑt
- Tho¸t vÞ bÞ viªm: T¹ng tho¸t vÞ cã thÓ bÞ viªm tõ phÝa da, phÝa tói hoÆc tõ t¹ng trong
tói tho¸t vÞ.
C¸c lo¹i viªm:
. Viªm xuÊt tiÕt
. Viªm thanh t¬
. Viªm mñ
Khi viªm c¸c t¹ng trong tói th¸t vÞ nh− ruét thõa, phÇn phô.. cã thÓ chuyÓn sang viªm
c¶ tói vµ toµn bé khèi tho¸t vÞ. Khi x¶y ra thñng t¹ng tho¸t vÞ th× bÖnh nh©n ®au d÷ déi,
n«n möa, sèt cao, ®au nhiÒu toµn bé vïng tho¸t vÞ. §iÒu trÞ chñ yÕu b»ng phÉu thuËt
- ChÊn th−¬ng khèi tho¸t vÞ lµm tæn th−¬ng t¹ng ë trong bao tho¸t vÞ
2. BiÕn chøng trong khi mæ:
- C¾t vµo èng dÉn tinh trong khi bãc t¸ch tói tho¸t vÞ
- R¸ch thñng bµng quang: cã thÓ x¶y ra trong khi phÉu tÝch bao tho¸t vÞ trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp qu¸ to. Cã thÓ tr¸nh tai biÕn nµy b»ng c¸ch kh«ng phÉu tÝch tói tho¸t vÞ trùc
tiÕp mµ ®Èy vïi nã vµo trong råi kh©u l¹i
- Kh©u vµo ruét, thñng ruét: cã thÓ x¶y ra tai biÕn nµy khi kh©u cæ bao tho¸t vÞ. §©y lµ
tai biÕn nghiªm träng cÇn cã kinh nghiÖm ®Ó xö lý
- Ph¹m vµo ®éng m¹ch ®ïi khi kh©u phôc håi thµnh bông
3. BiÕn chøng sau mæ:
- Ch¶y m¸u: hay gÆp nhÊt lµ ch¶y m¸u d−íi da quanh ®−êng r¹ch, cã khi m¸u lan to¶
xuèng tËn b×u.
+ NN:
. Do cÇm m¸u kh«ng kü th−êng vµo ngµy thø 2-3 sau mæ
. Do ph¹m ph¶i ®éng m¹ch th−îng vÞ d−íi trong khi phÉu thuËt cæ bao tho¸t vÞ
+ TC: b×u vµ d−¬ng vËt phï, th©m tÝm
+ XT: nÕu Ýt n©ng b×u m¸u sÏ tù tiªu, nÕu ch¶y m¸u nhiÒu ph¶i phÉu thuËt lÊy khèi m¸u tô
- S−ng teo tinh hoµn sau khi phÉu thuËt:
+ NN:
Ng. Quang toµn_dhy34 61
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
. Do m¹ch nu«i tinh hoµn hoÆc ®−êng dÉn b¹ch huyÕt bÞ th¾t trong qu¸ tr×nh mæ. Ýt khi bÞ
th¾t trùc tiÕp, th−êng lµ do th¾t ph¶i tÜnh m¹ch èng dÉn tinh khi cÆp c¾t c¬ b×u, nhÊt lµ khi
cè c¾t bá phÇn xa cña bao tho¸t vÞ mµ thùc ra kh«ng cÇn thiÕt
. Do kh©u ®ãng lç bÑn trong qu¸ khÝt lµm t¾c nghÏn thõng tinh
+ TC: Vµi ngµy ®Çu tinh hoµn s−ng lªn sau ®ã cã thÓ teo nhá. Còng cã khi tinh hoµn trë
l¹i b×nh th−êng, kh«ng teo nhá nhê c¸c m¹ch bªn phô míi xuÊt hiÖn. RÊt hiÕm khi tinh
hoµn bÞ ho¹i tö cÊp tÝnh
- Tai biÕn vÒ thÇn kinh: C¸c d©y thÇn kinh hay bÞ tæn th−¬ng lµ d©y chËu- h¹ vÞ, chËu-
bÑn vµ sinh dôc ®ïi
+ NN:
. Do c¾t ®øt d©y thÇn kinh hoÆc bÇm dËp c¸c d©y thÇn kinh
TC: Tª b× vïng bÑn b×u, nh−ng còng khã cã thÓ thÊy
+ XT: VÒ lý thuyÕt cã thÓ b¶o tån c¸c d©y thÇn kinh trªn nh−ng thùc tÕ kh«ng ph¶i khi
nµo còng lµm ®−îc. Nh−ng do cã hiÖn t−îng ®an chÐo c¸c nh¸nh gi÷a c¸c d©y thÇn kinh
nµy nªn thùc tÕ hËu qu¶ còng khã nhËn biÕt
- NhiÔm trïng vÕt mæ: Th−êng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt b¹i cña cuéc mæ, c¸c chç
kh©u phôc håi thµnh bông bÞ bung ra vµ tho¸t vÞ sÏ bÞ l¹i nh− tr−íc khi mæ.
* Kh¾c phôc biÕn chøng:
- CÇm m¸u kü tr−íc khi ®ãng thµnh bông
- DÉn l−u vµ b¨ng Ðp, rót sau 24h
4. Ch¨m sãc sau mæ:
- Sau 24h rót dÉn l−u, cho ®i l¹i
- ¨n c¬m vµo ngµy thø 3
- C¾t chØ sau 7 ngµy
- Lao ®éng nhÑ trong vßng 6 th¸ng ®Çu
C©u 8. BiÖn luËn chÈn ®o¸n tho¸t vÞ nghÑt(t¹ng tho¸t vÞ lµ ruét non):
1. ChÈn ®o¸n:
C¬ n¨ng:
- §au ®ét ngét d÷ déi vïng tho¸t vÞ cã thÓ dÉn tíi sèc
- N«n möa do ph¶n x¹
Thùc thÓ:T¹i vïng tho¸t vÞ cã khèi phång:
- C¨ng ch¾c rÊt ®au khi sê n¾n, gâ ®ôc
Ng. Quang toµn_dhy34 62
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
- Kh«ng ®Èy lªn ®−îc, gâ ®ôc
- C¸c triÖu chøng cña t¾c ruét c¬ häc
Toµn th©n: mÊt n−íc ®iÖn gi¶i
NhiÔm trïng nhiÔm ®éc(®Õn muén)
XQ: møc n−íc, møc h¬i trong æ bông
ChÈn ®o¸n:
- §au d÷ déi vïng tho¸t vÞ
- Khèi tho¸t vÞ phång to vµ ®au kh«ng ®Èy lªn ®−îc sê cã c¶m gi¸c nãng
- Cã triÖu chøng cña t¾c ruét c¬ häc
- BÖnh nh©n cã tiÒn sö tho¸t vÞ
2. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt:
- Viªm tinh hoµn cÊp:
+ Tinh hoµn rÊt ®au
+ Khèi ®au nµy cã ranh giíi râ vµ c¸ch biÖt víi thµnh bông
+ Cã HC nhiÔm khuÈn t¹i chç vµ toµn th©n
+ Kh«ng cã HC t¾c ruét, kh«ng cã bÖnh c¶nh cña HC t¾c ruét
- Viªm h¹ch bÑn: cã HC nhiÔm khuÈn, s−ng nãng ®á ®au t¹i vïng bÑn
- C¸c t¾c ruét c¬ häc kh¸c kh«ng do tho¸t vÞ nghÑt
- Trµn dÞch mµng tinh hoµn ë nhò nhi
C©u 9. C¸c thÓ l©m sµng cña tho¸t vÞ nghÑt:
1. Theo diÔn biÕn cña bÖnh:
ThÓ tèi cÊp:
- Hay gÆp ë ng−êi cã khèi tho¸t vÞ nhá quai ruét nghÏn ngay tõ ®Çu
- Toµn th©n nÆng nÒ:n«n nhiÒu, tuþ m¹ch
- NÕu kh«ng cÊp cøu kÞp thêi cã thÓ tö vong trong 36-40h
ThÓ b¸n cÊp:
- ThØnh tho¶ng ®au t¹i khèi tho¸t vÞ
- VÉn cã thÓ ®Èy lªn ®−îc
- T¸i ph¸t nh÷ng hiÖn t−îng trªn nhiÒu lÇn
- Nªn mæ tr¸nh nghÑt cÊp tÝnh
ThÓ tiÒm tµng:
Ng. Quang toµn_dhy34 63
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
- Th−êng ë ng−êi giµ
- Th−êng lµ m¹c nèi lín chui xuèng
- C¬ n¨ng kh«ng râ, ®au Ýt, buån n«n tù hÕt
2. Theo c¸c t¹ng tho¸t vÞ bÞ nghÑt:
- Ruét non
- §¹i trµng
- Mnh trµng
- Ruét thõa
- M¹c nèi
- PhÇn phô
3. Theo vÞ trÝ:
- Tho¸t vÞ bÑn nghÑt: tû lÖ cao nhÊt v× tho¸t vÞ bÑn hay gÆp nhÊt
- Tho¸t vÞ ®ïi nghÑt: tho¸t vÞ ®ïi dÔ nghÑt nhÊt
- Tho¸t vÞ rèn
- Tho¸t vÞ vïng th¾t l−ng
- Tho¸t vi c¬ hoµnh
- Tho¸t vÞ ®−êng tr¾ng gi÷a
- Tho¹t vÞ bÞt
- Tho¸t vÞ ngåi
- Tho¸t vÞ ®¸y chËu
- Tho¸t vÞ lç khuyÕt cña m¹c treo
C©u 10. §iÒu trÞ tho¸t vÞ nghÑt: lµ cÊp cøu ngo¹i khoa
1. B¶o tån:
§èi víi c¸c tr−êng hîp sau cã thÓ ®iÒu trÞ b¶o tån:
- BÖnh nh©n ®Õn rÊt sím cã thÓ ®Èy khèi tho¸t vÞ lªn vµ theo dâi
- Víi trÎ nhá ®Õn sím, toµn th©n ch−a cã nhiÔm ®éc
XT:
- An thÇn, gi¶m ®au
- Ng©m nöa ng−êi trÎ vµo chËu n−íc Êm, 15-20 phót khèi tho¸t vÞ cã thÓ tù lªn
- Dïng tay xoa nhÑ khèi tho¸t vÞ kh«ng ®−îc n¾n bãp
- Khi t¹ng lªn ®−îc theo dâi s¸t
2. PhÉu thuËt
Ng. Quang toµn_dhy34 64
§C Ngo¹i bông Tho¸t vÞ bÑn
Môc ®Ých:
- Gi¶i phãng nhanh t¹ng tho¸t vÞ bÞ nghÑt
- Kh©u cæ tói vµ c¾t tói tho¸t vÞ
- Phôc håi thµnh bông
C©u 11. CÊu t¹o cña èng bÑn:
- èng bÑn lµ 1 khe ë gi÷a c¸c c©n c¬ thµnh bông tr−íc bªn dµi kho¶ng 6cm
- èng bÑn t−¬ng øng víi nöa trong cña ®−êng v¹ch tõ gai mu ®Õn 1 ®iÓm ë ngang phÝa
trong c¸ch GCTT 1cm, ®−êng kÎ nµy phÝa trªn cung ®ïi
- èng bÑn cã 2 lç: ®Çu ngoµi lµ lç bÑn s©u ®Çu trong lµ lç bÑn n«ng
èng bÑn cã 4 thµnh:
- Thµnh tr−íc lµ c©n c¬ chÐo to
- Thµnh trªn lµ g©n kÕt hîp
- Thµnh d−íi lµ cung ®ïi
- Thµnh sau lµ m¹c ngang
MÆt trong cña vïng bÑn cã ®m th−îng vÞ, thõng ®éng m¹ch trèn vµ d©y treo bµng quang
®éi l¸ phóc m¹c thµnh nh« lªn 3 hè bÑn
- Hè bÑn ngoµi: ë ngoµi ®éng m¹ch th−îng vÞ n¬i cã lç bÑn s©u
- Hè bÑn gi÷a: ë gi÷a ®m th−îng vÞ vµ thõng ®éng m¹ch rèn
- Hè bÑn trong: ë phÝa trong thõng ®m rèn
Ng. Quang toµn_dhy34 65
