Chương trình tập huấn: Chương 2. Tính quy luật của hiện tượng di truyền
Định luật 1 Menden: Khi lai hai cơ thể bố mẹ t/c khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản thì cơ thể lai F1 chỉ biểu hiện tính trạng của 1 bên bố hoặc mẹ.
Së Gi¸o dôc vμ §μo t¹o Qu¶ng Ninh
Ch−¬ng tr×nh tËp huÊn
Thay s¸ch gi¸o khoa m«n sinh häc líp 12
N¨m häc: 2008 - 2009
Nh÷ng kiÕn thøc cÇn lμm râ.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
SGK Sinh học 12 mới khác SGK cũ ở 3 vấn đề:
-Số lượng quy luật.
-Bản chất quy luật.
-Cách trình bày quy luật.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
1- Số lượng quy luật
SGK mới
SGK cũ
*Trình bày thành 3 định *Trình bày thành 2 quy
luật: luật:
- Định luật 1 Menden
( định luật đồng tính) .
- Quy luật phân li
-Định luật 2 Menden
( định luật phân tính).
-Định luật 3 Menden
- Quy luật phân ly độc
( định luật phân ly độc
lập.
lập).
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
Điều kiện nghiệm đúng của quy luật
phân ly Menđen là:
A- Bố mẹ phải thuần chủng về cặp
tính trạng đem lai.
B- Tính trạng trội phải trội hoàn toàn.
C- Số lượng cá thể phân tích phải lớn.
phân
D- Quá trình giảm phân diễn ra bình
thường..
thường
E- Tất cả các phương án trên.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
2- Bản chất quy luật
SGK cũ SGK mới
*Phát biểu định luật 1,2: *Phát biểu quy luật
phân li:
- Định luật 1 Menden: Khi lai
hai cơ thể bố mẹ t/c khác - Mỗi tính trạng
nhau về 1 cặp tính trạng được quy định bởi
tương phản thì cơ thể lai F1
1 cặp Alen. Do sự
chỉ biểu hiện tính trạng của 1
phân li đồng đều
bên bố hoặc mẹ.
của cặp alen trong
- Định luật 2 Menden: Khi cho
giảm phân nên mỗi
các cơ thể lai F1 tự thụ phấn
giao tử chỉ chứa 1
thì F2 phân tính theo tỉ lệ 3 trội
alen của cặp.
: 1 lặn.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
2- Bản chất quy luật
SGK cũ SGK mới
*Phát biểu định luật 3 *Phát biểu quy luật phân li
Menđen: độc lập của Menđen:
- Khi lai hai cơ thể t/c - Các cặp gen phân li
khác nhau về hai hay độc lập với nhau
nhiều cặp tính trạng
trong quá trình hình
tương phản thì sự di
thành giao tử.
truyền của tính trạng
này không phụ thuộc
vào sự di truyền của
tính trạng kia.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
Điều kiện nghiệm đúng của quy luật phân ly
độc lập Menđen là:
A- Bố mẹ phải thuần chủng về cặp tính trạng
đem lai.
B- Tính trạng trội phải trội hoàn toàn và số
lượng cá thể phân tích phải lớn.
gen uy
C- Các cặp gen quy định các cặp tính trạng
phảiinằm ttrêncác cặp NST ttươngđồng khác
phả nằm rên các cặp NST ương đồng khác
nhau.
nhau.
D- Các cặp gen phải tác động riêng rẽ lên sự
hình thành tính trạng.
E- Tất cả các phương án trên.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
3- Cách trình bày
SGK 12 Ban cơ bản tập trung giới thiệu
phương pháp nghiên cứu khoa học của
Menđen. Đặc biệt là việc tích hợp kiến
thức toán xác suất vào việc giải thích các
kết quả lai.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
MEN§EN LμM THÝ NGHIÖM
X
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
KÕt qu¶ thÝ nghiÖm:
-1/3 sè c©y hoa đỏ F2 tù thô phÊn
Cho c¸c cho ra toμn c©y hoa ®á.
c©y F2 - 2/3 sè c©y hoa ®á F2 tù thô phÊn
cho tû lÖ ph©n ly kiÓu h×nh F3 lμ
3 ®á: 1 tr¾ng.
tù thô - TÊt c¶ sè c©y F2 hoa tr¾ng tù thô
phÊn cho F3 toμn hoa tr¾ng.
phÊn ®Ó
t¹o F3 =>Nh− vËy, ®»ng sau tû lÖ 3: 1
ë F2 lμ tû lÖ 1: 2: 1
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
T¹i sao l¹i cã tû lÖ 1: 2:1 ?
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
Men®en ®−a ra gi¶ thuyÕt
- Mçi tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè
di truyÒn (alen) quy ®Þnh.
- C¸c nh©n tè di truyÒn tån t¹i trong
tÕ bμo mét c¸ch riªng biÖt kh«ng hoμ
trén vμo nhau.
- Khi h×nh thμnh giao tö, mçi giao tö
chØ chøa mét trong hai thμnh viªn
cña mét cÆp nh©n tè di truyÒn.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
øng dông x¸c suÊt ®Ó gi¶i thÝch
kÕt qu¶ thÝ nghiÖm
VÝ dô c©y lai hoa ®á F1 cã cÆp gen Aa
sÏ t¹o ra 2 lo¹i giao tö, mét chøa alen A
vμ mét chøa alen a víi tØ lÖ b»ng nhau.
Qua thô tinh t¹o ra c¸c hîp tö nh− sau:
Giao tö F1 0,5 A 0,5a
0,25 Aa
0,5 A 0,25 AA
0,25 Aa 0,25 aa
0,5 a
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
KiÓm ®Þnh gi¶ thuyÕt
Men®en lμm thÝ nghiÖm lai ph©n tÝch:
X
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
ViÖc ¸p dông c¸c quy luËt
x¸c suÊt vμo gi¶I c¸c bμi
tËp di truyÒn lμ mét nÐt
míi cña SGK 12 míi.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
VÝ dô: bμi tËp 1 (66)
BÖnh Pheninketo niÖu ë ng−êi do gen lÆn n»m
trªn NST th−êng quy ®Þnh vμ di truyÒn theo
quy luËt cña Men®en. Mét ng−êi ®μn «ng cã c«
em g¸i bÞ bÖnh lÊy ng−êi vî cã ng−êi anh trai bÞ
bÖnh.cÆp vî chång nμy lo sî con m×nh sinh ra
sÏ bÞ bÖnh. H·y tÝnh x¸c xuÊt ®Ó cÆp vî chång
nμy sinh ®øa con ®Çu lßng bÞ bÖnh? BiÕt ngoμi
ng−êi em chång vμ anh vî bÞ bÖnh ra c¶ bªn vî
vμ bªn chång kh«ng cßn ai bÞ bÖnh.
I- CÁC QUY LUẬT MENĐEN
Gi¶i:
- V× ng−êi em chång vμ anh vî ®Òu m¾c bÖnh
KiÓu gen cña bè mÑ vî vμ bè mẹ chång ®Òu
dÞ hîp (Aa).
-X¸c xuÊt ®Ó ng−êi chång vμ ng−êi vî cã kiÓu
gen Aa ®Òu lμ 2/3.
-X¸c xuÊt sinh con ®Çu lßng bÞ bÖnh lμ 1/4.
VËy x¸c xuÊt ®Ó cÆp vî chång nμy sinh con
®Çu lßng bÞ bÖnh lμ: 2/3 x 2/3 x 1/4= 1/9
Nh÷ng kiÕn thøc cÇn lμm râ.
II- TƯƠNG TÁC GEN
-Với kiến thức học
BÀI TẬP TÌNH HUỐNG
ở bài trước, HS sẽ
Ở cây đậu thơm
trả lời ngay TLKH ở
F2 là: 3 đỏ : 1 trắng.
X -GV: Đưa ra kết quả
thực tế thu được
TLKH ở F2 là: 9 đỏ:
7 trắng.
Mâu thuẫn
Tình huống có
? vấn đề
II- TƯƠNG TÁC GEN
-Về mặt sinh hoá, người ta giải thích tỉ
lệ 9 đỏ : 7 trắng như sau:
Gen B
Gen A
Enzim B
Enzim A
Chất A Chất B Sp P
( trắng) ( trắng) (Đỏ)
- Gen a, b không tổng hợp được 2 loại Enzim trên.
(?) Tại sao kiểu gen A- B-: màu đỏ; A-bb,
aaB-, aabb: trắng?
