logo

CHƯƠNG 10: THÉP KẾT CẤU


CHƯƠNG 10: THÉP KẾT CẤU 10.1. KHÁI NIỆM VỀ THÉP KẾT CẤU 10.2. THÉP THẤM CACBON 10.3. THÉP HOÁ TỐT 10.4. THÉP ĐÀN HỒI 10.5. CÁC LOẠI THÉP KẾT CẤU CÓ CÔNG DỤNG KHÁC 1 CHƯƠNG 10: THÉP KẾT CẤU 10.1. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ THÉP KẾT CẤU 10.1.1. Yêu cầu đối với thép kết cấu a, Cơ tính - Giới hạn chảy cao; - Độ dai, độ dẻo cao; - Độ cứng bề mặt và giới hạn mỏi cao. b, Tính công nghệ - Tính gia công áp lực tốt; - Tính gia công cắt tốt; - Tính hàn và có khả năng nhiệt luyện cao. c, Tính kinh tế - Rẻ; 2 10.1. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ THÉP KẾT CẤU 10.1.2. Thành phần hoá học a, Cacbon và thép Cacbon - Hàm lượng C trong thép kết cấu được quy định 0,1÷ 0,65 %: + % C thấp: 0,1 ÷ 0,25 % – độ dẻo, độ dai cao; + % C trung bình: 0,3 ÷ 0,5 % – độ bền, độ dẻo cao; + % C tương đối cao: 0,55 ÷ 0,65 % – độ đàn hồi cao. - Nhược điểm: + Có độ bền thấp, độ thấm tôi thấp; + Phải tôi trong nước, dễ bị nứt độ khi biến dạng cao khi tôi; + Tính chống ram kém. 3 10.1.2. Thành phần hoá học b, Thành phần hợp kim và thép hợp kim * Nhóm nguyên tố hợp kim chính - Gồm: Cr, Mn, Si, Ni - tăng độ bền của thép; - Đặc điểm: + Rẻ dễ kiếm, tổng lượng hợp kim thường 1 ÷ 3% (5 ÷ 6%); + Khi tổcaolượngấmp kim ~1% dùng 1 nguyên tố - Cr; Nâng ng độ th hợ tôi; + Khi tổng lượng hợp kim ~2% dùng 2 nguyên tố - Cr-Ni; + Khi tổng lượng hợp kim ~3% dùng 3 nguyên tố - Cr-Mn-Si; + Khi tổng lượng hợp kim ≥ 4% dùng 2 hoặc 3 nguyên tố. 4 b, Thành phần hợp kim và thép hợp kim * Nhóm nguyên tố hợp kim phụ - Gồm: Ti, V, Zr, Nb , Mo, W; - Đặc điểm: + Đắt, hàm lượng mỗi nguyên tố thường < 0,1 ÷ 0,2%; + Ti, V, Zr, Nb giữ hạt nhỏ khi nung nóng thép Cr – Mn; + Mo (0,2 %), W (0,5÷ 0,8%) tránh giòn ram loại II thép Cr, Mn. - Ưu điểm: + Có độ bền cao; + Tôi được trong dầu; + Tính chống ram tốt. 5 10.1.2. Thành phần hoá học c, Quan hệ giữa tổng lượng hợp kim và đường kính tôi thấu + Thép có độ thấm tôi thấp – thép Cacbon - Đường kính tôi thấu 15mm. + Thép có độ thấm tôi trung bình – thép hợp kim hoá thấp và đơn giản (loại có 1%Cr, 2%Mn, 1%Cr + 0,5%Si) - Đường kính tôi thấu 35mm. + Thép có độ thấm tôi tương đối cao – thép hợp kim hoá thấp nhưng phức tạp: Cr-Ni; Cr-Mo; Cr-Mn-Si - Đường kính tôi thấu 75mm. + Thép có độ thấm tôi cao – thép hợp kim hoá cao và phức tạp (5 ÷ 6%) như: Cr-Ni; Cr-Mo - Đường kính tôi thấu 100mm. 6 10.1. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ THÉP KẾT CẤU 10.1.3. Phân loại thép kết cấu + Thép thấm C: %C thấp (dẻo, dai) để đạt độ bền cao phải tôi + ram thấp, muốn đạt độ cứng bề mặt cao trước đó phải đem thấm C; + Thép hoá tốt: %C trung bình (tương đối dẻo dai, bền) để nâng cao cơ tính phải tôi + ram cao, phải tôi bề mặt; + Thép đàn hồi: %C tương đối cao (kém dẻo dai, nhưng khá cứng, rất đàn hồi) để nâng cao tính đàn hồi phải tôi + ram trung bình; + Thép kết cấu có công dụng riêng: Thép lá, tấm, thép dễ cắt, thép làm ổ lăn. 7 CHƯƠNG 10: THÉP KẾT CẤU 10.2. THÉP THẤM CACBON 10.2.1. Đặc điểm về thành phần hoá học a, Cacbon - Lượng Cacbon: 0,1 ÷ 0,25% (0,3%); - Độ dai, độ dẻo cao, độ bền thấp; - Độ thấm tôi thấp. b, Hợp kim - Tăng độ thấm tôi để nâng cao độ bền; - Thúc đẩy quá trình thấm C (Cr, Cr – Ni, Cr - Mn – Ti). c, So sánh với thép Cacbon? 8 10.2. THÉP THẤM CACBON 10.2.2. Các loại thép thấm Cacbon a, Thép Cacbon - Các thép thường để thấm Cacbon là: C10, C15, C20, C25 tương đương với thép (10, 15, 20, 25); Đặc điểm - Sau khi thấm, tôi + ram thấp độ cứng đạt 60 ÷ 62HRC với tính chống mài mòn tốt, lõi có độ cứng 30 ÷ 40HRC ; - Độ bền thấp, độ thâm tôi thấp, có σ b = 500 ÷ 600MPa; - Phải tôi trong nước, độ biến dạng lớn; - Không thể nâng cao nhiệt độ thấm quá 9000C vì thép có bản chất hạt lớn, tốc độ thấm chậm, thời gian thấm kéo dài. 9 10.2.2. Các loại thép thấm Cacbon b, Thép Crôm – Cr - Các mác thép thường sử dụng là: 15Cr, 20Cr, 25Cr tương đương với thép (15X, 20X, 25X); - Cr là nguyên tố nâng cao độ thấm tôi, có ái lực với cacbon. Đặc điểm - Sau khi thấm, tôi + ram thấp độ cứng đạt 60 ÷ 62 HRC với tính chống mài mòn cao; - Độ bền cao, độ thâm tôi cao, có σ b = 700 ÷ 800MPa; - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết tương đối phức tạp; - Nhiệt độ thấm 900÷ 9200C, tốc độ thấm nhanh, độ hạt bình thường; 10 10.2.2. Các loại thép thấm Cacbon c, Thép Crôm – Niken và thép Crôm – Niken – Môlipden * Thép Crôm – Niken + Thép Crôm – Niken thường: ~1%Cr + 1%Ni; + Thép Crôm – Niken cao: ~1%Cr + 3%Ni. - Mác thép điển hình: 20CrNi, 12CrNi3A, 20Cr2Ni4A tương đương 20XH, 12XH3A, 20X2H4A. Đặc điểm - Sau khi thấm, tôi + ram thấp độ cứng đạt 60 ÷ 62 HRC, tính chống mài mòn rất cao; - Độ bền cao, độ thâm tôi cao, có σ b = 1000 ÷ 1200MPa; - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết lớn, phức tạp; - Nhiệt độ thấm 900÷ 9200C, tốc độ thấm nhanh; - Đắt, tính gia công cắt kém và quy trình nhiệt luyện phức 11 10.2.2. Các loại thép thấm Cacbon * Thép Crôm – Niken – Môlipden - Mác thép điển hình: 20CrNi2Mo, 18Cr2Ni4MoA, tương đương 20XH2M, 18XH4MA. - Hàm lượng Mo ~  ÷ 0,4%. 0,1 Đặc điểm - Sau khi thấm, tôi + ram thấp độ cứng đạt 60 ÷ 62 HRC, tính chống mài mòn rất cao; - Độ bền cao, độ thâm tôi rất cao, có σ b = 1000 ÷ 1200MPa; - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết lớn, phức tạp; - Nhiệt độ thấm 900÷ 9200C, tốc độ thấm nhanh; - Đắt, tính gia công cắt kém và quy trình nhiệt luyện phức tạp. 12 10.2.2. Các loại thép thấm Cacbon d, Thép Crôm – Mangan – Titan - Mác thép điển hình: 18CrMnTi; 25CrMnTi, 25CrMnTiMo tương đương 18XΓT, 25XΓT, 25XΓTM . - Gồm: ~1%Cr, 1%Mn, 0,1Ti và 0,2 ÷ 0,3Mo Đặc điểm - Sau khi thấm, tôi + ram thấp độ cứng đạt 60 ÷ 62 HRC, tính chống mài mòn rất cao; - Độ bền cao, độ thâm tôi cao, có σ b = 1000 ÷ 1500MPa; - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết lớn, phức tạp; - Nhiệt độ thấm 930÷ 9500C, tốc độ thấm nhanh; - Hạt nhỏ (Ti). 13 CHƯƠNG 10: THÉP KẾT CẤU 10.3. THÉP HOÁ TỐT 10.3.1. Đặc điểm về thành phần hoá học Thép hoá tốt là loại thép có lượng C trung bình 0,3 ÷ 0,5 % để chế tạo các chi tiết máy chịu tải trọng tĩnh, va đập tương đối cao và bề mặt chịu mài mòn tốt như trục, bánh răng, chốt,… a, Cacbon + Lượng C = 0,3 ÷ 0,5 %, đảm bảo độ bền, độ dẻo và độ dai b, Hợp kim + Các nguyên tố hợp kim chính nâng cao độ thấm tôi gồm: Cr – Mn; Si với tỉ lệ 1 ÷ 2 % và Ni - 4%; + Nguyên tố hợp kim phụ thường dùng là W hoặc Mo chúng cũng có tác dụng làm tăng độ thấm tôi. 14 10.3. THÉP HOÁ TỐT 10.3.2. Đặc điểm về nhiệt luyện - Thông thường quy trình công nghệ gia công các chi tiết bằng thép hoá tốt như sau: Rèn, rập nóng (tạo phôi) Ủ (gia công cắt thô) Tôi + ram cao (gia công cắt tinh) Tôi bề mặt hoặc hoá nhiệt luyện (mài, sửa) 15 10.3. THÉP HOÁ TỐT 10.3.3. Các loại thép hoá tốt a, Thép Cacbon + Gồm các mác thép sau: C35, C40, C45, C50 (35,40,45,50); + Đặc điểm: - Độ bền, độ thấm tôi thấp (tôi thấu φ 10); - Sau hoá tốt có σ b = 750 ÷ 850MPa; - Không làm được các chi tiết lớn và có hình dạng phức tạp, phải tôi trong nước (φ 20÷ 30); - Rẻ và có tính công nghệ tốt: dễ rèn, rập nóng cắt gọt. ⇒ Nhóm thép này được dùng làm các chi tiết chịu tải trọng không lớn và có tiết diện nhỏ như trục khuỷu, trục truyền, trục cam trong các động cơ nhỏ bánh răng tốc độ chậm, buloong chịu tải. 16 10.3.3. Các loại thép hoá tốt b, Thép Crôm + Gồm các mác thép: 35Cr, 40Cr, 45Cr, 50Cr (35X,40X,...); + Đặc điểm: - Hàm lượng Cr ~ 1%; - Độ bền, độ thấm tôi cao (tôi thấu φ 20); - Sau hoá tốt có σ b = 800 ÷ 950MPa; - Tạo chi tiết tiết diện trung bình (φ 20÷ 40mm), tôi trong dầu; - Giòn ram loại II khi ram cao. ⇒ Nhóm thép này dùng làm các chi tiết chịu tải trung bình như trục, bánh răng máy cắt kim loại. 17 10.3.3. Các loại thép hoá tốt c, Thép Cr – Mn và thép Cr – Mn – Si + Thép Crôm – Mangan: 40CrMn, 40CrMnTi, 40CrMnTiB; + Thép Crôm – Mangan – Silic: 30CrMnSi, 35CrMnSi; - Gồm: 1%Cr, 1%Mn, 1%Si, 0,03÷ 0.09%Ti, 0,002÷ 0.005%B. + Đặc điểm: - Độ bền, độ thấm tôi cao (tôi thấu φ 40÷ 50); - Sau hoá tốt có σ b = 1000 ÷ 1100MPa; - Làm được chi tiết tiết diện trung bình (φ 40÷ 60mm), hình dáng phức tạp, tôi trong dầu; - Có tính đàn hồi tốt, đản bảo tính rập, tính cắt gọt; - Giòn ram loại II khi ram cao. 18 10.3.3. Các loại thép hoá tốt d, Thép Crôm – Niken và thép Crôm – Niken – Môlipden * Thép Crôm – Niken + Thép Crôm – Niken thường: ~1%Cr + 1%Ni; - Mác thép điển hình: 40CrNi, 45CrNi, 50CrNi tương đương 40XH, 45XH, 50XH. Đặc điểm - Độ bền tương đối cao, độ dẻo độ dai tốt, có σ b=700÷ 1000MPa; - Độ thâm tôi thấp (với tiết diện 50÷ 60mm); - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết phức tạp; - Giòn ram loại II khi ram cao; - Tính gia công cắt hơi kém. 19 10.3.3. Các loại thép hoá tốt + Thép Crôm – Niken cao: ~1÷ 2%Cr + 3÷ 4%Ni; - Mác thép điển hình: 30CrNi3A, 38CrNi3A, tương đương 30XH3A, 38XH3A. Đặc điểm - Độ bền tương đối cao, độ dẻo độ dai tốt, có σ b=700÷ 1000MPa; - Độ thâm tôi thấp (với tiết diện 50÷ 60mm); - Tôi trong dầu, áp dụng với các chi tiết phức tạp; - Giòn ram loại II khi ram cao; - Tính gia công cắt hơi kém. 20
DMCA.com Protection Status Copyright by webtailieu.net