Cẩm nang hỏi đáp pháp luật
Tôi đang làm việc tại Nhật, tết này tôi định về nước. Xin hỏi tôi được mang bao nhiêu tiền về Việt Nam,
và mang khoảng bao nhiêu mới phải trình báo hải quan?
- Theo điều 1 của quyết định số 337/1998/QĐ-NHNN ngày 10-10-1998 của thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc mang ngoại tệ bằng tiền mặt và đồng Việt Nam bằng tiền mặt khi xuất, nhập cảnh (đã được sửa đổi, bổ sung theo quyết định số 921/2005/QĐ-NHNN ngày 27-6-2005 của thống đốc Ngân hàng Nhà nước), người cư trú, người không cư trú là cá...
1
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
CẨM NANG
HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
Biên soạn : Giáo Viên Trần Quang Khánh
Bộ môn : Giáo Dục Công Dân
PHẦN 1: LUẬT QUỐC TẾ
Câu hỏi 1 :
Khi xuất nhập cảnh, được mang theo bao nhiêu tiền mặt?
* Tôi đang làm việc tại Nhật, tết này tôi định về nước. Xin hỏi tôi được mang bao nhiêu tiền về Việt Nam,
và mang khoảng bao nhiêu mới phải trình báo hải quan?
- Theo điều 1 của quyết định số 337/1998/QĐ-NHNN ngày 10-10-1998 của thống đốc Ngân hàng Nhà nước
về việc mang ngoại tệ bằng tiền mặt và đồng Việt Nam bằng tiền mặt khi xuất, nhập cảnh (đã được sửa
đổi, bổ sung theo quyết định số 921/2005/QĐ-NHNN ngày 27-6-2005 của thống đốc Ngân hàng Nhà nước),
người cư trú, người không cư trú là cá nhân khi xuất cảnh, nhập cảnh qua cửa khẩu Việt Nam có mang
theo người ngoại tệ bằng tiền mặt (bao gồm tiền giấy, tiền kim loại và séc du lịch) và đồng Việt Nam bằng
tiền mặt trên mức quy định dưới đây thì phải khai báo với hải quan cửa khẩu:
a. 7.000 USD (bảy nghìn đôla Mỹ) hoặc các loại ngoại tệ khác có giá trị tương đương.
b. 15.000.000 VNĐ (mười lăm triệu đồng Việt Nam).
Cá nhân mang ngoại tệ bằng tiền mặt và đồng Việt Nam bằng tiền mặt từ mức quy định trên trở xuống thì không
phải khai báo hải quan.
Chiếu theo quy định nêu trên, khi về nước bạn có quyền mang ngoại tệ bằng tiền mặt về nước với mức không hạn
chế, nhưng khi nhập cảnh vào Việt Nam bạn mang ngoại tệ bằng tiền mặt trên 7.000 USD hoặc các loại ngoại tệ
khác có giá trị tương đương thì bắt buộc phải khai báo với hải quan cửa khẩu.
Câu hỏi 2 :
Mẹ tôi nghỉ hưu, hiện đang lĩnh lương hưu hằng tháng. Nếu mẹ tôi xuất cảnh ra nước ngoài,
vẫn qua lại giữa nước ngoài và Việt Nam và vẫn giữ quốc tịch Việt Nam, mẹ tôi có được lĩnh lương hưu
hằng tháng không?
Theo quy định tại khoản 5 điều 15 Luật bảo hiểm xã hội, người lao động có quyền ủy quyền cho người khác nhận
lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội. Do đó, mẹ bạn có thể ủy quyền cho người khác nhận thay trợ cấp bảo hiểm
xã hội hằng tháng khi mẹ bạn không có mặt tại Việt Nam. Tuy nhiên, cần lưu ý việc ủy quyền phải có giấy ủy
quyền hợp pháp.
Câu hỏi 3:
Ðối với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch có được phép thỏa thuận với lao động nữ điều
khoản "cam kết làm việc trên 3 năm mới được sinh con, nếu không thực hiện đúng sẽ bị cắt các khoản trợ
cấp, thưởng… con thứ hai phải cách con đầu 5 năm"?
- Theo quy định tại khoản 1 điều Trả lời: Bộ luật lao động đã được sửa đổi, bổ sung: nghiêm cấm người sử dụng
lao động có hành vi phân biệt đối xử với phụ nữ, xúc phạm danh dự và nhân phẩm phụ nữ; người sử dụng lao
1
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
2
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
động phải thực hiện nguyên tắc bình đẳng nam nữ về tuyển dụng, sử dụng, nâng bậc lương và trả công lao động.
Vì vậy, việc doanh nghiệp thỏa thuận lao động nữ làm việc trên ba năm mới được sinh con, con thứ hai cách con
đầu năm năm nếu không thực hiện sẽ bị cắt các khoản trợ cấp, thưởng… là phân biệt đối xử với lao động nữ nên
thỏa thuận của doanh nghiệp là chưa phù hợp với các quy định của pháp luật.
Câu hỏi 4:
Việt kiều về nước được mang theo bao nhiêu máy tính xách tay?
* Việt kiều từ Mỹ về Việt Nam có thể mang theo tối đa bao nhiêu máy tính xách tay (mang giùm, cho, tặng)
thì không bị đánh thuế? Và nếu đánh thuế thì đánh như thế nào?
Trả lời:1 Ðối với hành lý của người nhập cảnh:
Theo quy định tại Ðiều 6 Nghị định 66/2002/NÐ-CP ngày 1-7-2002 quy định về định mức hành lý của người
xuất cảnh, nhập cảnh và quà biếu, tặng nhập khẩu được miễn thuế, hành lý được miễn thuế của người nhập cảnh
bao gồm: rượu, đồ uống có cồn; thuốc lá; trà, cà phê; quần áo, đồ dùng cá nhân có số lượng phù hợp cho mục
đích chuyến đi; các vật phẩm khác (không nằm trong danh mục hàng cấm nhập khẩu hoặc nhập khẩu có điều
kiện) tổng trị giá không quá 5.000.000 (năm triệu) đồng Việt Nam.
Theo quy định tại Mục 3 Công văn số 4058/TCHQ của Bộ Tài chính - Tổng cục Hải quan ngày 1-9-2006 về việc
giải quyết vướng mắc khi người xuất cảnh, nhập cảnh sử dụng tờ khai nhập cảnh, xuất cảnh, khi làm thủ tục đối
với máy tính xách tay (laptop), máy quay cá nhân (camera) với số lượng 1 chiếc của người xuất cảnh, nhập cảnh
thực sự phục vụ mục đích chuyến đi thì được hưởng tiêu chuẩn hành lý miễn thuế.
Ðối với quà biếu, quà tặng:
Theo quy định tại Ðiều 9, Ðiều 10 Nghị định 66/2002/NÐ-CP ngày 1-7-2002 quy định về định mức hành lý của
người xuất cảnh, nhập cảnh và quà biếu, tặng nhập khẩu được miễn thuế, quà biếu, tặng được mang vào Việt
Nam phải là hàng hóa không thuộc danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu. Trong trường hợp quà biếu, tặng vượt
định mức là mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa nhập khẩu có điều kiện phải tuân theo các quy định của pháp luật
về quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa đó.
Quà biếu, tặng được miễn thuế trong các trường hợp sau: quà biếu, tặng có tổng trị giá không quá 1.000.000 (một
triệu) đồng Việt Nam; quà biếu, tặng có tổng trị giá vượt quá 1.000.000 (một triệu) đồng Việt Nam nhưng số thuế
phải nộp dưới 50.000 (năm mươi nghìn) đồng Việt Nam.
Quà biếu, tặng có tổng trị giá vượt quá định mức miễn thuế quy định trên đây thì phần vượt được coi là hàng hóa
nhập khẩu và phải nộp thuế theo quy định của pháp luật đối với hàng hóa nhập khẩu. Trường hợp quà biếu, tặng
là thuốc cấp cứu, dụng cụ y tế được biếu, tặng cho người bị bệnh nặng hoặc người bị thiên tai có trị giá không
quá 10.000.000 (mười triệu) đồng Việt Nam thì được miễn các loại thuế.
Như vậy theo những quy định nói trên, bạn được miễn thuế đối với một máy tính xách tay bạn đang sử dụng. Còn
nếu bạn muốn mang hơn một chiếc máy tính khi nhập cảnh để làm quà tặng thì bạn phải khai hải quan trên tờ
khai nhập - xuất cảnh Việt Nam tại cửa khẩu và đối với phần vượt định mức đó, bạn phải nộp thuế theo quy định
của pháp luật đối với hàng hóa nhập khẩu.
Câu hỏi 5:
Quốc tịch Thái, có được cấp hộ chiếu Việt Nam?
* Cháu sinh năm 1993, ba cháu là người Thái, mẹ là người Việt. Cháu sinh ra, lớn lên và học tập ở Việt Nam.
Sau khi sinh, ba mẹ cháu khai trong khai sinh là quốc tịch Thái Lan. Bây giờ cháu đã được cấp chứng minh
thư Việt Nam, vậy cháu có được phép cấp hộ chiếu Việt Nam không?
Trả lời:1
2
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
3
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 11 Luật Quốc tịch Việt Nam thì giấy chứng minh nhân dân Việt Nam là loại
giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam. Đồng thời, theo quy định tại Điều 8 Nghị định số 136/2007/NĐ-CP ngày
17-8-2007 của Chính phủ về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam thì hộ chiếu phổ thông cấp cho mọi
công dân Việt Nam, do đó bạn có thể xin cấp hộ chiếu Việt Nam.
Câu hỏi 6:
Con tôi hiện đang học tại trường MDIS Singapore, được cấp hộ chiếu ngày 22-3-2004, có giá trị đến
22-3-2009. Khóa học của con tôi đến tháng 10-2009 mới kết thúc. Để xin gia hạn hoặc đổi hộ chiếu, con tôi có
thể gởi hộ chiếu về Việt Nam để tôi đi đổi được không, thời gian nào đổi lại?
Trả lời: Theo quy định tại Điều 16 Nghị định số 136/2007/NĐ-CP ngày 17/08/2007 của Chính phủ về xuất cảnh,
nhập cảnh của công dân Việt Nam, công dân Việt Nam đang ở nước ngoài đề nghị cấp hộ chiếu phổ thông (cấp
mới hoặc gia hạn, cấp đổi) thì nộp hồ sơ tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại. Do đó con của bạn có thể
liên hệ với Đại sứ quán Việt Nam tại Singapore để xin gia hạn hoặc cấp đổi hộ chiếu.
Câu hỏi 7:
Người cư ngụ tỉnh khác có thể xin cấp hộ chiếu tại TP.HCM?
Tôi có hộ khẩu thường trú ở Huế nhưng đang sống và làm việc tại TP.HCM. Tôi có công việc cần phải đi
công tác ở nước ngoài, vậy có thể làm hộ chiếu ở TP.HCM được không hay phải trở ra Huế? Nếu được
làm tại TP.HCM thì làm ở đâu?
Trả lời:
- Nếu tạm trú tại TP.HCM, ông có thể làm thủ tục xin cấp hộ chiếu phổ thông tại Phòng Quản lý xuất nhập cảnh -
Công an TP.HCM (161 Nguyễn Du, P. Bến Thành, Q.1). Trường hợp cấp thiết cần hộ chiếu gấp, ông có thể làm
thủ tục xin cấp hộ chiếu tại Cục Quản lý xuất nhập cảnh - Bộ Công an (254 Nguyễn Trãi, P. Nguyễn Cư Trinh,
Q.1).
Ngoài ra, ông cũng có thể gửi hồ sơ qua đường bưu điện đến cơ quan quản lý xuất nhập cảnh nơi thường trú (ở
Huế) để xin cấp hộ chiếu (Điểm a, b, khoản 1, khoản 2, điều 15 nghị định số 136/2007/NĐ-CP).
Câu hỏi 8:
Đăng ký khai sinh quá hạn cho người VN sinh tại Campuchia hiện sống ở TP.HCM
- Cha mẹ tôi là người VN, sinh ra tôi tại Campuchia (CPC) năm 1952 có đăng ký khai sinh (ĐKKS) tại
CPC. Từ năm 1967 tôi hồi hương về VN sinh sống, đã được cấp CMND và hộ khẩu tại TP.HCM. Tuy
nhiên, do chiến tranh giấy khai sinh của tôi bị thất lạc và hiện tôi cũng không thể quay về CPC làm lại giấy
khai sinh được. Nay có nhu cầu, tôi đi xin đăng ký lại khai sinh ở TP.HCM thì Sở Tư pháp chỉ về UBND
phường, phường lạ i chỉ lên sở. Tôi phải làm sao?
Trả lời:
- Được biết hiện nay tại TP.HCM có hàng ngàn người VN sinh ra tại CPC không có giấy khai sinh hoặc trước
đây có ĐKKS nhưng đã thất lạc, không thể trích lục được như trường hợp của bà. Để giải quyết những trường
hợp như trên, Bộ Tư pháp đã có văn bản hướng dẫn như sau:
Đối với những trường hợp người VN sinh ra tại CPC đã sinh sống liên tục, ổn định tại TP.HCM từ nhiều năm và
trên thực tế không thể quay lại CPC làm các thủ tục ĐKKS thì áp dụng thủ tục ĐKKS quá hạn theo pháp luật về
hộ tịch, tuy nhiên yêu cầu các đối tượng này phải cam kết về những nội dung khai sinh.
Thủ tục ĐKKS quá hạn cho các trường hợp trên được thực hiện tại UBND cấp phường xã nơi họ cư trú.
3
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
4
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
Câu hỏi 9:
Những trường hợp chưa được xuất cảnh
- * Tôi đã được cấp visa đi Pháp thăm thân nhân nhưng khi làm thủ tục tại sân bay thì tôi không được
xuất cảnh vì đang là bị đơn trong một vụ án dân sự mà Tòa án quận X sắp đưa ra xét xử. Xin hỏi việc
không cho tôi xuất cảnh có đúng không? Nếu tôi không được đi, hết thời gian cấp visa tôi phải làm sao?
Trả lời:
Trường hợp của bạn là chưa được phép xuất cảnh chứ không phải là không được phép xuất cảnh. Theo qui định
của pháp luật hiện hành thì công dân VN chưa được phép xuất cảnh nếu thuộc một trong những trường hợp sau
đây:
- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang có nghĩa vụ thi hành bản án hình sự hoặc đang bị cơ quan
điều tra yêu cầu chưa cho xuất cảnh hoặc chưa cấp hộ chiếu để phục vụ công tác điều tra tội phạm.
- Người đang có nghĩa vụ thi hành bản án; chờ để giải quyết các tranh chấp về dân sự, kinh tế, hành chính; chờ
thi hành quyết định xử phạt hành chính; đang có nghĩa vụ nộp thuế hoặc các nghĩa vụ tài chính khác, trừ các
trường hợp có đặt tiền, đặt tài sản, bảo lãnh bằng tài sản hoặc có biện pháp bảo đảm khác để thực hiện nghĩa vụ
đó.
- Người đã vi phạm qui chế xuất nhập cảnh bị xử phạt từ cảnh cáo hành chính trở lên thì chưa được xuất cảnh
trong thời gian từ 1 - 5 năm tính từ ngày bị xử lý vi phạm.
- Người bị nước ngoài trục xuất vì vi phạm pháp luật của nước sở tại, nếu hành vi đó là nghiêm trọng, có hại cho
lợi ích và uy tín của VN thì chưa được xuất cảnh trong thời gian 1 - 5 năm, tính từ ngày trở về VN.
- Người mà Bộ Y tế đề nghị chưa cho xuất cảnh vì lý do y tế.
- Các trường hợp khác vì lý do bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.
Như vậy, việc bạn chưa được xuất cảnh là đúng pháp luật. Sau khi tòa xét xử xong, nếu visa hết hạn bạn phải liên
hệ với lãnh sự quán để xin cấp visa mới.
Câu hỏi 10:
Người xuất cảnh hợp pháp được quyền định đoạt nhà của mình
- Hỏi: Tôi chuẩn bị định cư ở Pháp. Hiện tôi đang đứng tên sở hữu một căn nhà tại TP.HCM, vậy khi đi tôi
phải làm thủ tục gì về căn nhà này? Nếu tôi muốn để anh em tôi sử dụng thì có rắc rối gì sau này không?
Tôi nghe nói khi xuất cảnh nếu nhà cửa không sang tên sở hữu cho người khác thì sẽ bị Nhà nước quản lý
có đúng không?
Trả lời:
Theo quyết định 297 ngày 2-10-1991 của chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về việc giải quyết một số vấn đề
về nhà ở và thông tư 383/BXD-ĐT ngày 5-10-1991 của Bộ Xây dựng hướng dẫn thi hành quyết định 297, người
xuất cảnh hợp pháp có quyền định đoạt đối với nhà ở thuộc quyền sở hữu của mình. Trong trường hợp nhà đem
bán thì Nhà nước được quyền ưu tiên mua.
Như vậy, trước khi xuất cảnh, ông có quyền tự định đoạt căn nhà thuộc sở hữu của ông bằng các cách: chuyển
quyền sở hữu (bán, tặng cho...) hoặc ủy quyền cho anh em của ông (hoặc Nhà nước/người khác...) quản lý căn
nhà. Việc mua bán/tặng cho phải làm thành văn bản có sự chứng nhận của cơ quan công chứng nhà nước.
Trong trường hợp ông muốn để cho anh em của ông sử dụng hay quản lý, hình thức tốt nhất là làm văn bản ủy
quyền có chứng nhận của cơ quan công chứng nhà nước hoặc chứng thực của UBND cấp quận huyện. Lưu ý phải
ghi rõ trong văn bản ủy quyền các nội dung: ủy quyền trong những phạm vi nào, thời hạn ủy quyền là bao lâu,
4
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
5
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
việc ủy quyền có thù lao không... để tránh những tranh chấp không đáng có sau này.
Việc ủy quyền quản lý, sử dụng căn nhà sẽ chấm dứt khi phát sinh các trường hợp sau: 1. Thời hạn ủy quyền hết
hoặc công việc ủy quyền đã hoàn thành; 2. Người ủy quyền bãi bỏ ủy quyền hoặc người nhận ủy quyền khước từ
ủy quyền; 3. Người ủy quyền hay người nhận ủy quyền chết.
Câu hỏi 11:
Bị “quá tuổi” khi xin cấp thị thực
- Gia đình tôi được người chú (em trai của cha tôi) bảo lãnh sang Mỹ định cư. Khi làm hồ sơ tôi khoảng 15
tuổi, đến nay khi hồ sơ được chấp thuận tôi đã 29 tuổi.
Vậy tôi có thuộc diện được bảo lãnh sang một lượt với cha mẹ tôi hay chỉ có cha mẹ tôi được đi mà thôi?
Trường hợp tôi chưa lập gia đình thì sẽ được giải quyết như thế nào? Nếu có gia đình thì chồng tôi có
thuộc diện được theo không?
Trả lời:
- Theo chúng tôi biết, trường hợp của gia đình cô thuộc loại xin thị thực F4: anh chị em của công dân Hoa Kỳ,
bao gồm vợ chồng và con dưới 21 tuổi của F4. Như vậy, điều kiện để cô được đi cùng với cha mẹ là cô phải dưới
21 tuổi.
Đạo luật CSPA năm 2002, được tổng thống Hoa Kỳ ký thành luật vào ngày 6-8-2002. Đạo luật này làm thay đổi
việc xác định một người con có bị “quá tuổi” hay không nhằm mục đích cấp thị thực và điều chỉnh tình trạng của
các đương đơn cho hầu hết các loại thị thực nhập cư.
Ý nghĩa của đạo luật này là để giữ lại tình trạng “không quá tuổi” cho những người con đã bị quá tuổi của đương
đơn chính và đặc biệt cho những ai bị quá tuổi do sự trì hoãn trong tiến trình làm thị thực. Đạo luật CSPA áp
dụng cho những loại thị thực di dân như sau: 1/ Con độc thân dưới 21 tuổi của công dân Hoa Kỳ hay của thường
trú nhân (LPR) (diện IR-2 và đương đơn chính của diện F2A). 2/Con đi theo cha mẹ là đương đơn chính của các
loại thị thực F1, F3, F4 và E.
Đạo luật CSPA có hiệu lực từ ngày 6-8-2002 và được áp dụng khi đạt được một trong những điều kiện: 1/Hồ sơ
bảo lãnh thị thực nhập cư được chấp thuận ngay/sau ngày 6-8-2002; hoặc 2/Đương đơn bị quá tuổi ngay/sau ngày
6-8-2002 (đương đơn được hưởng thêm 45 ngày theo Đạo luật Patuot Act); hoặc 3/Đương đơn đã bị quá tuổi
trước ngày 6-8-2002 nhưng phải nộp đơn xin thị thực trước khi quá tuổi và bị từ chối theo khoản 221 (g).
Theo chúng tôi, cô nên liên hệ bộ phận thông tin của Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP.HCM để biết thêm thông
tin và được hướng dẫn cụ thể
Câu hỏi 12:
Đơn phương ly hôn với người nước ngoài được không?
- Cách đây hơn hai năm, tôi có kết hôn với một người đàn ông Hàn Quốc. Sau đó hai tháng anh ấy bỏ về
nước rồi biệt tăm luôn cho đến nay. Tôi đã nhờ cơ quan ngoại giao nước ta ở Hàn Quốc xác minh tìm giúp
địa chỉ nhưng được trả lời không biết ở đâu.
Tôi nghe nói muốn ly hôn phải có sự đồng ý của cả hai người, đúng hay sai? Trong trường hợp không
tìm được người đàn ông đó, tôi có thể ly hôn không? Hiện tôi đang tạm trú tại TP.HCM, vậy tôi phải nộp
đơn xin ly hôn ở Toà án nào?
Trả lời:
Điều 85 Luật Hôn nhân và gia đình qui định: Vợ, chồng hoặc cả hai người có quyền yêu cầu Toà án giải
quyết việc ly hôn. Theo đó, bạn có quyền đơn phương nộp đơn xin ly hôn mà không cần có sự đồng ý của chồng
bạn. Vì chồng bạn là người nước ngoài nên luật qui định việc ly hôn của bạn sẽ thuộc thẩm quyền của Toà án
5
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
6
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
nhân dân cấp tỉnh. Hộ khẩu thường trú của bạn ở Vĩnh Long, bạn hãy nộp đơn xin ly hôn tại Toà án nhân dân
tỉnh Vĩnh Long để được giải quyết.
Theo Nghị quyết 01/2003 NQ-HĐTP của TAND tối cao ngày 16-4-2003, trường hợp người nước ngoài bỏ về
nước hơn một năm mà không có tin tức gì dù cơ quan chức năng (cơ quan ngoại giao của VN ở nước ngoài) đã
xác minh nhưng vẫn không biết địa chỉ thì được coi là trường hơn bị đơn cố tình giấu địa chỉ, nếu có đơn xin ly
hôn thì Toà án thụ lý sẽ xử cho ly hôn. Trong trường hợp của bạn, người chồng đã bỏ về nước hơn hai năm, cơ
quan ngoại giao của nước ta cũng đã xác minh nhưng không tìm được địa chỉ, nên bạn an tâm vì sẽ được Toà
chấp thuận cho ly hôn.
PHẦN 2
LUẬT HÌNH SỰ
Câu hỏi 1:
Có thể khởi kiện lại vụ án sau 18 năm?
- Năm 1990 sau khi chồng tôi qua đời, anh em bên chồng tranh chấp căn nhà và một số máy móc sản xuất
ngành thủy tinh mà trước đây chồng tôi mua sắm và đứng tên làm chủ cơ sở. Anh em bên chồng đều có
nhà cửa và nghề nghiệp ổn định.
Trả lời:
Sự việc đã được tòa án xử lý, nhưng chẳng hiểu vì sao từ tài sản riêng của chồng tôi lại trở thành tài sản của cha
mẹ chồng, trong khi cha mẹ chồng tôi đã chết từ lâu và căn nhà này cũng chính chồng tôi tạo dựng nên, tuy chưa
có chủ quyền nhưng đã sống ổn định từ nhiều năm.
Sau khi tòa án phân chia theo Luật thừa kế tôi đã làm đơn kháng cáo. Lúc đó hai con tôi còn nhỏ, một đứa 4 tuổi,
một đứa mới 2 tuổi, còn sức tôi đã cạn kiệt nên đành rút kháng cáo và chấp nhận bản án trong uất ức. Nay hai con
tôi đã trưởng thành và sắp tốt nghiệp đại học. Vì muốn được trả lại sự công bằng, xin cho biết các con tôi có thể
khởi kiện lại vụ án và cần những chứng từ gì?
- Do bà thông tin chưa được rõ ràng, đầy đủ nên chúng tôi chỉ có thể trả lời theo nguyên tắc chung như sau:
Bà đã rút kháng cáo, và nếu không bị kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, coi như bản án đã có hiệu lực
pháp luật.
Căn cứ điều 168 Bộ luật tố tụng dân sự hiện hành, một trong các trường hợp tòa án trả lại đơn khởi kiện là “sự
việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án”. Điều đó cũng có nghĩa bà
và các con không còn quyền khởi kiện vụ án này một lần nữa. Đó là chưa nói đến vấn đề thời hiệu khởi kiện. Đối
với tranh chấp về thừa kế, theo điều 645 Bộ luật tố tụng dân sự, thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia
di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm
mở thừa kế. Do chồng bà mất năm 1990, tính đến nay thời hiệu khởi kiện tranh chấp về thừa kế đã hết từ lâu.
Câu hỏi 2 :
Không khai báo đúng lý do nhập cảnh?
Tôi đang làm việc cho một công ty TNHH tin học ở TP.HCM. Công ty mẹ có trụ sở đặt tại Úc. Do thiếu
nhân sự nên công ty mẹ yêu cầu một số nhân viên công ty con sang Úc làm việc ba tháng. Xin hỏi: việc
công ty điều nhân viên sang Úc làm việc dưới danh nghĩa đi du lịch (visa đi du lịch) thì luật pháp có xử
phạt không? Công ty con đòi tạm giữ của nhân viên hai tháng tiền lương và buộc nhân viên cam kết phải
làm việc cho công ty trong thời hạn một năm mới được chuyển chỗ làm (nếu muốn) thì có đúng không?
Trả lời:
6
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
7
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
- Về việc nhập cảnh trái mục đích đã đăng ký, không riêng gì nước Úc mà các quốc gia trên thế giới đều bắt buộc
người xin cấp thị thực nhập cảnh phải khai sự thật khi làm thủ tục nhập cảnh. Khi đến nước sở tại, người nước
ngoài phải đăng ký mục đích, thời hạn, địa chỉ cư trú và phải hoạt động đúng mục đích đã đăng ký. Nếu vi phạm
thì tùy mức độ mà bị áp dụng những biện pháp chế tài theo quy định của từng nước. Như tại VN, theo pháp lệnh
về nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài, thị thực đã cấp cho người nước ngoài có thể bị hủy bỏ nếu
đương sự cố ý khai sai sự thật khi làm thủ tục xin nhập cảnh (điều 7, 8). Người vi phạm các quy định về nhập
cảnh VN tùy mức độ mà bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi
thường.
Riêng về những ràng buộc về tiền lương và thời gian làm việc mà bạn đã nêu trong thư, những ràng buộc này
không được quy định trong Bộ luật lao động.
Câu hỏi 2:
Gửi xe bị mất, người giữ có phải bồi thường?
* Tôi đến một tiệm may quần áo, chủ tiệm nói cứ vào trong để bà trông xe cho. Đến khi tôi trở ra thì xe bị
mất. Xin hỏi trường hợp này chủ tiệm có chịu trách nhiệm về việc xe tôi bị mất không? Mức độ trách
nhiệm thế nào?
Trả lời:
- Theo quy định của Bộ luật Dân sự thì hợp đồng gửi giữ tài sản có thể bằng miệng hoặc bằng văn bản, có thể
phải trả tiền công gửi giữ hoặc không cần phải trả tiền công gửi giữ tùy theo thỏa thuận của các bên và bên giữ tài
sản phải trả lại chính tài sản gửi giữ, nếu làm mất mát, hư hỏng tài sản gửi giữ thì phải bồi thường thiệt hại, trừ
trường hợp bất khả kháng.
Do đó, nếu thực sự người chủ tiệm đã nhận trông giữ xe cho bạn và đã để cho xe của bạn bị mất thì người chủ
tiệm có trách nhiệm bồi thường cho bạn bằng giá trị thực tế của chiếc xe bị mất đó. Tuy nhiên vấn đề quan trọng
là bạn phải chứng minh được giữa bạn và người chủ tiệm đã có sự giao kết về việc gửi giữ chiếc xe.
Câu hỏi 3:
* Tháng 12-2007 tôi sinh cháu (mổ đẻ). Sau thời gian nghỉ chế độ thai sản, tôi xin nghỉ phép năm 2008, sau
đó do sức khỏe chưa ổn định, tôi xin nghỉ dưỡng sức 7 ngày. Trường hợp của tôi có được thanh toán theo
quy định tại Ðiều 31 Luật BHXH hay không? Nếu có thì tôi được lĩnh bao nhiêu tiền?
Trả lời:
- Theo quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 17 của Nghị định 152/2006/NĐ-CP ngày 22-12-2006 của Chính phủ
thì đối với lao động nữ sinh con phải phẫu thuật, sau thời gian hưởng chế độ khi sinh con quy định tại Điều 31
Luật BHXH mà sức khỏe còn yếu thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe tối đa là 7 ngày nhưng không dưới
5 ngày.
Thời gian nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe trong một năm tính cả ngày nghỉ lễ, nghỉ Tết, ngày nghỉ hàng tuần,
ngày đi và về nếu nghỉ tại cơ sở tập trung. Số ngày nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe do người sử dụng lao động
và Ban Chấp hành Công đoàn cơ sở hoặc Ban Chấp hành Công đoàn lâm thời quyết định.
Như vậy bạn sẽ được hưởng chế độ nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe từ 5 ngày đến 7 ngày tùy thuộc quyết định
của người sử dụng lao động và Ban Chấp hành Công đoàn cơ sở hoặc Ban Chấp hành Công đoàn lâm thời. Mức
hưởng một ngày bằng 25% mức lương tối thiểu chung nếu nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe tại gia đình; bằng
40% mức lương tối thiểu chung nếu nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe tại cơ sở tập trung.
Câu hỏi 4:
Có thể khởi kiện người mắc nợ hụi?
- Tôi có kêu một dây hụi 3.000.000 đồng/tháng. Có tất cả 25 phần. Một hụi viên A hốt hụi và đóng được 15
7
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
8
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
kỳ thì bỏ trốn, không đóng nữa. Sau khi làm cho tôi một giấy xác nhận, A còn thiếu 10 kỳ hụi (30.000.000
đồng) và hẹn miệng khi bán được nhà sẽ trả hết.
Ngoài tôi, A còn nợ nhiều người khác. Thấy việc hứa hẹn quá mơ hồ, tôi muốn kiện A ra tòa để lấy lại số
tiền còn thiếu. Xin hỏi tôi có thể kiện ngay lúc này (A chỉ mới không đóng 3 kỳ hụi) hay đợi đến lúc kết
thúc hụi (khoảng tháng 9-2008). Thời hiệu thế nào? Hướng xử lý của tòa án ra sao? Có cách nào khác để
nhanh chóng thu hồi nợ hơn không?
Trả lời:
Theo quy định của Điều 479 Bộ luật Dân sự năm 2005 thì ngay lúc này bạn có quyền làm đơn khởi kiện A để yêu
cầu Tòa án có thẩm quyền buộc A phải có nghĩa vụ trả tiền hụi chưa đóng cho bạn theo đúng quy định của pháp
luật.
Theo quy định tại Điều 159 Bộ luật Tố tụng Dân sự, thời hiệu khởi kiện đối với vụ việc của bạn là 2 năm kể từ
ngày quyền và lợi ích hợp pháp của bạn bị xâm phạm (kể từ ngày A không đóng tiền hụi tháng của kỳ thứ 16 theo
đúng ngày phải đóng tiền hụi tháng).
Về hướng xử lý của Tòa án, khi bạn nộp đơn khởi kiện và Tòa án đã thụ lý hồ sơ vụ án thì trong quá trình giải
quyết vụ án, Tòa án yêu cầu bạn phải cung cấp chứng cứ. Nếu cung cấp chứng cứ cho Tòa án đúng như bạn trình
bày ở trên thì Tòa án tuyên án trên cơ sở chứng cứ hợp pháp bạn cung cấp.
Ngoài cách làm đơn khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền để xét xử, bạn cũng có thể làm đơn yêu cầu UBND cấp
xã nơi A cư trú để hòa giải. Qua hòa giải, có thể A có phương thức giải quyết vụ việc bạn nêu trên.
Theo Điều 479 Bộ luật Dân sự năm 2005 thì hụi, họ biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là một hình
thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp lại nhau cùng
định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp vốn, lĩnh họ và quyền và nghĩa vụ của
các thành viên.
Mục đích tổ chức hụi, họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp
luật.
Nhà nước nghiêm cấm việc tổ chức họ, hụi dưới hình thức cho vay nặng lãi. Điều 476 Bộ luật Dân sự quy
định lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hành
Nhà nước công bố đối với loại cho vay tương ứng.
Chiếu theo quy định pháp luật nêu trên, người dân muốn tổ chức hụi, họ thì phải tuân thủ điều kiện sau:
- Phải có một nhóm người tập hợp nhau lại cùng thỏa thuận việc tổ chức hụi;
- Cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản, thể thức góp, lĩnh hụi;
- Cùng thảo thuận về quyền và nghĩa vụ của các thành viên.
Câu hỏi 5:
Diện xuất cảnh có được miễn gọi nhập ngũ?
- Tôi thuộc diện xuất cảnh, gia đình ở Mỹ đã đóng tiền visa và đang chờ thời gian (khoảng 6 tháng là cao
nhất) để đi đoàn tụ gia đình, nhưng hiện có giấy gọi đi nghĩa vụ quân sự. Xin hỏi như vậy có đúng luật
không?
- Trả lời :
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 29 của Luật Nghĩa vụ quân sự và Điều 3 của Nghị định số 38/2007/NĐ - CP
ngày 15-3-2007 về việc tạm hoãn gọi nhập ngũ thời bình đối với công dân nam trong độ tuổi gọi nhập ngũ thì
những trường hợp sau được tạm hoãn gọi nhập ngũ trong thời bình:
8
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
9
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
1. Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe.
2. Là lao động duy nhất phải trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng người khác trong gia đình không còn sức lao động
hoặc chưa đến tuổi lao động.
3. Là lao động duy nhất trong gia đình vừa bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh
nguy hiểm gây ra, được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận.
4. Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan binh sĩ đang phục vụ tại ngũ.
5. Người đi xây dựng vùng kinh tế mới trong ba năm đầu.
6. Người thuộc diện di dân, dãn dân trong ba năm đầu đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, vùng đặc biệt khó khăn
có phụ cấp khu vực hệ số 0,5 trở lên, ở hải đảo có phụ cấp khu vực hệ số 0,3 trở lên theo dự án phát triển kinh tế -
xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định.
7. Cán bộ, viên chức, công chức theo Pháp lệnh Cán bộ, công chức, thanh niên xung phong, thanh niên tình
nguyện, trí thức trẻ tình nguyện làm việc trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội
đang cư trú tại địa phương hoặc người địa phương khác được điều động đến làm việc ở vùng sâu, vùng xa, biên
giới, vùng đặc biệt khó khăn có phụ cấp khu vực hệ số 0,5 trở lên, ở hải đảo có phụ cấp khu vực hệ số 0,3 trở lên.
8. Đang nghiên cứu công trình khoa học cấp nhà nước được Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ hoặc người
có chức vụ tương đương chứng nhận.
9. Học sinh, sinh viên đang học tập tại các trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân theo quy định tại khoản 1
Điều 48 của Luật Giáo dục 2005 bao gồm:
a) Trường trung học phổ thông, trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường
chuyên, trường năng khiếu, dự bị đại học;
b) Trường trung cấp chuyên nghiệp, trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề;
c) Trường cao đẳng, đại học;
d) Học viện, viện nghiên cứu có nhiệm vụ đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.
10. Học sinh, sinh viên đang học tại các nhà trường của tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế, người Việt
Nam định cư ở nước ngoài được phép đầu tư trên lãnh thổ Việt Nam hoặc học sinh, sinh viên được đi du học tại
các trường ở nước ngoài có thời gian đào tạo từ mười hai tháng trở lên.
11. Công dân đang học tập tại các trường trung cấp chuyên nghiệp, trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề
trường cao đẳng, đại học và học sinh, sinh viên đang học tại các nhà trường của tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ
chức quốc tế, người Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép đầu tư trên lãnh thổ Việt Nam hoặc học sinh, sinh
viên được đi du học tại các trường ở nước ngoài có thời gian đào tạo từ mười hai tháng trở lên chỉ được tạm hoãn
gọi nhập ngũ trong một khoá đào tạo tập trung, nếu tiếp tục học tập ở các khóa đào tạo khác thì không được tạm
hoãn gọi nhập ngũ. Hàng năm, những công dân thuộc diện tạm hoãn gọi nhập ngũ quy định tại Điều này phải
được kiểm tra, nếu không còn lý do tạm hoãn thì được gọi nhập ngũ.
Mặt khác, theo quy định tại Khoản 2 Điều 29 của Luật Nghĩa vụ quân sự và Điều 4 của Nghị định số
38/2007/NĐ - CP ngày 15-3-2007 về việc tạm hoãn gọi nhập ngũ thời bình đối với công dân nam trong độ tuổi
gọi nhập ngũ thì những trường hợp sau được miễn gọi nhập ngũ trong thời bình:
1. Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng 1, con của bệnh binh hạng 1.
2. Một người anh trai hoặc em trai của liệt sĩ.
3. Một con trai của thương binh hạng 2.
9
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
10
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
4. Cán bộ, viên chức, công chức theo Pháp lệnh Cán bộ, công chức, thanh niên xung phong, thanh niên tình
nguyện, trí thức trẻ tình nguyện làm việc trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội
đang cư trú tại địa phương hoặc người địa phương khác được điều động đến làm việc ở vùng sâu, vùng xa, biên
giới, vùng đặc biệt khó khăn có phụ cấp khu vực hệ số 0,5 trở lên, ở hải đảo có phụ cấp khu vực hệ số 0,3 trở lên
đã phục vụ từ hai mươi bốn tháng trở lên.
Như vậy, bạn không thuộc trường hợp được tạm hoãn hoặc được miễn gọi nhập ngũ thời bình nên việc bạn được
gọi đi nghĩa vụ quân sự là không vi phạm các quy định của pháp luật.
Câu hỏi 6:
Ủy quyền khởi kiện thế nào?
* Trước đây cha tôi có cho một số hộ dân thuê đất cất nhà ở. Hiện nay cha tôi bị bệnh mất khả năng đi lại
và trí nhớ, mẹ tôi cũng lớn tuổi đi lại khó khăn nên muốn ủy quyền cho tôi đứng ra khởi kiện tranh chấp
hợp đồng với các hộ dân nói trên. Xin hỏi thủ tục, nội dung ủy quyền như thế nào và mẹ tôi một mình ký
tên ủy quyền được không?
Trả lời:
- Vấn đề bạn nêu sẽ được giải quyết theo qui định của Bộ luật dân sự 2005. Vì thư bạn không nói rõ quyền sử
dụng đất nói trên là tài sản riêng của cha bạn hay là tài sản chung của cha mẹ bạn, nên phải chia ra các trường
hợp sau:
Trong trường hợp là tài sản chung của cha mẹ bạn, thì cần phải xác định lại việc cha bạn bị bệnh mất trí nhớ ở
mức độ nào. Trước tiên, bạn cần phải đưa cha đi giám định tại tổ chức giám định. Nếu có kết luận cha bạn bị mất
năng lực hành vi dân sự thì bạn sẽ phải yêu cầu tòa án tuyên bố cha bạn mất năng lực hành vi dân sự. Sau khi có
tuyên bố của tòa án, người giám hộ đương nhiên của cha bạn sẽ là mẹ của bạn. Tuy nhiên, thư bạn có nói mẹ bạn
đã già yếu đi lại khó khăn nên không đủ điều kiện làm người giám hộ. Vì vậy người giám hộ đương nhiên tiếp
theo sẽ là người con cả và người này có quyền đại diện cho cha bạn trong các giao dịch, tranh chấp dân sự. Chính
vì vậy, chỉ cần có giấy ủy quyền của mẹ bạn cho người con cả về phần tài sản riêng của bà.
Trong trường hợp quyền sử dụng đất nói trên là tài sản riêng của cha bạn thì không cần có giấy ủy quyền của mẹ
bạn.
Giả sử kết luận giám định cho rằng cha bạn không mất năng lực hành vi dân sự và tòa án không tuyên bố cha bạn
mất năng lực hành vi dân sự thì phải có giấy ủy quyền của cả cha mẹ bạn nếu là tài sản chung hoặc giấy ủy quyền
của cha bạn nếu là tài sản riêng của cha bạn. Hợp đồng ủy quyền phải được lập thành văn bản có xác nhận của cơ
quan có thẩm quyền.
Câu hỏi 7:
Những trường hợp nào không bị tạm giam?
- Con tôi bị bắt về tội trộm cắp tài sản công dân thì tôi có được đóng tiền để con tôi tại ngoại không? Xin
cho biết những trường hợp nào được tại ngoại, những trường hợp nào thì bị tạm giam?
Trả lời:
1. Các trường hợp có thể bị áp dụng biện pháp tạm giam được qui định tại điều 88 Bộ luật tố tụng hình sự bao
gồm: bị can, bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, phạm tội rất nghiêm trọng; hoặc phạm tội nghiêm trọng,
phạm tội ít nghiêm trọng mà Bộ luật hình sự qui định hình phạt tù trên hai năm và có căn cứ cho rằng người đó
có thể trốn hoặc cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc có thể tiếp tục phạm tội. Tuy nhiên, luật cũng qui định
một số trường hợp đặc biệt tuy rơi vào một trong những trường hợp được qui định trên cũng có thể được tại
ngoại.
Như vậy, nếu việc phạm tội không thuộc một trong các trường hợp nêu trên thì không thể áp dụng biện pháp tạm
10
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
11
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
giam.
2. “Đóng tiền để được tại ngoại” theo cách diễn đạt của ông là biện pháp đặt tiền hoặc tài sản có giá trị để thay
thế biện pháp tạm giam được áp dụng nhằm bảo đảm cho bị can, bị cáo có mặt theo giấy triệu tập, nếu vắng mặt
không có lý do chính đáng thì số tiền đặt sẽ bị sung quĩ nhà nước. Biện pháp này được áp dụng đối với người
nước ngoài, công dân VN dựa vào tính chất mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân và
tình trạng tài sản của bị can, bị cáo.
Về trường hợp của con ông, nếu bị truy tố theo khoản 1, 2 của điều luật qui định về tội trộm cắp tài sản và có căn
cứ cho rằng con ông không thể trốn hoặc cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc không thể tiếp tục phạm tội thì
không bị tạm giam. Nếu con ông bị truy tố ở các khoản 3, 4, 5 thì sẽ bị tạm giam và có được đóng tiền để tại
ngoại hay không còn tùy thuộc vào nhận định của cơ quan có thẩm quyền.
Câu hỏi 8:
Uống rượu tại phòng karaoke có bị phạt?
Trả lời:
- Tôi đang kinh doanh karaoke. Tôi có nghe nói cho người say rượu vào quán karaoke sẽ bị xử phạt, hay
người đến hát karaoke mà uống rượu tại phòng cũng bị phạt. Xin hỏi có qui định trên không?
Theo qui định tại điều 34, 38 nghị định 56/2006/NĐ-CP (có hiệu lực từ ngày 1-7-2006), doanh nghiệp sẽ bị phạt
cảnh cáo hoặc phạt tiền 200.000-500.000 đồng khi cho người say rượu hay bia vào phòng karaoke; bị phạt tiền 2-
4 triệu đồng nếu bán rượu tại phòng karaoke.
Đối với người đến hát karaoke: nếu say rượu, bia tại phòng karaoke thì bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền 200.000-
500.000 đồng; nếu uống rượu tại phòng karaoke thì bị phạt 500.000-1.500.000 đồng.
Đây là qui định mới áp dụng không chỉ đối với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ karaoke mà cả với người hát
karaoke.
Câu hỏi 9:
Chưa đủ điều kiện xét tái hòa nhập cộng đồng
Trả lời:
- Theo các qui định hiện hành, trường hợp em Nguyễn Viết Hoàng Lâm có thời gian cai nghiện, học tập 28 tháng
(trong đơn ông cho biết nhập trung tâm từ ngày 5-1-2004) là chưa đủ điều kiện về thời gian học tập, lao động để
xét tái hòa nhập cộng đồng theo chủ trương của thành phố.
Đề nghị gia đình động viên em Hoàng Lâm an tâm chấp hành tốt thời gian quản lý sau cai nghiện. Trong thời
gian quản lý tại trung tâm, học viên sẽ được học văn hóa, dạy nghề và giải quyết việc làm tạo thu nhập, chuẩn bị
tái hòa nhập cộng đồng ổn định cuộc sống.
Câu hỏi 10:
Cá độ qua mạng Internet có bị xử lý hình sự?
Theo luật pháp VN, người nào cá độ hay đánh bạc thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Vậy nếu cá độ qua
mạng Internet, mà người tổ chức cá độ ở một nước khác, thì người tham gia cá độ có bị xử lý về hình sự
không?
Trả lời:
“Cá độ”, “bắt độ” hay “cá cược”... là những từ dân gian dùng chỉ hành vi dùng tiền hoặc hiện vật để được
11
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
12
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
thua dưới các hình thức mà pháp luật hình sự hiện nay cho là đánh bạc. Điều 248 Bộ luật hình sự về “tội
đánh bạc” qui định: Người nào đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật có
giá trị lớn hoặc đã bị xử phạt hành chính, hoặc đã bị kết án chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị
phạt tiền từ 5 - 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng - 3 năm. Phạm tội
có tính chất chuyên nghiệp, hoặc tiền/hiện vật dùng để đánh bạc có giá trị rất lớn thì bị phạt tù từ 2 - 7
năm.
Như vậy, đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào tùy theo mức độ cũng bị xử lý hành chính hoặc hình sự. Tuy nhiên,
đánh bạc qua Internet là loại tội phạm qua mạng mới phát triển trong thời gian gần đây mà pháp luật VN chưa
điều chỉnh kịp thời nên chưa xử lý được.
Câu hỏi 11:
Hành vi “luộc” xe bị xử lý như thế nào?
- Tôi mới mua chiếc xe máy Dylan và cho một người bạn mượn đi, sau đó xe không đi được, tôi đem đi
bảo trì thì xác định xe đã bị “luộc” (thay phụ tùng dỏm). Giá trị phụ tùng bị thay khoảng 12 triệu đồng.
Khi bạn tiếp tục mượn xe, tôi âm thầm theo dõi thì phát hiện bạn đem xe đến một tiệm bán phụ tùng ở Q.5 để tiếp
tục “luộc”. Lần này phụ tùng bị thay trị giá khoảng 8 triệu đồng. Xin hỏi: hành vi của bạn tôi và chủ tiệm xe
(người luộc đồ) vi phạm pháp luật như thế nào? Tôi phải làm gì?
Trả lời:
- Hành vi mượn xe đi “luộc” như bạn mô tả là hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác. Số tiền chiếm đoạt tài
sản được xác định bởi giá trị của các phụ tùng “gin” đã bị thay thế. Theo như bạn nói, số tiền này khoảng 20 triệu
đồng.
Đây là số tiền lớn nên hành vi chiếm đoạt tài sản như đã nêu đã có dấu hiệu của một tội phạm. Tùy thuộc vào các
biểu hiện cụ thể được xác định tại cơ quan điều tra mà hành vi nói trên có thể cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài
sản (điều 139 Bộ luật hình sự) hoặc tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (điều 140 Bộ luật hình sự).
Đối với chủ tiệm xe, hành vi mua các phụ tùng xe biết rõ là của gian sẽ cấu thành tội “tiêu thụ tài sản do người
khác phạm tội mà có” theo điều 250 Bộ luật hình sự. Nếu người mua phụ tùng xe bị “luộc” có hành vi hứa hẹn sẽ
tiếp tục mua và biết rõ cụ thể hành vi mượn xe để “luộc” phụ tùng được thực hiện như thế nào, có thể bị coi là
đồng phạm với người mượn xe đi “luộc”. Trong trường hợp này họ bị truy tố và xét xử về tội chiếm đoạt tài sản
với vai trò đồng phạm.
Bạn nên báo công an nơi người bạn của bạn đang cư trú và nơi có tiệm “luộc” xe để sự việc được báo cho cơ
quan có chức năng điều tra. Nếu có đủ chứng cứ để truy tố, xét xử đối tượng vi phạm thì khi xét xử, tòa án sẽ
quyết định việc bồi thường cho bạn.
Có điều đáng lưu ý là hiện nay hành vi “luộc” xe rất phổ biến nhưng rất khó chứng minh vì thời gian phát hiện
hành vi thường không trùng với lúc xe bị “luộc”.
Câu hỏi 12:
Không cứu người trong tình trạng nguy hiểm là vi phạm pháp luật
- Cha tôi bị tai nạn giao thông, chấn thương nặng ở đầu và cột sống. Lúc đó bà con bên đường đã chặn xe
tải của anh K đang chở nông sản đi ngang qua và đề nghị chở cha tôi đi cấp cứu nhưng anh K đã kiên
quyết từ chối. Gần 30 phút sau mọi người mới bắt được xe để đưa cha tôi đến bệnh viện và ông đã chết tại
đây do không được cứu chữa kịp thời. Xin hỏi anh K có phạm tội không?
Trả lời:
Theo quy định tại Điều 102 Bộ luật hình sự (BLHS): "Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy
hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, cải
12
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
13
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Nếu người không cứu giúp là người là người
đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm hoặc là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp
thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm".
Trong trường hợp của cha chị, anh K biết được cha chị đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng và có
điều kiện để cứu giúp nhưng đã không cứu giúp dẫn đến hậu quả cha chị bị chết thì anh K đã phạm tội “Không
cứu giúp người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng”.
Vì anh K đã kiên quyết từ chối việc cứu giúp nên hành vi của anh K thỏa mãn dấu hiệu được quy định tại điểm b
khoản 2 Điều 102 BLHS. Anh K có thể phải chịu mức hình phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Ngoài ra, anh K còn có
thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Câu hỏi 13:
Khách hàng sử dụng ma túy trong quán cafe, chủ quán có phạm tội không?
Tôi mở một quán cà phê sân vườn. Gần đây có một số con nghiện thường tới quán để chích ma túy nhưng
không phá phách gì. Tôi biết nhưng không ngăn cản họ, vì tôi muốn giữ chân khách hàng và sợ ảnh hưởng
việc kinh doanh. Nếu bị Công an phát hiện, tôi có phạm tội không
Trả lời:
Điều 198 Bộ luật hình sự (BLHS) quy định về tội “Chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy” như sau:
“Người nào cho thuê, cho mượn địa điểm hoặc có bất kỳ hành vi nào khác chứa chấp việc sử dụng trái phép chất
ma túy. Tùy từng trường hợp có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 15 năm”.
Như vậy, việc anh không ngăn cản các con nghiện sử dụng quán cà phê của mình để chích ma túy đã phạm tội
“Chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy”. Anh nên kiên quyết không cho các con nghiện vào quán cà phê
của mình để chích ma túy. Nếu họ vẫn tiếp tục sử dụng ma túy trong quán, anh cần báo cho cảnh sát khu vực biết
để họ có biện pháp ngăn chặn.
Câu hỏi 14:
Cá độ bóng đá có phạm tội không?
- Tôi có người bạn rất thích cá độ bóng đá, mỗi trận bóng cá độ từ 1 - 5 triệu đồng. Tôi đã can ngăn nhiều
lần nhưng anh nói để tăng thêm hứng thú khi xem bóng đá. Xin hỏi hành vi cá độ bóng đá của bạn tôi có vi
phạ m pháp luật không?
Trả lời:
- Hành vi cá độ bóng đá thực chất là hành vi đánh bạc. Tuy nhiên, nếu cá độ bóng đá để tăng thêm phần
hấp dẫn như người thua phải chịu tiền ăn sáng, uống cà phê... thì không vi phạm pháp luật. Nếu cá độ
bóng đá từ 1 triệu đồng trở lên hoặc cá độ bóng đá dưới 1 triệu đồng mà đã bị xử phạt hành chính về hành
vi đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc chưa được xóa án tích về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc, thì sẽ
phạm tội “đánh bạc” (điều 248 Bộ luật hình sự). Nếu cá độ bóng đá dưới 1 triệu đồng mà không rơi vào
các trường hợp nêu trên thì sẽ bị xử phạt hành chính về hành vi đánh bạc.
Trong trường hợp của bạn anh, anh ấy đã phạm tội đánh bạc. Tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, anh ấy có
thể bị phạt tiền từ 5 - 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm.
PHẦN 3
LUẬT DÂN SỰ
13
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
14
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
LUẬT LAO ĐỘNG – THUẾ - HÔN NHÂN GIA ĐÌNH - DÂN SỰ - HÀNH CHÍNH
Thủ tục xin tạm hoãn nghĩa vụ quân sự?
Câu hỏi 1: * Tôi có đọc qua điểm b khoản 1 điều 29 luật nghĩa vụ quân sự chỉnh sửa và bổ sung năm 2005
về việc tạm hoãn nghĩa vụ quân sự cho người đang là lao động chính trong gia đình.
Tôi sinh năm 1986, hiện nay tôi đã tốt nghiệp đại học và có việc làm ổn định. Gia đình tôi có ba 48 tuổi và
mẹ 46 tuổi đã trải qua phẫu thuật lớn mất sức lao động (hiện nay không có việc làm), bà nội hơn 60 tuổi
và một em gái đang theo học lớp 12.
Theo điều luật trên, tôi có được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự hay không? Nếu có thì cần thủ tục như thế
nào?
Trả lời:
- Theo điểm b khoản 1 Điều 29 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 1981 đã được sửa đổi bổ sung năm 2005 và theo
khoản 2 Điều 3 Nghị định số 38/2007/ NĐ-CP của Chính phủ về việc tạm hoãn gọi nhập ngũ và miễn gọi nhập
ngũ trong thời bình đối với công dân nam trong độ tuổi gọi nhập ngũ quy định, những công dân sau đây được tạm
hoãn gọi nhập ngũ trong thời bình: "Là lao động duy nhất phải trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng người khác trong
gia đình không còn sức lao động hoặc chưa đến tuổi lao động".
Chiếu theo quy định trên, nếu đúng hoàn cảnh gia đình bạn hiện nay là ba, mẹ, bà nội bạn không còn sức lao
động và em bạn chưa đến tuổi lao động, còn bạn là người lao động duy nhất trong gia đình phải trực tiếp chăm
sóc nuôi dưỡng cho cả gia đình thì bạn thuộc diện được tạm hoãn gọi nhập ngũ trong thời bình.
Theo quy định tại Điều 6 Nghị định số 38/2007/NĐ-CP thì UBND cấp xã có trách nhiệm xem xét, đăng ký, quản
lý danh sách công dân ở địa phương thuộc diện được tạm hoãn gọi nhập ngũ, đề nghị UBND cấp huyện quyết
định.
Vậy để được tạm hoãn gọi nhập ngũ, bạn phải liên hệ UBND cấp xã (cơ quan quân sự) nơi bạn đăng ký thường
trú để cung cấp giấy tờ chứng minh cha, mẹ, bà nội bạn không còn sức lao động, em bạn chưa đến tuổi lao động
để UBND cấp xã nơi bạn đăng ký thường trú xem xét, đăng ký danh sách công dân thuộc diện được tạm hoãn gọi
nhập ngũ để trình UBND cấp huyện quyết định.
Câu hỏi 2:
NLĐ bị tai nạn chết, thân nhân nào được hưởng trợ cấp?
* Công ty tôi có một lao động nữ tử vong trong một vụ TNGT (làm chết cả nhà: vợ, chồng và 2 con nhỏ).
Hiện công ty đang tiến hành giải quyết các chế độ liên quan đến trường hợp này: thanh lý hợp đồng lao
động (HĐLĐ), trợ cấp thôi việc, bảo hiểm cá nhân 24/24, tiền tuất một lần...
Thân nhân của người lao động (NLĐ) hiện gồm có: 1. Bố mẹ NLĐ; 2. Bố mẹ chồng (chồng là lao động của
công ty khác); 3. Các anh chị em của hai gia đình thông gia.
Xin hỏi công ty nên chi trả các khoản trên cho ai là đúng luật? Xin thông tin thêm: NLĐ này lấy chồng, ra
ở riêng, không có thông tin về việc đang nuôi dưỡng cha mẹ hai bên (đều già yếu, bệnh tật); người chồng đi
làm công ty, cũng có các chế độ tương tự như người vợ.
Trả lời:
Theo quy định tại Điều 35 Nghị định 152/2006/NĐ-CP ngày 22-12-2006 của Chính phủ Hướng dẫn một số điều
của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) về bảo hiểm bắt buộc thì người lo mai táng cho NLĐ bị chết sẽ được nhận
khoản tiền trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương tối thiểu chung với điều kiện là NLĐ này đang tham gia BHXH
hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH. Khoản tiền này sẽ do cơ quan BHXH chi trả.
Để có thể xác định được thân nhân của NLĐ bị chết sẽ được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng hay trợ cấp tuất một
14
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
15
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
lần thì cần phải làm rõ NLĐ có bị TNGT trên tuyến đường đi và về từ nơi ở đến nơi làm việc trong khoảng thời
gian và tuyến đường mà hàng ngày NLĐ vẫn thường xuyên đi hay không, nếu có thì thân nhân của NLĐ sẽ được
nhận trợ cấp tuất hàng tháng.
Ngoài ra, nếu NLĐ bị TNGT ngoài nơi làm việc hoặc ngoài giờ làm việc khi thực hiện công việc theo yêu cầu
của người sử dụng lao động mà các công việc đó gắn liền với việc thực hiện công việc, nhiệm vụ lao động được
phân công thì thân nhân của NLĐ cũng được nhận trợ cấp tuất hàng tháng.
Nếu NLĐ bị chết mà không rơi vào trường hợp bị chết do tai nạn lao động theo hai trường hợp nêu trên nhưng đã
đóng BHXH đủ 15 năm trở lên và chưa hưởng BHXH một lần thì thân nhân của NLĐ cũng được nhận trợ cấp
tuất hàng tháng.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 36 Nghị định 152/2006/NĐ-CP, thân nhân của NLĐ chết được nhận trợ cấp tuất
hàng tháng bao gồm:
a) Con chưa đủ 15 tuổi (bao gồm con đẻ, con nuôi hợp pháp, con ngoài giá thú được pháp luật công nhận, con đẻ
mà khi người chồng chết người vợ đang mang thai); con chưa đủ 18 tuổi nếu còn đi học; con từ đủ 15 tuổi trở lên
nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
b) Vợ từ đủ 55 tuổi trở lên hoặc chồng từ đủ 60 tuổi trở lên; vợ dưới 55 tuổi, chồng dưới 60 tuổi nếu bị suy giảm
khả năng lao động từ 81% trở lên;
c) Cha đẻ, mẹ đẻ, cha vợ hoặc cha chồng, mẹ vợ hoặc mẹ chồng, người khác mà đối tượng này có trách nhiệm
nuôi dưỡng nếu từ đủ 60 tuổi trở lên đối với nam, từ đủ 55 tuổi trở lên đối với nữ;
d) Cha đẻ, mẹ đẻ, cha vợ hoặc cha chồng, mẹ vợ hoặc mẹ chồng, người khác mà đối tượng này có trách nhiệm
nuôi dưỡng nếu dưới 60 tuổi đối với nam, dưới 55 tuổi đối với nữ và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở
lên.
Thân nhân quy định tại điểm b, c, d khoản này phải không có thu nhập hoặc có thu nhập hàng tháng nhưng thấp
hơn mức lương tối thiểu chung.
Trường hợp NLĐ bị TNGT chết không đủ điều kiện để thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng hoặc có đủ
điều kiện hưởng trợ cấp tuất hàng tháng nhưng không có thân nhân đủ điều kiện nhận trợ cấp tuất hàng tháng thì
thân nhân của lao động này sẽ được nhận trợ cấp tuất một lần (Điều 38 Nghị định 152/2006/NĐ-CP).
Ngoài các khoản trợ cấp do cơ quan BHXH chi trả như trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất nói trên, đối với các khoản
tiền khác mà do công ty bạn có nghĩa vụ giải quyết đối với lao động bị tai nạn chết, bạn có thể áp dụng các quy
định của Bộ luật dân sự phân chia di sản thừa kế.
Điểm a khoản 1 Điều 676 Bộ luật dân sự quy định những người thừa kế theo pháp luật thuộc hàng thừa kế thứ
nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Như vậy bạn có thể áp
dụng quy định này và gửi số tiền mà NLĐ bị tai nạn chết được hưởng từ công ty bạn (cũng như các khoản tiền
không phải do cơ quan BHXH chi trả) cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của lao động nói trên.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 676 Bộ luật dân sự thì những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản
bằng nhau.
Trong trường hợp thân nhân của NLĐ bị tai nạn chết không thống nhất được với nhau về mức hưởng tiền trợ cấp
thì vụ việc sẽ được giải quyết tại Tòa án (nếu có yêu cầu).
Câu hỏi 3:
Trường hợp nào công ty được tự cân đối lại tiền thuế?
- Công ty tôi có trường hợp nhân viên thu nhập hằng tháng thấp hơn mức thu nhập chịu thuế, trong
tháng có phát sinh khoản thưởng khiến thu nhập cao hơn mức chịu thuế dẫn đến nhân viên phải nộp thuế,
nhưng tính bình quân cả năm thì nhân viên có thu nhập dưới mức thu nhập chịu thuế. Vậy công ty có
15
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
16
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
được tự cân đối lại số tiền thuế phải nộp không?
Trả lời:
Theo khoản 2, mục II, phần D thông tư số 84/2008/TT-BTC, trường hợp hằng tháng công ty (tổ chức trả thu
nhập) có tổng số thuế thu nhập cá nhân được khấu trừ theo từng loại tờ khai thấp hơn 5 triệu đồng thì công ty
được khai nộp tờ khai thuế và nộp thuế theo quý.
Nếu người lao động trong công ty bạn có thu nhập hằng tháng thấp hơn mức thu nhập chịu thuế, nhưng có tháng
có phát sinh tiền thưởng (thuộc thu nhập chịu thuế) dẫn đến mức thu nhập của người lao động trong tháng đó lớn
hơn mức thu nhập chịu thuế; đồng thời trong tháng đó công ty bạn có tổng số thuế thu nhập cá nhân được khấu
trừ theo từng loại tờ khai thấp hơn 5 triệu đồng thì công ty bạn không phải khai nộp tờ khai thuế và nộp thuế của
tháng đó.
Trong trường hợp này, công ty bạn chỉ phải khai nộp tờ khai thuế và nộp thuế theo quý, do đó công ty được
quyền khai thuế thu nhập của người lao động theo quý và được tự cân đối lại số tiền thuế phải nộp trong quý.
Còn trường hợp có tháng có phát sinh tiền thưởng (thuộc thu nhập chịu thuế) dẫn đến mức thu nhập của người lao
động trong tháng đó lớn hơn mức thu nhập chịu thuế (kể cả trường hợp tính bình quân cả năm thì người lao động
có thu nhập nhỏ hơn mức thu nhập chịu thuế) nhưng trong tháng đó công ty bạn có tổng số thuế thu nhập cá nhân
được khấu trừ theo từng loại tờ khai từ 5 triệu đồng thì công ty bạn không phải khai nộp tờ khai thuế và nộp thuế
thu nhập cá nhân của tháng đó. Trường hợp này, công ty không được quyền tự cân đối lại số tiền thuế phải nộp.
Câu hỏi 4:
Làm hai nơi khai thuế ở đâu?
- Các nội dung tư vấn về giảm trừ gia cảnh do chuyên viên thuế của Phòng tuyên truyền hỗ trợ người nộp
thuế, Cục Thuế TP.HCM thực hiện.
* Tôi làm chính tại một công ty với mức lương 5 triệu đồng/tháng sau khi đã trừ BHYT, BHXH. Ngoài ra
tôi còn làm thêm tại một số nơi, lương 19 triệu đồng/tháng. Tôi có một con trai 4 tuổi. Tôi kê khai thuế tại
công ty chính hay kê khai cá nhân? Nếu kê khai ở công ty chính thì khi làm bảng lương tính thuế của tôi
như thế nào?
Trả lời:
- Trong trường hợp của bạn, nếu đã có mã số thuế (MST) thì bạn sẽ kê khai giảm trừ gia cảnh tại công ty chính
của mình bao gồm bản thân và con trai. Công ty nơi bạn làm thêm sẽ có trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá
nhân 10% tiền lương trước khi chi trả cho bạn.
Thuế thu nhập bạn phải nộp hằng tháng như sau:
Tại công ty chính: thuế thu nhập phải nộp = 5 triệu đồng thu nhập - 5,6 triệu đồng (giảm trừ gia cảnh cho bản
thân và một người con) = - 600.000 đồng. Trường hợp này số thuế phải nộp của bạn là 0.
Tại công ty làm thêm: thuế thu nhập phải nộp = 19 triệu đồng x 10% = 1,9 triệu đồng.
Câu hỏi 5:
* Tôi sống tại TP.HCM nhưng nuôi bà ngoại 82 tuổi sống tại Bình Dương. Theo quy định, tôi phải có giấy
xác nhận mối quan hệ bà - cháu ruột và bản tự khai có xác nhận của UBND cấp xã nơi tôi cư trú về việc
nuôi dưỡng bà. Tôi rất phân vân vì tôi ở một nơi, bà ở một nơi thì phường, xã nào chứng nhận việc nuôi
dưỡng cho tôi?
- UBND cấp xã nơi đối tượng nộp thuế cư trú sẽ xác nhận việc này. Với trường hợp của bạn là UBND phường,
xã tại TP.HCM.
16
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
17
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
Câu hỏi 6:
* Tôi chu cấp cho ba người cháu vợ dưới 18 tuổi vì ba cháu đã mất. Tôi có được giảm trừ không? Giấy tờ
chứng minh gồm những gì?
- Trường hợp này không được coi là người phụ thuộc nên không được giảm trừ gia cảnh.
Câu hỏi 7:
* Gia đình tôi gồm năm lao động, ba mẹ 52 tuổi, em trai 22 tuổi chỉ canh tác đất nông nghiệp, em gái 18
tuổi đang học ĐH. Tôi là thu nhập chính trong gia đình, có thu nhập trên mức chịu thuế, vậy tôi muốn
khai giảm trừ cho mọi người trong gia đình được không?
- Ba mẹ và hai em bạn còn trong độ tuổi lao động, không bị tàn tật nên không được tính là người phụ thuộc. Bạn
chỉ được giảm trừ 4 triệu đồng/tháng cho bản thân.
Câu hỏi 8:
* Tôi là người làm công ăn lương, cho tôi hỏi thu nhập chịu thuế tính theo năm hay theo tháng? Tôi có
được lựa chọn hình thức hay cơ quan thuế quy định cho tôi?
- Bạn chỉ có thu nhập từ tiền lương tiền công thì cơ quan chi trả sẽ trích khấu trừ thuế thu nhập cá nhân hằng
tháng trước khi chi trả thu nhập cho bạn. Cuối năm quyết toán xác định chính thức số thuế phải nộp.
Câu hỏi 9:
Cách tính thuế theo biểu thuế lũy tiến
Trả lời:
Thuế thu nhập cá nhân là tổng số thuế được tính theo từng bậc thu nhập và thuế suất tương ứng theo biểu lũy tiến
từng phần. Cách tính như sau:
Trường hợp 1: Ông A có thu nhập từ tiền lương, tiền công trong tháng là 10 triệu đồng, phải nuôi hai con dưới 18
tuổi; trong tháng ông phải nộp các khoản bảo hiểm bắt buộc là: 5% bảo hiểm xã hội (BHXH), 1% bảo hiểm y tế
(BHYT) trên tiền lương.
Các khoản được giảm trừ: 4 triệu đồng (cho bản thân) + 3,2 triệu đồng (hai người phụ thuộc) + 600.000 đồng cho
BHXH, BHYT = 7,8 triệu đồng.
Thu nhập tính thuế: 10 triệu đồng (tổng thu nhập) - 7,8 triệu (giảm trừ gia cảnh + BHXH, BHYT) = 2,2 triệu
đồng nằm trong bậc 1 của biểu thuế lũy tiến, tương ứng với thu nhập chịu thuế đến 5 triệu đồng, thuế suất là 5%.
Như vậy, số thuế phải nộp: 2,2 triệu đồng x 5% = 110.000 đồng.
Biểu thuế lũy tiến từng phần:
Phần thu nhập Phần thu nhập tính Thuế suất
Bậc thuế tính thuế/năm thuế/tháng (triệu (%)
(triệu đồng) đồng)
1 Ðến 60 Ðến 5 5
2 Trên 60 đến 120 Trên 5 đến 10 10
Trên 120 đến
3 Trên 10 đến 18 15
216
Trên 216 đến
4 Trên 18 đến 32 20
384
17
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
18
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
Trên 384 đến
5 Trên 32 đến 52 25
624
Trên 624 đến
6 Trên 52 đến 80 30
960
7 Trên 960 Trên 80 35
Trường hợp 2: Ông B có thu nhập từ tiền lương, tiền công trong tháng là 40 triệu đồng, sau khi trừ đi các khoản
giảm trừ gia cảnh, BHXH và BHYT, ông còn thu nhập chịu thuế là 32,8 triệu đồng.
Cách tính cũng tương tự trên, nhưng do ông B có thu nhập chịu thuế khá cao, căn cứ vào biểu thuế lũy tiến, cột
phần thu nhập tính thuế theo tháng, thu nhập chịu thuế của ông B được chia ra năm bậc với năm mức thuế suất
khác nhau.
Cụ thể:
Bậc 1: 5 triệu đồng x 5% = 250.000 đồng
Bậc 2: (10 triệu đồng - 5 triệu đồng)x10% = 500.000 đồng
Bậc 3: (18 triệu đồng - 10 triệu đồng) x 15% = 1,2 triệu đồng
Bậc 4: (32 triệu đồng - 18 triệu đồng) x 20% = 2,8 triệu đồng
Bậc 5: (32,8 triệu đồng - 32 triệu đồng) x 25% = 200.000 đồng
tạm nộp trong tháng của ông B theo biểu thuế lũy tiến từng phần là:
(250.000 đồng + 500.000 đồng + 1,2 triệu đồng + 2,8 triệu đồng + 200.000 đồng) = 4,95 triệu đồng
Lưu ý: Trong biểu thuế lũy tiến từng phần có hai cột, phần thu nhập tính thuế theo tháng để tạm tính và nộp theo
tháng, phần thu nhập tính thuế theo năm dùng để quyết toán thuế thu nhập đã tạm tính trong năm. Để tính thuế
phải tạm nộp trong tháng thì căn cứ vào cột phần thu nhập tính thuế theo tháng.
Câu hỏi10:
Tiền thuê nhà, học phí có được giảm trừ?
- Việc giảm trừ gia cảnh, dù nguyên tắc đơn giản nhưng áp dụng trong thực tế thì “muôn hình muôn vẻ”,
vì thế vẫn là nội dung được nhiều bạn đọc nêu câu hỏi. Kỳ này, nội dung tư vấn được các chuyên viên thuế
của phòng thuế thu nhập cá nhân - Cục Thuế TP.HCM thực hiện.
Câu hỏi 11:
* Con gái tôi học ĐH Hoa Sen, mức học phí trên 7 triệu đồng/học kỳ. Khi giảm trừ cho người phụ thuộc
tính theo chi phí thực tế hay chỉ được trừ 1,6 triệu đồng?
- Mức giảm trừ hằng tháng 1,6 triệu đồng/người đã được tính toán dựa trên căn cứ vào GDP bình quân đầu người
đến năm 2009. Trường hợp con bạn có chi phí sinh hoạt học tập cao hơn cũng chỉ được tính giảm trừ 1,6 triệu
đồng/tháng.
Câu hỏi 12:
* Tôi là một người ngoài tỉnh, hiện sống và làm việc tại TP.HCM, tiền thuê nhà mỗi tháng hơn 2 triệu
đồng. Xin hỏi số tiền thuê nhà này có được tính vào chi phí khi quyết toán thuế thu nhập cá nhân hay
không?
18
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
19
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
- Khoản giảm trừ 4 triệu đồng cho đối tượng nộp thuế đã bao gồm tất cả sinh hoạt phí mà người nộp thuế chi
dùng trong một tháng. Vì vậy cơ quan thuế không khấu trừ cho bạn khi thực hiện quyết toán thuế.
Câu hỏi 13:
* Vợ tôi có đấu thầu bán trong căngtin trường học, thu nhập này có phải nộp thuế thu nhập cá nhân
(TNCN)? Tôi có giảm trừ gia cảnh cho hai con rồi, vậy vợ tôi có được tiếp tục giảm trừ nữa không?
- Phần còn lại từ tiền lãi bán hàng trong căngtin của vợ bạn sau khi giảm trừ 4 triệu đồng cho bản thân sẽ là thu
nhập tính thuế TNCN, tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Vì bạn đã tính giảm trừ cho hai đứa con rồi nên vợ
bạn sẽ không được giảm trừ.
Câu hỏi 14:
* Thu nhập của tôi là 4,3 triệu đồng, có mẹ già 70 tuổi. Vậy có phải đóng thuế không và sẽ được giảm trừ
gia cảnh như thế nào?
- Nếu mẹ bạn không có thu nhập hoặc thu nhập dưới 500.000 đồng/tháng sẽ được tính là người phụ thuộc của
bạn. Bạn được giảm trừ 4 triệu đồng cho bản thân và 1,6 triệu đồng cho người phụ thuộc. Với mức thu nhập 4,3
triệu đồng/tháng, có một người phụ thuộc, bạn chưa phải đóng thuế TNCN.
Câu hỏi 15:
* Ngoài cha mẹ vợ và cha mẹ ruột tôi đều ngoài tuổi lao động, tôi còn có người em họ sinh năm 1987 mồ côi
và đang học ĐH, vậy có được khai giảm trừ cho những trường hợp này không? Vợ tôi có việc làm nhưng
trong thời gian ở nhà nghỉ sinh bốn tháng thì trong bốn tháng này có được tính là người phụ thuộc của tôi
không?
- Em bạn trong độ tuổi lao động và không bị tàn tật nên không thuộc diện được giảm trừ. Riêng với vợ bạn, trong
thời gian nghỉ sinh đã được cơ quan BHYT, BHXH chi trả nên không được xem là người phụ thuộc.
Câu hỏi 16:
* Chị của mẹ (dì) không lập gia đình, đã trên 70 tuổi do tôi nuôi dưỡng có được kể là người phụ thuộc
không?
- Bạn phải có giấy tờ chứng minh như sổ hộ khẩu, giấy xác nhận quan hệ, bản tự khai có xác nhận của UBND cấp
xã về trách nhiệm nuôi dưỡng của bạn thì dì của bạn được xét là người phụ thuộc.
Câu hỏi 17:
* Bố mẹ tôi đã 80 tuổi, hiện đang sống ngoài Bắc, có 12 người con đều có việc làm ổn định. Vậy khi kê khai
thuế TNCN của từng người con thì mỗi người con đều được khai giảm trừ gia cảnh hay chỉ một người
được khai?
- Anh em bạn phải tự thỏa thuận để chọn một người khai giảm trừ cho ba mẹ bạn. Việc giảm trừ cho người phụ
thuộc thực hiện theo nguyên tắc mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần vào một đối tượng nộp thuế
trong năm tính thuế.
Câu hỏi 18:
* Mẹ tôi đã 68 tuổi ở nông thôn trồng lúa có thu nhập. Trường hợp nào được khai mẹ là người phụ thuộc?
- Nếu thu nhập của mẹ bạn dưới 500.000 đồng/tháng được xem là người phụ thuộc của bạn.
Câu hỏi 19:
* Tôi là giảng viên của một doanh nghiệp phần mềm, dạy chương trình hợp tác với nước ngoài có còn
19
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
20
GV Trần Quang Khánh Sưu tầm và biên soạn
được hưởng ưu đãi thuế khi Luật thuế TNCN chính thức có hiệu lực hay không?
- Luật thuế TNCN áp dụng từ 1-1-2009 không còn ưu đãi thuế đối với lao động chuyên nghiệp sản xuất phần
mềm như hiện hành, nên từ năm 2009 bạn không còn được hưởng ưu đãi thuế.
Câu hỏi 20:
* Lương tôi hằng tháng là 3 triệu đồng, chưa đủ mức chịu thuế, vậy có phải kê khai cấp mã số thuế không?
- Theo quy định tại thông tư, đối tượng phải đăng ký thuế là các cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công. Tuy
nhiên hiện tại cơ quan thuế chỉ mới đăng ký và cấp mã số thuế cho người có thu nhập từ 4 triệu đồng/tháng trở
lên.
Câu hỏi 21:
* Tôi là bác sĩ, hằng tháng phải trích khoản tiền 25% của thu nhập từ tiền bồi dưỡng phẫu thuật (khoản
tiền này nằm trong bảng lương của tôi). Nếu chỉ cho trừ 4 triệu cho bản thân + BHXH, BHYT + 1,6
triệu/người phụ thuộc, vậy tôi bị tính thuế cả trên khoản thu nhập mà tôi không thật sự được lĩnh hay sao?
- Thu nhập tính dựa trên thu nhập thực nhận của đối tượng nộp thuế, vì vậy khoản trích 25% không phải là quy
định bắt buộc của Luật thuế TNCN nên vẫn tính vào thu nhập chịu thuế.
20
CẨM NANG HỎI ĐÁP PHÁP LUẬT
