Các quan điểm cơ bản về khách hàng
Triết lý về khách hàng là các quan điểm cơ bản phải biết về khách hàng như: Mọi nhu cầu của khách hàng nói chung đều hợp lý mà người bán cần đáp ứng cho họ. Khách hàng mong muốn được sản phẩm có chất lượng, giải pháp hải chưng, cách bán thuận tiện, tức là kinh tế thi trường thì phải có cạnh tranh.
CÁC QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ KHÁCH HÀNG
Triết lý về khách hàng: là các quan điểm cơ bản phải biết về khách hàng như:
Mọi nhu cầu của khách hàng nói chung đều hợp lý mà người bán cần đáp ứng
cho họ, tức là:
• Khách hàng là bà hoàng,
• Chỉ nên bán cái thị trường cần hơn là cái mình có,
• Khách hàng mua một sản phẩm nào đó là vì sản phấm đó phù hợp với
trí tưởng tượng của họ)
Khách hàng mong muốn mua được sản phẩm có chất lượng, giáp hải
chưng, cách bán thuận tiện; tức là kinh tế thị trường thì phải có cạnh tranh (để
đáp ứng 3 yêu cầu trên)
Khách hàng mong muốn người bán phải quan tâm đến lợi ích của họ, tức là:
• Trong kinh doanh thời nay phải có chữ tín,
• Phải có trách nhiệm với khách hàng về sản phẩm của mình ngay cả sau
khi bán cho họ.
THỊ TRƯỜNG VÀ CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG
1. Thị trường
- Theo nghĩa rộng, thị trường là nơi chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm và/
hoặc tiền tệ, nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu của hai phía cung và cầu (về một loại
sản phẩm nhất định) theo các thông lệ hiện hành, từ đó xác định rõ số lượng và giá cả
cần có của sản phẩm.
- Theo nghĩa hẹp, thị trường là tổng thể các khách hàng tiềm ẩn cùng có một yêu
cầu cụ thể nhưng chưa được đáp ứng và có khả năng tham gia trao đổi để thoả mãn
nhu cầu đó.
2. Cơ chế thị trường
Là tổng thể các nhân tố (cung, cầu, giá cả, thị trường), các quan hệ cơ bản vận
động dưới sự chi phối của các quy luật thị trường trong môi trường cạnh tranh nhằm
mục tiêu lợi nhuận.
Đặc trưng của cơ chế thị trường:
Các vấn đề có liên quan đến sự phân bố sử dụng các nguồn tài nguyên sản xuất
khan hiếm về cơ bản được quyết định bởi các quy luật kinh tế thị trường mà cốt lõi là
quy luật cung cầu.
Tất cả các mối quan hệ kinh tế thị trường đều được tiền tệ hoá.
Động lực chính phát triển kinh tế được biểu hiện tập trung ở mức lợi nhuận thu
được.
Tự chọn phương án sản xuất kinh doanh và tiêu dùng sản phẩm tử hai phía cung
và cầu
Cạnh tranh là môi trường, động lực, phương tiện thúc đẩy sản xuất kinh doanh
phát triển.
Nhà kinh doanh là nhân vật trung tâm và khách hàng chi phối người bán trên thị
trường.
- Có chênh lệch giàu nghèo trong xã hội
- Có những khiếm khuyết cần có sự điều tiết của nhà nước (phá hoại môi
trường, khủng hoàng thừa, tệ nạn xã hội v.v…)
- Có xu hướng phát triển kinh tế mang tính hội nhập khu vực và quốc tế
THỊ TRƯỜNG TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP
Sự cạnh tranh và liên kết kinh tế diễn ra trên quy mô khu vực và toàn cầu (đặc
biệt trên hai lĩnh vực thông tin, tài chính tiền tệ)
Cách mạng khoa học và công nghệ phát triển với tốc độ cao ở quy mô khu vực,
quốc tế.
Sự cạn kiệt tài nguyên, suy thoái về môi trường sống
Tội ác và khủng bố xã hội phát triển
Tai nạn xã hội quy mô ngày một lớn
CẠNH TRANH
Cạnh tranh - Vấn đề không được xem nhẹ của hoạt động trao đổi trên thị
trường
1. Các giải pháp cạnh tranh thường dùng
2. Một vài phương pháp gợi ý trong việc lựa chọn giải pháp cạnh tranh
a. Phương pháp ma trận Michael Porter
b. Phương pháp ma trận thi phần BCG
c. Phương pháp ma trận Ansoffd.
d. Phương pháp ma trận SWOT
e. Phương pháp phân tích nhân tố
3. Đổi mới phương pháp cạnh tranh
Như đã đề cập ở phần trên, các hoạt động trao đổi diễn ra trên thị trường hầu
hết đều có sự cạnh tranh. Cạnh tranh đã trở thành môi trường tất yếu cho các hoạt
động trao đổi diễn ra trên thị trường. Quản trị marketing trong nghiên cứu dự báo thị
trường không thể không tính đến sự cạnh tranh phải chấp nhận này.
Trong sơ đồ 2.13 chỉ rõ, các chủ thể kinh doanh (C - người bán) phải tiến hành
cạnh tranh với hai loại chủ thể trực tiếp: 1) Các chủ kinh doanh khác (cũng tạo ra một
loại sản phẩm tương tự để cạnh tranh: C1, C2,... Cn) thành quả của khoa học công
nghệ mới (KHCN) thông qua các sản phẩm cùng loại có sức cạnh tranh lớn và các sản
phẩm thay thế (SPTT, các sản phẩm mới có nhiều ưu thế hơn trong cạnh tranh). Sự
cạnh tranh lại diễn ra trong một môi trường khá phức tạp, chịu sự chi phối to lớn của:
• Cơ chế quản lý vĩ mô (bao gồm cơ chế quản lý của nhà nước, cơ chế
cạnh tranh của các quốc gia khác và các hoạt động của các thế lực xấu trong xã
hội: sự hư hỏng của quan chức nhà nước, các thế lực kinh tế ngầm, sự phá
hoại của tệ nạn khủng bố v.v.;
• Của các nguồn lực có thể đưa vào sử dụng (vốn, tài nguyên thiên nhiên
v.v.) và
• Hoạt động cung ứng của các đầu vào cho sản xuất của các bạn hàng.
Tất cả các mối quan hệ phức tạp kể trên phải được nghiên cứu, dự báo chính
xác và có tổ chức của các bộ phận marketing của mỗi doanh nghiệp.
Sơ đồ 1: Các quan hệ cạnh tranh trong hoạt động trao đổi trên thị trường
Ghi chú:
- N: Người tiêu dùng
- C: Người bán
- SPTT: Sản phẩm thay thế
- KHCN: Khoa học công nghệ
1. Các giải pháp cạnh tranh thường dùng
a. Cạnh canh bằng sản phẩm
Đối tượng tác động trong cạnh tranh là sản phẩm đưa ra thị trường có sức cạnh
tranh hơn các sản phẩm cùng loại của các đối thủ khác, theo những cách khác nhau:
- Sử dụng tìm tòi, phát minh sáng kiến để nâng cao chất lượng sản phẩm: tăng
thêm hiệu quả, tính năng sử dụng sản phẩm cho khách hàng; thay thế vật liệu tạo ra
sản phẩm có những ưu thế vượt trội.
- Sử dụng khoa học công nghệ cao, hiện đại tạo ra sản phẩm mới, thay đổi sở
thích của người tiêu dùng; ví dụ sản xuất đĩa CD thay thế các băng hình băng tiếng
bằng nhựa cũ; máy ảnh số thế chỗ máy ảnh truyền thống. Thay cách giảng dạy đại
học truyền thống trong một số khâu bằng cách giảng dạy trên mạng vi tính v.v...
- Làm hàng giả để đánh lừa khách hàng (đây là một hành vi kinh doanh vô đạo
đức nhưng đang được không ít doanh nghiệp, quốc gia sử dụng).
- Phá hoại sản phẩm của đối thủ bằng cách mua sản phẩm của họ để làm hỏng
một số bộ phận, một số tính năng; sau đó lại đem trao đổi trên thị trường tạo ấn tượng
xấu cho khách hàng về sản phẩm của đối thủ. Đây cũng là một hành vi kinh doanh ma
giáo đáng bị lên án.
b. Cạnh tranh bằng giá cả
Đây cũng là một trong những loại cạnh tranh phổ biến trên thương trường, như:
- Hạ giá bán sản phẩm, chấp nhận lãi ít để tăng số lượng bán sản phẩm.
- Dùng nguồn vốn lớn để loại bỏ đối thủ, hạ giá tới mức thấp quá mức giá
thành, chấp nhận lỗ tạm thời một thời gian (vài tháng, vài năm) để đánh ngã đối
phương giành thế độc quyền sau khi tiêu diệt họ, tiếp đó nâng giá dần để bù lại thời
gian chịu lỗ.
- Đưa mức giá bán ban đầu rất thấp để không có đối thủ vào cuộc cạnh tranh với
mình, tạo thói quen sử dụng sản phẩm của mình cho khách hàng; sau đó nâng giá lên
dần v.v.
- Đưa mức giá bán sản phẩm A thấp để tạo vị thế và lòng tin của khách hàng,
sau đó đưa tiếp sản phẩm B ra thị trường, lấy phần lãi của sản phẩm B bù cho phần
lỗ của sản phẩm A v.v.
c. Cạnh tranh bằng bạo lực
Đó là hành vi cạnh tranh không lương thiện để hạ gục đối thủ nhanh chóng, như:
- Thuê bọn xã hội đen phá hoại doanh nghiệp đối thủ (đánh, đe doạ công nhân
của họ; khủng bố và mua đắt nguyên vật liệu của bạn hàng cung ứng đầu vào cho các
doanh nghiệp của đối thủ v.v.).
- Tha hoá quan chức nhà nước để giành các vùng cung ứng sản phẩm độc quyền.
- Cho người đến các đại lý sản phẩm của đối thủ huỷ bỏ sản phẩm của họ, bù
bằng sản phẩm của mình với các ưu đãi về trang thiết bị và giá cả. Ví dụ như những
tháng đầu của năm 2001, các nhân viên của hãng nước ngọt C tại Hà Nội đã đến các
cửa hàng đại lý nước ngọt để phá huỷ sản phẩm của hãng P, rồi thế sản phẩm của
mình vào, thêm đó lại cung cấp cho mỗi đại lý một tủ lạnh lớn v.v.
- Giành giật chuyên gia của đối thủ (bằng các chế độ đãi ngộ vượt trội); ăn cắp
công nghệ của đối phương rồi cải tiến thêm v.v.
d. Cạnh tranh bằng sức ép tâm lý
Đó là cách tác động trên thị trường trao đổi bằng các thủ thuật chiêu thị của
marketing (tuyên truyền, quảng cáo, chào hàng, tiến hành các hoạt động xã hội: từ
thiện, tài trợ bóng đá, tài trợ thi các loại tài năng v.v.).
e. Cạnh tranh bằng phương pháp và nghệ thuật kinh doanh độc đáo (sẽ xét
ở phần dưới)
g. Sử dụng tổng hợp các giải pháp đã nêu
Tuỳ thuộc điều kiện thực tế của cạnh tranh (tiềm lực, thủ đoạn của các bên,
khả năng chấp nhận của khách hàng v.v.).
h. Đạo đức marketing
Đó là các chuẩn mực, giá trị đạo đức căn bản mà trong cạnh tranh các doanh
nghiệp phải lưu ý. Không thể vì lợi nhuận mà đưa vào sử dụng các giải pháp cạnh
tranh xấu (làm hàng giả, phá hoại đội ngũ đối thủ v.v...).
2. Một vài phương pháp gợi ý trong việc lựa chọn giải pháp cạnh tranh
a. Phương pháp ma trận Michael Porter
Đây là phương pháp do M. Porter đưa ra năm 1970 trong tình huống một doanh
nghiệp cần cân nhắc hai loại giải pháp cạnh tranh. Một mặt có thể lựa chọn quy mô
sản xuất lớn hoặc nhỏ; một mặt có thể chọn mức độ công nghệ sản xuất cao (tạo ra
sản phẩm có chất lượng tốt hơn các đối thủ cho ở các tính cá biệt cao của sản phẩm)
hoặc mức độ công nghệ vừa phải tạo ra sản phẩm tương đương hoặc nhỉnh hơn một
chút nhưng có giá thành hạ hơn hẳn so với đối thủ.
Chất lượng
sản phẩm
Cao
Vừa phải (giá hạ)
Tính cá biệt cao
Quy mô
sản xuất
Lớn 1) Cạnh tranh bằng quy 2) Cạnh tranh bằng quy mô và tính cá
mô và giá cả biệt
3) Cạnh tranh bằng giá cả 4) Cạnh tranh bằng công nghệ
Nhỏ
cá biệt (tính cá biệt cao)
Sơ đồ 2: Ma trận Porter
Trong sơ đồ 2.14 chỉ rõ có 4 chiến lược cạnh tranh trong tình huống cho phép
của một doanh nghiệp; để quyết định chiến lược cạnh tranh nào còn tuỳ thuộc vào nhu
cầu của thị trường và tương quan tiềm lực của các chủ thể cạnh tranh.
b. Phương pháp ma trận thi phần BCG
Đó là phương pháp lựa chọn giải pháp cạnh tranh do nhóm Boston Cosulting
Group(1) đề xướng năm 1960 trong tình huống thị trường sản phẩm đang nghiên cứu
có một nhóm lớn (một doanh nghiệp lớn, một nhóm doanh nghiệp lớn) người bán đang
chiếm lĩnh dẫn đầu thị trường và thị trường đang trong chiều phát triển (khả năng mua
còn rất lớn, khách hàng tiềm năng còn nhiều). Ma trận GCG được biểu diễn trên một
hệ toạ độ; trục tung biểu hiện tỷ lệ (%) tăng trưởng (thêm) của thị trường sản phẩm,
trục hoành biểu hiện tỷ lệ (%) phần thị trường mà doanh nghiệp lựa chọn so với phần
thị trường của nhóm lớn chiếm lĩnh thị trường, ma trận bao gồm 2 dòng, 2 cột (chia
thành 4 ô lớn tương ứng với 4 chiến lược cạnh tranh mà doanh nghiệp đang nghiên
cứu để tham gia phải lựa chọn).
Sơ đồ 3: Ma trận BCG
Trong ma trận BCG cho bởi sơ đồ 2.15, đồ thị ma trận chia thành 4 vùng:
Vùng I (Các tác giả của nhóm gọi là Question mark - Dấu hỏi).
Vùng II (Star - ngôi sao)
Vùng III (Cash cow - Bò sữa)
Vùng IV (Dog - chó)
Trên ma trận còn có thêm các đối thủ mới vào cuộc (A, B,..., H) có doanh số bán
và vị trí (tỷ lệ chiếm lĩnh so với nhóm chiếm lĩnh thị trường) cho tương ứng bởi các
vòng tròn.
Chiến lược cạnh tranh nếu chọn ở vùng I, chỉ sử dụng chi phí thấp chỉ bằng
10% (0,1) thị phần của nhóm chiếm lĩnh (bằng x) để thu lãi ít nhưng do tỷ lệ thị
trường tăng nhanh (trên 10%) sản phẩm ít có ấn tượng với khách (vì chi phí sản xuất
thấp tương ứng với chất lượng sản phẩm không cao. Chiến lược cạnh tranh loại này
chỉ thích ứng với các doanh nghiệp nhỏ vào yếu.
Chiến lược cạnh tranh chọn vào vùng II, tương ứng với xu thế tốc độ tăng
trưởng thị trường rất cao (10 - 20%), doanh nghiệp tham gia thị trường có tiềm lực lớn
đầu tư cao có thị phần gấp 10 lần (90x) so với nhóm chiếm lĩnh cũ: khả năng thắng
lợi cao (và rủi ro cũng cao) và cần phải có nguồn lực hết sức to lớn, điều không dễ
thực hiện trong điều kiện cạnh tranh ngày nay.
Chiến lược cạnh tranh chọn vào vùng III, tương ứng với mức tăng thị trường
không lớn (dưới 10%) nhưng có mức đầu tư lớn (thị phần gấp 10 lần so với nhóm
chiếm lĩnh cũ); mức lãi thu nhỏ nhưng an toàn và lâu bền.
Chiến lược cạnh tranh chọn vào vùng IV, tương ứng với thị trường tăng trưởng
chậm, mức đầu tư lại nhỏ (thị phần nhỏ so với nhóm chiếm lĩnh cũ), khả năng thu lãi
quá nhỏ và mức độ tồn tại rất khó khăn.
c. Phương pháp ma trận Ansoff
Là phương pháp cạnh tranh dựa trên sự cân nhắc giữa hai xu thế; (1) Về sản
phẩm (tiếp tục thực hiện sản phẩm đã có, hoặc đi vào sản phẩm mới) và (2) trao đổi
trên thị trường cũ hoặc phát triển thêm thị trường mới (xem sơ đồ 4)
Sơ đồ 4: Ma trận Ansoff
Với chiến lược ở vùng I, sản phẩm cũ (hiện đại) và thị trường cũ; mức độ phát
triển doanh nghiệp dường như dậm chân tại chỗ vì không có giải pháp gì lớn, nhưng
rủi ro thấp và chi phí không nhiều.
Với chiến lược chọn ở vùng II, có thể thu được kết quả cao hơn nhưng rủi ro
cũng cao không kém, cần tổ chức điều tra nghiên cứu thị trường mới phải thâm nhập
để hạn chế tối đa mức độ thiệt hại, thu được kết quả lớn.
Chiến lược chọn vào vùng III, dễ thành công hơn vì đã có khách hàng quen thuộc
lại có thêm sản phẩm mới (mà thường phải ưu việt hơn sản phẩm cũ).
Chiến lược chọn vào vùng IV, thành công lớn và rủi ro lớn vì cả thị trường lẫn
sản phẩm đều mới.
d. Phương pháp ma trận SWOT (Strength - sức mạnh, Weakness - điểm
yếu, Opportunities - cơ hội, Threat - nguy cơ)
Là phương pháp lựa chọn giải pháp cạnh tranh dựa trên hai nhân tố phải cân
nhắc xuất hiện trên thị trường:
+ Mặt mạnh yếu của doanh nghiệp,
+ Cơ hội và rủi ro trên thị trường.
Cơ hội Nguy cơ
(Opportunities) (Threat)
Sức mạnh
S/O S/T
(Strength)
Điểm yếu
W/O W/T
(Weakness)
Sơ đồ 5: Ma trận SWOT
Nhìn vào sơ đồ 2.17 có thể thấy ngay chiến lược ưu việt nhất là chiến lược kết
hợp sức mạnh với cơ hội (S/O) và nguy hiểm,rủi ro nhất là chiến lược W/T.
e. Phương pháp phân tích nhân tố
Là phương pháp cạnh tranh dựa trên kết quả phân tích khách quan các nhân tố
phải quan tâm (tức cũng phải chi phí) để thu lại kết quả kinh doanh cao và ổn định cho
doanh nghiệp. Các nhân tố được liệt kê theo chuỗi thời gian.
Các nhân tố
Chi phí thời gian
K1 K2 Kn
1 K11 K21 ... Kn1
2 K12 K22 ... Kn2
..
m Km1 Km2 ... Kmn
Bảng diễn biến chi phí của các nhân tố theo thời gian
Sử dụng phương pháp bình phương nhỏ nhất thành lập hàm Cobb - Douglas cho các
nhân tố
(9)
Khi đó mức thứ tự ưu tiên chọn giải pháp cạnh tranh là các nhân tố kj (j = 1,n) có số
mũ từ cao nhất đến thấp nhất, sau đó cân nhắc giới hạn cho phép khai thác tối đa các
giải pháp để đẩy mạnh cạnh tranh chiếm lĩnh thị trường; đưa ra các kết luận cụ thể
về sản phẩm, thị phần, khách hàng, công nghệ và cơ hội v.v.
3. Đổi mới phương pháp cạnh tranh
Đây là một nhiệm vụ khá quan trọng của quản trị marketing. Mọi giải pháp cạnh
tranh dù có hay có tốt đến mấy cũng chỉ có giá trị trong từng giai đoạn vận hành trên
thị trường. Các doanh nghiệp phải biết dừng lại đúng lúc các cạnh tranh cũ của mình,
để thay vào đó là các giải pháp cạnh tranh mới mà nhờ đó mới có thể giúp doanh
nghiệp tồn tại và phát triển bền vững. Trong nền kinh tế thị trường, thị trường là
chiến lược chỉ cần chủ quan tự thoả mãn để dừng lại dù chỉ là một thời gian ngắn là
sẽ bị đối thủ lật ngược thế cờ. Cạnh tranh là phí tổn tâm huyết, trí não, nguồn lực;
nhưng đã kinh doanh thì phải chấp nhận nó.
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
1. Khái niệm
Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp là sự tác động có chủ đích, có tổ chức
và bằng pháp quyền nhà nước lên các doanh nghiệp và vì mục tiêu phát triển kinh tế -
xã hội của đất nước.
2. Các bước và các công cụ nhà nước dùng để quản lý doanh nghiệp
- Xác định quan điểm, đường lối, chiến lược quy hoạch phát triển kinh tế - xã
hội nói chung, các doanh nghiệp nói riêng.
- Xây dựng và thực thi luật pháp (quản lý doanh nghiệp) nhằm tạo “luật chơi”
cho doanh nghiệp; vấn đề quan trọng nhất là chính sách thuế và chính sách kiểm soát
đối với doanh nghiệp, các quy chế quản lý doanh nghiệp.
- Tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp xây dựng kết cấu hạ tầng;
hướng dẫn kinh doanh; hỗ trợ vốn; hỗ trợ về công tác đào tạo, quảng bá sản phẩm;
xử lý các mối quan hệ trong và ngoài nước có liên quan đến sự tồn tại và phát triển
doanh nghiệp (trốn lậu thuế, lừa đảo, đối ngoại.v.v…
- Xây dựng bộ máy (các cơ quan) quản lý doanh nghiệp.
CÁC QUY LUẬT QUẢN TRỊ KINH DOANH
1. Tổng quan về quy luật
o Khái niệm
o Đặc điểm của các quy luật
o Cơ chế sử dụng các quy luật
2. Những quy luật cần chú ý trong kinh doanh
o Các quy luật kinh tế
o Các quy luật tâm lý
Tâm lý khách hàng
Kinh doanh cũng giống như mọi hoạt động khác, nó chỉ có thể thực hiện thành
công nếu nhận biết được và tuân thủ đúng các yêu cầu của các quy luật khách quan có
liên quan đến quá trình kinh doanh. Giống như việc đun nước ở trên mặt đất phải tới
100 độ C thì nước mới sôi, đây là một đòi hỏi khách quan không ngoại trừ ai dù họ là
cấp bậc gì trong xã hội.
1- Tổng quan về quy luật
1.1- Khái niệm
Quy luật là mối liên hệ bản chất, tất nhiên, phổ biến của các sự vật và hiện
tượng trong những điều kiện nhất định.
Chẳng hạn trong kinh tế thị trường tất yếu phải có các quy luật cạnh tranh, cung
- cầu, giá trị v.v... hoạt động. Hoặc các nước nhiệt đới không thể nào có tuyết (nếu
không có diễn biến đột xuất của thời tiết v.v...).
1.2 - Đặc điểm của các quy luật
Quy luật được con người đặt tên, nhưng không phải do con người tạo ra, nó có
đặc điểm khách quan của nó:
Con người không thể tạo ra quy luật nếu điều kiện của quy luật chưa có, và
ngược lại khi điều kiện xuất hiện của quy luật vẫn còn thì con người không thể xoá
bỏ quy luật.
- Các quy luật tồn tại và hoạt động không lệ thuộc vào việc con người có nhận
biết được nó hay không, có ưa thích hay là ghét bỏ nó.
Chẳng hạn người lao động ở các nước TBCN đã hàng thế kỷ đấu tranh với chủ
tư bản vì bị bóc lột quá tàn nhẫn, chính quyền tư bản càng đàn áp thì đấu tranh càng
phát triển. Nhưng từ khi nhà tư bản nắm được quy luật "con giun xéo mãi cũng quằn",
đã điều chỉnh sự bóc lột dưới mức "ngưỡng" mà người lao động chịu đựng thì họ đã
thành công. Vì vậy, hiện tại ở nhiều nước TBCN mức lương hàng tháng từ 600 - 3000
USD cho một lao động kỹ thuật là phổ cập, người lao động cảm thấy "phấn khởi" và
"hợp lý" so với nhiều nước mà mức lương chỉ là 20 - 30 USD mỗi tháng mỗi người.
- Các quy luật tồn tại đan xen vào nhau tạo thành một hệ thống thống nhất.
- Các quy luật có nhiều loại: kinh tế, công nghệ, tư nhân, con người, quốc gia,
quốc tế v.v... luôn chi phối và chế ngự lẫn nhau.
1.3 - Cơ chế sử dụng các quy luật
- Phải nhận biết được quy luật, quá trình nhận biết quy luật gồm hai giai đoạn:
nhận biết qua các hiện tượng thực tiễn và qua các phân tích bằng khoa học và lý luận.
Đây là một quá trình tuỳ thuộc vào trình độ, sự mẫn cảm, nhạy bén của con người.
- Tổ chức các điều kiện chủ quan của hệ thống để cho hệ thống xuất hiện các
điều kiện khách quan mà nhờ đó quy luật phát sinh tác dụng.
Chẳng hạn, để cho các quy luật của thị trường như: cạnh tranh, giá trị, cung cầu
v.v... phát huy tác dụng thì các cơ quan quản lý vĩ mô (vật giá, tài chính, ngân hàng
v.v...) phải soát xét lại các chức năng của mình để tạo điều kiện môi trường thuận lợi
cho các doanh nghiệp phát huy tác dụng.
- Tổ chức thu thập các thông tin sai phạm, ách tắc do việc không tuân thủ các đòi
hỏi của các quy luật khách quan gây ra.
Ví dụ, quan sát số lượng theo học hoặc chạy chọt nhiều vào một ngành nghề
nào đó trong xã hội có thể biết ngành nghề đó đang có vấn đề hoặc nó rất hiệu quả
nên được ưa thích, hoặc nó có nhiều sơ hở nên có nhiều khoản thu nhập cao và bất
minh nên người ta hướng về đó rất nhiều v.v...
2 - Những quy luật cần chú ý trong kinh doanh
2.1 - Các quy luật kinh tế
a. Quy luật cạnh tranh
Đòi hỏi các chủ doanh nghiệp phải luôn luôn vươn lên giành giật lấy toàn bộ
hoặc một mảng nào đó của thị trường để tồn tại, tăng trưởng và phát triển.
Quá trình cạnh tranh thường được sử dụng tổng hợp bằng nhiều phương pháp
và thủ đoạn:
- Bằng công nghệ, để tạo ra sản phẩm tốt với giá rẻ nhất (biểu hiện của quy
luật giá trị).
- Bằng quan hệ hành chính, quân sự... thông qua các ưu đãi của chính quyền hành
chính để lũng đoạn mảng thị trường chiếm lĩnh (ví dụ, việc cấm vận kinh tế của các
cường quốc kinh tế v.v...).
- Bằng yếu tố bất ngờ (đa dạng hoá sản phẩm, tung ra thị trường các sản phẩm
mới, lợi dụng các sơ hở của đối phương để tạo các thắng lợi chớp nhoáng v.v...).
- Bằng các thủ đoạn bất minh: hàng giả, trốn thuế, đánh lừa khách hàng, bắt
chẹt khách hàng.
- Bằng các biện pháp liên kết kinh doanh góp nhiều doanh nghiệp nhỏ thành thế
lực mạnh.
- Bằng yếu tố vốn lớn và kéo dài thời gian để chấp nhận chịu lỗ mặt hàng này,
giai đoạn này để kiếm lãi ở mặt hàng khác, giai đoạn khác khi đã tạo ra được lợi thế
v.v...
b. Quy luật tăng lợi nhuận
Quy luật tăng lợi nhuận bằng các giải pháp kỹ thuật, quản lý và giá cả. Các giải
pháp đổi mới kỹ thuật đã được sử dụng phổ cập trong cạnh tranh. Còn các giải pháp
quản lý nhằm loại bỏ sơ hở, yếu kém trong quá trình tổ chức và vận hành doanh
nghiệp nhờ đó hạ giá thành sản phẩm tạo ra.
Các giải pháp về giá là các giải pháp đa dạng hoá các biểu giá bán (bán lẻ, bán
buôn, bán buôn trả tiền một lúc, bán buôn trả tiền sau v.v...) và tăng giá bán trong
khuôn khổ được thị trường chấp nhận để thu được tổng mức lợi nhuận cho mỗi chu
kỳ sản xuất (tháng, quý, năm) lớn nhất.
Đồ thị 2.1
Đồ thị 2.1 chỉ rõ: Khi bán sản phẩm với giá P thì số lượng sản P thì số lượng bán
chỉ còn Q∆phẩm bán được là Q (điểm A); khi tăng giá lên P + Q∆Q (điểm B với: ∆- >
0). Tương quan % giữa mức tăng giá và mức giảm số lượng bán (cầu) được gọi là hệ
số co giãn giữa cầu và giá, được tính bằng công thức:
hay (1)
Công thức (1) chỉ rõ, khi tăng giá lên 1% ở mức giá P thì cầu giảm xuống ec/g%.
Giải pháp tăng giá chỉ có nghĩa khi ec/g < 1.
c. Quy luật kích thích sức mua giả tạo
Đó là các biện pháp tăng cường các hoạt động chiêu thị (Promotion) để nâng sức
mua của khách hàng lên, hoặc sử dụng biện pháp ngừng bán hoặc bán hàng nhỏ giọt
trong một thời gian ngắn để gây ấn tượng thiếu hàng làm cho khách hàng nảy sinh tư
tưởng phải có dự trữ.
Đồ thị 2.2:
d. Quy luật cung - cầu - giá cả
Quy luật này đòi hỏi các chủ doanh nghiệp phải nắm được điểm cân bằng kinh
tế để có đối sách kinh doanh thích hợp.
Trong đồ thị 2.2 chỉ rõ lúc đầu sản phẩm mới được đưa vào thị trường với đơn
giá g1 và số lượng sản phẩm C1 (điểm B) thì nhu cầu tiềm năng (vì sản phẩm mới giá
không đắt) là mức N1 (điểm A), do N1 > C1 (cầu > cung) phản ứng về phía người bán
trên thị trường là nâng giá từ g1 lên g2 (g2 > g1 điểm C), do có lãi lớn, sản xuất được
phát triển, mức sản xuất từ C1 lên C2 (điểm D), do giá đắt mà số lượng bán lại nhiều
hơn nên người mua chững lại, người bán không tiêu thụ được sản phẩm, phải hạ giá
xuống mức g3 (g3 < g2 - điểm E) và thu hẹp mức sản xuất từ C2 về C3 (C3 < C2 -
điểm F) nhờ các giải pháp này, số sản phẩm của phía sản xuất trong chu kỳ thứ 2
được bán hết. Quá trình chi phối giữa cung - cầu - giá cả cứ tiếp tục mãi và đến cuối
cùng kết thúc ở điểm I (điểm cân bằng kinh tế), là điểm ở đó thị trường có mức cung
bằng mức cầu và giá cả hợp lý cho cả hai bên cung càu về sản phẩm được nghiên
cứu.
e. Quy luật của người mua
- Người mua mua một sản phẩm nào đó cho mình, là do sản phẩm đó phù hợp
với trí tưởng tượng của họ. Nói một cách khác, người mua là "bà hoàng" do đó, người
bán chỉ nên bán cái thị trường cần hơn là cái mà mình có.
- Người mua đòi hỏi người bán phải quan tâm tới lợi ích của họ, phải có trách
nhiệm với họ cả sau khi bán, tức là trong kinh doanh phải giữ được chữ tín và phải có
hoạt động bảo hành sau khi bán.
- Người mua mong muốn mua được những sản phẩm có chất lượng với giá hợp
lý, tạo dáng đẹp, độ bền sử dụng cao và cách bán thuận tiện, tức là đã kinh doanh thì
phải chấp nhận cạnh tranh.
- Người mua thường không mua hết sản phẩm của người bán, cho nên trong kinh
doanh các hoạt động chiêu thị (Promotion) là cần thiết v.v...
f. Quy luật về ý chí tiến thủ của chủ doanh nghiệp nhà nước.
Ý chí tiến thủ của chủ doanh nghiệp được diễn biến theo thời gian hành hai
loại: loại bảo thủ (đường cong 1 - đồ thị 2.3) và loại hãnh tiến (đường cong 2 - đồ thị
2.3).
Đồ thị 2.3
Trong hình vẽ các giai đoạn đầu của đường cong biểu thị ý chí tiến thủ của
doanh nghiệp nhà nước(1) (thể hiện ở quyết tâm cao độ trong quá trình làm giàu và
tạo lập uy tín tiếng tăm trên thương trường) là trùng nhau. Khi họ mới nhận trọng
trách làm thủ trưởng, họ thường có quyết tâm cao độ, có cường độ làm việc lớn để
mong đem lại sự thành đạt cho doanh nghiệp, để chứng minh vị trí họ đảm nhiệm là
hợp lý, họ xứng đáng nhất trong việc ngồi ở vị trí đó (giai đoạn 1 của chu kỳ ý chí tiến
thủ). Giai đoạn này thường kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm. Giai đoạn 2 của chu kỳ ý chí
tiến thủ, chủ doanh nghiệp vẫn giữ được mức quyết tâm, cộng thêm kinh nghiệm và
thành quả đạt được ở giai đoạn 1, họ gặt hái các kết quả khả quan, giai đoạn này
thường kéo dài từ 2 - 5 năm. Giai đoạn 3 của chu kỳ ý chí tiến thủ, doanh nghiệp gặt
hái kết quả ở mức tối đa họ điều hành doanh nghiệp một cách vững chãi, đầy kinh
nghiệm nhưng đã bắt đầu có xu hướng trì trệ, giai đoạn này thường kéo dài từ 3 - 5
năm. Giai đoạn 4 của chu kỳ ý chí tiến thủ được tách thành 2 nhánh (của hai đường
cong). Nhánh (1) thỏa mãn một mặt do tích lũy cho bản thân đã khá, họ thường hoạt
động theo kiểu quán tính, sự nghiệp bắt đầu đi xuống và tiếp tục kinh doanh nữa chỉ
gánh lấy thất bại. Nhánh (2) giành cho những người có tham vọng lớn, họ bắt đầu
chuyển sang một giai đoạn mới của sự nghiệp kinh doanh, hoặc bắt đầu tham dự các
hoạt động nhằm giành giật vị thế xã hội. Nếu nhân cách kém cỏi, họ thường ưa thích
cuộc sống hưởng lạc; thích được người khác tâng bốc, tôn thờ cuộc sống hưởng lạc
vật chất và dám vi phạm các điều cấm kỵ của luật pháp, của thông lệ xã hộ và
thương trường.
2.2 - Các quy luật tâm lý
a. Tâm lý
Tâm lý (Tâm lý cá nhân) là sự phản ánh thế giới khách quan (của bản thân, của
tự nhiên, của xã hội) vào bộ não con người, được con người tích lũy và được biểu
hiện thành các hiện tượng tâm lý.
b. Vai trò của tâm lý học quản lý kinh tế
Tâm lý là một tiềm năng to lớn của quản lý vì nó tạo ra (hoặc làm mất đi) niềm
tin, và môi trường tâm lý tốt đẹp cho con người trong quá trình hoạt động kinh tế, nhờ
đó làm cho hiệu quả thu được tăng lên (hoặc giảm đi) đáng kể (từ 5 - 20%).
Thực tế chỉ rõ nếu con người làm việc, hoạt động trong môi trường tâm lý tốt
lành (vui vẻ, phấn khởi v.v...) thì năng suất công việc tăng lên từ 10 - 20% so với làm
việc trong môi trường nặng nề, ức chế.
Một thực tế khác cũng chỉ rõ con người trong điều kiện bình thường chỉ có thể
sử dụng được từ 20 - 30% tiềm năng (sức cơ bắp, trí tuệ) vốn có của mình. Chỉ khi
gặp hoàn cảnh đột biến (lòng quyết tâm, lòng căm thù địch, ý chí chống trả lại cái
