BẢO TÀNG MỸ THUẬT VIỆT NAM - Một địa chỉ văn hóa quan trọng
Thực ra ý tưởng thành lập Bảo tàng đã có từ năm 1962, Nhà nước giao cho Bộ Văn hóa ngôi nhà số 66 - Nguyễn Thái Học, Hà Nội, để sửa sang thành Bảo tàng. Ngôi nhà được xây từ thập kỷ 30, nguyên là ký túc xá của tổ chức Giáo hội Gia-tô mang tên "Gia đình Gian-đa" (Famille de Jeanne D'Arc) dành cho con gái các quan chức thực dân Pháp ở khắp Đông Dương về Hà Nội trọ học.
BẢO TÀNG MỸ THUẬT VIỆT NAM - Một địa
chỉ văn hóa quan trọng
Nhìn lại lịch sử
Thực ra ý tưởng thành lập Bảo tàng đã có từ năm 1962, Nhà nước giao cho Bộ Văn hóa ngôi
nhà số 66 - Nguyễn Thái Học, Hà Nội, để sửa sang thành Bảo tàng. Ngôi nhà được xây từ thập
kỷ 30, nguyên là ký túc xá của tổ chức Giáo hội Gia-tô mang tên "Gia đình Gian-đa" (Famille de
Jeanne D'Arc) dành cho con gái các quan chức thực dân Pháp ở khắp Đông Dương về Hà Nội
trọ học. Sau bốn năm lao động cật lực, vừa sưu tầm tư liệu, tác phẩm, chuẩn bị nội dung, vừa
cải tạo tòa nhà mang phong cách Âu - Tây trở thành một công trình kiến trúc mang đậm nét văn
hóa Việt Nam phù hợp với yêu cầu trưng bày, cố học giả, họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung - người thiết
kế chính - cùng với các cộng sự của ông đã tạo lập được nền tảng ban đầu của Bảo tàng. Sau
Nguyễn Đỗ Cung, lần lợt trải qua các đời giám đốc Trần Đình Thọ, Nguyễn Văn Y, Vương Như
Chiêm, Nguyễn Văn Chung và hiện tại là Cao Xuân Thiềm, hệ thống trưng bày của Bảo tàng đã
nhiều lần chỉnh lý để thực hiện ngày càng tốt hơn mục đích tôn chỉ là bảo tồn và tôn vinh những
giá trị thẩm mỹ đặc sắc và tinh hoa của dân tộc trong toàn bộ lịch sử nghệ thuật tạo hình Việt
Nam thể hiện qua năm chuyên đề :
- Mỹ thuật thời tiền sử - sơ sử.
- Mỹ thuật từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 19 (qua các thời Lý - Trần - Lê sơ - Mạc - Lê Trung Hng - Tây
Sơn - Nguyễn).
- Tranh, tượng thế kỷ 20.
- Mỹ thuật dân gian.
- Nghệ thuật gốm Việt Nam từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 20.
Đưa Bảo tàng Mỹ thuật đến Trường Sa
Với chính sách mở cửa, thời kỳ đổi mới đã tạo ra một động lực phát triển quan trọng, nhanh
chóng làm thay đổi diện mạo mỹ thuật Việt Nam ở cuối thế kỷ 20. Để khẳng định vai trò của Bảo
tàng là một nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại cũng như gợi mở hướng đi cho tương lai của nền
mỹ thuật nước nhà, từ 1996 và đặc biệt vào năm 1999, Bảo tàng đã được mở rộng một cách
đáng kể về diện tích trưng bày (từ 1.200 lên hơn 3.000 m2) và số lượng hiện vật - tác phẩm trng
bày (từ gần 1.000 lên hơn 1.400 trong số 20.000 hiện vật - tác phẩm mà bảo tàng đang lưu giữ).
Các giải pháp bảo quản và trưng bày cũng có nhiều đổi mới: Cấu trúc nội dung trưng bày mạch
lạc, khúc triết hơn trước, trong đó chú trọng tới tính đặc thù của nghệ thuật tạo hình (chẳng hạn
đối với mỹ thuật cổ, không trưng bày toàn bộ các hiện vật như Bảo tàng Lịch sử, mà chỉ làm nổi
bật giá trị mỹ thuật của chúng qua các bản rập); loại bỏ các chuyên đề trùng lặp với bảo tàng
khác (như bỏ chuyên đề về mỹ thuật dân gian vì trùng lặp với Bảo tàng Dân tộc học); đồng thời
kết hợp trưng bày theo trục dọc thời gian của lịch sử mỹ thuật, với sự trưng bày theo loại hình,
chất liệu : gốm, tranh sơn mài, sơn dầu, lụa.
Sau khi hoàn thành việc cải tạo nâng cấp về trụ sở và nội dung trưng bày, từ cuối năm 1999, Bảo
tàng Mỹ thuật bắt đầu triển khai việc cải tạo nội thất, và giải pháp chiếu sáng phù hợp với đặc
trưng của mỹ thuật Việt Nam, đồng thời đạt các tiêu chuẩn quốc tế.
Vừa qua, Bảo tàng đã ghi một dấu mốc quan trọng khi lần đầu tiên đưa một bộ sưu tập lưu động
ra triển lãm tại đảo Phú Quốc. Cho đến nay nhiều bộ sưu tập lưu động của Bảo tàng đã được
hình thành, trong đó nổi bật là bộ sưu tập phiên bản các tác phẩm tiêu biểu của mỹ thuật thế giới.
Các bộ sưu tập này sẽ lần lượt được đem đi triển lãm ở nhiều vùng miền của Tổ quốc nhằm đưa
mỹ thuật đến với đông đảo công chúng. Trong thời gian tới, với mục tiêu xã hội hóa mỹ thuật,
Bảo tàng sẽ mang các tác phẩm của mình đến với vùng sâu, vùng xa, và đặc biệt sẽ có mặt ở
Trường Sa.
Sẽ lưu giữ cả tranh tượng nước ngoài
Để mở rộng việc giới thiệu mỹ thuật Việt Nam ra thế giới, Bảo tàng Mỹ thuật đang xúc tiến việc
đưa khoảng 50 tác phẩm lên mạng Internet (cùng với 150 tác phẩm của Bảo tàng Dân tộc học,
Bảo tàng Lịch sử) và tới đây sẽ tăng cường các hoạt động trao đổi tranh tượng giữa ta với các
nước bạn. Nhu cầu lưu giữ và trưng bày các tác phẩm mỹ thuật thế giới lại một lần nữa được đặt
ra đối với sự phát triển của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Thực ra ngay từ khi thành lập, Bảo tàng
đã có ý định xây dựng phần trưng bày tranh tượng nước ngoài. Cho đến nay, đề cương để thực
hiện ý tưởng đó đã được Bộ Văn hóa - Thông tin tán thành, và dự kiến Bảo tàng sẽ tiếp tục được
mở rộng trụ sở dọc theo phố Cao Bá Quát. Nội dung trưng bày về các nền mỹ thuật thế giới
đang và sẽ được triển khai xây dựng. Và nếu như không có gì thay đổi, chỉ khoảng 3 - 5 năm
nữa phần nội dung này có thể ra mắt công chúng, trong đó các tác phẩm của nền mỹ thuật
ASEAN sẽ có một vị trí thích đáng.
NGUYỄN XUÂN TIỆP
(theo báo Thể thao & Văn hóa)
