Bài 10: Tương tác gen và đa hiệu của gen
Có hai trường hợp tương tác gen: tương tác giữa các alen thuộc các lôcut gen khác nhau ( tương tác giữa các gen không alen)
Bµi 10. t−¬ng t¸c gen vµ t¸c
®éng ®a hiÖu cña gen
-Cã 2 tr−êng hîp t−¬ng t¸c gen: t−¬ng t¸c gi÷a c¸c alen thuéc cïng
1 gen vµ sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c alen thuéc c¸c l«cut gen kh¸c nhau
(t−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen kh«ng alen).
-Hai alen thuéc cïng 1 gen (vÝ dô, alen A vμ a) cã thÓ t−¬ng t¸c víi
nhau theo nh÷ng c¸ch nμo ?
-C¸c alen thuéc c¸c l«cut gen kh¸c nhau cã t−¬ng t¸c trùc tiÕp víi
nhau kh«ng ? Cã mÊy kiÓu t−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen kh«ng alen ?
i. T−¬ng t¸c gen.
i.
-TTG lµ c¸c gen trong tÕ bµo kh«ng t−¬ng t¸c trùc tiÕp víi nhau mµ chØ cã s¶n phÈm cña
chóng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau ®Ó t¹o nªn kiÓu h×nh.
1. T−¬ng t¸c bæ sung.
1.
- Trong 1 thÝ nghiÖm lai c¸c c©y thuéc 2 dßng thuÇn chñng (dßng sè 1 vμ dßng sè 2) ®Òu
thÝ
cã hoa mμu tr¾ng víi nhau, kÕt qu¶ F1 thu ®−îc toμn c©y hoa ®á. Cho F1 tù thô phÊn
thu ®−îc F2 víi tØ lÖ kiÓu h×nh xÊp xØ 9 hoa ®á : 7 hoa tr¾ng. Gi¶i thÝch kÕt qu¶ lai nμy
nh− thÕ nμo ?
-C¨n cø trªn s¬ ®å lai trªn b¶ng, h·y gi¶i thÝch sù t−¬ng t¸c cña 2
gen A vμ B n»m trªn 2 cÆp NST t−¬ng ®ång kh¸c nhau ?
Dßng hoa tr¾ng 1(kiÓu gen AAbb) x Dßng hoa tr¾ng 2(kiÓu gen aaBB)
F1 : AaBb (hoa ®á) x AaBb (hoa ®á)
F2 : 9 A- B- (hoa ®á) : 3 A- bb (hoa tr¾ng) : 3 aaB- (hoa tr¾ng) :
1 aabb (hoa tr¾ng)
- VËy 2 gen A vμ B ®· t−¬ng t¸c bæ sung nh− thÕ nμo ?
Hai gen A vµ B cã thÓ ®· t¹o ra c¸c enzim kh¸c nhau vµ c¸c enzim nµy
cïng tham gia vµo 1 chuçi ph¶n øng ho¸ sinh ®Ó t¹o nªn s¾c tè ®á ë
c¸nh hoa.
2. T−¬ng t¸c céng gép.
- ThÕ nμo lμ t−¬ng t¸c céng gép ?
-Quan s¸t ®o¹n phim sau ®©y vμ viÕt s¬ ®å lai vÒ sù t−¬ng t¸c céng
gép cña 2 gen kh«ng alen R vμ C lªn sù h×nh thμnh mμu s¾c ®á,
tr¾ng ë hoa mâm chã (Snapdragon flower color)?
- H×nh trªn b¶ng nãi lªn ®iÒu g× khi nh÷ng c©y hoa mâm chã cã
cïng kiÓu gen RrCc giao phÊn víi nhau ?
TÇn sè
9/16
90
80
70 A-Kh«ng cã
alen tréi
60
B-CãEast tréi
1 alen
50
C-Cã 2 alen tréi
West
40
D-Cã 3 alen tréi
3/16 North
30 E-Cã 4 alen tréi
20
1/16
10
0
1st Qtr 2nd B
Qtr 3rd C
Qtr 4thD
Qtr 5thE
Qtr
A Mµu hoa
( liªn hÖ, ®èi chiÕu víi h×nh 10.1 trang 43 SGK )
ii. T¸c ®éng ®a hiÖu cña gen
hi
Gen HbA ë ng−êi bÞ ®ét biÕn thμnh gen HbS ®·
Gen HbA
-
t¸c ®éng ®Õn sù biÓu hiÖn cña nh÷ng tÝnh tr¹ng
nμo ?
- Gen nh− thÕ nμo th× ®−îc gäi lμ gen ®a hiÖu ?
Gen nh
- H×nh 10.2 vµ SGK trang 44.
SGK trang
Cñng cè ®¸nh gi¸
§äc vµ ghi nhí tãm t¾t cuèi bµi.
H·y gi¶i thÝch c¸c mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng sau
®©y vµ cho biÕt kiÓu quan hÖ nµo lµ chÝnh x¸c h¬n :
- Mét gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng.
- Mét gen quy ®Þnh mét enzim/pr«tªin.
- Mét gen quy ®Þnh mét chuçi p«lipeptit.
ThÕ nμo lμ gen ®a hiÖu
ThÕ
A. Gen t¹o ra nhiÒu lo¹i mARN.
B. Gen ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña c¸c gen kh¸c.
C. Gen mµ s¶n phÈm cña nã cã ¶nh h−ëng ®Õn nhiÒu tÝnh
tr¹ng kh¸c nhau.
D. Gen t¹o ra s¶n phÈm víi hiÖu qu¶ rÊt cao.
Bμi tËp vÒ nhμ
Häc thuéc phÇn tãm t¾t cuèi bµi.
§äc phÇn t¸c ®éng céng gép cña 3 gen (A, B
vµ C) quy ®Þnh sù tæng hîp s¾c tè mªlanin
trong da ë ng−êi- trang 43 SGK.
Lµm c¸c bµi tËp trong SGK.
§äc tr−íc bµi 11.