Bài 10: Tương tác gen tác động đa hiệu của gen
- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
Tác động trội hoàn toàn
+ Tác động trội không hoàn toàn
+ Tác động đồng trội
October 09 Duong Thi thu hien 1
KiÓm tra bµi cò: Nªu c¸c ®iÒu kiÖn
cÇn cã ®Ó khi lai c¸c
c¸ thÓ kh¸c nhau vÒ
hai tÝnh tr¹ng sÏ thu
®−îc ®êi con cã tØ lÖ
ph©n li kiÓu h×nh xÊp
xØ 9;3:3;3;1
- Bè mÑ ph¶i dÞ hîp tö vÒ 2 cÆp gen
- Cã hiÖn t−îng tréi – lÆn hoµn toµn
- Sè l−îng c¸ thÓ con lai ph¶i oín
- C¸c c¸ thÓ oã kiÓu gen kh¸c nhau ph¶i cã møc
sèng ngang nhau
October 09 Duong Thi thu hien 2
i. .T−¬ng t¸c gen
i T−¬ng t¸c gen
1. t−¬ng t¸c bæ sung
1. t−¬ng t¸c bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac cong gop
2.t−¬ng tac cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
I – TƯƠNG TÁC GEN
- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các
gen trong quáương tác gen ột kigì?
T trình hình thành m là ểu hình.
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
-Gen alen: hai alen của cùng 1 gen.
gen
Hãy phân biệt thế nào là gen alen
- Gen ko alen: hai alen thuộc 2 lôcut khác nhau
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
AA
và gen không alen?
1.1 thÝ nghiÖm - Hai alen thuộc cùng một
1.1 thÝ nghiÖm
Gen
1.2 gi¶i thÝch
gen (ví dụ, alen A và a)
1.2 gi¶i thÝch
BB
1.3 gia thiet kh«ng
1.3 gia thiet có thể tương tác với
1.3 Khai niÖm alen
1.3 Khai niÖm
nhau theo những cách
Gen alen
nào?
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
- T−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen alen:
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
+ Tác động trội hoàn toàn
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
+ Tác động trội không hoàn toàn
+ Tác động đồng trội
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
Bài 10:
TƯƠNG TÁC GEN VÀ TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
I – TƯƠNG TÁC GEN
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
- Tương tác gen là sự tác động qua lại giữa các
gen
gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
- Gen alen: hai alen của cùng 1 gen.
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
- Gen ko alen: hai alen thuộc 2 lôcut khác nhau
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
* T−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen alen:
2.t−¬ng tac
• + Tác động trội hoàn toàn
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
• + Tác động trội không hoàn toàn
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
• + Tác động đồng trội
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
* T−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen kh«ng alen
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu C¸c gen kh«ng alen víi nhau t−¬ng
cña gen
cña gen
- T−¬ng t¸c bænh− thÓ nµo?
t¸c víi nhau sung
- T−¬ng t¸c céng gép
Tác động trội hoàn toàn
X
i. T−¬ng t¸c
P
i. T−¬ng t¸c
:
gen
gen t/c
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
A A
1.2 gi¶i thÝch F1:
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
a
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
a
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 6
Tác động trội không hoàn toàn
X
A A
a
a
October 09 Duong Thi thu hien 7
Tác động đồng trội
October 09 Duong Thi thu hien 8
Hoa có kiểu gen đồng trội, biểu hiện ra
kiểu hình cả hai màu trắng và đỏ.
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
gen
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 9
1. Tương tác bổ sung
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
1.1/ Thí nghiệm
gen
gen
1. t−¬ng t¸c
• Ptc: Dòng 1hoa trắng x Dòng 2h.trắng
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
• F1: Toàn cây hoa đỏ.
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
• F1 x F1 ( Tự thụ phấn)
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
• F2: 9 đỏ : 7 trắng
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
* NhËn xÐt: ë F2 tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh lµ
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
9:7 ≠ 9:3:3:1 cña QL PLDL (Men Del)
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2 cña phÐp lai
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
trªn víi §L PLDL cña Men §en cã g×
®a hiÖu
®a hiÖu VËy gi¶i thÝch hiÖn t−îng nµy nh− thÕ
cña gen
cña gen kh¸c nhau?
nµo?
October 09 Duong Thi thu hien 10
Bμi 10:
t−¬ng t¸c gen vμ t¸c ®éng ®a hiÖu cña gen
1.2/Giải thích
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
• Tỉ lệ 9 : 7 cho thấy ở đời F2 thu ®−îc 16 tổ
gen
gen
hợp giao tö F1 phải cho 4 lo¹i giao tö
1. t−¬ng t¸c
F1 dị hợp tử về 2 cặp gen nằm trên 2
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
cặp NST tương đồng khác nhau
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
• Tuy nhiên, ơ F2 với 16 tổ hợp gen nhưng
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
không cho tỉ lệ kiểu hình 9 : 3 : 3 : 1 mà
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
chỉ cho 2 loại kiểu hình voi ti le 9:7 có
thể kết luận màu hoa do 2 cặp gen quy
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
định
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
Ptc Hoa trắng chỉ do 1 gen trội qđịnh.
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
- Giả sử: Gen trội là A & B
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu Alen lặn tuong ung là a& b
®a hiÖu
cña gen
cña gen
KG của P: AAbb và aaBB
* S§L: Thi thu hien
October 09 Duong 11
Ptc: AAbb (HTr¾ng) X aaBB (HTr¾ng)
GP : Ab aB
F1: X F1 100% AaBb (H§á) X AaBb (HĐỏ)
Hãy xác định
GF1: AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab
tỉ lệ kiểu gen ,kiểu hình
F2:
ở F2
Tỉ lệ KG
1AABB 1aabb
1AAbb 1aaBB
AB Ab aB ab
2AABb 2aaBb
2aabb
AABb AaBB AaBb 2AaBB
AABB
AB Hoa đỏ
4AaBb
Hoa đỏ Hoa đỏ Hoa đỏ
AaBb Aabb
*
AABb AAbb 9A-B- : 3A-bb : 3aaB - : 1aabb
Ab Trắng trắng
Hoa đỏ Trắng
KH: 9 Hoa đỏ : 7 Trắng
aaBB aaBb
AaBB AaBb
aB xanh tr¬n
Trắng
Hoa đỏ Hoa đỏ
ab aaBb Aabb
Aabb
AaBB
Trắng Trắng
Trắng
Hoa đỏ
1.3/Giả thiết
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
• Để tạo ra được màu hoa đỏ cần có
gen
1. t−¬ng t¸c
mặt đồng thời cả 2 alen trội A và
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
B nằm trên 2 NST khác nhau. Khi
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
chỉ có 1 alen trội hoặc không có
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
alen trội nào thì chỉ có hoa màu
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
trắng.
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
• Hai gen A và B có thể đã tạo ra
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
các enzim khác nhau và các enzim
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
này cùng tham ra vàomột chuỗi
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
các phản ứng hóa sinh để tạo nên
sắc tố đỏ ở cánh hoa
October 09 Duong Thi thu hien 13
1.4/y tươniÖm:
Vậ Kh¸i ng tác bổ sung là g
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
gen
Tương tác bổ sung là kiểu
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
tác động qua lại của 2 hay
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
nhiều gen không alen khi
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
đứng trong cùng một kiểu
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
gen sẽ làm xuất hiện một
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
kiểu hình mới.
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 14
2. T−¬ng t¸c céng gép:
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
2.1 kh¸i niÖm:
gen
gen
* Kh¸i niÖm: Khi các alen trội thuộc 2
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
hoặc nhiều locut gen tương tác với
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
nhau theo kiểu mỗi alen trội (bất kể
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
thuộc locut nào) đều làm tăng sự biểu
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
hiện của kiểu hình lên một chút ít thì
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
gọi là kiểu tương tác cộng gộp.
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
*Cách nhận biết:
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
Sự thay đổi tỉ lệ phân ly kiểu hình
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
ở F2( Biến đổi tỉ lệ 9:3:3:1)
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 15
2. T−¬ng t¸c céng gép:
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
2.1 kh¸i niÖm:
gen
gen
2.2 thÝ nghiÖm:
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
Ptc: Lúa mì hạt đỏ thẫm
bæ sung X Lúa mì hạt trắng
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
F1: X F1 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
F2: 15 đỏ( Từ đỏ thẫm đến rất nhạt): 1 trắng
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
Em hãy giải thích kết quả
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
phép lai này?
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 16
2. T−¬ng t¸c céng gép:
i. T−¬ng t¸c 2.1 kh¸i niÖm:
i. T−¬ng t¸c
gen
gen
2.2 thÝ nghiÖm:
Ptc: Lúa mì hạt đỏ thẫm
1. t−¬ng t¸c X Lúa mì hạt trắng
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
F1: X F1 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
F2: 15 đỏ( Từ đỏ thẫm đến rất nhạt): 1 trắng
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet 2.3 gi¶i thÝch:
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
F2 có 16 tổ hợp , vậy mỗi cá thể F1 phải dị hợp 2 cặp
1.3 Khai niÖm
gen cùng quy định 1 tính trạng tương ứng với kiểu
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
gen AaBb và cho được 4 loại giao tử với tỉ lệ bằng
cong gop
cong gop
nhau.
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm Tính trạng màu sắc hạt ở lúa mì đã tuân theo quy luật
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch tương tác gen theo lối cộng gộp như sau:
2.3 gi¶i thÝch
- Ở F2 có 1 tổ hợp màu trắng: aabb
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
- 15 tổ hợp còn lại vì có chứa ít nhất 1 gen trội nên có
cña gen
cña gen
màu đỏ.Màu đỏ thẫm hay nhạt phụ thuộc vào số
lượng gen trội có mặt trong kiểu gen theo sơ đồ sau:
October 09 Duong Thi thu hien 17
• SƠ ĐỒ LAI TỪ P ĐẾN F2
2. T−¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
Ptc: AABB x aabb
2.2 thÝ nghiÖm: (Đỏ thẫm) (Trắng)
2.3 gi¶i thÝch: GP AB ab
F1 X F1 AaBb :100% Đỏ X AaBb
GF1: AB=Ab= aB= ab(4 loại))
F2 có 9 KG theo tỉ lệ:
1 AABB 1AAbb 1aaBB 1aabb
2AABb 2Aabb 2aaBb
aabb AABB
2 AaBB
4 AaBb
- F2:Có 2 kiểu hình theo tỉ lệ 15đỏ/1 trắng.
AaBb Màu đỏ sẽ đậm hơn ở kiểu gen có nhiều
gen trội hơn.
- Khi 2 gen nằm trên 2 NST khác nhau
cùng quy định 1 tính trạng tương tác
với nhau kiểu cộng gộp thì TLKH F2:
1:4:6:4:1 ứng với 4,3,2,1,0
• Những tính trạng do nhiều
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
gen cùng quy định theo
gen
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
kiểu tương tác cộng gộp và
bæ sung
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
chịu ảnh hưởng nhiều bởi
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
môi trường được gọi là tính
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
trạng số lượng (như năng
2.t−¬ng tac
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
suất)
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 19
II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
i. T−¬ng t¸c
i. T−¬ng t¸c
gen
gen
Gen đa hiệu là gì?
1. t−¬ng t¸c
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
bæ sung
Là gen có thể tác động
1.1 thÝ nghiÖm
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 gia thiet
đến sự biểu hiện của
1.3 Khai niÖm
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
2.t−¬ng tac
nhiều tính trạng khác
cong gop
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.2 thÝ nghiÖm
nhau.
2.3 gi¶i thÝch
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
II. Tac ®ong
®a hiÖu
®a hiÖu
cña gen
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 20
